Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 35, 28 August 1869 — Page 3

Page PDF (1.76 MB)

This text was transcribed by:  Michael
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

KE KUOKOA, HONOLULU, AUGATE, 28, 1869.

            Aole no i hoonele mai ke kani ke ana o ka bele o Kawaiahao i kela a me keia la o na hebedoma i hala a me keia.  He hoailona keia no ka nalo aku.

            Ua ike iho makou, eia no ke ku oili nei ke kuna Jennie ma kai iho o Ulakoheo.  Aole oia i kikooia mai no kekahi awa o Hawaii nei.

            Eia malalo o na lima hana kapili hale, e hanaia nei ka Hale Kula Haole hou e ku aku ai ma Koleaka maluna ae.  Oia koi ma ka aoao komohana o na huina o na Alanui Kula me Papu.  E paa koke ana no ke awiwiia.

            I ke kakahiaka Poaha iho nei, ua ku mai ke kalepa War Hawk, mai Kapalakiko mai, iloko o na la 13.  E holo ana oia i ke guano ma Hanakeaumoe.

            Ma ka Poaha iho nei, ku mai la ma Honolulu nei, ke kalepa R. C. Wale.  mai Beremana mai, me na waiwai no ka Hui o Kale Olelo E ma, o Honolulu nei;

            Ke hooihoiho mai nei na moku o keia kikina, me he mea la.  mamua o ka hiki hou ana mai o kekahi Poaono hou, e ikeia malalo o ke awa o Honolulu nei, he umi a keu aku na moku nui.

           

            Ma ka la 1 o Sepatemaba e hiki mai ana, oia hoi ka Poakolu, e kuai kudala io ia ana no ka Makahiko o Kaiwiki, ma Honolulu nei, e ka Luna Kudala C. S. Bato, no ka pomaikai o kona mau ona.

           

            Ua lohe mai makou, e ola ana na kanaka i hai na uha ma ka haule ana o ke alahaku ma Paalaa, i Waialua.  No ko Kauka Hilibarani kokua nui ana, ke kumu i loaa'i o keia pomaikai ia laua.

            HOOPOLOLEI. - Ua haule maloko o ka moolelo o ka Ahahui Kula Sabati o ka Pae Aina Hawaii nei kekahi hua kumu o H. Kaluahi.  O ka pololei o H. W. Kaluahi.

            Ua lohe makou, ua hoopii kekahi luina moku o ke kalepa Lorenzo i ka malamamoku o ia kalepa, no kona pepehi ino ana iaia, i ka wa i hoopuka aku ai ka moku mai ke awa aku o Honolulu nei, e holo ana i Puakailima.  No ka hoi hou ana mai o ka moku i Honolulu nei, nolaila, ua loaa i ka mea i hoopoinoia ka manawa e hoopii ai.

            KA MALAMA MALU SABATI. - I ke Sabati aku nei i hala, au lohe makou i ko na makai miki ana ae i ka hopu i ka poe pepa lealea i  ka la Sabati, ke hauoli nei makou e ninau aku i ua poe makai la, Pehea ka poe hoolimalima lio a hoolimalima kaa holo lealea, a holoholo ma ke kulanakauhale nei i ka la Sabati?  Aole anei lakou e manaoia he poe hehi Sabati?

            Ua hookohu aku ka Papa Hoonaauao ia Kauka J. Waika, o Kohala, i Lunakula no ia Apana, ma kahi o Hon. D. K. Naiapaakai i kapaeia ae.  He mea maikai ka hoonohoia ana o na kanaka kupono ma kahi kupono.  Ke mahalo nei makou i ka hoonohoia ana o keia kanaka ma ia oihana.

            KUAI KUDALA MA PAPAKANENE. - I ke awakea Poalima i hala, i ka wa e kuai kudalaia ana kekani mau lako hale, o ka Hale noho o Ka Mea Kiekie i make, ua uina a haki ka papa hele o ke Keena, kahi o ka poe mea makemake mea nudala e kuku ana, aka, aole, nae he ola i hoopoinoia.

            Ua lohe hou mai makou, au pakele mahunehune ka manamana lima o kekahi keiki paahana o ka Hale Mahu, maloko o ka Pa Papa o Lui ma i ka pahiolo.  E makaala loa na paahana maloko o laila i pono ai.

            Ua ike iho makou ma keia mau kakahiaka nui aku nei i hala, au lawe nui ia mai maluna o na lio a me na kekake, na pai ai mai na kuaaina mai o kakou aku nei.  Ua ike pu iho no hoi makou i kekahi ahua pai e waiho ana ma ka makeke, a ua kuaiia aku no ka ekolu hapawalu no ke pai.

            Ua haawiia mai makou e na Lunahooponopono o Ke Au Okoa, he mau nupepa aohe kohu pono o na hua, ma kekahi Olelo Hoolaha, malalo o ke poo, "Ma ke Kauoha."  Ua hapala a nele loa na huaolelo ma kekahi wahi.  Aia no ma ka nupepa o keia pule.  Pela aku la no paha na pepa a pau, aka, ina aole, ia makou wale no paha ka haawiia ana mai o na pepa o keia ano.  Aole keia he ohumu, aka, he mea "hoakakawale no ka Kiilau."

            Ua ike iho makou, e kuai kudalaia ana ka aina Hanai Holoholona o Paulo Jarrett ma Lualualei, Waianae, Oahu, ke hiki aku i ka la 11 Sepatemaba.  Aia maloko o ia aina hanai holoholona, he elima haneri pipi a me elima hanerihipa, a me iwakalua mau lio.  Ma ka ekolu tausani ke kumukuai mua i hoomaka ai i kinohi, a o ka poe e haawi ae mamua o ia kumukuai, e lilo iaia.

            PUNI LAWAIA. - Ua hooholaia na po konane o ka hebedoma i hala, e kekahi poe alii hanohano a me na makaainana o keia kulanakauhale alii, ma ka holo lawaia ana mawaho aku nei o ke awa o Honolulu nei, ma na kuaau a ma na wahi e ae hoi a lakou i makemake ai e lawaia.  O ka upapalu, u-u, aweoweo, moi, awa a me ke alalauwa na ia i hei mai ia lakou.  He mea lealea nae no kekahi poe keia holo lawaia ana, a i kekahi hoi, no ka makemake maoli no i na ia moana, i hala ae ai no hoi paha ke kau wahi wa kuai ia me ke dala.  O kekahi poe i holo aku, ua loaa nui mai no na ia, a o kekahi poe hoi, ua hoomoewaa loa ia, ma ka hoi nele ana mai, aka, he "ola no ka lawaia i kahi poo maunu," a o ka poe noho hale paha ke oki loa.

            Ma ke ku ana mai a ke kiapa Cometa i ka la i nehinei, ua loaa mai i ka moi he pipi kane kea maikai mai Kaleponia mai.

            HANAU MAHOE. - Ua hanau ma Kawaihapai. apana o Waialua ma ka la 17 iho nei, kekahi kaikamahine opio he mau kaikamahine mahoe.  Mamua o ka wa i hanau ai, ua lelele na oili o na makua o ili mai auanei ka poino o ka makuahine, aka, mamuli o ka paipai ana a H. L. Haupu'e noi aku i ka mea mana maluna, ua hoohemo maikaiia mai.  Ke hauoli nei makou ina pela ka nui o na wahine Hawaii e hanau makawalu mai ai, a hookawowo ae i keia lahui e like me ka nui i ka wa kahiko.

            OKOHOLA MUA O KE KIKINA. - Ma ka Poakahi iho nei, komo mai la maloko o ke awa o Honolulu nei, ka moku okohota "Monticello," mai na kapakai Komohana Akau mai o Amerika, me na wahi pahu aila uuku loa ke hoike aku, oia hoi, he 120 wale iho no.  No kona pilipili ole aku me na moku he nui ma na kai pepehi kohola, nolaila, ua loaa ole i keia moku ka hoike ana mai i kekahi mau lono no ko kakou mau okohola e ae.

            KA MOKU "LORENZO." - Ua hoi hou mai ma Honolulu nei ka moku Beritania nona keia inoa maluna ae, mai Puakailima mai, iloko o ka popilikia.  Ua holo aku keia moku i Puakailima, a ua hooili he tausani tona guano a oi ae.  I kona haalele ana iho hoi i ka mokupuni o Puakailima, a holo aku la ma ke alanui moana e hiki aku ai i kahi i manaoia, aka, ike e ia ka liu malalo ona, a "hoi hou ka paakai i Waimea," a ku hou ana i Puakailima, a waiho i kana ukana, a hoi hou mai la i Honolulu nei e hana hou ai.

            HE HAHUNAPULE HOU. - Ua lohe mai makou, au loaa i ka ekalesia o Polelewa ma Honolulu nei, he Kahunapule kokua no keia ekalesia haole maluna ae, oiai ke Kahu e hele makaikai ana ma Amerika Huipuia a me na wahi e ae ana e makemake ai.  Maluna mai o ke kiapa "Cometa" i ku mai ai inehinei.  O kona inoa o Rev. Mr. Snowden.

            POKOLE WALE. - Ma ka hora ehiku o ke kakahiaka Poaono aku nei i hala, ku mai la ma ke awa o Honolulu nei, ke kuna Pauahi, kapena Bapakoka, mai Hilo mai.  Ia wa no kiola kona mau ukana, a hookau aku ko uka nei mau ukana a ma ka hora elima o ia ahiahi, haalele iho la oia ia Ainahou, a holo hou aku la i Hilo me ka hikiwawe loa, ma ia la hookahi.  Ke manao nei makou, e like me ka hikiwawe o kana hana ma keia awa, pela auanei oia e hoohikiwaweia ai, ma kona ala moana.

            KUE I KA MALUHIA O KA LA SABATI. - Ua lohe mai makou, ma ka wanaao o ka po Poaono, i hala aku nei, ua hopuia kekahi poe kue i ka maluhia o ka la Sabati ma ka pepa pinati ana, maloko o Honolulu nei, a ua hoopaaia lakou ma ka Halewai, a hookuuia lakou ma ka bela dala ana mai ma ka Halewai, i mea e hookuuia aku ai mai ka noho pauhao ana ma kela hale.

            Ma ke ahiahi Poalua iho nei, ua haiolelo ae o Rev. A. O. Forebe imua o ka Ahahui Hoole Wai Ona o Honolulu nei, no ka pono ole o keia mea he "wai ona." O na haole wale no ka i lohe i ke ino o keia mea ma kela haiolelo, aka, mai oi loa aku nae ko makou olioli, ina malaila ka nui o ko kakou poe opiopio i lohe i ka olelo Beritania, kahi i hoolohe ai no keia haiolelo waiwai nui maluna ae.  Ma ko makou ike, aohe paha i oi ae mamua o eha ili-ulaula i hele ae e lohe ia haiolelo ma ia po.

            Ua lohe mai makou, i keia mau kakahiaka nui Sabati aku nei, ua hapai ae o D. P. Aumai i kekahi hana maikai loa, oia hoi, ka hele ana ma na huina o na alanui Hotele a me Papu, a hai aku i ka olelo maikai a Karisto i mua o ka poe e piepiele ana i na mea kuai ia kakahiaka.  O ka hana maikai keia, aka ke manao lana nei makou, e hoomauia aku.

            KA MOKUAHI "PELE." - Ma ke kakahiaka Poalua iho nei, ua ike aku makou i kahi mokuahi kolo-moku, (Pele) e pu-a ana kona uwahi, a mahope iho, kii ana i ka moku okohola e ku ana ma Ra nuku ehuehu o Mamala, a kolo mai iloko nei o ke awa.  O ka maka mua keia o kana huakai kolo moku o ka huki ana, mahope iho o kona paa ana, mai ka hooponopono hou ia ana ona i na malama i hala iho nei.  Ke lana nei no ka manao, aole no e ole ka hoopomaikaia o kana mau hana ma keia mua aku, oiai oia e lawelawe ana ma kana hana nui he kolomoku.

            HAULE I KA LIO. - Ua lohe mai mokou, ma ke ahiahi Poano aku nei i hala, au ulia wale iho kekahi keiki Hawaii o keia kulanakauhale e ka poino, ma ka haule ana mai kona lio iho.  Penei ke kumu, I ke ahiahi i oleloia ae la maluna, e ku ana ko D. Kanuha lio mauka iho o ka huina o na Alanui Moi a me Nuuanu, a oia pu no hoi kekahi e kau ana maluna o ka lio ; a he haole a ae kekahi me ia e kamailio ana.  Iaia nae e ku ana ma kae o ke alanui, holo mai la kekahi kaa lio, a pa mai la ka huila i ka lio o Kanuha e ku ana, a ia wa no i puiwa koke ae ai ka lio, a hoolei ae la i kona haku, a haule a niaule iho la.  Ma ke ahonui hoi o ka poe makai, ua kaikaiia ka mea i loohia i ka poino, a waihoia ma ka Halewai me ka malamaia.  Mahope iho o ka malama maikaiia ana, au pohala ae la kela, a loaa iaia ka pomaikai ma ke ola hou ana.  Ua hoihoiia ma kona home, a ua lohe mai makou, au maikai loa.

            Ma ka la Sabati iho nei, ia 15 o Augate, ua malamaia he anaina pule ma Roma Halepule, e like me ka hana mau ana.  Malaila, au hele aku kekahi mau Luna Aupuni e hoohanohano i ka la hanau, ma ke kahiko ana ia lakou i na aahu oihana. Mahope iho o ka pau ana o ka pule, ua hele aku lakou e ike i ke Kanikela Farani ma kona home ma alanui Emma.  Malaila ua inu kiaha lakou no ke ola o ka Emepera Farani a me ka Moi Hawaii.  O ke kiaha hea la ka lakou i inu ai?  O ke kiaha wai huihui paha, a o ka wai ulaula paha o ka wai ikaika hoomalule kino?  He ahaaina paha kekahi i kukuluia, aole paha?  Weliweli no keia hehi ana i ka la hooano.

            PEPA PILI WAIWAI MA MAEMAE. -  Ua lohe mai makou, aia ma Maemae, Honolulu nei, kekahi poe he lehulehu wale, e hoohala nei i ko lakou mau manawa palaualelo ma ka pepa pili waiwai ana.  Ke hookikina aku nei makou i na makai kauwai a pau o ia Apana, e makaala i keia pepa pili waiwai hilahila ole i papa ikaikaia ma ke kanawai o ka aina.  Mai manao hoi e na makai no ka pili makamaka ana, a oia ka mea e hoohemahema wale aku'i ia lakou e hahaki wale i na kanawai o ke aupuni.  Mai makau, ina he poe waiwai loa lakou, aka, e manao iho oukou, e kulike na kanaka a pau imua o ka maka o ke kanawai.

            KA HALE HOU O MR. HOLO MA. - Ma keia pule, mahope iho o ka paa pono ana o ko E. O. Holo a me kana keiki, Hale Uinihepa, elua hale iluna a ilalo, ua wehe ae laua, a ke kuai aku nei i ka lehulehu a pau, mailoko o keia hale i na lole, na noho lio, na lako kui hale a me kela mea keia mea, i kupono no na halekuai liilii.  Ua hoopau laua i ke kuai ana ma ka hale laau aku, a ua komo poo ma ka hale e lele ole ai ka oili no na pau ahi e hoohihia mai ana.  Na ka poe maa mau i kuai mau malaila e hele ae e kuai no lakou iho, no ka mea, he hale hou, a pela auanei e hoolakoia ai na lole ano hou a pau.

            KA UA MA NA MAUNA. - Ua oluolu i ka lewa, ka hookulukulu ana iho maluna o na kuahiwi a me na mauna o Oahu nei, ma na ahiahi o na la mua o keia hebedoma, i na kulu wai ua, e hoouliuli ai i na lau nahele, aka, o ka welawela a me ke kikiki o ka la, aole no ia e malele aku mai ka noho ana poo la o ke kulanakauhale nei.  He mea malihini paha ia, ina e kaawale aku ana ka wela nokonoko a ka la mai keia kulanakauhale aku; aka; he pomaikai no hoi, no ka mea, aohe mea i make ma ke alanui no ka wela.  Ma na kulanakauhale nui, kahi, a ka la e pa wela loa ai, he make wale kahi poe no ka wela loa, aka, aole no pela maanei.

            KUMUKULA HAOLE NO LIHUE, KAUAI. - Ua lohe mai makou, au koho mai na makua o kela wahi maluna ae, ia J. W. Nakuina, ke kumu o ke kula haole o Waialua, e hoi aku e noho kumu kula haole no na keiki he kanaha i ae ma Lihue, me ka uku ana aku, i hapaha no ka hebedoma hookahi.  Ua lohe hou mai no hoi makou, he kanaono a keu na haumana e kakali la, o ka hiki aku o ke kumu, a o ka hoomaka no ia o ka hana.  Ke hauoli nei makou i ka hai ae, ua oi ae ka ikaika o na makua mea keiki o keia wa, ma ka hoouna ana i ka lakou mau keiki, e hoonaauaoia ma ka olelo haole, mamua o ka wa i hala.

           

            I KULA KUMU. - Ua olioli makou i ka lohe ana mai, e hoomakaukau ana ka Lunakula Nui e noonoo a e hoonoho i Kumukula no na kumu kula kanaka o ke Aupuni ma Honolulu nei, i ku like ai me ka makemake o ka lehulehu, i hoolahaia ma kekahi pepa e makou, ma ka malama o Iulai i hala.  Ina he oiaio keia lohe, alaila, ke kokua nui loa nei makou ma ke kau lima pu ana ma ka ae.  Pela no ma na aina naauao o ka honua nei, he mau kula kumu no ko lakou, aole e like me ka olelo o kekahi kanaka aupuni o Hawaii nei, i olelo ai ma "Ke Au Okoa" o ka la 15 o lulai i hala, penei : "O ke alakai a ke "Kuokoa," e ao aku ke Kahukula i na kumu, i kekahi mau la o ka mahina, ke i nei makou he pono ole."  Ua oi loa ae ko akamai o na kumukula ma na aina naauao, aka, aole nae lakou hoole i ke komo ana i kekahi kula kumu.  He kahi wale no paha o ia nei ae, no ka nui naauao loa.

            HAUNAELE O NA PAKE. - Ua hoolaha aku makou ma ka hebedoma i hala, au ku mai ma ka Nuku o ke awa o Mamala, he moku kalepa mai Nakao, Kina mai, me na pake he 650 maluna ona, e laweia ana i Kalio e hoohana ai, mamuli o ka palapala hoolimalima no kekahi mau makahiki.  I keia moku i holo mai ai a hala paha he elua pule ma ka moana, e hoohaunaele iho ana na pake, a mamuli o ka hooikaika ana o na luina moku, ua hoopaaia me ka hao, hekanakolu a oi paha mau pake ; a ua kauia ma na aoao o ka moku, he mau pu kuniahi, au hoopihaia me ka poka e ki ai i na pake ina e ulu hou he haunaele maluna o ka moku.  Eia ka ninau, heaha ke kumu o keia hoohaunaele ana?  He mea maopopo no he aneane like lakou me na kauwa hookauwa kuapaa negero i hoopauia ma Amerika Huipuia.  Ke lohe mai nei makou, e kipa mau mai ana na moku lawe pake ma ke awa o Honolulu nei, a nolaila, me he mea la, e lilo ana ko kakou awa i oioina no na moku lawe kauwa hana i n@eane like aku me na negero.  Eia hoi ke kumu e like loa ai keia poe i hoopaaia no kekahi mau makahiki me na kauwa kuapaa, ina make ko lakou haku mua, alaila, e kuai ia aku ana lakou i ka haku hou, me he pipi la, oiai, aole i pau na makahiki i hoopaaia e hana.

            AHAAINA A KA HOPE KUHINA O KO NA AINA E. - Maloko o ka hale nui o J. W. Aukina i noho hope iho nei, ma ka po Ponono i hala aku la, ua haawi ae ka Hope Kuhina o ko na Aina E. i ahaaina.  ia Ka Mea Hanohano H. A. Pierce, ke Kuhina Noho hoi o Amerika Huipuia ma Honolulu nei.  Ma ia ahaaina, ua konoia na Kuhina o ka Moi, na Kanikela o na Aupuni E, kekahi mau maka hanohano o keia kaona a me na alii moku o ka mokuahi kaua Farani.  Ua oluolu i ko kakou Moi a me kona Puuku, ma ke komo pu ana mai ma ia ahaaina hookipa.

            Ua lohe mai makou, au laweia imua o ka Lunakanawai Hoomalu o Honolulu nei, kekahi kane, a ua hookolokoloia no ka pepehi i kana wahine.  Mamuli o ka hookolokoloia ana, au hoopai ka Lunakanawai i ka mea i hoopiiia, he kanalima dala a me akahi dala koina.  A ua hoopaaia hoi he mau hope no na dala elua haneri me kanalima no ka makahiki hookahi.  Ina e lawelawe hou ke kane e hoopai i kana wahine, alaila, e lilo ana kela mau dala elua haneri me kanalima i uku hoopai.

Hawaii.

            Ma ka la 15 o keia malama, ua makaikai aku ke olai hoolele oili ma ka apana o Puna, a pehea la ma na apana e ae?  Ua ku nei i ole paha?  O Puna no kahi a na kai hoee e lohe pinepineia mai nei.  He aina paha keia i hoomauhalaia e ke olai a me ke kai hoee.  Ina e maumaua hou mai keia mea he olai, alaila, he hana e ae no paha mahope mai.  Ke oleleia mai nei, ua ikaika no keia olai ana mai nei.

            Ua haule makawalu iho na kuaua ma na Kona ma na lono hope, a me he mea la ma ka noonoo aku, ke hana maikai la ko na Kona poe.  Ua pau ko lakou uwe makawalu ana no na moku pai-ai e kahea leo nui mai ai, e holo aku, e holo aku.  Ua ulu ae hoi na wahi kalina uala, a ua mohala ae na wahi lau kalo, a iloko o ka manawa pokole e pau loa ka nui no ka ai.

            PAIKAU KOA MA HILO. - Ua pae mai ka lono, aia ma ke one o Hanakahi i Hilo, ke paikau ia la he puali koa lapela malalo o Kapena Porter, kekahi haole i lihi launa aku i na kahua kaua o ke kaua huliamahi mai nei ma Amerika Huipuia.  I kekahi manawa aku paha auanei a kakou e lohe ai, aia he mau puali koa pualu ma na mokupuni o Maui a me Kauai.  O ka nui paha o keia puali maluna ae, mailoko mai no ia o na wai hoolua kanaka ano e.

            Ua make o Keliikoa i ka la 18 o Iulai nei, he keiki miki ma ka ike a me ka naauao, a ma na hana maikai o ke kino a me ko ka uhane, ua lako oia ina ike i ao ia ma ke kula o Laimaina ma Hilo oia hoi kekahi helu ona keiki e hoouna ia ana i Lahainaluna ; aka, ua make oia i ka piva ulaula, ua kanu ia ma ka pahale o ka luakini Lanakila ma Kona waena.

            Eia keia, ona paikalo i pau ia makou mai Kuihulua mai o Makanahelehele, he iwakalua kumamaiwa tausani.  Ua like $14,000, ina i hui ia me ka na moku e ae.  Hakahaka loa kahi eke a Hakai, hoi kona hua kela ia Wailuku.

            Ua mau ka haule ana o ka ua ma na Kona nei, mai Ianuari a hiki Iulai nei, o ka poe miki ma ka hana, ua loaa ka mea ai, o ka poe hiamoe pili ka nele.

S. H. W. MAKAIKE.

            Kona-waena, Iulai 23, 1869.

Maui.

            Ua make ma Kaunakakai, Molokai, kekahi wahine Hawaii.  O ke kumu o kona make ana, he hookohi keiki.  E hele ana no ke kino o ku mea i make ai i ka la ana i make ai, aka, no ka hiki ole ke hoohemo pono ia ke keiki, nolaila, ua make aku la kela O ka makemake nae o ka mea nana i palapala mai, e hoolaha i ka moolelo holookoa, aka, no ke kupono ole, nolaila, ke hoopokole nei makou, o ike auanei kekahi poe, a hoouna nui mai.

            NA MEA HOU O MOLOKAI. - Mai ka palapala mai a Z. P. Nauka o Pelekunu paha o Molokai, i loaa mai ai ia makou keia mau opala nu hou malalo iho, no ka aina pali mai o Pelekunu.  Eia no lakou.  Ua hoounaia aku e ke Kahukula Nui o ka Oihana hoonaauao, J. W. M. Poohea o Kamalo, e hoi e noho kumu kula no Pelekunu, Hanohano io no kou hoi ana ae.  Mai ike oleia no oe e ole e hoolaha.

            He lulu dala ma ka pali hauliuli o Pelekunu, ma ka Poalima elua o keia malama la 13, no ka pomaikai o ka bele a lakou i makemake ai e kuai aku, i mea nana e Kahea leo nui aku, ma kela a ma keia wahi e lohe mai ana i ka leo bele, e paipai ana i a lakou e hele mai i ka halawai.  O ka nui o na dala i hoohuia ma kela la hookahi, ma kela apana kuaaina haalele loa, (a kekahi aoao hoomana e ae e manao ai aole wahi dala) he Kanaono dala.  Nui maoli no, aka, ke ake hou la no lakou e hoohu hou, a lawa ke kumukuai o ka bele a lakou i manao nui ai.

            AHAHUI MELE MA LAHAINA. - Ma ka po Poaono aku nei i hala, au weheia he Ahahui Mele maloko o ka luakini hoolepope o Wainee, e ka Papa Himeni o ia helpule, i kokuaia e na keiki o ka uka iu ano o Kaukaweli a me na poe mele o ka ekalesia Enelani o Lahaina.  ua lohe mai makou au holo lea ka lakou mau hana me ka maikai, no ka mea, ua piha ke anaina i ka banoli a me ka olioli i ka lohe ana i na leo kani o na papa mele ano e ekolu.  Ua piha no hoi ka hale i na makaikai a pau o na ano kanaka e noho la malaila.  O ka nui o na dala i loaa mai, $103.00.  O keia mau dala a pau no ka pomaikai o ke Kula Kaikamahine o Makawao.

Kauai.

            REV. A. KAUKAU I NIIHAU. - Mai ka peni a J. P. A. K. o Waiwai, Kauai, i lohe mai makou, au holo aku kela kahunapule maluna. i ka mokupuni o Niihau, mamuli o ke kono ana mai a ka Haku nona ka mokupuni.  O ka makemake nui o na haku, o ka haiolelo aku i na kanaka e noho ana maluna iho o ka mokupuni, a o ka paipai aku hoi ia lakou no ka noho ana Karistiano io ma keia ola ana.

            Mai ia maka peni hookahi mai no hoi maluna ae, i lohe mai ai makou, ke hoopipili la no ka hahana a kila a me ka ikiiki o ka wela maluna o ia mokupuni (Niihau.)

            Ke wi nei ma Niihau i keia wa, pela ka hoike a E. Kahale o ia mokupuni.  Ke kau mai nei ko lakou mau maka i na waapa pai-ai o ka hiki aku.  Na na hua pa-pipi i hoohala i kekahi wa maka poniuniu o lakou.

Ahahui Euenelio Mokupuni Oahu ma

KAHANA.

            E halawai ana ka Ahahui Euenelio Oahu ma Kahana Koolauloa, i ka la 14 o Sepatemaba, hora 10 kakahiaka.  Ke kahea ia aku nei na Kahu Ekalesia o na Kihapai a pau, a me na lala pakahi o kela ekalesia keia ekalesia e lele auna like mai lakou me ka makaala mamua ae o ka hookumu ana o na hana o ia la.  I ka wahi a me ka manawa i haiia ae la maluna.  Ma ke kau leo ana a ka Luna Hoomalu oia halawai.

NA J. N. PAIKULI.              

            Waialua, Oahu, Augate 9, 1869.

MARE.

            Ma Honolulu, Iulai 17, mareia e Rev. 11. 11. Pareka, o Hanale Kaia k. me Elisabeta w No Honolulu laua.

            Ma Honolulu, Iulai 17, mareia e Rev. Mr. Pareka, o Kaua k. no Puna Hawaii, me Kanilau no Pauoa

            Ma Honolulu, Iulai 29, mareia e Mr. Pareka, o Charles Wilson, me Evelinei Townsend.

            Ma Honolulu, Iulai 24, mareia e Mr. Pareka, o @lama k. no Kapalama, me Kahelelani w, no Kamhao Niihau.

            Ma Honolulu, Iulai 31, mareia e Mr. Pareka, o Poina k. me Pahukapu w No Nuuanu laua.

            Ma Honolulu, Aug 1, mareia e Mr. Pareka, o W. Brede, no Honolulu, me Esetera Paulo no Kauai.

            Ma Honolulu, Aug 7, mareia e Mr. pareka, o Kaukini k, me Emelia w. No Waikiki @@ua.

            Ma Honolulu, Aug 24, mareia e Mr. Pareka, o Napuaea k, no Koloa Kauai, me Ane w, no Honolulu nei.

            Ma Waikane, Aug 21, mareia e Rev. P. W. Kaawa, o R. P. Aikue Kapololi, no Waiahole, me Kalaikini no Hakipuu.

            Ma Haula, Iulai 10, mareia c Rev. 11 Kauaihiio, o Kaanaaua k, me liooilo w.

            Malaila no, Aug 3.  mareia e M. Kauaihiio, o Ioane k, no Kapaka, Koolauloa, me Hariala Hawea, no Kaimu Puna.

            Maanei no, Aug 7, mareia e Mr. Kauaihilo, o Kanaloa k, no Kahuku, me Halulukahi w, no Waimea, Koolauloa.

            Ma Laiemalo, Aug 12, mareia e Mr. Kauaihilo, o Uu k, no Mana Kauai, me Nawahinelua no laiewai. - O Nakao k, no Laiewai, me Hau w, no Waialua Molokai.

            Aug 5, ma Pokii, Kona, Kauai, mareia e Rev. A. Kaukau, o Keliihune k, me Mele Makaainana w.

HANAU

            Aug 13, ma Kapalama, hanau o Elisabeta Kapua kaakiula w, na G. W. Kahaneli, me Kamakahina.

            Iune 22, ma Manapai Molokai.  hanau o Kealohapauole Kahoomanawanui w, na D Kahahane k, me Kuua w

MAKE.

            Aug 13, ma Niolopa make o Haahea Kahuhu.

            Aug 10, ma Mokuleia make o Pihanai w

            Aug 21, ma Kikihale make o Kealaula w

            Aug 23, ma Hakipuu make o Kailinaoa k

            Aug 21, ma Kapalama make o Wili k

D. B. MAHOE,

LOIO!

E KA POE E MAKEMAKE ANA i kekahi hana imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, e kipa mai no ma ko'u Keena hana, ma ka Hale e pili ana i ka Hale Hookolokolo, ma ke Keena o A. M. KAHALEWAI mamua.  Ua oluolu no au e hoolohe, ina he ninau mua mai kekahi ia'u, i ike mua ia ka pono no kana hana  Aole no he uku.  E kokua wale no au me ka uku ole i na ilihune no ka nawaliwali.                                                                                                                                             404-6m

OLELO HOOLAHA.

E IKE auanei na kanaka o kela a me keia ano, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hai aku nei au, ua kapu loa ka hele ana ma kuu una Oopu. ka Kahoana, ma ke kahawai o Maili, ma Hilo nei.  Ina e ike au i kekahi kane, wahine a keiki paha ma kahi o ua Una nei, e manaoia no ia he auo ko lohe, e hopa no au a o kuu Iuna paha, a e ukuia $5.00. Oiai, o ke ola iho la no la o ko Hilo keiki, ke hoi mai na la wai nui o kuu aina.  Aole pono e hele kekahi lima lewalewa malalo o ka La, e hana ino wale i ka mea i hanaia.  Ke hoi nei ku Kuhiuia keiki me na kauna Oupu.                                   (404 1t*)                                             WAHINE.

OLELO HOOLAHA!

E IKE auanei na ano kanaka a pau ma Honolulu nei, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hoolaha aku nei au ma ke akua, ua nalowale kuu lio kane ulaula lae kea, a keokeo na wawae hope i kuniia i ka hao (W!) ma ka uha akau hope.  Ina e loaa i kekahi mea a mau mea paha ua lio nei, e hoihoi mai ma ko'u wahi ma Kukuluaeo nei, a e loaa no iaia na $5.00

KAHAWAII w         

            Kukuluaeo, Aug 17, 1869.                                                                                                                              404-3t*

OLELO HOOLAHA,

NA KA LUNA HOOKO.

O KA MEA I KAKAU INOAIA MALALO, ka Luna Hooko no ka Palapala Kauoha a

GEOTI G. HOWE,

ke kauoha aku nei i na mea a pau i aie i ka waiwai o ia mea i make, e hookaa koke mai, a i na mea a pau ana i aie aku ai, e waiho koke mai i ko lakou mau bila iloko o na malama eono mai keia manawa aku ; a ina aole e waihuia mai iloko o ia manawa, alaila, e hoole loa ia ka hookaaa ana.

J. S. WALKER,         

            Honolulu, Aug 27, 1869,                                            (404 3t)                                                                       Luna Houko.

OLELO HOOLAHA.

OWAU O J. W. KEKAULA, ua hoonohoio mai au i Luna hooponopono i au waiwai a pau o Naholo k, o Malama Puna, Hawaii i make aku nei.  Nolaila, ke kauohaia aku nei ka poe a pau i aie iaia, e hookaa koke mai ; a o ka poe no hoi a pau ana i aie aku ai e hele koke imua o ka Luna Hooponopono, mamua ae o ka la 2 o Dek 1869.  A o ka mea i hiki ole mai i keia manawa, eneie loa oukou ke koi mai.  E loaa no au ia oukou ma ko'u hale noho ma Puuhoomaha.

J. W. KEKAULA.     

Luna Hooponopono.    

            Punaluu, Kau, Hawaii, Aug 5, 1869.                                                                                                                          402 3t

OLELO HOOLAHA

NO KA MEA, ua lilo ia mana ka waiwai a pau ma ka Halekuai o TIN-KAM, ma Waiohinu, Kau, Hawaii, nolaila, e mau ana no kela Halekuai ma ko maua iona Eia nae, aole maua e hookaa i na aie a TIN-KAM.

            Iulai 1, 1868.                           (396-tf)                        KIULANA & Kaikaina

OLELO HOOLAHA.

NO KA MEA ke holo nei au ma Kina. nolaila, ke kauoha aku nei au i na kanaka a pau i aie mai ia'u, e hookaa aku i ko lakou aie ia AKANA KUU kaikoeke, ma Waiohiou, Kau, Hawaii, oia kuu hope.                                   TIN-KAM                        296-tf

 

HALEKUAI HOU!

E KUKULU ANA KA MEA NONA KA inoa malalo nei, i Halekuai ma

KEOPUKA, KONA HEMA, HAWAII.

E kuai makepono loa ana no hoi  eia i kona mau waiwai o kela ano keia ano ; a e kuai mai no hoi ia i na KOFE ma ke kumukuai kiekie, ina ka dala a ma ka lole paha e uku ai.

            893-5m                                                            HENELE KUPA.

HALEKUAI LOLE O NA WAHINE!

UA NEE AENEI O Mrs. McDOUGALL i ka Halekuai Lole i noho muaia iho nei e C. F. Puluka, Helu 33, Alanui Papu, ma keia wahi aku o ka pa kuai papa o Lui ma.  Malaila e loaa ai ola e hoomau ana i ka hana lole komo a me na koloka ma na ano a pau.  O na wahine a pau e noho ana ma kahi mamao aku, e hanala no ko lakou mau lole a e hoomaemaeia ma ke ano hou i na e hooana pu ia ma ke ana.  E kuaiia, hoohiehhieia a houhou puka ia ma na ana a pau.  O na kauoha a pau mai na mokupuni e mai, e hookoia no me ka hoouna ana aku me ka hikiwawe.  Ma na ku ana mai hoi o na mokuahi a pau, e loaa mai ai na mea Launani papale o na ano hou loa, me na hupa wahine a me na haina lole nani e ae.                    395-3ms.

KAUKA MAKALU.

AIA MA KA HALE PAI KII O KEIKI (CHASE, ma Alanui Papu, na ano laau lapaau a pau.  a i kuaiia me ka makepono. Aia no hoi maloko o ia Hale, ke Keena Oihana o KAUKA MAKALU (Dr. Medrew).  O kona uku no ka @ ana.  aohe no ke pai maluna o na Kauka e ae         (Honolulu, Iune 25, 1869).

S. B. DOLE.

LOIO.

Keena ma ka huina o Alanui F@@@ m@ K@@pa                                                                                     376 1 yr

J. D. HALAI,

LOIO.

Keena Oihana ma ka Hale Hookolokolo Honolulu                                                                                        384 6ms

HALE PAI KII!

AIA KO'U HALE PAI KII MA

MONIKAHAAE,

Mawaena o ka HALEKUAI BIPI a me ka HALEKUAI MEA AI o S. SAVIDGE ma ke Alanui Papu.  He emi loa ke kumukuai o na KII.                                                                                                                        H L KEIKI CHASE.

573-1y                                                                                                 Mea Pai Kii

KA HALE PAI KII

1858.                                       J. W. KING                                        1869.

KINI PAI KII

HONOLULU.

EIA NO MALUNA O KA HALE PAI "KUOKOA." e pli ana ma ka Hale Leta.  E hele nui mai a @ na Kii maikai e hoohalaha ia ole ai                                                                               @@@ - @@@

KALE N SE@                                                                        HANALE McFARLANE OPIO

C. N. SPENCER MA

NA KOMISINA KALEPA.

E LOAA MAI ANA NO IA MAUA NA MEA i hoounaia mai i na mea @ mau Mokupuni, e ike me na @ R@, U@ K@, Kope, P@ Laau. Palu, Kopaa a me na hua ai e ae a e @ no ke @a.  E kuaiia na waiwai a @ aka e like me ke kauoha.

            344 - 1 yr

HALE HUMUHUMU LOLE !!

KE HOOLAHA AKU NEI KA MEA NONA KA INOA malalo iho i ka lehulehu, ua makaukau ia e humahumu a e okioki i na ano lole kane a pau, e like me na ano Na H@@ Loa i hiki mai, a e like hoi me ka makemake o ka mea nona ka lole, ma ko'u Hale Humuhumu Lole, ma Alanui Hotele, Honolulu.  E malama mau ana no hoi au i na lole Ap a pau o kela a me keia ano Nu Hou maikai loa.

            384 - 1 yr                                                                                                         KEONI PELA (JNO AYLETT.)

 

M. BENFIELD (BENEFILA),

MEA HANA KAA A AMARA HOI.

UA MAKAUKAU AU E HANA I NA Kaa nahaha, e @ i na Kaa hou, kapili kamaa lio a me na hana Amara a pau, no ka uku haahaa a emi kupono hoi.  Hale Hana.  Helu 76, ma Alanui Alii.  Honolulu.  Aoao mauka o Pelelewa  Ekolu puka mai kahi aku o Kakela me Kuke.                                                                                     386 6ms

REMOVAL.

THE UNDERSIGNED RESPECTFULLY gives policy that he has

REMOVED TO KING STREET.

Two drivers from Castle & Cooke's, where he will continue in the business of

Building & Repairing all kinds of Wagons

CARRIAGES, &C.

            Orders solicited and attended to with p@. Charges moderate.                                             M RENFIELD

KE KAUNU

ANA KANAKA!

KA MAKEPONO O NA MAKEPONO

LAUNA OLE!

I NA KEIKI LALAWAI A ME NA KAIKAMAHINA

PAPALINA NOHENOHEA O KA UA KUKALA

HALE O HONOLULU NEI, A ME NA

MOKUPUNI A PAU O KO HA-

WAII NEI PAE AINA.

KE KAHEA AKU NEI AU IA OUKOU A pau, e hele mai oukou ma ko'u Hale Kuai Lole, ma ka kihi o ALANUI NUUANU A ME MARINE, ma Honolulu nei, a na ko'u Eva no o kenahu, E KUU AKU IA OUKOU ME KA ANAKEPONO LOA I NA LOLE NUHOU O KEIA ANO KEIA ANO.  E KOMO NO MALOKO, A E NANA, A E WAE I NA MEA A ko oukou puuwai e lia ai, a nana no e hooluana ia oukou i na olelo palupalu, no ka mea, he iwihilo maoli ia e no oukou, a mai nana maka oukou ia ia.                                                                                                                             C. BRENIO. (KALE.)

89 - 6m!                      

MEA HOU !

Hookahi Tausani Dala Makana

I HOOHOIHOI IA AI.

KA MEA HOOMAU

HANA KULOKO HAWAII NEI.

$1,000 !!

Ma keia mea, ke haawi nei au i Hookahi Tausani Dala, he mau uku kaulele e hoohoihoi a i ka mahai ia ana o ka PULUPULU SI AILANA ma keia koe Aina. Penei ke ano.

            1-I ke kanaka maoli, a haole paha, i oi ke kanu ana i ka Pulupulu Si Ailana iloko o ka makahiki 1869, a @ hoi na paona Pulupulu, aole i emi iho malalo o 28,000 paona. me ka hua no, a e haawi no au i ka uku kaulele

ELIMA HANERI DALA MA KE GULA:

($500.00!)

            2-I ke kanaka maoli a haole paha, ka lua hoi o na mea i hooulu nui i ka Pulupulu Si Ailana iloko o ka makahiki 1869, i emi ole iho malalo o 21,000 paona, me ka hua no - la haawi no au i uku kaulele.

EKOLU HANERI DALA MA KE GULA:

($300.00!)

            3-I ke kanaka maoli a haole paha, ke kolu hoi o na mea hooulu nuii ka Pulupulu Si Ailana iloko o ka makahiki 1869 i emi ole iho malalo o 16,000 me ka hua no - E haawi no au uku kaulele.

ELUA HANERI DALA MA KE GULA

($200.00!)

            O na kumu nui wale no i haawiia ai keia mau makane maluna, a i welie akea ia ai hoi i na mea a pau, no ka Pulupulu wale no i hooulu ia ma Hawaii nei. - A no ka Pulupulu Si Ailana hoi ka makana e haawiia ai ; a e kuai hoopaki ia uo e ka mea nona ka inoa malalo nei me ke Kumukuai Kiekie.  O ka manao nui o ka mea nana e haawi nei na uku kuulele. i mea e mahiai pono ia ai a ulu ka Pulupulu o ka makahiki 1869 - Aole e kuai ia kekahi hapa oia mea me ka poe e ae.

            Ina he ano kanalua. e ninau ponoi mai no i ka oiaio.

            E waihoia keia uku makana a hiki i ka la 31 o Dek. 1896 oia ka wa e weheia ai                   @                    H. M. WINI.

HALE MU!

HALE KUAI MEA AI!

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i loke oukou e na makamaka Hawaii a pau!

RAIKI no Waimea, Kauai mai,

            PALAOA maikai loa,

                        KAMANO io ula no Keamolewa mai

BIPI uahi no Kaleponi mai,

            KOPA keokeo - KOPA ulaula,

                        AILA Honua! AILA Kohola,

                                    KOPE - PAAKAI,

                                                AI no na Lio me na Moa

Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.

            PIA NO HAWAII MAI.

                        PIA AI -

            A he nui loa no na mea ai maikai e ae.

            Nolaila la ea, e na makamaka, e hele mai no me kahi dala ike maka no oukou i keia mau mea i haiia ae ia mahana.

Me ka mahalo.            

I. BATALETA

            370 3ms

NA LAAU LAPAAU

A DR. JAYNE.

OIA NA

LAAU KUNU,

LAAU HOOPAU NAIO ME NA KOE

LAAU HOOPAA HI,

LAAU HOOMAEMAE KOKO,

LAAU HAMO - PENIKILA,

HU'ALE OLA.

AIA MA KAHI O

KAKELE me KUKE,

            Honolulu,                                                                                                                                                        327 ts