Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 40, 2 October 1869 — HUNAHUNA HUIKAU. [ARTICLE]

HUNAHUNA HUIKAU.

*-»,* h ./<:; e Loeh-»:. o r;kia «- nn \ oa ia&3. oia i«3 mea »• ?«h» i • - *<. : :■* ' m* kv »■>';: ''»> o k& ī4ro, ua hooiaha «enei oti i ka iwiaa' f;u;.y r o kani »3i:.2u &:;■& ■ r-3 ; huae ' •> -i psu ir»a ke k%m Im: :r"-i keia ita»/»c, ; iiiau hus alakai. e iu<. f-atia . t»3 hua palipa»* rua« U a U ic, a iruu-k»> ; mas O'-a inau hua aUka;. • as r;a hua,ok>i. No keia hana akamai a keia haoie., no a':.i wa haawi aku ka Moiwahine o R*t:-y-āi ma!t;ra om 5 ea hoonnika; i m* na rr>•*.!}*:"' C ? a !osi fmi m Kimo W»iik«»n o Fihd#»U- - pt:«. kekahi iono n.a a Hāku mai o e h. opokaia k**kalit "ieiu tr.»an3 5 hi i i>^rt? <f»ta irn i fct kat o Kki*, »- kokuu yi iitat mo t,;» :»u-n»f - ku o Airivr-,k* H»j!pt>i.-t hu !-.s l.wiiin»#* aiiJ t w,A* a tn«/v t*»vi m k3p»l;u o K;na. Na 'ei hnuW' waiwm •» Ani»-t»\:i ket-i i ho« # rn:;!ia. ak.i. he tu:iu it;iv.īe waiw.u n*> t»« keL-.iii! o i)vr;u;ri!:t t koui«< j-u rrn l'a h<- n«.ri< ; ka Lmej»--ra «» li£i-;». t kiua i:,3 j r.!e!o no ka p:i{*'i ;ioa i t.a kamka a p,iu e ha.ih le thf> nn;i i i>o nup ;.- i 0 Kusia, a hoio aku rn » kihi e. «le ia.ia, ko hoomakuokau i r i£i kekai.i [»;• o i'oiai.i a u»e «)3 okana omu »• u».' mn ke kon»c:.::na. e h.iaieie iho, i hoio n»ai i ke aupuni K:puhaiika o AtTKr;ka Hu*p»j;:i. I. a hoopuk:» ;»<; i,«- ai:rii o :.«•!, •*- !o ktM?;riUT. uo kn ho!k' , ik<: nui i ke; i m.sk.ihikkne e'hiki nioi an?t ma Sari3 JVte«-ohori». oio ke ano hoikeiko nui in> na !fthui a pau. e i;ke iii■) nei me ko Fansn. Ua n.nnaoia. «; weheia ua hoikeiko i«i ma ka !a i"> o Mei. ta man io wuleia e heie kino ana ka Kme-p-ra o Farant, ♦• muk iLkai i ke alo ;»iii o Ku* mj nu keia hana. Ca I'.ooui ae, ua hoo;>'»k;t k:i Kin».'per,i <> JiU*':;i, he o!<;!<) UUUi'i. a mahlio u la ol'. lo na, im hookoKonoia tiM makua a puu h*.o- -' mare i ka iakou mau keiki, ;t ii;«i «io'i»;. a!aila, e iioihoi aku i na kane no* ka poe Mon»-ka, a ont wahine me ka pee Nuna.' (> ka poe e kne ana' \ kem olein o hoopaa!i:io;a inkou n»a ka haie ) aahno no na maiama etia a la kou e noho ana. (Ja i.iki aku he elua iiancri iwakaiua ua paiapuia huopii imua o na Haie Ahaoh-lo o Kuelam.e noi ana, e aeia na wahine a pau \ kupuno. e koiio haioia e iike me na kane. () ka nui o ka j>oe 1 kakau malaio o ia mau paiapaia hoopii, l;e 41,000 inoa, a h«j 18.000 mau apana pepa liilii i kakauia a hooiahain, 1 !awe iieie ia ae, a i iiakuia na man io e kekahi waiiiue mare oie w me keka'ni mau haole e ae. O na aupuni o oia o Kneiani, Faraui a me Sepania, ke ikeia mai nei, ke iiooj)onopono hou mai nei iakou j ko iakou mau liaua {ūli aupuui. Ke noho nei kakou »ioko o ke au o ka holo mua ana o ka naauao, noiaiia.aoio aneiepono ehonponoponoiiou in ko kakou mau kulana piii aupuni Hawaii ? Ua kukuiuia he kii laau ma kekahi wahi o ireiatii no ke Kuhina kauiana o ke aupuni nui o iJeri:ania o keia wa, oia o i'ohakuhauoli. Etu ka iakou hana mua, kiPkuiu ae ia iakou i huakai, a kaapuni ae la i kahi a ke ahi e a ana, alaila, puhi ae la na ohe a me na piia i kekahi mele hoonaikoia. Oiai lakou e oiioii ana no keia inau hana a lakou, puhiia ae la i ke ahi ua kii la o ke Kuhina, a pau ioa i ka a ia e ke ahi; a oiai e kokoke ana e pau ioa ua kii hoomainoino la a iakou , i ke ahi, huki ae la lakou i na pu panapnna, a ki aku l;\ me na pok:i u\e ka manno e lioo- ( iielfi«*i i na Knliina mana makaainana e tu>ho la mahmu ona poo aupuni. Lapuwaie , wale keia hana a lakou, aole e lanakila ka . lakou haua itio. Nui loa ka inu ona wai ikaika ana ma Ku* . sia i keia wa. Oka nui o na ulakohola i L inuia e na kanaka mai ka īnakuhiki lSBil , mai, ua ae i kaakahi haneri hnpa haneri. 0 ka nui o na kanaka i make ma kela aupu- , ni \ ka IS6S, he me he mea Sa he 1 a 01 iki ika la. Ma kekahi wahi oia o Kazan, , o ka u\»ke mai ka 155-1, he 1 waie no, a i . ka makahiki 1561. h.e 117. Ma Moscow, e . iike ine ka hoike a ka papa heiu a ka Luna

Makai, o ka nui 0 ka j>oe i hoopania 110 ka ona i ka 1812 he a i ka IS6S. o ka nui o ka poe 1 hoopaaia ma keia ano, ho i21,-79-1. Owni la ka mea'hiki e hoouna aku 1 Mibionari hooikaika no ka hoole aoa i ka inu wni ona, a e ao aku i na ohana i koe a keia poe. he mea ino ka inu wai ona 't Ua nianaoia o Comodoa \anabiia oia ka haole waiwai loa nia ke kuUuakuuhaie 0 Nu ; loka. no ka luea, ua komo nui aku oia. a ua :• hooiilo 1 na dai*i he nui ina ke kalepii ana a me ka hoopukapuka ana. aka, aoie nae pnha i oi ae numua o As(or ka ona miliona daia waiwai ioa oua kulanaknuhaie ia. 0 ka wniwai o ua ona miiīona Vanabi!a Ja. ua hiki paha i kn akahi haueri m?!ioua. Ua hoike ae kekahi nupepa o Kikako. aia ninloko o tA kulanakauhaie, he kauaha na hnie piliwaiwai, a ke p«u nei. a ke lt!o nei i keia a me keia makahiki he ekolu miiioua dala. Auwe ! ka haoa poiolei oie e ! Ke aie anei oU i na d«»a henui, me he liona ia ua puioii. O ka waiwai i loaa mai ma ka ha» na pono oie, aohe ia he ntea e pomaikai nu Ua olvioia ae, aia ke hoomakaukauia nei tsui AuiCfika. he m&u !ako as e holu kaupuni ai a puni ka poo}H>e iloko o na inaiama ekola. Auwe ka hiktwawe oke kaapuni ana. He&ha U aunnei ka Knpena Kuke io no kem hoio kaapmu atta īloko o keia inanawa hope t i Kt oklo »«<.i kekahi - nupepa oke kuiana» knuhale o Nu loka, he hookahi hapaumi 0 ua kanakn maloko obila, h« p-oo a ni h.t* mni e kokua. Oko iik m he 93.000.

Ke s rr •:*: c- N'i bka, no ka "iWi; siß 2':*3 jnr ;• ? - i»-"'- v.x: pke l&iu,; r.".i na ?«•$;; (•-• «.};• i ke kieW> % . \ i , " »•; k>j V-n : an-i n K* Erja. h>: 1 r ->\i \ - \r:. .• ~ .1. c cn;« «? b* Risu *?īki ATT>??:%i D-i l* poe *"AtKls. >0 k<£ kok"*P JQS e ' * €h '2 i->\ k-2 rt' .1 'V *; e? ka pu«iio »Saer*,c ō«j«ai oa kat t »a a me k-i tosia inai ru pa;ipaM ke-no i n-i iuc.a nnpepa uui fw? elua hieeh o Eoiopa, e kos a?ia, e hele e nana ai i ki im f k- v nia wai o Suen. .Ni Li M >i rr>«; o Ak-. t keno ; s no r»oi »r.i fr.ai o ua Moi h i k* Luni Nui o hani »-i»a o M. *n n.ik?(n*k*ta e hfki kui« tlr«» kekahi hoohhi nu»*pi o Am»"-rska- iī*.'■!j. m hooana ak i ui Loiii .Nu» h ii a p:-i moi ona mip*?pa k.i'ii.'U'i he 2<> (' An)'-rikri iiu«puu. I) w' iiio :* {<■*.ii iio k-t heKilaha nop--p-», i«.i ki Mui uo o o uku aku. £ haaleleaua h* ix-«>kuahi i.« H- - : »ri3. a e holo ana i ke ti;va «j Sa:}. t) im ?i:akuahi ! j.o!o noka mo-' ku nana e i:sw-' aku ; i,a hapi-' Ari2er:Wa a {«nu ♦? make-.jianm »* .k ■ i k"t w?-i { e ;ma u

kt?!a !»ana keniiiua o nu e «*■>"> uei. l'i hoe* ae a hoik*"- inai ia ki nahei?a o k»; k u' i koni iiffe!H-!e!i:imani knp.ikno a i ka ;va i ;ke a-i o kekahi kar.aka !a i .vaia, ua koke kona hauh a haule iho i». ka nui o nn paopa hu!u-hipi e ohi ia n» i ma ua \vai;i a pau o kahonua nei, ma ka hnike ana a kekilii no ka uiakainki hookahi. ua hiki no sa i ka 1 .772,3W .000, l'a hoi'-u-.aka ae kekuhi Ah.»hui Hoohoio; Mokuahi Far.sui « kapiii i e'm.a u»au «noku-. a!ii nui. uo ka 'awe aua mai ī ka po:* F,ir-tni e a:n ia !i»! i, a līolo aku i Am^nka. lloko o ka hapnha a!ua o kria inakahiki, ua :u iho iia kaiu'ka o k'.* kuhnakauhaie o ['ar.s\, iie 605 «niu lio, osa hoi, he 257,000 paona. L a huipnia i! >ko o kvi,t heiuna kekuhi tnau waln ii».iu'ii a hoki. Ma Kn.a, o u'i kanaka elemakuie. ina kpkahi uiau uahi. ua kuai o iakou i na p.ihu kupapiu, a wa'ho wale mai no, mainua o ko lakou mako Ma k ī !.i iiu,i ar ne i o Nove!na!>a e hiki mai ana, dia ka i.i i haawiia, e koho baic>ta na kanaka o F« roii<ia komohaua, no l.a ae ana ;ikii, e hoohu» i t Feroiida komonana, me : ka mokuaiua o Aiab;»ina. . i O ko kauaka ī hiki o'«* iaia ku malama i koha ola, ua iikoia me ke kanaka paahana, i hiki oie inia ke malaaia i Uaua, mau m€'d paahana. Nolaiia, nau t* ka ine;i helulieiu e noono > nou :ho. O ka heluna o '.ra kanaka o J>eritania Nui ma ka ia 1 o lune o keia makahiki IS<)9, he 31.015,23-1. Mailoko ae o keia heluna, he 21,5t39.()07 no Enelani iho a rne Wale, he 3,205,45] ma Sekotia; he 5,516,313 ma lrelani, a he 093.503 iloko o na puali kaua a me na au moku ame ka poe kalepa. Ua pii ae o Knelani i i.a 220,230, o Sekotia hoi he 17.356 a o Ire!ani i ka 3,053. O ke ana kahiko uo ke ana ana i ka liolionu o ke kaj, ua manaoia i ki'ia \va, ua waiwni ole. Ua imi i« iho nei, e kekahi liaole 0 Nu loka, kekalii mea ana hohonu o ke kai, aua loaa ;a ua kapaia he bathomckr. Oka inoa o ka haole mina i imi a loaa, o Mr. s>idane K. Morsc. Oka mauawa oka niea ana kahiko r.o keana ana i ka hohonu nona na anana i liiki aku i ka 2,000, he eono hora a oi aku, aka, ma keia mea ana hon, ua hiki ke hookuukuuia, n huki hou ia ae iluna iloko oka hnpalua hor.i. Heaha no !a hoi ia 1 ke au o ka naauao ? K kamailio paha auanei ka poe Turejce no k« hoouaauao ana i ko iakou mau kaika--1 mahine, no.ka mea. ua hele aku nei kekahi poe o iakou i Koelani, a iia ike ua hoonaauuoia ko lakou mau wahine. Eia nae ona wwhiue Turcke, «a hoohaiikeia lakou ma ko iakou aupuni iho, he nuui kauwa kuapaa. Aohf. 1 MAKF.HAKF.tA. I kekalu manawa i hr<la iho nei.m.i ka mokupuui o Madekaseka, iia hooikaika !oa na kahuna Katolika pope, e koi aku ī ka Moiwahine o ua aupuni nei, e heie mai i ka iakou puie. Ua hoole ioa ua Moiwahine nei no kona 'neie kino ana aku, aka, no ke koi jxiakiki mai o na kahuna Katoiika, nolaiia, ua-.\e aku ua Moiwahine nei.

e heie aku e ike i k;v nneUuua ana o ko lakou halepule hou ; a noiaila. ua hoomakaukau uu» lakou i na mon a pau e hookipa aku ai i ka Moiwnhme. 1 ka hrk» ana aku o ua Aloiwahine nei.'a komo uku la he mau wahi ka-

puni wale no iloko o ka haiepule, o kona huii mai ia no ia i .Mamua nae o kona buh hoi aua inai, ua <nnkana aku oia, he wahi makaua no ka hnlepule. I ku huii hoi ana mai o Wa Moiwainne, ua pan mai na kahuna KatoiskA ui.i. me ka manao e noho a pau ka haipuie. l'a hoole ioa aku ua Moi\vdhine nei. L'a hoomukaukau mai na kahu» na idja, nie ka olelo mai mamuli huhu mai ke aupuni o Farani, no kou hoowahawaha i ka hoomana Pope. Ua hooie ioa aku ua i .Moiwahine !a. me ka olelo aku, «• Aole ioa he mea iioko o ke kuikahi i kouoia inai ai r uu « pule me oukou," a haaieie ioa iho ia kn . Moiwahine. iie hooiioka nuiu keia o ka auao hooiuana Fope. U* ike iho'makou maloko o kekahi uupena, o ka pepa a kakou e kakau uei, ua hana ia mai'oko nmi on®,- inau mea e ae, ou ka ai kaia \*y&, pakeke h«ki wai, na waapa lu-'.he: ;» r.a a;,o e .»e he uui %> kv ano <<?!e. hn«ata hoī muiloko mai o keia pvpa. n:i |t*!ekok* o k \ wahine tua Enelai»*, a ua khs ioa. k« pept\ i hooiiloia no I kew «n<iu inea. hv paa 104, a he hiki no hO| \ ke humuhumuia ine ki mekini humuhumu' ; V* hauaia h"i iu pale pikaukau, na • moe : maika: k t nat>a ana aku no ka ia hookahi. Ma is{>a«i lu?i, u.i hanaia ka p<»pa » I inan l.oloi h*a. Ao'o oae paha i h* t wcb ae ke;a W'.m n\\ Em , !.im e hoikeikeia ai.

Vi ma. ka napepa aapan; o Wia Foikc-'J ues. r-ik«iC ie oU o ki o Hme-.:-'! rxt\ i ns..tkauks'i 3' «: 'c'r al-,' ?:-i ;.«» A;r- -! •»♦.*,•«•; *.i <,»:*: h•• 'ei" t i īiiawi'i rr-;• ' •" ht : ; j. i \ 5» " , -i v.i e n-*-: f!:K 11 • H->ee'«>o n*'"