Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 34, 21 August 1869 — Page 3

Page PDF (1.69 MB)

This text was transcribed by:  Gwen Inzer
This work is dedicated to:  Auntie Maiki

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Eia ma ko makou keena hana nei kekahi kumumanao, nona ke poo, "O ka mahele liilii ana o na ekalesia Puritano i keia wa, he kumu anei ia e hooulu ai i na hana pono?"  Ua loihi no keia kumumanao, aka, he mea kupono no nae e hoopukaia, i ikeia mai ai ka manao o ia kanaka.  Ma keia hehe@doma ai e hookomo no makou ma ka nupepa.

Ua houuna a mai o S. P. Limahui i kona kumumanao nona ke poo.  "He poe kahuna koopunipuni," aka, no ka nui loa o na palapala i hoolaha pinepineia, nolaila, e nana mua makou a hoapono, alaila, hoopuka aku, a i nele no ka puka ana aku ua hewa.

Ua loaa mai he palapala ia makou mai Hilo mai na Samuela Ikaika, no ka pakele ana o ke ola a Awa k. i ka lele ana i ka pali(:) O ke kumu o ka lele ana i ka pali, no ka pololi o ka opu a kii i ke aaweuweu ma ka pali.  Ua loaa no hoi ke aweuweu, a i ka huli hoi ana i ka honua, haki ka pohaku a lele ana i ka pali, aka, ua pakele no nae ke ola.

 

NU HOU KULOKO.

Oahu.

 

            Eiua kanikau ua paa i ka hoonohoia a no ka piha loa, ua waihoia a keia pepa ae puka mai.

            Ma ka po Poaha iho nei, ua kau iho kekahi mau alii hanau o ka aina, maluna o na waapa, a ua hoonanea iho ia lakou ma ke paeaea upapalu ana me kekahi mau koa ma ka nuku  o ke awa.  Ua loaa no ka ia a kekahi poe, a ua nele no hoi kekahi.

            Ua ike makou i ke kii o ka weheia aua o ka  hale Ahaolelo o na makaainana ma Enelani, i kapili ia ae a kokoke ma ka puka e konio aku ai iloko a ka Hale leta, o Honolulu, nei.

            HE KULA HIMENI. - Aia ma ka Ehukai o Punena, ua hoomakaia he kula himeni no ka poe ui, a me ka poe o-o, i hiki aku ka huina i ke kanaha a keu. O ke kumu nana e alakai nei, oia no o Kiwini o Honolulu, a i ike mau ia hoi o kana hana maamaalea ia.

            Ma kela pule aku nei i hala, ua lawe aku ka moku "Ethan Allen" me na waiwai Hawaii a pau no Hawaii nei.  O ka nui o na dala no ia mau waiwai i laweia aku, he kanaha kumamaha tausani elima haneri kanaiwa kumamaha a me na keneta keu.

            KULA HIMENI MA PALOLO. - He manawa loihi i hala, aohe i loheia he kula himeni ma kela wahi awawa maluna, aka, i keia manawa, ua lohe mai makou, aia malaila kekahi kumu wahine Hawaii e ao nei i ka himeni. Ina nae he hoohoihoi makuahonowai, alaila, ua makehewa, aka, ina he oiaio a holo pono, alaila, makepono.

            Ua lohe mai makou, e haalele ana kekahi mau loio haole elua o keia kulanakauhale ia Honolulu nei, a e nee aku ana laua ma ka aina mamao aku, mai o kakou aku, nona na tausani mile he elua tausani a oi a e, a e imi ana i ko laua home malaila aole maopopo i ka lehulehu ko laua holo ana, aka, me he mea la paha no ke ano e o ka hooko aua o na mana hooko kanawai kekahi kumu.

            Ma ka Poalua iho nei, ku mai ka moku Cambridge mai Humebalda mai, me na lako hale laau ulaula, i hoounaia mai no ka Hui Kalepa o Walker a me Allena, Ke hauoli nei makou i ka hiki pinepine ana mai o na moku papa ma ko kakou nei mau kapakai, i hoolakoia ai ko kakou mau kukulu hale ana, me na ano hale nu hou, a haalele aku i ka nu kahiko.

            Ua ku mai ma ka Nuku o Mamala, kekahi moku kalepa mai Maka, Kina mai, me na pake he eono haneri kanalima maluna ona, e laweia ana lakou a pau i Kalio ma Peru e hoohana ia ai ma ke ano kauwa paahana e like me na pake hana mahiko ma Hawaii nei.

 

            I KAPAIA. - Ke kaeko loa nei ke Au Okoa i ka oleloia ana o ka "Moiwahine Emma i kapaia." Ma kona hoomau hala ana ua olelo kela, ua hoohaahaa loa makou i ka Moiwahine Kane make e like me kona kulana Alii o kahana, Nani no kona hoomaopopo hapa ana i ke ano o na huaolelo haole! Aole poe makee Alii ma keia pae aina i oi ae mamua o ka Lunahooponopono o ke Kuokoa.

 

            KOHO IA. - I ka haalele ana o R. W. Anaru maluna, ua hookohuia o Rev. J. Poka @Gerina i kumukula no kela Hale Hoanaauao maluna. Ke lana nei ko makou manao, e holo maikai ana keia kula malalo o kana alakai ana, oiai ua ikeia ka holo o kana hana mamua ma ia oihana.  Ma ka la 1 o Sepatemaba, e hoomaka ai oia i ka hana.

 

            KA IA "UWIUWI" .- I kekahi o makou e hele makaikai ana ma na huli pali koolau a hiki loa aku i Waikane, aia hoi, lohe mai la ia i na kamaaina o ia wahi, ua nui loa kela ia maluna malaila. He ia ku maoli paba, ke hele la a nui. Ina nae e lohe kanaka kahiko, alaila, he olelo no ka lakou no kela ia ku.

 

            KA UAPO O WAIALUA. - Ke hanaia nei ka uapo o Alanuiki ma Waialua nei i keia mau la, Eia maanei ka Luna Alanui Luce kahi i hana ai me kaua mau pake paahana.  I ka nana aku e paa ana no keia uapo i keia mau la kokoke, alaila, e pomaikai mau no a Waialua.  Hookahi uapo nui i koe. oia no ka uapo o Anahulu, kahi he mau papa wale no ia e kau holokea nei.  Pomaikai kupono wale no, no ka poe hele wawae.  Aole nae no ke aupuni, aka, no ke kumu kula wale no o ke Kula Kaikamahine o Waialua, me ka lehulehu oia wahi.

 

            HE NUPEPA HAOLE HOU. - Ua ike iho inakou ma ka P@aono aku nei i hala, i kekahi palapala hoolaha i kapiliia ae ma na pipa alanui, e oleio ana, ma ka pule mua o Sepatemaba, e hoopuka ana o Bennett haole kuai buke ma alanui Papu, i nupepa puka pule ma Honolulu nei. O ka Poalua o kela a me keia pule, ka wa e hoopuka ai.

 

            NA MAHI-KO A MAHI LAIKI. - Ua ikeia ma ka makaikai ana a kekahi ma keia mokup@ni, ua ike oia ia ka nui o ka mahi ana o na haole i na mahiko a me na mala mahi laiki.  Ma ka hoolohelohe ana nae a kahi makaikai, ua palaleha na kanaka Hawaii he nui no ke kanu nui ana i ka lakou ai ponoi, nolaila, ua wi maoli kekahi poe o lakou, a ke hookomo nei lakou ma ko lakou mau waihona ai o ke kino i ka laiki a me ka ipu pu.  Malia o mahi nui ia ka ai, alaila, makepono.

 

            WAA KAHULI MA WAIALUA. - I kekahi la o ka hebedoma i hala, i ka wa a kekahi keiki haole a me kekahi keiki Hawaii e nanea ana i ka holo a ka waa me ka pea a me ke kia e ku ana, no ke oaheahe mai hoi a ka makani nanea loa laua i ka mahikihiki o kahi ama, aka, i aha la hoi, kahuli ana laua, a huli ka waha ilalo. Eia nae, ia laua i huli ai, ua hiki ole ia laua ke hoolana i ka waa, o ka okuu wale iho no ka laua ma ke kua o ka waa, a e ole e kii ia aku e kekahi mau kanaka, lana ai ka waa kahuli, a pakele mai hoi laua, mai lilo i ke au miki a me ke au ka.

 

            HE KU DALA NUI. - Ma na la Poakolu a me ka Poaha o ka pule aku nei i hala, ua kuai kudala ae o Adamu a me Waila i ua waiwai lole Amerika a Europa hoi maloko o ka Hale Kuai Kukaa o Kale Olelo e ma.  O ka nui o na dala no na lole i kuai kudala ia ma keia mau la maluna ae, ua aneane hiki aku no ia i ke kanakolu kumamahiku tausani.

 

            WAHIO AKU. - Ua lohe mai nei makou, ua waiho aku o Rabati W. Aneru, kumukula o ke Kula, hanai keikikane o Makawao i kono noho ana Kumukula no ia Hale Hoonaauao.  Ua mahalo a minamina makou nona, no ka mea, ma na malama mua ana i noho kumu iho ai, ua pii ke Kula i ke kanakolu kumamahiku haumana, oia hoi he umi kumamaha haumana noho paa me ke kumu, a he iwakalua kumamakolu haumana kula hele mai i ke kula la, me na makua no e noho ai.

 

            KULA KUOKOA O WAIKIKI-KAI. - Ua lohe mai makou, eia ma Waikiki-kai, he elua mau kula kuokoa ma ka olelo Hawaii a me ka olelo haole.  O na kumu nana e ao nei, oia no o C. N. Kalama ma ka olelo Hawaii, a o J. W. Mikasobe ma ka lala haole.  O ka uku no ka haumana ke komo ma keia mau kula, he hapawalu wale no ma ka hebedoma hookahi.  Aia malalo o ka laua ao ana, he iwakalua paha mau haumana, aka, eia nae ka mea hilahila, o ke emi u wale iho o ka laua mea e hooikaika nei.  Aohe laua loa o ko makou manao no ke kupaa loa ana aku o ia kula. 

 

            KA MOKU KIAKOLU "R.W.Wood." - O ke ia moku kalepa e holoholo pinepine nei mawaena o keia awa a me ke awa o Beremana ma Geremania, ua hoopauia iho nei mai ka holoholo ana ma ia mau awa a e hooholoia aku ana ma kekahi awa eae.  Ke hoike nei ka nupepa haole a ka Poaono, mamuli o kona laulahea wale e hooukaia ana i na pipi, a hoounaia aku i Tahiti.

 

            I ka Poaono o ka pule i hala, ua hai ia ka olelo hooholo a na Lunakanawai Kiekie no ka hoopii a kekahi mau aoao e kue ana i ko Kaoaopa pili ana ma ke ano kaikamahine hanai ia Nakuapa ma, e like me ka hooholo a ka Aha Kiure.  Ma ka manao maikai a me ka noonoo pono ana o na lunakanawai, ua hooholo lakou, ua paa no ka olelo hooholo a ke kiure, nolaila, ma ka ike a ka lehulehu, ua ili ka pomaikai maluna o ke keiki hanai, ina oia io ka pili e like me ka hooholo ana.

 

HE MOKUAHI FARANI.- Ma ke kakahiaka Poakahi iho nei, komo mai la ma ke awa o Honolulu nei ka mokuahi Lamothe Piquet , iloko o na la he umikumakahi mai Kapalakiko mai.  O ka ikaika o ka mahu o keia wahi moku, he like no ia me ka ikaika o na lio he haneri kanalima.  Aia maluna o keia moku, he eha mau pu kuniahi, a me na kanaka he kanawalu paha ka nui.  He moku holo pu keia me ka moku @ ka Adimarala Farani, aka, ua hoounaia mai nei keia moku i Hawaii nei e kali ai, o ke ku mai o kekahi manuwa Farani ma Honoluou nei mai ke awa mai o Tahiti.  I ka wa a keia wahi moku i haalele ai ia Kapalakiko, ua holo ae ka moku o ka Admirala Farani i Tahiti.  Heaha kana hana? aole makou i ike.

 

            NA HAOLE PU MAUNA. - Ma ke kakahiaka Poakolu, la 11 o keia malama, ua haalele iho o Kauka Hilibarani , Samuela N. Emekona a me Mr. Kalaka me elua kanaka maoli ia Waialua, a ua pii aku lakou iluna o ke kuahiwi kaupoku hale o Kaala.  Hora 7 o ke kakahiaka hoomaka ka pii ana, a ma ka hora 1 paha o ka auina la puka ma ka piko o ka mauna.  Ua pii lakou ma ke alanui e pii ia nei, aka, no ko Kauka H., lilo i ka nana i ka pua ana i makemake nui ai, nolaila, ua lolohi ko lakou pii ana.  I ko lakou hiki ana maluna o ka piko o ka mauna, ua paapu loa ke kahua i na laau loloa, e huna ana i ka ike ana aku o ua maka ma o a maanei.  O ka inoa o ia laau, he "olapa."  Ina e makemake e nana ma o a maanei, alaila, pii iluna o na laau a nana aku.  Aia hoi maluna o Kaala, he wahi kahawai uuku e kahe ana ka wai ma kekahi kio wai, a ma na kae o ua wahi lua wai la, ua paapu loa i na laau kahiko ua hele a elemakule, me ka paapu hoi i na limu.  Maluna o keia puu, ua loaa ka @lau @ a Kauka H., i makemake nui ai.  I kona a e @ana aku @me maluna o ua mau lau la ana @ ai e @poho iho ana ka lau e hihi ana, a @kemo ana @ @ o ka wai.  No ko lakou @maluhiluhi a me ka ma kemake e hoi ma ke alanui e, ua moe lakou ma ke kuahiwi, a i ka Poaha ae. ua hoi mai lakou, e naku ana i ke alanui e puka ai ilalo.  Ua hele mai lakou ma kekahi moo pali poomuku, a i ka pau ana, @ hou aka lakou he ala e. a maluna e na laia laau lakou i paa lima aku ai a loaa ke alanui e hiki aku ai, aka, @ @ o ia wa e naku nei i ke alanui pa@, aole no e ole ka lele ana o ka hauli.

 

            POINO MA WAIALUA. -  Ma ka auina la Poakahi iho nei, oiai ua wawahiia ke alahaka o Paalaa ma ka aoao maluna. oia hoi. e kukulu ia ana ka pale o ka uapo me ka hoopaaia i ke kaula, aka, i na kanaka e hana ana malalo, moku mai la ke kaula, a haule iho la maluna o kekahi mau kanaka paahana.  He elua paha o lakou i hai na uha a he mau kanaka e ae kekahi i hoehaia, Ua kii kokeia o Kauka Hilibarani, a nana i hooponopono i keia mau kanaka poino o Helela o Kaamola a me Waimalu o Mokuleia kai hai na wawae.  O Hina o Kaena ua moku ma ke poo; a o ka ha o ka poe i poino ua pohole ma ka aoao. aka nohe nae he nui.

 

Hawaii.

            NO KAU MAI: - Ua ike iho makou ma kekahi o na leia i na makamaka. ke a nei no ka pele ma Kahuku.  I na he oiaio keia; makena no ua kamao ana.  He ua mau no hoi malaila i loko o keia mau pule iho nei; a he wi no hoi o laila pela mai kekahi mea i holo aku ilaila.  Malama paha o ulu ae na wahi pa.o.o i keia ua ana aku la, alaila, ola no ua aina kuamakani nei.

 

Maui.

            Ke hoea mai nei no ka lono mai Lahaina mai, ke halii la no ka la maluna o ka Malu Ulu, ua hele ka a noolu ka lepo ke he hi aku i ka ka mea o ka puehu wale no.

 

            HOIKE KULA SABATI MA HANA. - Ua loaa mai ia makou kakahi palapala mai ka aina mai nona ka oleloia ana, "ka oioi o Maui Hikina," a maloko olaila makou i ike iho ai, ma ka la 31 o Iulai, ua hoike iho ke Kula Sabati o Hana maloko o ko lakou luakini.  Ua olioli makou i ka lohe ana mai, ua ulu ae ka Apana o Hana ma ka hooikaika ana i keia hana maikai, aka, o ko lakou mau kokua no na hana pono e ae, ke waiho nei me ka hemahema nui.  O ka makou keia e paipai nei, e ala e Hana ma na hana pono, lohilohi iho no auanei eo ia Ualana, ka mokupuni nona ka olelo ia ana, "Holo ka hana ma Uulana.

 

            KA MAI MA MAKAWAO. - Ua lohe mai makou, ke nee malie nei no ka mai mua a kakou i lohe mua mai nei, maluna o ka Apana o Makawao holookoa.  Ke olelo mai ne kekahi malihini i holo aku ilaila, ma kekahi hale ana i komo aku ai, o ke ku mai no a me ka hamama mai o ka puka, aka, o na kanaka maloko ua loohia i ua mai la.  O kekahi hemahema nui hoi ana i ike aku ai, o ka nele maoli no i ka laau lapaau a me ka ai kupono ole e malamaia ai ke ola i ka wa mai; a o kekahi poe, he nonohua maoli iho no, aohe imi i ka mea e pakele ai i ka make ana aku.  Pehea la auanei kela Apana. Ke olelo mai nei o Rev. J. S. Gerina, ua pau ka mai nui a me ka make ana.

 

            HALE HALAWAI HOU MA LAHAINA. -  Ma ka la 3 o Ianuari o keia Makahiki, ua lulu dala ae kekahi mau hoahanau, a me kekahi mau poe hooikaikak ma Moalii, no ko lakou Halehalawai hu, a uw hiki aku ka huina o ka lakou mau dala $166.00. a ua paa ko lakou Halehalawai, a eia ke ku nei.  Aole hale-halawai o keia wahi mamua, i ka wa o Rev. J. Balauwina ke Kahu mamua, oia ka mea hou ma keia Apana o Lahaina nei, a ua hoolaaia ua hale nei i ka la 3 of Iulai, me kekahi mau mea ai i hoomakaukauia no ka la e komo ai usw Halehalawai la.  A ua naue ae na keiki o ka Malu ulu o Lele, me na lau oliwa a ke aloha ma ko lakoa mau lima, i mea e hoopau ai i ko lakou aie no ua hale la, a malaila pu no hoi ke Kahu Ekalesia Rev. J. H. Moku, a ua kapaia ka moa o ka hale "Lokahikamanao"  Halelu 133:1.   Aia hoi, nani k amaikai a me ka oluolu.  O ka noho lokahi pu ana o na hoahanau."

                                                                                    SIMEONA K.

Lahaina, Aug 9, 1869

 

            Kauai.

            HANA HOU IA: - Ua hoike mai o K. B. Esau. o Hanalei hou ia ana na pili a me na mea i apulu o ka Halae mahu, a e kau ia ana na mea  hou maluna ona; ua wawahi ia hoi na pohaku @ mua, a e hookomo iho i mau mea hou. 

 

            NA HIHIA I MUA O KA AHA KAAPUNI.   Ma ka khora 2 o ka auina la Poakolu, la 4 o Augate, ma ka Hale Hookolokolo ma Nawiliwiloi, ua weheia ka
Aha Hookolokolo kaapuni, o Ka Mea Hanohano H.A. Widimana a me Ka Mea Hanohano D McBryde ma ka noho.  Eia malalo iho ka nui o na hihia i mua o ia Aha:

 

            Ke'Lii kue ia Atona - Hoopiiia no ka pepehi kanaka.  No ka loaa ole o ke kumu, ua hookuuia.  Loio Kuhina no ke aupuni.  W. C. Aeto no ka mea hoopiiia.\

 

            Ke'Lii kue ia Ku - Hoopiiia no ka hana wai-ona.  Hoopau waleia ka hoopii.

 

            Ke"lii kue ia Koenaika - Hoopiiia no ke puhi ahi i na kumu pulala a me ka mauu.  Hookolokoloia a ua ku ka hewa.  Hoopaiia hookahi makahiki ma ka hana ooloea.  Loio Kuhina no ke aupuni, a Poupohe no ka paahao.

 

            Ke'Lii kue ia Kahalia - Lawe inoa.  Ua ae i kona hewa.  Ua kau aku ka Aha i ka @ ia e noho ai ma ka Hale paahao me ka hana oolea.

 

            Ke'Lii kue ia Keamapohaku - Wawahi hale i ka po.  Hookolokoloia a ua @ me ke kau ana i ka hoopai. i elua @ ma ka hana oolea.

 

            Ke'Lii kue ia Kanakahi - Poe wahine, Hookolokoloia a hoahewaia.  Ua @ hou ia mai e hookolokolo hou me na hoohalaha'a.  E hoopii hou ana i mua o ka Aha Kiekie.  Loio Kuhina no ke aupuni, W. C Aeto no ka aoao pale.

 

            Ke'Lii kue ia Maulili a me Wiliama.  Kuai wai-ona me ka palapala ole.  Hookolokoloia a hoahewaip.  Noi hou ia e hoopii hou.  Loio Kuhina no ka aoao aupuni.  W. C. Aeto no ka aoao pale.

 

            Ke'Lii kue ia Onaona - Haawi i ka waina i na kanaka maoli.  Hookuuia.

 

I ka Lehulehu Heluhelu Kuokoa.

 

            Ua ikeia ma na kolamu o Ke Au Okoa o keia Poaha iho nei, na olelo alunu hewa a D. Malo, e hooili ana maluna o na Lunahooponopono o keia nupepa a me na kanaka e ae elua, aka, i mea e akaka ai ke kumu, penei no ia:  Ma ka hebedoma i hala, pule mua o Augate, ua hookomo mai la o D. Malo maloko o keia nupepa i kana olelo pane ia J. Nawahi no kela ninau helu a laua e hoopaapaa loihi nei, a hoopauia ai e keia nupepa, aole e paio olelo hou maloko ona.  Ma ka Poakolu o ia pule, ua waiho ka hope lunahooponopono i ke keena, a ua hele i ka hooluolu kino ma na pali koolau i ka Poaha ae, a ua lilo nae ka hooponopono pokole ana maluna o J. Nawahi.  Ua hookomoia ka D. M., palapala holookoa, mai ka mua a ka hope, aka, hookahi wale no nae wahi huaolelo i alo ae i ka maka o ka poe hoonohohua, oia ka huaolelo Kumupaailiono, a ua haule loa.  I ka puka ana i ka Poaono o ka la @ o keia malama, ua puka pu ka J. N., pane ia D.M., ma ia pepa hookahi, aka, i ko D. M., @ ana, ua haule kela wahi huaolelo hookahi, ua pii koke ko ia la ena,  kii malu mai i kana kope kakau, a lawe malu aku me ka ike ole o na luna, me na olelo e ae he nui e hauhili ana maluna o na luna.  Ua kuhi nae na Luna o keia nupepa, e hoopuka mai ana la ia i kela palapala mua ana, aole oia i hoopuka mai, aka, ua waiho kela ma kahi e, a he olelo e keia e pane nei, aole na olelo i haule i keia nupepa.  Ke nuku nei kela i o ianei, ke apakau nei i na kula kaikamahine, a ke pakake nei ma ka namu, me he mea la, he namu haole ka olelo hoopaapaa a laua.  Eia na namu a D.M.  "Ai se oll man, hia hia ka man hi futa down"  (**) "o tu bad, tu bad no kute."

 

            Ke noi nei ko oukou hoaloha malalo iho, i na kauaka uaauao a pau, e nana i keia hana a D.M., ina he pololei, a ina he imi hala.  He okoa ka hoa paio, a he okoa na luna.  Aka, ina nae, o ko D.M., mea ia e lanakila ai mai ka hemahema ae ona a kekahi kanaka e i ike ai, a o ka mea hoiia e pau ai kona hilahila nui, alaila, ua ahona e hoinoia na luna o keia pepa i loaa ai kona pomaikai.

 

            E nana ae hoi e ka poe naauao a noonoo iho, ua pololei anei kela kii ana mai a D.M., i ke kope kakau o kana palapala a lawe aku me ke noi ole mai?  Ua pololei a nei kona huna ana i kela palapala aole e hoolaha mai ma Ke Au Okoa i puka, i ikeia ka hemahema?  He oiaio anei, o kela wahi huaolelo Kumupaailiono hookahi, oia kona lanakila, a ina e haule ia huaolelo make oia?

                                                                                    J. Kawainui.

Honolulu, Aug. 18, 1869

 

            E akahele.

 

            E ke Kuokoa.  Ua loaa i a'u he mea e Kamailio ai imua o ka lehulehu ma ou la no kela ninau Helu naau 146 e Kamailio loa ia nei, oiai hoi, he mea maikai loa ke alakai ana i ka noonoo e ike pono i ke ano a me ka io o ka ninau.

 

            No ka mea, i ka ike ana i na manao hai akea o kekahi poe, me he mea la, ua waiwai ole ka ninau, O ka ninau, he akaaka loa ia, aka, o na noonoo ana, aia malaila ka pilikia, no ka mea hoi, ua olelo ia e ka noeau o kekahi mea kakau i puka i ke Kuokoa o Aug 14. he @3/4 o ka hana i paa ia A a me I i ka la hookahi a ke kue nei ka'u maka peni i keia, no kela olelo ana, "i ka la hookahi," no ka mea, aole i ikeia ma ka ninau ua hana hui laua.  Eia ka mea i ikeia, o ka hana, he mea hookahi ia, aka, o ka manawa hana, me he mea la, he la okoa ko kekahi a me ko kekahi, a ina o ke ano maoli ia o ka ninau, alaila, aole i waiwai ka olelo ana he @3/4 o ka hana i paa ia laua i ka la hookahi, he waiwai ke olelo. he 3/4 o ka hana i paa ia laua i ko laua manawa hana, koe ako ka olelo ana, no ka "la hookahi."  A ma ka lua o ka haina, ke kue nei au i kela loaa he @ o ka la, no ka mea, ua kue ka haina i ka ninau,
Aloha no,                                                                          S. LUMAAWA.

           Auwaiolimu, Aug 16, 1869

 

            K hiki hou  mai nei hoi na lono hope, he 4.000 o na koa Carlist i hiki aku ma ka okana aina o La Mancha, a ua hoounaia aku na koa aupuni ma ke kahua o ke kaua.  Ua hele puni ae ke pioloke no keia lono hope a puni ka aina holookoa.

 

            Ua hiki mai na lono mai ke kulanakauhale mai o Konatinopela, ma Tureke, ke hoolako nui nei ke aupuni a Aigupita i na mea kaua he nui wale. 

 

            Ua papa ka Moi o Rusia i na Bihopa a pau ma Rusia, aole e hele i ka Halawai Hui a ka Pope o Roma.

 

            Ua hoapono a mahalo aku na aupuni o Farani a me Perusia, no na hooponopono aupuni ana a Sepania ma keia amo hou.     

 

Ma ka la 1@ o Novemba e hiki mai ana, oia ka la e we@ ke Ala-wai ma ka P@ o @Souza, me ka ahaaina nui anam, a e hai pu ana @ kekahi mau Poo Aupuni, ma na la nui @ @

                                                            MARE.

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

                                                HANAU.

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

                                                MAKE.

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

                                    WATI GULA LUA HAULE!  

            MA KA LA 14 o Augate@, ma ke alanuie moa nei mai ka palimai o Nuuanu a hiki i  ke @ nei, wa haule he Wati Gula poi @@@@@@@@@@@@@@

            Honolulu Aug 16, 1869                                                                                   @

                                    OLELO HOOLAHA !

            Eiki mai@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@                

Ayg 12, 1869                             @                                                          J. KEOHUHU

                                    OLELO HOOLAHA.

            OWAU o ka mea nona ka inoa malalo pai, ke kahea aku nei au i ka poe mea @ i nalowale. Ua la @@@@@@@@@@@@@@@                                                        S.D. ELIA

Niuhelewai , Kapalama, Aug 9, 1869                                                  @

                                    OLELO HOOLAHA.

            OWAU O J. W. KEKAULA, ua hoonohoia mai au i Luna hooponopono i na waiwai a pau o Naholo k, "Malama
Puna, Hawaii i make aku nei.  Nolaila, ke @ aku @ ka poe a @ i ane  leia, e @ @ koke mai; a o ka @ @ a pau ana i aie @ ai, e hele koke imua o ka Luna Hooponopono, mamua ae o ka la 2 o @ 1869. A o ka mea i hiki @ i keia manawa, e @ loa @ au ke koi mai. E loaa no au oa oukou ma @ hale noho ma Puuhoomaha.

                                                                                    J. M. KEKAULA

                                                                                    Luna Hooponopono




Punaluu, Kau, Hawaii, Aug 5, 1869                                        @

 

                                    OHELO HOOLAHA.

            O NA MEA KULEANA a pau maloko o ka waiwai o MANOA(w). ka mea i make no Waiohinu, Kau, Hawaii, ke ana imua o mana, na mea @ na inoa malalo iho, maloko o na malama @ mai keia la  aku, o pale maua ia oukou.

                                                                                    ULUMEALANI,

                                                                                    KAPEA,

400 3t             Na Lunahooponopono o ka waiwai o Manoa

                                    OHELO HOOLAHA.

            OWAU o ka mea nona ka inoa malolo ino hei, ke papa aku nei au i na kanaka a pau loa, aole e kii wale i kekahi Alani, mak Waliua-uka a hiki i Wailua-kai. Aole Wailua-uka. Iulai 17,1869   (399 tf)    PUAPUA

                                    OHELO HOOLAHA.

            NO KA MEA, ua lilo ia maua ka waiwai a pau ma ka Halekuai o TIN-KAM. ma Walohinu, Kau, Hawaii @ laila, e mau an a no kela Halekuai ma ko maua inoa Eia nae,, aole maua e @ i na nie a TIN-KAM

Iualai 1, 1868  (296 tf)                                               KIULANA & Kaikaina

                                    OHELO HOOLAHA.

            NO KA MEA . ke holo nei au ma Kina, @, ke kano aku nei ai i pa kanaka a pau i aie mai la'u, e @ aku i ko lakou aie ia AKANA  kou @ @, ma @ Kau, Hawaii, oia kuu hope.  TIN-KAM

                                    HALEKUAUI HOU!

            E KUKULU ANA KA MEA NONA @@ malolo nei, i Halekuai ma

            KEOPUKA, KONA HEMA, HAWAII
            E kuai  @@@@@@@@@@@@@@@@            HENELE KUPA

 

                        HALEKUAI LOLE O NA WAHINE!

            Ua nee aenei o Mrs. McDougal i ka Halekuai Lole i poho @ iho nei e C.F. @Paloi Helu @. Alanui Pa@ ma keia @ aku o ka pa ki papa o @  Malaila @@@@@@@@@@@@@@

                        KAUKA MAKALU.

            AIA MA KA HALE PAI KII O KEIA @@@@@@@@@@@@@@@@

                        NA LAAU LAPAA A DR. JAYNE.

                                       OIA NA
            LAAU KUNU.

            LAAU HOOPAU NAIO ME NA KO

            LAAU HOOPAA HI.

            LAAU HOOMAEMAE KOKO

            LAAU HAMO-PENIKILA

            HU'ALE OLA.

                        AIE MA KAHI O KAKELE me KUKE.

           Honolulu,                                        @

 

                                    S. B. DOLE.

                                    L010.

@@@@                                                          @

                                    J.D. HALAI,

                                    L010

@@@@@@@@                                            @

 

                                    HALE PAI KII!

                        AIA K@ HALE PAI KII MA

                                    MONIKAHAAE,

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

                                    KA HALE PAI KII

1868                            J.W. KING                               1869

                                    @@@

                                    HONOLULU

            EIA NO MALUNA O KA  HALE PAI KU-@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

                                    C.N. SPENCER MA

                                    NA KOMI@INA KALEPA

            E LOA A MAI ANA NOIA MAI A NA MEA@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

                                    HALE HUMUHUMU LOLE

            @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

                                    M. BENFIELD BENEFILA,

                                    MEA HANA KAA A AMARA HOI.
            UA MAKAI @ AU E HANA I NA @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

                                    REMOVAL

            THE UNDERSIGNED RESPECTFULLY@@@@@@@@@@@@@@

                                    REMOVED TO KING STREET.

            Two doors from Castle & Cookewhere he was  @ in the business of

                                    Building & Repairing all kinds of Wagons

                                    CARRIAGES, &C.

            Orders @@@@@@@@@@@  Charges moderate@@@@@@@@@@

                                                                        M BENFIELD

                                    Wanted to  Complete Files.

            POLYNESIAN -

            @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

            COMMERCIAL ADVERTISER.

            @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

            FRIENDS WILL GREATLY OBLIGE IF THEY CAN supply the above @papers @to complete files in the Library of the Hawaiian Board.       L.H. GULICK

 

                                                KE KAUNU

                                                ANA KANAKA!

                                    KA MAKEPONO O NA MAKEPONO

                                                LAUNA OLE:

 

                        I NA KEIKI LALAWAI A ME NA KAIKAMAHINE

                        PAPALINA NOHENOHEA O KA UA KUKALA

                        HALE O HONOLULU NEI, A ME NA

                        MOKUPUNI A PAU O  KO HA-

                        WAII NEI PAE AINA.

KE KAHEA KAU NEI AU IA OI KOI A pau, e hele mai @@@@@@@@@@@ Hale Kuai Lole, ma ke @@@ o ALANUI NUUANU a me @@@@@@@@@@@@@@@@@@

                                                                                    C. BRENIG@ KALE

 

                                                            MEA HOU!

                                                Hookahi Tausani Dala Makana

                                                @@@@@@@@@@@@@@

                                                KA MEA HOOMAU

                                    HANA KULOKO HAWAII NEI.

                                                            $1000!!

            Me ka mea ke @@@@@@@@@@@@@@@@@

                                    ELIMA HANERI DALA MA KE GULA:

                                                            ($500.00!)

            2- I  ke kanaka a ma @@@@@@@@@@@@@@@

                                    EKOLU HANERI DALA MA KE GULA:

                                                            ($300.00!)

            3-        I ka kanaka a ma@@@@@@@@@@@@@@@

                                    ELUA HANERI DALA MA KE GULALLLL

                                                            ($200.00!)

            O na @@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@  H.M. WINI

 

                                                            HALE MU!

                                                HALE KUAI MEA AI;

            HE OLUOLU LOA KE KAUI ANA O NA @@@@@@@@@@@@@

            KAIKI no Waimea, Kauai mai.

                        PALAOA maikai @

                                    KAMANO io ula no  @ @ mai

            BIPI uahi no Kaleponi mai

                        KOPA keokeo - KOPA ulaula.

                                    AILA Honua! AILA Kohola,

                                                KOPE-PAAKAI,

                                                            AI no na Lio me na Moa

            Na Me ono he nui wale o kela ano keia ano.

                        PIA NO HAWAII MAI,

                                    PIA AI -

            A he nui loa no na mea ai maikai e @

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

                                                                                    Me Ka Mahalo,

                                                                                    I. BATALETA!

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.