Ka Nupepa Kuokoa, Volume VII, Number 25, 20 June 1868 — Page 1

Page PDF (1.58 MB)

This text was transcribed by:  Noelani Arista
This work is dedicated to:  No kuʻu tūtū aloha nui ʻia ʻo Julia Kalema Kaholi Cordeiro

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE VII. HELU 25                    HONOLULU , IUNE 20, 1868.                           NA HELU A PAU 342.

 

KA NUPEPA KUOKOA,

HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU

kela Poaono keia Poaono.

$2.00

No na mahina he Umikumamalua!

$1.00 no na mahina eono.

ME KA HOOKAA MUA MAI.

 

NA OLELO HOOLAHA - aole i oi mamua o 10 @ no ka hoo@@@ ana. $1.00. @ komo ana. he $1.50. hoo@. $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e @@@@ ana mai e pai.

@@@ @@@ - he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka @@@@ leta, oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi----penei: he 2@ lalani $@,00; 60 lalani, $2.00; a pela 'ku.

@@@@@ No Na Olelo Hoolaha - ka @@@ pepa, a me ka uku @@ K@@@kau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a @@@@, e hoouna mai ia Kauka Kulika.

O @@@@ a pau @ Hookaa Mua Mai no - @@ e kauia @@@ kekahi haole a kanaka maoli paha. ma ka @@@ lawe pepa @@@@ a hookaa mai mamua. E pono @@@@ k@@ mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau @@ keia nupepa.

Aia ka @@@@ o Ka Nupepa Kuokoa – ma ke kihi hema o ka H@@@ Hookipa @@@@@@@. O ka hora hana, @@@@@ o kakahiaka a i ka @@ o ke ahiahi.

        L. H. Kulika, (Luna Hoopuka.)

 

 

 

 

 

 

"KA NUPEPA KUOKOA."

Is published in Honolulu

EVERY SATURDAY

$2.00 per annum, or $1.00 per six months, in advance.

 

Announcements not exceeding 10 lines, inserted once for $1 @ or $1.50; and $2.00 for one month; all advertisements @ paid for in advance.

@@@@ will be charged 1.00 per page, or 4 cts. A line.

@@@@ for Advertisements, Subscriptions or Kanikaus,

@@@ paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may @@@@ in a letter to the Publisher.

All @@@@ must be prepaid. No names, either o foreigners or natives, will be inserted on the subscription @@@ paid for. This rule must be strictly adhered to @@@ the low subscription price.

@@@ the Kuokoa is in the South corner of the Sailors’ @@@. Office hours from 9 A.M. to 4 P.M.

        L. H. Gulick,

        For the publishers,

@@@Volume I, II and III of the Kuokoa bound, for sale $@ . 50 each.

        @@@@ having complete sets of the above, can have @@@@ by paying @ $2.00 each.

      

 

Ka Nupepa Kuokoa.

KA MOOLELO O NA KAMEHAMEHA.

NA S.M. KAMAKAU.

HELU 76.

 

NO KA NOHO ALII ANA O KAUIKEAOULI

MALUNA O KE AUPUNI. A UA KAPAIA O KAMEHAMEHA III.

 

        I ka lohe ana o Kaahumanu, ua lilo o Kewalo ia Mika Farani, nolaila, hoouna aku la o Kaahumanu i kekahi kanaka, e kauoha ana, aole e kukulu o Mika Farani i hale, aole no hoi e kuai kekahi alii i ka aina, aole e hookaa kekahi alii i kekahi apana aina no ko lakou mau aie i na haole. O ka Moi Kauikeaouli hookahi wale no ka mea nana e kuai i na aina a pau mai Hawaii a Kauai. Nolaila, ua haawi ae la o Kaahumanu i ka aie maluna o na 'lii a pau, a na lakou i hookaa. A ike hoi kekahi poe alii o lakou, ua pau ke kaumaha o kekahi alii, hookomo hou mai ana hoi ka aie o kekahi poe alii. A o keia hana ana nae, ua lilo ia i mea e hoonaukiuki ana i ko Boti manao.

        Eia kekahi kumu; ua hele mai kekahi wahine aialo o ko Kaahumanu alo i o Boti la, o Kapau ka inoa, a ua olelo mai oia penei: "Auhea oe e Kamauleule, ua olelo o Kaahumanu i ka moopuna ana, he moopuna ka na ko alii." Ninau aku hoi o Boti ia Kapau, "Pehea ka olelo hookano a ua wahine la i ka haku o maua?" Penei ka olelo ana ae a Kaahumanu ia Kekauluohi, a e noho ana no hoi makou; "Hanai paha auanei au i kuu moopuna a nui, (Ruta Keelikolani) alaila, pii aku i ke 'Lii." "I keaha" wahi a Kekauluohi. Pane mai hoi o Kaahumanu, "Aole ka hoi oe e manao iho, o Kaohoku ke keiki mua a Kamehameha, a o Pauahi ke kaikamahine a Kaohoku, a oia nei ke kaikamahine a Pauahi, nolaila, he moopuna keia na Kauikeaouli ma ka aoao o Kamehameha. Pela ka olelo a Kaahumanu la."

        I kekahi mau la mahope loa mai, hiki mai o Hariata Nahienaena ma mai Maui mai. Inu iho la nae o Boti i ka ramu a on a, ma kona pa hale ma Kaopuaua, ma uka iho o Kapamoo, oia hoi ka pa o ka Moi Kamehameha III., a malaila no hoi kona wahi e noho ai.

        Ia manawa o Boti i olelo aku ai i ka Moi Kauikeaouli a me Hariata Nahienaena; "Auhea olua e kuu mau Haku e hoao ae no olua, a hanau mai mailoko mai o olua, a hii aku au, oiai au e ola aku ana, a loaa ka Haku o ka aina. Aole e hiki i na 'lii ke hoopilipili mai i ka lakou mau moopuna." Alaila, hoopuka ae la o Boti i na olelo huna a pau.

        A lohe hoi o Paalua Kalanimoku i keia mau olelo a Boti, alaila, o na waimaka o ka hupe, noho aku ana imua o Kaahumanu ma, Hoapili ma, Kuakini ma hoi, a me ka ohana alii a pau e akoakoa ana iloko o na halepili nui ma ka pa o Pohukaina. Ninau mai la nae ke anaina 'Lii. "Heaha hoi keia waimaka me ka hupe?" Pane aku hoi o Paalua, "Heaha mai ka hoi ka oukou, i hele mai nei paha au e hai aku ia ia la. (Hoapili) aia no o Boti la, ke hoomoe la no i na 'Lii, i loaa ka ke Alii." Pane mai la hoi o Kuakini, "O ko maua manao aku la ia." Olelo mai la hoi o Hoapili-kane, "Aole paha iaia ka hoomoe o na 'Lii, aia no paha iaia nei (Kaahumanu) ka hoomoe." Olelo kikoi ae la hoi kekahi poe alii, "He kupanaha no ua Boti hume naau o Kamehameha, oia iho la ka hoi ke alii nana e hoomoe na moopuna a Kamehameha."

        A lohe no hoi ua Paalua nei i keia mau olelo, hoi aku la no hoi oia a hai aku la ia Boti. O keia Paalua Kalanimoku nae, he kaukaualii no oia, a oia no hoi kekahi o ka Hariata Nahienaena poe kaikamahina alii aialo.

        I ka lohe ana o Boti i keia mau olelo ua hoomahuahua loa ia kona manao ino ia Kaahumau; a he mau hoomakaukau ana no ke kaua mahope.

        O Poki Kamauleule, ua hookaulanaia oia he keiki na Kahekili Nui Ahumanu. Penei ka olelo hoohiki a Kahekili no Boti, "Aole e hume o Boti i ka malo, aia a hume i ka naau o Kamehameha, alaila, hume i ka malo." He kupanaha no ka naau ino.

        No ka manao ino no, aohe pua a Kahekili i koe mai i ke ao. O ka Kamehameha Nui poe mamo no, ke mahuahua nei kana poe mamo i ke ao, a ke hele aku nei paha i ka iwakalua. No ka manao maikai no paha oia alii, ua malama mai ke Akua i kana mau pulapula.

        Ua lohe no o Kamehameha I., no kela olelo hoohiki a Kahekili, aka, no ka make ana o Kilawao ia Kamehameha, a me ke kaili wale i ke aupuni.

        I kekahi manawa no nae, hoopuka'ku no o Kamehameha ia Boti, ke hele a Boti i ka auau, i ka i ana aku, "Eia no hoi paha ko wahi malo."

        He alii kiekie o Boti Kamauleule, he Kekaulike no ka makuakane, a he Kekaulike no ka makuahine.

        "O nahili ka po loloa ia Manua,"

        O ka pu kaukama i Hawaii akea,

        O ka pulei akea a Kihanui a Piilani,

        A Kauhi a Kalanahonua akea,

        A ka makalena iolena uahi lena,

        A ka hoohaulani moku----i----o

        A kela kanaka hoali mauna,

        O Kalaninuikuihonoikamoku."

        Nolaila, ua manao nui o Boti, nana ponoi no ke'Lii, a ua hiki no iaia ke lawe i ke alii nana iho, a o ka hanai ana o na'lii e, i mau kahu, no ka pili Kamehameha lakou.

        O Keopuolani, he Kekahulike o luna, a he Kekaulike o lalo. I ka wa e ola ana o Kamehameha, o Ulumeheihei ka mea nana na'Lii, aia maluna ona ka leo mana, a oia ka leo hopohopo ia Kamehameha. A ua pili mai no ka leo mana i ke au o Kauikeaouli, a o ka Ulumeheihei mea e olelo ai, ua ko ae la ia. Ina hoi e olelo na'lii me na makuahine, na Kahu, no kekahi hana nui iwaena o ka Moi a me na'Lii, a ua hiki ole i na'lii ke kuka pu me ka Moi, alaila, ua kiiia hoi o Ulumehihei, no ka mea, o kona haawina ia, a ua kapaia nana na'Lii mai ka wa mai e ola ana o Kamehameha; a ua manao nui ia hoi ke keiki a Kameeiamoku a me Koahou, ke keiki a Kamanawa, na alii nana i imi ke aupuni o Kamehameha. Pela hoi o Haae i lilo ai i kanaka kaulana i na la o Kalaninuiiamamo, a i na la o Keeaumoku, a o Alapai Nui a Kauaua. Pela hoi o Lonoikahapu i na la o KEaweikekahialiiokamoku. Pela o Kekuanaoa i lio ai i kanaka kaulana i na la o na Kamehameha, a oia paha ka heke o kona mau la elemakule; ua ola hou mai ka poe i hala e aku.

        Ua ike ae la oukou i na kumu i pii ai ke kai o Boti ia Kaahumanu a me na kumu e ae. Owau wale no ka malama i ka lohe a malama. Ina e lawe ke Akua ia'u i na la i aui aku la, aole no hoi oukou e ike i na mea huna. "Aloha ino kuu mau mea huna i ka ike ia." Aole no he mau buke e kauoha aku ai i na keiki. Pela oukou e ike nei i na mele ano nui, ke ike maka nei oukou, aka, aole nae he loaa o ke ano.

        A hala kekahi mau malama mahope iho, ulupuni iho la o Boti e kii e pepehi ia Kaahumanu. No ko Boti manao ino maoli keia, a ua huipu mai me ka manao ino o na haole, oia hoi ke Kanikela Beritania Richard Kalakana, a kokua pu mai hoi me na haole kalepa e noho ana ma Honolulu nei. O ke kumu o ka huhu o na haole kalepa, ia Kaahumanu, o ka hoopunahele loa o Kaahumanu i na Misionari. Oiai hoi, ia manawa koke aku no ka hoopakeleia ana o Mr. Rikeke, a ua huipu mai na haole a pau ma Honolulu e hoino ia Kaahumanu. Aole no paha oe e lohe ana i na olelo maikai e puka mai ma ka waha o na haole no Kaahumanu; a o Boti wale no ka inoa ia lakou, me ka i ana, "he alii maikai o Boti."         (aole i pau.

 

Ka Ahaolelo, M.H. 1868.

                Poaha, 1@ 11, 1868.

        Halawai ka hale i ka hora

        Peresidena ma ka noho

        Hoolaha mai ke Kuhina Kalaiaina he mau Bila Kanawai ana i manao ai e waiho mai.

        Ninau aku o Mr. Laiana i ke Komite Hooiaio Bila Kanawai, aohe anei he Bila i hoihoiia mai.

        Hoike mai ka Luna Hoomalu o ke Komite, aohe bila i kakau inoa ia e ka Moi a ka Hale i hoomakaukau ai.

        Ma ke noiia ana mai, ua hapaiia ka hana o ka la, oia ke Kanawai no ka Laina Mokuahi.

        Noi mai ka Loio Kuhina e heluhelu ma ke poo.

        Noi mai o Mr. Hikikoki e heluheluia ka Bila holookoa.

        Noi mai o Mr. Nahaku e ninau ano.

        Ninauia ka heluhelu ma ke poo a ae ia.

        Heluheluia ma ke poo.

        Noi mai ka Loio Kuhina e hooholo loa.

        Noi mai o A. F. Kauka e hoololi, aole no e lilo keia i Kanawai aia a hooholoia ke Kuikahi Panai Like.

        Manao ka Loio Kuhina aole e hoaponoia kela hoololi, no ka mea e pono e hiiinai Ka Aha Kukamalu, a no ka mea no hoi e lilo ana paha ia i mea e hewa ai keia kanawai.

        Nina ia ke noi e ninau ano, a hooholoia.

Ua hau@ ka hooloi a Mr. A. F. Kauka ma ka hool@ ana o 24 a ae he 15.

        Noi mai o Mr. Waila e hoololi i umi la ka manawa mawaena o keia a me kela awa; a kamailio mai oia no ia mea.

        Olelo mai ka Hope Peresidena, ua palaka iki ia no ka ae ana mai ia Mr. Waila e kamailio, nolaila ua waiho mai oia imua o na Kuhina a me ka poe kokua i ka Bila; a in a lakou e ae, alaila hoopaapaa aku.

        Manao o Mr. Waila he mea akaka loa keia, ka olelo mai o ka Hope Peresidena, eia no na hooloi imua o ka Hale, a i ka manawa e ku aku ana kekahi aoao e hoololi, hoole ia mai. Ke hooki nei au.

        Olelo mai o Mr. Laiana, aole no ka Bila okoa ka ninau ano, aka no ka hoololi wale no a Alabati.

        Kokua mai o Mr. Hikikoki i ka Laiana.

        Kamailio mai ka Hope Peresidena no kona rula ana a wehewehe mai.

        Hoopiiia ka hoomalu ana a ka Hope Peresidena imua o ka Hale e Mr. Hikikoki.

        Kokua mai ka Loio Kuhina i ka hoomalu ana a ka Hope Peresidena.

        Kue mai o Mr. Kale Kauka i ka hoomalu ana a ka Hope Peresidena, no ka mea, ua ae kela Hope Peresidena ma ka heluhelu alua ana o ka Bila, he hiki no ke hookomoia mai na hoololi a me ka hoopaapaa, a ano ua hookekee ae ka Hope Peresidena ma kona waiho ana mai ilalo e kamailio ai mamua o kona ninau ana mai.

        Pane mai ka Hope Peresidena, ua pono ia ma kona ano hoa no keia Hale.

        Kokua mai o Mr. Koakanu i ka hoomalu ana a ka Hope Peresidena.

        Olelo mai o Mr. Nahaku ua noi mai ia e ninau ana ia maluna o ka hoololi a me ka Bila holookoa.

        Olelo mai o Mr. Alabati, o ka ninau ano a Mr. Nahaku i noi iho nei, no ka'u hoololi wale no ia; a nolaila i kakauia iho nei na ae a me na hoole. Aole au i ike i ko na 'lii makemake ana e pani mai i na waha o ka poe nui.

        Olelo mai ke Kuhina o ko na Aina e, he haohao i ka waiho ana o keia mau hoololi a hiki i ka helhelu akolu, a ninau aku i ka Noho, he pono no anei na hoololi ke lawe mai i ka heluhelu akolu ? a ninau aku la, ua ike e no anei i keia mau hoololi mamua ae o ka heluhelu alua?

        Pane aku o Mr. Alabati, ua ike no lakou aia no imua o ka Hale.

        Olelo mai o Mr. Waila, owau no ka mea nana i ninau aku nei mamua iho o ka ninau ana, he pono no anei na hoololi a me ka hoopaapaa ana i ka heluhelu akolu. Ae mai no ka Hope Peresidena. Ua hoole loa o Mr. Waila ia mau olelo.

        Heluhelu mai aka Hope Peresidena i kekahi rula mai kekahi Buke mai.

        Ku ae o Mr. Nahaku iluna me ke kuikui i kona pakaukau e ake ana e kamalilio aka ua papa aku ka Noho iaia aohe e ha-i mai. A mahope iho noho wale iho la ia ma ka hoonoho ana a ka Noho.

        Olelo mai o Mr. Hikikoke e ae aku ia ia e kamailio.

        Ku mai o Mr. Nahaku a kokua mai i ka pono o ke hoomalu ana o ka Noho.

        Olelo mai o Mr. Laiana, in a ua maopopo io keia hoololi e like me ia e kamailio nei ano, alaila ua pono ka hoomalu ana a ka Noho.

        Ninau ka hoahewa i ka hoomalu ana a ka Noho. A hoole ia.

        Ninau @ ka hooholo i ka Bila holookoa (Dala Nui a hooholoia. Eia mai na ae e hooholo i ka Bila:

        Nahaolelua, Kanoa, Bihopa, Dominis, Kanaina, Kalakaua, Kamakau, Kahanu, Kuhina Kalaiaina, Kuhina o Ko na Aina e, Loio Kuhina.

J.W. K@nahoa, Lunamakaainana o Puna,

L. Keliipio,                     "      o Lahaina,

E. Jones,                         "      o Lahaina,

J. Nakila,                        "      o Makawao,

J. A. Na@aku,                "      o Kaanapali,

C. Kalu,                         "      o Molokai, a

        Lunakanawai pu.

Kapena Loke,                 "      o Honolulu

        (Piikekai.)

J. W. Makalena,             "      o Honolulu

        (Kukulu kii.)

J. W. Keawehunahala,   "      o Waialua,

S. W. Mahelona,            "      o Ewa me

        Waianae.

F. P. Koakanu,              "      o Koloa,

D. Kaukaha,                   "      o Hanalei. 23

        Poe hoole loa:

        Ka Mea Kiekie W.C. Lunalilo.

Hon. Ioane Ii,

"      J.Upa, Lunamakaainana o Hilo,

"      H. R. Hikikoki       "              "

"      C. J. Laiana,           "      o Kohala,

"      G. W. D. Halemanu, "   o Hamakua,

"      G. W. Pilipo,          "      o Kona A.

"      C. H. Kauka,          "      Koolaupoko,

"      S. G. Waila,            "      o Koolauloa,

"      W. T. Matina,        "      o Kau,

"      H. Kuihelani,         "      o Wailuku,

"      Asa Hopu,             "      o Hana,

"      D. W. Kaiue,          "      o Molokai,

"      W. Pinehasa Wood"      o Honolulu,

"      Ailuene Boyd,       "      o     "

"      Alabati F. Kauka,  "      o Kona H.

"      V. Kanuka,             "      o Waimea.

        Olelo mai ka Loio Kuhina, e hana pono ana ke aupuni i ka Palapala Ae hoolimalima a hoopaa i keia aupuni, a noi hou mai ia e hapai hou ke koho ana. Hoole ia.

        He Kanawai e Kau ai i Laikini no ka poe pepehi pipi, heluhelu alua ia, a ua kauohaia e kakau poepoe.

        He Kanawai e hoana e ai no ka Papa Komisina Ana Aina, heluhelu alua ia, a ma ke noi a Asa Hopu ua hoopanee loa ia.

        O ka Bila e hoololi ai i ke kuai ana i na Wai-ona, hoihoi hope ia mai e ke Komite e apona ana i kona hooholo ana.

        Noi mai o Mr. Hikikoki e hapono i ka olelo hoike a ke Komite, a e kauohaia e kakau poepoe.

        Noi mai o Mr. Alabati, e hoopanee loa i ka Bila.

        Kokua loa mai ka Loio Kuhina e hooholo.

        Ninauia ka hoopanee loa, a ua ae ia.

        He Kanawai e hoopau loa ai i ke Kanawai no ke Koho balota i hooholoia ma ka la 31 o Dekemaba 1864. Oia aku kekahi hana.

        Heluheluia ma ka olelo haole a pau.

        I ka wa e heluheluia ana ma ka olelo Hawaii nonoi mai o Mr. Kaukaha e hoopanee, a ua ae ia.

                        Poalima, Iune 12, 1868.

        Halawai ka Hale i ka hora mau.

        Peresidena ma ka noho.

        Heluhelu hou mai ke Komite Hoonaauao he Hoike Pakui e noi hou mai ana i 4,000 no ke ao ana i kekahi mau keiki Hawaii i ke Kula Kauka Lapaau, Waihoia a noonoo pu me ka Hoike mua e waiho nei.

        Hoike mai ke Komite Waiwai i na Luna Aupuni e uku papaluaia nei.

        Hoaponoia ka Hoike.

        Waiho mai ke Komite wae i waihoia ai e noonoo i na palapala hoopii, a me na olelo hooholo no na hana hou, a penei ka hookaawale ana:

Na Alanui ma Puna               -       -               $1,000

        "                      Kau         -       -               2,000

        "                      Hamakua       -               6 000

        "                      Kawaihae & Waimea    4,000

No na hana e ae                     -       -               5,000

        No na Alanui a me na Alahaka ma Maui $7,800.

        No na Alanui a me na Alahaka ma Lahaina $3,000.

        No na Alanui a me na Alahaka ma Oahu $7,125.

        Wehe ana i ke Alanui Kula a hiki i Liliha 2,000.

        Hana hou ana i ke Alanui Liliha $2,000

        No na Alanui & na Alahaka ma Kauai $1,000.

        I ka-o holoholo no Waimea 400.

        Hana ana i ke Alanui o Kalaupapa $500.

Hale hoola a Hale Paahao ma Kau 1,600

Hale hoola ma Makawao      1,000

Mea Kaupaona no ke Keena

        Kalaiaina        -       -       -       -       250

No ke ana ana i ka Pali  -       100

Uapo ma Nawiliwili      -       500

Hale Hoola a Paahao ma Hanalei         1,600

Hale Hoahu no na mea a-a    3,500

        Ua hookaawale ke Komite i $100. no ke Ana ana i ka Pali o Nuuanu i maopopo pono ai, a na kela Ahaolelo e noonoo pono, a hookaawale paha i pau dala no ke oki ana i ka Pali. O na hoopii a me na olelo hooholo e ae, ua hoomoeia.

        Kue mai o Mr. Mahelona i ka ae ana aku i ka ke Komite hoike.

        Waihoia ka hoike a noonoo pu me ka Bila Haawina.

        Heluhelu mai o Mr. Koakanu he olelo hooholo i Hale Kuikui no Koloa. Hoomoe ia a noonoo pu me ka Bila Haawina. (Ke hiki hoi, aka in a ua heo ke $50,000 pehea e ko ai.)

        Heluhelu mai o Mr. Alabati he olelo hooholo e noi ana i ka Loio Kuhina e hai mai i kekahi mau pauku o ke Kanawai Kivila, e ae ana i na Kahuna lapaau Hawaii e hooinu awa i kekahi poe e ae, a in a aole, aole anei e ae ia e hoololi. O ke kanawai ua make loa, a ke inu ia nei ka awa, aole uo ka laau lapaau, aka no ka makemake e on a. Aole he hoopii no keia ma Honolulu nei. Ae ia ka olelo hooholo.

        Heluhelu mua mai ke Kuhina Kalaiaina he mau Bila Kanawai malalo iho :

        1 He Kanawai e hooponopono ai i ke kuai ana o na laau make. (poisons)

        2 He Kanawai e hooponopono ana i ka ho-a ana o na pipi a me na pu-a nui e ae maluna o keia Aupuni.

        3. He Kanawai e hoopau loa ai i ka Mokuna 58 o ke Kanawai Kivila. Hooholoia ma ka heluhelu alua malalo o ka rula.

        Hoolaha mai o Mr. Laiana, e lawe mai ana ia he Bila Kanawai hou.

        Hapaiia ka hana o ka la.

        Heluhelu akoluia na Bila Kanawai malalo iho:

        1. He Kanawai a hooponopono ai i na olelo Hawaii a Haole o ke Kanawai Hoopai Karaima.

        2. He Kanawai e hoololi ai i ka pauku 876 o ke Kanawai Kivila.

        3 He Kanawai e hoololi ai i ke kanawai i kapaia, "he Kanawai e hoopau loa ai i ka Mokuna 10 o ke Kanawai Kivila, a e hooponopono ai i ka Buro Hoonaauao."

        4 He Kanawai e haawi ai i Haawina Hoomau no ka MOiwahine Kanemake Kalama.

        Komite ka Hale no ka noonoo ana i ka Bila Haawina. Noho o Mr. Pilipo i ka noho.

        Oihana Hoonaauao.

        No ke Kahukula Nui - $4,000 ae ia.

        No ke Kakauolelo         -       3,000 "

        No ke Kokua ana i na Kula

                Haole o Hawaii - 24,000

        Noi mai o Mr. Hikikoki e hoopii ae i 38,000.

 

        Hooholoia me ka hui pu ana ia Lahainaluna e like me ka hoololi.

        Noi mai o Mr. Hikikoki e hookomo i keia Haawina malalo iho:

        Haawina no na Kula o na apana nele - - 17,000 ae ia.

        No ka Pai ana i na Buke kula $5,208. aeia.

        Lako Palapala me na lilo e ae 600 "

        Kula Hana Lima - 9,543,20

        Noi mai o Mr. Hikikoki e noonoo pu ia ka HOike a keia Komite no keia Haawina.

        Olelo mai o Mr. Hikikoki ae ia i kanaka e ukuia i 1,200 o ka makahiki pau pu me kona kokua, a noi mai oia e hoomau i 5,000 ma kahi o kela puu dala nui. Hooholoia i 5,000.

        Kuai ana i kahi oia Kula       3,600 ae ia.

        Kukulu ana i na Hale Kula Hou 5,320

        Noi mai o Mr. Koakanu e hoololi i 6,000.

        Noi mai o Mr. Matina i 6,200

        Hooholoia i 6.200.

        Hoonoho haumana ma Punahou 360 aeia.

        Uku panee o na dala Kula 5.125.

        Noi mai o Mr. Hikikoki e pakui aku i ka haawina no na keiki e ao ia i ka lapaau 4,000.

        Mahope o ka hoopaapaa ana i ka haawaina ua ninauia a ua ae ia. Hooholoia 4,000.

        Noi hou mai o Mr. Koakanu e noonoo hou. Ae ia.

        Noi mai ke Kuhina Kalaiaaina e kiola i kela.

        Noi mai o Mr. Hikikoki e hooholo.

        Noi mai ke Kuhina o Ko na Aina e e hoololi penei : No ka Hoonaauao ana i na Keiki Hawaii i ka lapaau $4.000.

        Hoihoi ke Kuhina Kalaiaaina i kana noi.

        Noi mai o Mr. koakanu e hoopanee loa i ka noonoo.

        Ninauia ka hoopanee loa, e hooleia.

        Hooholoia e like me ka hoololi.

        Noi mai o Mr. Hikikoki e hoapono i ka hoike a ke Komite Wae no na palapala hoopii a me na olelo hooholo.

        Heluheluia ka Hoike a hoaponoia e like me ke noi.

        Ma ke noi ia ana mai, hoopuauia ke Komite a hoopanee ka hana.

                        Poakahi, Iune 15, 1868.

        Halawai ka Hale i ka hora mau.

        Peresidena ma ka noho.

        Waiho mai o Mr. Laiana he hoopii mai na Kumukula mai o Honolulu e noi ana e hoopii ae i ka uku. Waihoia ka hoopii i ke Komite o ka Papa Hoonaauao.

        Hoike mai o Mr. Halemanu, he hoopii mai Hamakua mai, e noi ana i $600 i mea kuai boe no ke awa o Hamakua. Waihoia aku i ke Komite o na Hana Kuloko.

        Haawi mai o Mr. Hikikoki he olelo hooholo na ka Hope Peresidena e koho i mau Komite i ekolu, o kekahi o lakou ka Peresidena o ka Hale, oia ka Luna Hoomalu; e hai aku i ka Moi ua kokoke mai ka manawa e hoopauia ai o ka Ahaolelo, Nana mai ka hookuu ana i ka Ahaolelo i ka Poakahi e hiki mai ana. Iune 22. Hooholoia ka olelo Hooholo.

        Kohoia e ka Hope Peresidena na Komite, ka Peresidena, Keawehunahala a me HIkikoki.

        Heluhelu akahi mai o Mr. WAila he Kanawai e ae ana i na lima hana. Hooholoia ka Bila ma ka heluhelu akahi ana.

        Heluhelu mua mai o Mr. Pilipi he bila e pili ana i ka Mokumahu pili aina nei o kakou, hooholoia ma ka heluhelu akahi ana.

        Heluhelu mua mai o Mr. Pilipi he bila e pili ana i ka Mokumahu pili aina nei o kakou, hooholoia ma ka heluhelu akahi ana.

        Heluhelu mua mai o Mr. Pilipo i na Bila malalo nei.

        He Kanawai e hoololi ai i ka Pauku 508 o ke Kanawai Kivila. Ua hoomoeia.

        He Kanawai e hoopau ai i ka hoopai ana i ka poe Ki manu Kolea a me kekahi mau manu e ae. Hoomoeia.

        Hoolaha e mai o Mr. Kumahoa, e hoike mai ana oia he Kanawai e hoololi ai i ka Pauku 110 a me ka 116 o ke Kanawai Kivila: no ka hoolimalima ana i na lio.

        Komite ka Hale no ka Bila Haawina. Mr. Mahelona ma ka noho.

        I ka ninauia ana ua ae ka Hale no na bila Haawina hoomau.

        Hooholoia i $4,000 no ka Moiwahine Kalama.

        No na Lunakanawai Kaapuni o Hawaii $3.600.

        Hai mai o Mr. Hikikoki he hoololi i ka Pauku a penei ka heluhelu ana. "Aka hoi, in a ua uku e ia ka Lunakanawai Kaapuni o Hilo e ke Kakauolelo a Hope Kiaaina o Hawaii, aole ia e Kikoo i kona uku makahiki i haawiia." Ua ae ia ka hoololi a ua hooholoia pela.

        No ke Kuhina Noho ma Amerika Huipuia he 10,000.

        Kue mai o Mr. Laiana i ka Bila Haawina.

        Hoike mai o Mr. de Varine, he makemake kona e noonoo pono iho kekahi lala o ka Hale in a oia kekahi Luna aupuni i hoouna ia aku i uku nona. He mea pono loa no hoi no keia Aupuni i Elele kekahi nona ma Amerika Huipuia oiai na aupuni elua e noho nei i keia manawa me ke ano hoaloha loa, a e pii ae ana no ia noho oluolu ana i kela a me keia makahiki, ke hooholo ia mai ke Kuikahi Panai Llike, a e mau Aku no hoi ka launa oluolu ana o na lahui elua. A no ia kumu i haawiia ai ka bila haawina, oiai ma ua Elele la e holo pono ai ke Kalepa ana me Amerika Huipuia a e oi loa aku ai hoi ko kakou noho ana hoaloha ana me lakou.

        Ku mai o C. H. Judd, a hoololi mai i ka Bila; ma ka hookomo ana iho i Kanaka Kupa Hawaii maoli i hanau ia maloko mai o na makua Hawaii ke hele i Kuhina Noho no Amerika Huipuia, a nona ka uku makahiki he $10,000.

        Kokua mai o Mr. S. C. Wilder i ka olelo hoololi.

        Hoopono mai o Mr. Kapena Loke i ka Bila me ka hoololi hou ole ia.

        Ua hoomoe loa ia ka hoololi ma ka o lima ana he 15 ae 19 hoole.

        No ka Hui mahiai a me ka Papa hoopae lima hana he 10,000.

        Kue mai o Mr. Waila e hoolo i ae i $30,000, no ka mea wahi ana oia kekahi mea e hoopau i ke emi hikiwawe ana o ka lahui Hawaii a e lawe ia mai na kane, wahine kamalii mai na mokupuni o ke kai Hema mai.

        Kokua ikaika loa mai o Mr. Varine i ka hoololi, no ka mea ua uuku loa na poe lima hana e noho nei ma na wahi Wili ko.

        Hoike mai o Kapena Loke he palapala kai hiki mai mai mai ka Moi mai, a nolaila e pono e noho mai ka Peresidena ma ka noho.

        Hai mai ka Makai o ka Hale ka Elele hoi nana i lawe mai ka Palapala a ka Moi. Ua hoihoi ia mai ka Olelo Hooholo, e haawi ana i 100 dala i kela a me keia hoa o ka Hale, no ka mea aole i ku i ke kanwai ke kikoo hou ana i dala, a in a e hooholo ia keia e ka Ahaolelo me ka hoolilo ana i Kanawai maoli, alaila e Kau inoa no oia no ua Kanawai la.

        Ua hoike pau mai no ka Makai o ka Hale me ka Olelo Hoike a na Lunakanawi o ka Aha no ua Olelo Hooholo nei. O ko lakou manao aole i ku e like me ke Kanawai, ke ole nae e hooliloia i Pauku Kanawai a hooholoia hoi me ka ae like ana

        I ka manao o na Lunakanawai, aole e hiki ke noiia ka $250 e like me ka hoololi a kekahi o na Lunamakaainana, a hiki i ka noho hou ana mai o ka Ahaolelo.

        Komite hou ka Hale, Mr. Mahelona ma ka Noho.

        Hoihoi hou o Mr. Waila i kana hoololi.

        I mai o Mr. Pilipi, ua hoike akahele loa ia keia mea e ka Papa Hoonaauao, ua kokua lakou i ka haawina, aka, aole lakou i makemake i ka hoonui hou ae, aka, e hoomau aku no e like me ka haawina e ola ai ka lahui.

        Kokua mai o Mr. Keawehunahala i ka haawina $10,000.

        Aeia ka haawina ma ke $30,000.

        He $25,841.00 ka uku hoopanee o ka aie lahui, ua aeia.

        Noi mai o Mr. Pilipi, e hooholoia ka haa-