Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 22, 29 May 1869 — Hele kaapuni ana ia Maui a me Molokai. [ARTICLE]

Hele kaapuni ana ia Maui a me Molokai.

I ke nhiahi o ka la 10 o Apcriln ko'u hoa-l le!c nna aku ia Honolulu, a holo mai i Maui' nei, e hai nku i na mea hou o Ebon, o kela au a me ko keia au e nee nei. A ina ke ahiahi o ka !a 12 o ia mnlama no, ku ana mnkou i ka lai o Lele, lele aku la no hoi kainahele, a imi loa aku In i ka inakamaka o ua iai nei, a inn ka lokoeiaikai iua oie o! I\lr. Kaeha kekahi keiki kupa o Puna i Ha-| waii, nana au i pailaia akvi a komo ana ma j ko Kcv. J. H. iMoku home olu o kela knona j ltown.) Ua hala nae kela i ka halawai ma | Halealoha, kekahi hale ha)a\vai o kona Ekama Lnhaina. I ka pau ana o ka haia-! wai hoi mai keia, a hui lulu-lima aioha pu kahi malihini me na kaniaainn. j A ua hookipa oluoiu ia aku nu e kona I puuwai aloha pokii o ka inea o nei mea hej iini naauao, a me ka pono a ko kakou Hnku, inaloko nei a mawaho no hoi. Noiaila, ua noho pu au me lakou a hiki i ko'u hele ana nku no Kaanapali. Aperila 14—Ma ka lokomaikai nui o kekahi luna ekalesia o Lahainn, haawi inai la oia i kekahi lio momona ona ia'u ; a o ko inaua hoio pu aku la no ia i Kaanapali. Hiki aku ia maua ma Kahana, a hui pu me Kev. \V. Kahookaumaha ko Kaanapaii Kahu Eknlcsia me ke aloha nui. A i ke kuu nna iho o kanae o na mahhini, kono ia mai la maua e na kamaaina e paina awakea pu ine lakou, a ua hookoia ia makemake. Mahope iki iho o ka p«ina ana, o ka hoomaka iho ia noia o k* haiawai maloko o ka luakiiti kue pope, aoeane pihn loa ka luakini i na kanaka a me na kamaiii. Ua weheia ka halawai me ka hoolea ana aku i ko kakou Akua ma ka himeni 301, oia ka himeni 206 m bukc mua, u& meieia e ka papa himeni, a o kn tua ma ka himeni Ebon, na kahi Ehon no i mele. 1 kn pau ana o ke mele ana, haawi mua aku la au i ko'u aloha i ke anaina ma ka ōlelo Ebon, oia keia, " Yokwe kom otemjej jeiok. H Ota hoi, aloha ookou a pau ioa Ua kukuluia ke kahua o ka hana ma Isaia 21:11—12. Ua heluhelu mua ia ma ka olelo El»n, a penei: »*Dri anijia bo» ? Dri har ta ro ilo buw ? Dri bar ej ba, Ej walok tok ejibo«, bar-en-wot bon elane kom konan knjitok, kajitok, en bar iiok. 1 ' A ua heluheluia no hoi ma ka olelo maoli e iiko me ka mea i pai ia ma ka Baibaia Hawaii. Ua weheia na mahele nui elua imun o ke anaina e noho lai -ma» ana, me ke ake nui e lohe i na mea hou o na aina pouli. O ka mahele e pili ana i tia haua pouli o ka lahui o Ebon u

| kela Va« kai wehewehe mua ». A ona faa- | na o Wc kakahiaka k* loa, i ko ke WUi nana laku, he mau paavrai i piha i ka olioli no na mea boa o £bon ko ke snam3 hol«3okoa ; pela i hoomaa ia ai ka haoa a biki i ka hookooia ana o ka halawai. | Maanei oa hoi aka kau kamaaina mai ka ; iai rnafu t r !u o Lele mai i kona home, a ua 1 holo ako hoi au ene Rer. W. Kahookaomaha |a hiki ma Honokohiu ; ia maua i hiki ai | maiaila, hookipaia maua e Mr. Napeahi ke- ! kahi diakona o ia Ekalesia ? ua noho au malaila, a aa hoi aka o Hev. W. K., i Kahana kona wahi noho mau, n;ge malaila a ao ae alaiia haUwai me na hoahaoau o la Apana. Apenla 15—Ua akoakoa nui mai na hoa* hanau aloha iioko o Kri:no o Honokohau ro» ke kakahiaka noi o la h a piha ka hale halawai, pau pu mai no hoi me kekahi mau pope. A ua hai ia aku na mea hou o Ebon e ko lakou kiai kuwaho o ka hui hooia uha* ne mn na aina pegana mai ka Pae Aina Ha* waii nei a hui i Amenkii. A e like me ka'u i hana ai ma Kahana ke kahua mua a'u i hoomaka ai e hahai i na mea nu hou kuwaho o kekahi mau mokupuni o ka Pae Aina o Maikonisia, a pela no hoi ma Honokohau, ua nui iki ae na mea hou a iakou nei i lohe ai i ko Kahana poe. 1 ka pau ana o ka halawai, ua haalele iho au ia Honokohau, a ua hoohuli ae au i ka ihu o ko'u lio a kau aku la no Kahakuloa, o Mr. KaUola ko'u kamaaina o ia mau olu lehulehu o ka hele ana a komo i ke awawa a kahawai olu iai o Kahakuloa. Hookipj i.i maua e Mr. Hale ko laila luna ekalesia. Maanei ua hoi hope aku kuu hoa'loha a kona home ma Honokohau, ma ke kau ana aku o ke ano ahiahi, ma ia hope iki iho o ko maua hiki ana aku īlaila, ua kahea leo nui ia aku o'u mau hon o ka hui hoola uhane e ka leo o ka pu e nonoho nui mai ana ma na kaiaulu o ua Knhakuloa nei, ao\e i liuliu iho he\e ae ana na kanaka a ka hale halawai hoolepope, ua hele pu aku ia no hoi au me na kamaaina o kahi a'u i noho ai, a hui pu aku la me na hoahanau aloha iloko o Jcsu t a ua hoomaka ia ka halawai a hiki i ka lilo ana aku o na kukuoa o ka malamalama, a ua hoopauui. Moe au moanei a ao ae he halawai hou. Aperila 16—Halawai hou makou ma ke kakahiaka nui o keia la, ua nui no na knnaka i hele mai, a ua mahalo au i ko lakou ahonui ma keia mau halawui loloiahili, oiai, aole mea i hele aku a haalele ino mai i ke anaina. Ua hele mai no kekahi poe o ka aoao inea nu hou kuwaho oie mai na aina pegTina mai, ma ka waha ponoi o ke kana» ka Hawaii, e like Ia me ka aoao hoomana oiaio e ku nei o ke kahua a lesu Kristo i kukulu ai, oia no ka ekalesia e kue ikaika nei i na hana uso ole a Katolika, a pela aku. 1 ko'u nana aku he ano olioii ko lakou no na hana hoopommikai a ko kakou Haku S»baota ma na aina pegana o Maikonisia, a pomaikai loa lakou ke hoopau aku i ko lakou hupo ana iloko o ke au Kristiano o ke Aupuni Jlawaii. A pela iho la makou i hoopau ai i keia anaina halawai, a hoi aku la ma na home. Eia ka wa pono a'u i manao ai e hai akea aku imua o ka lehulehu inakee ia hoano o ko kakou Haku, a penei no ia : O keia mau kahawni elua o Honokohau a me Kahakuloa, ua like a like ka nui o na hoolepope, a me na pope. A mawaena o na pope, ua hana ae lakou i na mea kue i ke kanawai eha 0 ka pono io maoli i ikeia ma ka Baibala. Ma kekahi mau la Sab.iti mamua iho o ko'u hiki nna ina keia mau kahn wai, ua kalua lakou i ka puaa, a pela aku, ma ka lā hoano o ke Akua, a ua ahaaina lakou ma ia |a. Ina ma Kahakuloa ka ahaaina i ka la Sabati. pau loa rnai la ko Honokohau mau pope ilaila e ahaaina lealea ai. A pela hoi i na ina Honokohau ka ahaaina. 1 ko'u lohe ana i ka hana a keia aoao hoomana e hapai-me-meue nei imua o na kanako o ke Aupuni Hawaii, me k.iena ana o lakou ka aoao hoomana oiaio, eia ka ua like lo;fka lakou nei mau hana me ko na inokupuni oMaikonisia, ka poe ike ole i nei mea he la Sabati. O ka hnna iho io no la la a ko laila mau e like loa la me ko na pope h«na ana ma Kahakuloa a me Honokohau ma ka la Sabati. Nolaila, ke ike lea loa nei kakou i na hana ku ole i ka pono io maoli a keia muumuu hokae ipukai, e alakai hamkae nei i kekahi ! poe Hawaii. A eia hdu keia, aia ma Kaha- | kuloa keleahi kato!ika i loohia i ka mai a ua aneane iiloaku kona ola, nolaila, ua babate--1 ra«ia e ke knhuna pope mamua o kona mai ke loa ana, aka nae, ua oluolu iki keia mea : inai, nolaila, akoakoa mai na hoa katohka ona e puie ai, a i kona ano oluolu loa ana ae, nolaila, olelo iho la lakou ua ola no ka lakou pule ana, aka hoi, ua kue loa keia oleIo a lak'ou i ka hoailona hope loa o ka poe e make ana. i hanaia e ko lakou mau kahuaa e (ike me kela babatemaia ana o ua mea mai i la, a me Ikekahi poe e make loa ana maloko »o ia ano hoomana. A peia iho ta lakou e ; hauhili ia ne» e na knula hao a ke kuhihej wa, oiai, aole o lakou ipukukui hooinalamaj iama uhane. Pau ole ka eepn o kekahi mau ' Hawaii. | O ka noho ana o ko kakou mau hoahaj naa inai keia pea a keia p«» o ka Ekaiesia ! oiaio i hia ia maluna o na pou a me na oa o ! ka olelo hoopomaikai a ko kalou Haku ma ) Kaanapaii, ua maikai na ha na a ua ane ho- | lo no imua, ua maikai no ike kino a me ka \ ohana o ko lakou kahu. A ke mahalo aku I ttV * i ke Akua no koua maiaina maikai ana i kana wahi paaua nei, oiai au e hnhai aua i na mea hou o &laikoiai:>ia a hiki i ka palena o kela kihapai ona. Ala ka iokomaikai nui o Mr. Hale, haawi mai la oia i kekahī lio ona i*'n, a o ko maua hoio mai ia | uo ia me ikekahi keiki ana a hiki i Wailuku.

a k'ipa aku mt ko Kcr. W. P. A!ekaned?ro hale noho. He niau minu;e poko'e ka iu-siv% iki ana mahiia, toki iiwe ioa aku ia no ia :o ka makua īa'a ma kahi o Mr. \V. p. Ka'haie. a au i «oho ai a. hīki i kou haalele ana ta Wailaku. < Aperila IS—Ma ka hora ehikia o ke kalcahtafct nui o kein ls*: mi Waikapu ka'o ; halawai, piha oo fca {uakinī hoolepope i na ; kanaka o keia wai, a oa raaitai no ka ma|!amaia afta o keia aoaina halawa! a htki wa|!ei ka paa ana. Aole kaha o keia eka!e. • sīa, o ReT. J. Kauhane nae ka a\ea oana e ; maiama ana ia wa a hiki i kona wa e hoi jaku ai i kona ekalesia ma Kau 5 Hawaii, a ia wa paha e koho ai Ukou i kahu oo iakou. Ma ka hora umi ae no o keia la, ma Wailoku ka'u puie, ia'u nae i hiki aku ai i Wailuku mai Waikapu aku, oa hoomaka iho o Mr. W. P. Kahale i ka hana, no ka mea, ua I lohi loa au a hala ka hapaiua mua o ka ma{nawra e hoonnkaia ai ka halawai. A ia'u i ! komo aku ai\ oa haawi mai kela i ka hana [ia'o, a ua malamaia e like me ka mea mau ! ; ma ka'u hana i na haiawai a pau a'u i haia- | wai ai mamua ae. I Ua nui no na kanaka i akoakoa moi, a ua ano hoihoi no hoi lakou i ka'u nana aku; | no ko iakou iohe ana i na mea hou o Ebon. i A peia aku i hoomauia ai ka hana a hiki j wale i ka hookuu ia ana. j O Mr. W. P. Kahale ke kahu o keia ekn-| iesia, a e waiho aku ana oia i ka hana o ke; iaupuni ana i maiama ai no na makahiki he! j umikumamaiima, oia ka oihana Lunakana-1 \ wai. ] ; Ma ka hora ekolu ame ka hapa o keia la ! jno; hiki aku la au ma Waihee, a maiama j ! koke au i ka haiawai maiaila, ua piha pono j ;ka iuakini i na kanaka i heie mai e iohe i Jna mea hou. A ua hooko aku nu iko iakou makemake a hiki wale i ka pau ana.! |U a mahalo au no ko iakou ahonui a ano i hoihoi no hoi i ka lohe nna i na mea hou o j | Ebon. O Mr. S. Heiemauna ke kiai o keia i jekalesia, a oia kekahi mea i mnnao e holo; aku i Maikonisia. A o Rev. J. N. Paiku)i| ! paha nuanei ko iaila kahu ma keia hope aku j ke ae mai ke Akua. He wahi ekaiesia kuonoono keia, ua paa ka hale o ke kahu he ; wahi hale nmikai, he apana aina ua ioaa, n j maluna olaila kahi i ku oi o ka haie o ke ! kahu, he mau ioi kaio a he kula no hoi, no- j , iaiia, aoie piiikia ke kahu ke noho aku mn-1 i '*'!*• . I | Aperila 20—Hanlele au ia Wailuku, a j holo aku no Makawno, hiki mua aku la au ; jma ko Rev. J. P. Green hale, hiki aku la 1 , au a ua heie mai kela a ku mai mnloko o ka j pukn, a ninau mai ia, "Owai mawaho ?" 1! ,nku au, he malihini, nioha oukou. A no ka | j wehe koke ole ia mai o ka puka, haawi aku la au i ka palapala a ka Lunnhooko o ka Pa-1 pa Hawaii i na Kahunapule o na mokupuni iO Maui; mn ka hakahaka o ke pnni olepe- j j lepe o ka puka, me kuu manao oia no la ke ■ kahu ekalesia o Makawao, eia ka aole oia j ke kahu, nnna keia ia wnho o ua leta nei, a |o ka i mai la no ia, "Aole owau ke kahu o' { keia ekalesin, o kuu makuakane no, nolaila, | e heie nku oe ilniia." Oko i ala hoi aku la |no ia, n owau hoi holo !oa aku Ia au i ko ■ Kev. Green makua hale, a lulu lima aloha ; pu me ia a me kona ohana, a ua haawi nku ;au i kela ieta iaia, ua heluhelu keia a hoo- | maopopo iea kela i ke ano nui o na olelo o ioko o ua palapala 10, a inahope iho kamailio oluolu pu iho ia maua me ia no na minute pokole, no ka mea, ke aneane ahiahi loa iaku la, nolaila, ua Wuhikuhi mai kela i ko'u j haie e hoi ai a moe malaila, oia ka hale o j Mr. Kaiowe, a ua haawi pu mai keia i wnhi ipalnpala na'u e h'aawi aku ai i ke knmaaina |0 ua ha\e la. O ko'u holo mni la no ia a ! kipa aku la au ma ko Mr. R. W. Anaru ha- ; ie, a ua hui nloha pu au me ia a me ko ko|na hale a pau me ka oluolu like o na manao o kekahi me kekahi. Aia wa ke nne!ane aku nei ka la e napoo, a ua mnnno nui ;noau e hele aku a ko'u wahi i kuhikuhi in | mai ai, aka, aua mai ia o Mr. R. W. Aneru I ia'u e moe me iakou, nole nae nu i ne aku i j kana olelo, a ia'u i mumuiu ni, ko i oln kii jokoa aku la no in n wehe i kuu noho m;ii ka ilioae, a hoihoi aku la ia ! u mau wahi ukana jma ka hale, a nnna no hoi i Inwe loa aku i •ka iio ma knhi ai, noiaiia, o ko'u noho iho Ma no ia me lakou, a hiki i ko iakou paina \ ahiahi ana, a owpu pu kekahi ma ia paina j ana. A i ka pau ana oko makou iuana lana, iawe ioa aku la kela h'u maluna o ka Ihaie kuia a malaiia au i hooiuolu ai b po a :no. Ekoiu o'u paina ana ine ia (R. W. A.) ja hiki i ko'a hnaiele ana īa Makawao. Na|ni ka oiuoiu o keia keiks opiopio i hanauia jma kem pae aina, a he aie nui )oa ko'u no |keia hookipa aioha arm ona ia'u. Ake ina- | haio aku nei au i ka Makna Mana Loa, ka | mea oana i haawi aku keia haawina maikai (Aoleipm.)