Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 27, 3 July 1869 — Na Kula Sabati ma Hawaii nei. [ARTICLE]

Na Kula Sabati ma Hawaii nei.

Oiai ke he!e nei ke au o mnnawa.a ke holo nei hoi kekr*bī mau m«a ma Hau.u, nei. noliih, aole e hiki ia makou ke hoopoma iho i ka hoio miia )oa aoa o ko kakou raau Kula Sabati T mai Hawaii a Kauat, » kukuiuia r»a kela a me keia Ekalesia iho o ka aeao hooraana £ua«e!io. He mau makahiki hapi lo;i, elua a ekolu wale no mamua iki iho oei, ka hookuuiur.> ana nmi o keia hana he Ku! » Sahsti, \ keia wa, ke holo wikiwiki nei om imua. c like ine ka umkemake o ka poe e uhaiahoio ana ika ponu. Ke hoike inai nei keia wa j ka nee ana imua o tia hooponopono ana, pili aupuni ana, hoomana «ua ; a he mea pono paha e pakuia aku ke kalepa ana. 0 ka hoonohonoho a me ka hookaawaleia aua o na kamaiii Uilii iloko o na papa kula. he niea nani okoa no ia o keia wa. 0 na buke e aoia nei na Kula Sahati, oi.i na l>uke Haawina Kamalii, i nnuhna mai c kekahi mau makamaka kokuu i ka hoohola ana i ka pono maluna ona keiki Hawau, mai ka moolelo mai o na Kaula o ka wa ka« hiko i hala, iloko o ka BatUiia, a hiki i ke au i kau ia aku ai ka Haku ma ke kea. l'a no pu ia hoi ina ka Baibaia, na Kauoha Hou a me na buke e ae, e wehewehe mai ana \ na kau a me na wa o ke uu k.ihiko i haia e aku. Oka hoopuanaau nna ina puku B;ii. bala, he mau hoike no ia no ke npo ana n ai 1 keia hana maika». 1 ka wa iho nei o ka haiawai nnn o ka Ahahui Euaneiio o ka I\te Aina Hawaii, ua h.>iawai kaawaie ne na Kaiuikuia Sabati a me na Elele Kuia Sabali, i hoounaia mai e na Kula Sabati o kela a ine keia wahi. Oka lua keia ona inakahiki o ka hui ana ola Aha. Ona Kahu Ekalesia, na Kahukula Sub.Ui a me na Eiele Ku!a Sab.i£i, o iakou iho no na Laia ponoi o ua Aha la. Eiii ka nui ona Lala ooa Aha ln, he 135 mau Kahukula Sabiti, he 30 mau Elele Kuia S;»b;ui, a he 20 paha mau Kahu Ekalesia. Ua hookaawaleia na hana a ke Kahuknia Sabati ame ka Elele. oka ke Kahukula Sabati, ka mniaina i ka heluna o na haumana Kula Sab.iti, mai ka mua a hiki i ka pau ana o ka makahiki ; a na ua Kahukula ia no e hoihoi aku i kana buke i ka Ahahui. O ka hana hoi a ka Elele, ka hoike mai i ka malamaia ana o ke Kula mai ka mua a hiki i ka pau ana o ka . mnknhiki. a me na hana e ae e pili ana i kona Kul.i Sabati iho. Ala keia halawai ana, ua hoikeiu mai, he kanahiku ka nui o na Kula Sabati e ■malamaia nei, me ka averiga o na keikikane i Inki aku ka huina ika IG9I, ame na kaikamahine hoi he 11*37, e hele mau nna i kela a me keia Sabiti, uoiaiia, ma ka houiuuluia ana, he 31'JS ka nui o na keiki e hele mau nei ina Kula Sabati. ona keiki Kula Sabati haole nae o Honolulu nei, aohe i hoikeia, noiuila, ina p:\ha e huiia inai lakou, alaila, e hiki aku ana ka huina i ka 3,500, oia ka huina o na keiki e hele mau . ana ī na Kula Sabati; a me he mea la paha, o ka 4000 ka nui o na kamalii a kakou e koho aku ai, he mau laia lakou no na Kula Sabati. Oka nui hoi ona kumu eao nei i keia mau haumana, he 510, peln ka hoikeia mai ena huaheiu. Aoie no hoi e hoopoina ia na makun i he!e pinepine ae i ke Kuia Sabati, no ka mea, ua hiki aku ko lakou heiuna i ka US2S. I ka iiouiuuiu ana i na Lala hele Kula Sabati, ua loaa, he 6QS2, me ka hookae oie i ka hapauea a me ke keiki opiopio i paa i ka heluna. 0 na Kula Kamalii nui i akaaka ma na Buke Hoike, oia no ke Kuia Sabati o Kawaiahao, ma ka 2SO ka nui o kanvarijja ana 0 ka nui o na haumana mai ka mua a i kiv iiope oka makahiki; o Lahaina mai iioi ka iua. nona ka avariga o na huumana hele mau 1 hiki aku i ka SLi22 ; o Kaumukupiii mai ke kolu, nona ka averiga 101 ; o Kohala mai mahope, he 110 ; o Hilo, he 142 ;a o Wuiaiua, he 135. 1 ka puni ana o ka makahiki o ka hoomaka ana o keia o me keia Kula Sabati, ua haawi lakou, i la hoike no ka lakou mau mea i aoia ai maloko o ke Kuīa Sabati, a ua heoluolu hoi ia lakou īho, maiaio o ka lakou inau papaaina momona. Ua haawiia hoi kekahi mau oieio paipai a hoohauoli manao, no ko na keiki hoomanawanuai ana nn na hnia a ua haawiiu hoi he mau makana. O ke meiv a me ka himeni ana hoi kekahi mea nui ma na Kula Sabati. Mailoko , mai o ka buke Lira Kamaiii ko lakou meie nui ana, a hiki mai i keia mau wa iho nei, ua puka ae kekahi nupepa kainolii "Ke Alauia," i kupono no na haumana Kula Sabati. Ua hoolako inau ia ma kona Aoao 4, he Leo Meie hookahi ī kela a me keia malama, e like me kona puka ana, ine na huaoieio i hakuia, a i unuhiia hoi e ko kaknu Haku Meie kauiana, ka Makua nawaiiwali e noho mai la ma ka Aina Mauna. He mea kupanaha ka ike ana iain, e haku ana, n e unuhi ikaika ana i na mele iioko o kona wa nawaliwali. Aka nae, o kakou a pau ka poe puni mele, ua aie nui i kona lokomaikai ma na meie i hoolaha mau ia ma keia a me keia puka ana o "Ke Alauia," a i ike ia hoi ma ka Aoao 4 o ke "Kilohana Pookelo o ka Lahui Hawaii.*' i puka mau i kela a me kela heoeuoma. , Ua hooholo hoi na Lal i o keia Aha, e laweiawe ī ha hoolaha nui ana o keia nupepa knmalu »-Ke Alauia a malia io, ma ka lak°u kokua i»ke ana mai e hooholo e lawe nui ia keiu nupopa, i lako a i inakaukau li?ke ai na haumana ma ke enele n m'a Jcekahi mau manao maikai eae . i hoopukaia ma ia ppi, :»hila, un makopnno keia koiokolo ana. i Ua laweia mai kekalu mnu manao inai ka nuj)e|Ki maia Mr. Wini.