Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 29, 17 July 1869 — E makaukau ke Kumukula e pono ai. [ARTICLE]

E makaukau ke Kumukula e pono ai.

| Oka makaukau o ke Kumukula kekahi | laia nui e holo mama iea ai ka naauao iwa- } ena o lfei<t Fue Ama. Kia kekahi mea anae i hoomakaukau e ai. j 1. Oka makau ia lehova. oka oi loa ke- | ia o nn makaukau a pau ioa e pono ai kekajhi e iiio ī Kumukuia. He mea oie ioa na i makauknu e ae a pau ke neie ieeia, no ka i mea, o ka moie keia, a Le mau lala piii n*a!Je ae na' mea a pau loa. Aia a iiookuu aku ; na makaukau iiilii e ne me kela, aiaiia, holo I mama loa ka naauao. He mea kanalua o!e ! ia keia. j 2. E hooiako oe ia oe ii«o ina buke kupono no kau oiiiana iho, mai kaukai aku oe i aia i na wahi haumana kau buke,a heie vva« j Jc aku oe i ka hale kuia me ka huke oie, pej ni o!e. pepa oie, a papa pohaku oie paha ; iio • mau hoailuna ia o kou henuihema, aka, peia j nae ka hana mau a kahi poe kumu e hooke* | ie mai nei. J I?. E imi oe i kou makaukau ma keia bu- ' ke keia buke ma kou home ihomamua o kou iiiki ana i ka home kuia. E hoikaika oe ma ka ike maoii i ke ano o keia niea keia mea e ( hana aku ai, n maopopo ioa, aiaiia, hana aku, jao!e o ka hana waie aku me ka ike maopopo : oie i ke kumu o kau haua ann. | O kou ike lea maoli, oia ka mea e iiiki ai !ia oe ke aiakai i kau poe haumana rne ke i kanaiua ok no na mea keakea e ku mai ana ■ niamua o iakou : m\ mea hoi e piii ana no I ka noonft& ana. J £ iike no mo ka honkeie iiupo, a hawawa ja kekahi mau kapena Hawaii o kekahi mau | kuna, ma na kau i iiaia nku nei, pela no kej kahi poe Kumukuia e i\ookele hawawa nei i j keia \va. | Eia iho ka hookele ana a kekahi nmu kuj mnkula o Honoluiu nei ma ka Heiunaau, i iioko onn ia hoike knU iho nei. Oka nii . . nau nae, eia la. — Ehia puan e make i na 815. ke make ka puaa hookahi 83. Ka loaa 5 puaa ? Hana ana.— E haawi i na S3. na S 15.00 j i loaa'i na puaa e mnke a» i na S 15.00 ; no{laiia, haawi o §3, iiokooSls. ioaa mai 5 |puaa. | Heaha ke ano o keia ao ana pela ? Ua ne» |ie nnei i na olelo Hawaii kupono eae e we- < hewehe pono ai » ka ninau, a hiki e ioaa mai fme ka maopop iea ? E nana pono mai na ■ kumu e ao ana pe\a ? a haalele koke \a hawa- ! wa, aao pono aku. Eia hou kekahi ninau

s i ao hupo ia. I 1 na e paa Wekahi hana a na kanaka 3 i na la 7, eh»a )a a ke kanaka hookahi e haoa ai a paa ia h»na ? Ka loaa 2l na la. ; O ka io.ia no keia o ka wa ia l'ini ; aoie i pono e ike hou ia keia loaa ma Hawaii nei. • Hiīahiia o Hawnii ia oe e ke kumu ao haj wawa. | Eia hoi kekahi ninau roa ka Huinahelu. | Heaha ke kuuiupaa;lioua o 1725.* Ka loaa ;he 12. j Hana a»a—fi hookaawale i ka haawina (1725) «ie ke kiko i na npana hua pekoio, | a peia aku. iNo ke aha i No ka mea, (wahi :a ka hauinann) pela mai ke kanawai, I .Ninau hou ia. lna ua pau ka haawina i ; ka inahek'ia i na apana me na kiko; a ua ' kauia hoi ke kaha auo kuoiu ma ka akau o ' ua hnawiua ia, uo keaha hoi i kau hou ia ai ■ ka hoaiiona kuinukaha ma kena hemaae ? ! I'ane ma» ka haumana, me kahi mau ku. | mukula n ine kekMn mau keonimana e ae i uo ; "No ka inen, oia k i mea e maopopo ai

e u - iA •"x-. e . ..e t. hse o meii ; 0 tae. oia wa mea e ru-~.op<;p-i ai t»e ?r,&Wa 12." P«i*ea ko oukeu rr,;;ri j ,o e n 0y : o. © k-a hie -anei k\ mea e ai te mo + x W- 1:..' Ac ; v ; p-;.T .kikou rrsar»sa. Ina ka e -mi:i L,i hse e kekih: po'..sko. ho n.eku «e h A if«a e nia.uni o p4u-;ai •'puu 1 u>-u;»-•» .-.ku o L i *ka'rva,ufi,v n:l ■>av ii no ho }.i, piu a#» h koaa at;o puu wahi a ua poe hookele n£-i. . Aoi;e !.o "•Ki-iuea'* e ku T<vi. ;vi . nae makou i-boohewaUnva a raancsu aLu he pohaku i.i, :ke aku r,o rr.akcu be m-vku no h. O ka h.ie 0 kahi i:iau n:oku, he mea hoike n u la • l i i ke .-«upunl nona ua hae li; o l>er.l.:r»M pūUa. o An-.-:-r;k.i piba, a o Hawnii pah maii'.ii!i m:.i p-«ha i 1. C2} He me3 hoe.naopopo hoi ; k:i iu*'i nona pono: ua meku b. r..> Wp»:ha. rv> Adamu piha, rjr.w?i !a. . ;U.) He me-t hoike hoi i kahi wa. ne t:,nku ua ioaa 1 keii.Uii pil:k:a (mai paha.) 11 ) He mea ht■: e manao ana e nookomo mai 5 • A h? mau hoaiiona.no ke kaua, a peia ku r.o n :ehuiehu na ano, nka, ao.'e mea e ho'ke mai ana •*o ke k'iu ana 0 ka hne n:a.U!.-a o kekahi Kioku" he moku sa, noie ka. A ke o ! flo i.knika mai ne; ai m:iu kumu ia, ina ka aoie e kauia ka hoaiioua kumuka- ; ha ma ka hema 0 ka puuhu»he : u, aiaiia, aole maopopo i na mea a pau e imi ia ana ko- ; na kumupniiiono. Nini ka iu' ui a me ku hawawa ! Ina ou- ! kou 1 Inna e like me ka mea i paiia ma ko kakou Humaheiu, uo ka iini ana i ke kumu. paaiiiono, ua ioaa iho i 1 110, aoie e hoohui 1 iiku me ka hoaiiona kumukaha. A iua e 1 mnnao e hana me ka hoaiiona kumukaha,. ahiiia, e po;;o e kauia ke kaha iike \ = ) ma l k.a akau 0 ka haawina, aoie huikau waie ia : imau mea okoa eiua kekahi me kekahi. | | Peia no u.a na ariinatika a me na hoailo- : nahelu (haoie) a pau loa. | Ma ka ninau ia ana aku i ka haumana, i heaha keia 3 e kau ia maluna ibo 0 ke kuj mukaha ? Pane mai, he heiuna. Aoie anei je maopopo kou ao iīemnhema ana, ma ka ha- ! na ana a kau haumana ? He mea moakaka , ioi keia. KaLEiOLEA, j Honoiuiu, lulni 12, 1569. ; Honomuni, Molokai, ) ■ ! lulai 5, 1569. ) | j Rf.v. L. H. Kulika; Aloha oe: I Ua hiki mni nu i Moiokai nei i ka Poaha ! | iho nei, la 1 0 keia malama. He aina maij kai keia o ka noho ana, o'uoiu pouo ke kino. ; Na mea nou a'u 1 h-iie ai. He iinu kanaka ua make i ka moana, Ua holonou l.uia mai ke awa nui o WnipioiHimakua, Hawaii, aole nae i akaka ka la a la- : ua i har.!ele ai ia Waipio, maluna 0 na waa elua i hoohuiia ko laua holo ana mai, a 0 ka inoa o ua mau kanaka nei, o Mauku kekahi, a 0 Kekau kekahi, no Moiokai nei la- j ua elua, a i ko laua haaiele ana ia Waipio, ao!e i lo.ia ia iaua ka piiikia i ka moana o ' ! Alen.uihaha inawaena o Hawaii a me Maui, j a ua pae ola mni huia i Maui me ka pilikia ; oie. A ma ka !u 17 0 lune iho nei, haaleie laua i ke awa o Lahaina, e iiolo ana 110 Molokai ko iaua aina ponoi, a oiai laua e holo ana ma ka iiikai 0 ka moana 0 Pailolo ma-; j wacr.ii 0 Maui a me Molokai, 0 ko laua na- j lowale no ia aole i pae mai i ka aina, a 0 na waa hoi 0 laua ua pae i Honokohau, a 0 na kino o ua mau kanaka la, aoie 110 i ikeia a hiki i keia mnu la, a ke noho r;ei ko laua mau makamaka a pau me ke kaumaha. , A eia nae ka mea kupaianaha iioko 0 ka ' make ana o keia mau kanaka, aoie nohema- j j kani a he ino ma keia !a, ak:i, ua maiie loa, j | eia mie, ua make huia iioko o ke kai lai ma-! iiuo, a iia monao waie ia nae, ua hakaka pa- ; ha laua eiua, a i o!e ia ua kahuh maoli io no ; ka. noie nae i akaka lea ke kumu 0 ko laua ; piiikia ana. A oia ka'u mea hou i iohe ai i ; kuu pae ana ae 1 Lahaina. mai ka waha mai j 0 Kev. J. H. Moku, a no kuu ake nui e lohes ! pono i keia men, ua ka'ii iki au i ka palapa- j | ia aku u\ oe, a iohe lea mai au i ko Molokai \ |P oe - , . | I Ka Ekalesia o Kaluaaiia. | | Iloko 0 keia makahiki 0 ko lakou noho ka-! ; iiu oie aua, ua malanuiia no ka -maiuhia 0 ; ' ka ekalesia e na iuna. A eia ka mea a*u i j ; hauoli ioa ai i kuu īke pono ana, aoie i pa-; | laka ka noho ana o na hoahanau, aole no ; : hoi i hoohuakeeo no ke kahu oie a haaiele ; i i na haua pono a pau, aka, ua mau loa ka mnUma ana i na Sabati a pau, piha mau 110 ! : ke Kula Sabatt, ke anaina puie, ka lulu ma-, hina hou, a peia aku, a ua ike pono au i ke-' ia mau mea ma nehinei, olioii ka naau i ke-'] : ia ekaiesia kahu ole o Kaiuaaha nei. A ke • maoao nei na hoahannu e koiio ia Mr. S. P.J ; Heu'u i kahunapule no lakou. ua jKia kama-; kemake o kekahi poe, a o kekahi poe hoole no, a makemake aku la ia W. Hookauinahao Kaanapali, a owau kekahi i paip>»i aku ia lakou e kohe ia Heulu e noho pu iwaena 0 lakou no kekahi manawa, a ua ae kekahi poe: e koho iaia, a keia Poahma ae hi 9, alaila, j hooholo loa. \ % A ke manao nei au.o kekahi ekalesia raai- ; kai hookahi paha keia 0 kakou, e makaala; mnu ana ma na hana pono ko Kaluaaha nei T ' peia ka'u ike ana, oluoiu ko'u manao i ka; makaala o na luna a me na hoahanau no hoi 1 ka inaiama ana i keia ekaieiiia. A ina pe-1 ia na kahu ole ka makaala raaoii, \ holo no ka kakou mau hana. | O XA KCLA AL'PUM 0 MOLOKAI. I Ua hoike iu kula aupuni oonei, o ke Ka-1 hukula nui Aberabama a me ks hope luua-; kula 0 keia mokupuni S. W. Nueku na - mea naiia i hoike iho nei, Ho}e nae » loa* I maupopo mai ia'u ka moolelo oiaio 0 ka h-

:::au br.!. aka. e* w.i!M k»he lauahea no, n»:e r ».: ; e ke ak:sGisi a me Wa f <-» k';kar.: eu kub. a no i\ h-:-i, u* > i *« v '.n- r.i n • l-: he irr \ heeu--1 '•%.& 1: arr,\ e hw;k»:k'* nia ao a*..*>. a o .h; he: he v..\u ku':a :;aw.; r.va ,i no. A r;> ika Pem*. sho nei, ua h'.' O ?.ku n S. W. Nueku nui : v ..i p-ui k.s "\-shiwaha o Kc<"-!.iu e heike i na kula o W : :au a n:-e Pt\-:-kunu a h:*'i :oa i Kalae : 1 tn--i ka Po-i-.}fT;a ho'» ki hf-:ke zu.\ 0 ke kui\ hao!e a Kuwaika ma Kaiie, aole i io-aa mai ?a'u ke kauwahi h'he no kt-ia inau hoike kus\. au pahi h..i a he mau mea hou :-u-> tiu:, aiaiU. p/iipaia h>>u aku r\:i no ka pera a kakou. A.'oha nui oe tue ki maiunia. KuU kāuwa hewi. Z. Pol'.