Ka Nupepa Kuokoa, Volume VIII, Number 46, 13 November 1869 — Kuhihewa maoli o R. P. N. Waialua. [ARTICLE]

Kuhihewa maoli o R. P. N. Waialua.

Un ike ia m« kn nupepa Kuoioa o Okatoba 30, na olelo n R. I\ N. Waiaiua, ke olelo nei kela, " e hiki no i ka wahine i mareia ke kuai aku i ka waiwai paa ine ke kakau pu ole i ka inoa o ke kane iloko oia palnpala kuai." Ua mnopopo loa ia'u, aole i ike o R. P. N. Wnialua, i na e nana oe i ka pauku 1256 aoao 232 o ke Kauawai Kivi!a, aia mawaennkonu o ua pauku !a, ua olelo ia penei ; " Ma ka waiwai paa o kana wahine, mamua o ka uiare aoa, a ua ioaa paha la ia inahope o ka mare ana, a e hiki no roe ka ae mai o lrau wahine ma ka palapala, ke hoolimalima nku, a e hoolilo aku paha ina ke ano e ae." Aia ma ka pauku 1257, ua olelo ia, 41 aole e hiki me ka ae ole o kana kane. ke booho!o i kekahi olelo, a e hooiik? aku pahn i keknhi waiwai." Nolaila, ua akaka loa, aoie e hiki i ka wahine ke hoolilo aku i kekahi waiwai paa, uw ke kakau pu oie ia ka iooa o ke kane iioko oia paiapaia. Em kekahi, ua hanaia imua o ka Aiia I\iekie kekahi hihia ano like ine keia, ma ke kau 0 Okatoba, IS6S: Penei; Punilama w, me Kimo k, kaim kane, kue ia Mere w, me kana kane, a penei kc ano nui. Ua heie o Kimo 1 ke O-kohoia, a ua noho o Puniiama ia nei, ua kua4 aku o Pumlama i kekahi apana aina o kona aina ia Mere, no na daia hookahi hanen, ($100) a ua hoopiiia imua o ka Aha Kiekie, ua hoopuka mai ka Aba Kiekie i kana oleio hooholo. ,l Ho wahine mareia o Punilama, a me Mere, ua līio i mea ole, no ka mea.aole i kakau iooa o Kimo ke kane m«re a PumUma roa keU paiapaU hooiiio. Ua paa lo* keia oieio hoohoio a ka Aba Kiekie. Ka?%.uvA«. O ka ke Kuhiua Noho o Amenka Huipoia palapala i na Poo aupuni o Sepanin no ko Amer»kn komo nnn aku o nwao ia Sepatiia a me Uuiia, ke wniho nei no me ka hoihoi oie 13.

lole pooo ke ho®pae di.U i aa pake I M\ l 1.1 M \ II \\ % >1 \ II A--11 n« I. OtA ī. B ;■» lt u * \ M'' t •; I \ « ; v? i K " » i: \ v L 5v. : . iLv.,I Ntp.vVF L V F. : : t ciui»ai !'■«• f sL'.t ?i o R"*--v.iu NŌU i L» <a3n«v. o kjiu >V3hx i { fc« halo ana ibo irM n:i p*sekat o k? A*?-<*oa. iho la ia'a na n\anao a*oha ol<? a kekahi niau haole mahiai ko i noho kupa a kiiuaaina me k l ui3koi,iko hoi ma ko kakou nuu Pae Moku nei. (E nina ma ko J.ikou haia«rai i hoopukau ma ke Knollhi iho nt i ) i E Hawaii hou e ; ke kipako la nei oe ■ ke kamaaina, me kou hooneieia rna» i na po- j maikai, no ka niea, i ka nana aku i ka ma- j nao o ka hapa nui o na haole mahiai ko, ua j makemake iukou e hooneie mai ia oe e ka j Hawaii i kahi hapaumi, a ke kiola nei la | wahi moni na na pake. I ka nana ana aku ; i ke ano o na manao i puka, he mea no e j kahaha iho ai, ka hooneie ana mai o oa ha-; o!e e laiau uuii ia kakou i mau iipia hana. | !No keaha ia. Haina : No ka iokoino maoj ii, ke ole au e kuhihewa. Eia hoi, heaha la ke kumu .> ua poe mahiai ko nei e makemn- j ; ke r.ui nei i m pake, oiai, he poe hoohaunaiieie loa ia iahui, aua iauiaha ka lakou mau { | h.ina ino ma o a maanei. Ua poina paha la- j | kou i kela poe fKike i pepehi ni ia Nnpua oj ! Hamakuapoko. Ua hauie paha inai ko lakou kieke mai ka inoolelo o ka hana hoomainoino a kekahi pake i pepehi ai ia Kuakua 0 Honoiulu. Molaila, e Hawaii, e ikaika ka. kou e uumi i ua manao e wawa ia nei ma ko kakou in;ui kualono. E manao ia ana e hoopoe mai ī na pake i inau iima hana maanei. Eia hoi, n>a kn haiawai a na makaainana ma ka iuakini o Kaumnkapiii, ua hoea mai ka manao hupo a keknhi o ko kakou huiu iike, e makemake nui ana ka lakou i na pake e hoopne mai i mau lima hana na nn e kupeie iho i ko lakou mau loi kalo, a he nui ka poe iloko o keia mau manan naaupo, e ka Hawaii e, e maliu mni i ka uwalo nku a ko .oukou makamaka. Mai ae aku ina pake e j komo mai iloko o kou aupuni pomaikai, oiai, ! he poe manao ole kela i ke ola, he poe hoomakauiii hoi, a he poe hana naaupo loa i ko , iakou manawa huhu. Aole no paha e hiki j pono ana ia oe e ka A&waii i ulakoiako ke | hoounauna aku ia iakou ma kau hana e kuhikuhi aku ai, oiai, he poe puni hakaka kela ; i kekahi manawa, ua ike au me ka uepa kekahi mau iiina o ka poe pake e hele ni 1 ka hana, a o ka uepa ka hoeueu ikaika e ,eu aku ai ua poe pake nei a hele aku e hana, nolaila. pono anei ke iawe mai oe e Ha- ; A'aii ia iahui a hoopunana iho ? Aoie ! Ao- : le loa .!! i Eia liou iho, ua puka a maka iho nei hoi I |ma ke Āu Okoa ka manao o kekahi iii ula-1 i ula Hawaii o J. Kaluna ka inoa, e oleio ana, | i he poe hoa'ioha maikai na pake, pela io pa- j ; ha, aka, o na pake e manao ia nei e lawe j ■ mai, me he mea la iie poe kinikiu ia. A ina j io pela, oluolu anei oe e J. Kaluna e noho j pu me ia iahui naaupo. Nani ko laiau, akahi wale no a maopopo ia'u he hapa pake ka j oe, pela ka hiona o kau msu olelo. E ka iahui Hnwaii e, e nana, e kiei, e ha--1 lo i na manao o J. Kaiuna hapa pake o Honolulu e oielo nei, " o na pake a me na lahui o ae ka mea ka na na e hoopaa i ka inoa o ko Hawaii lahui." E o'u mau makamaka Hawaii, e nana pono i ke ano o ia inau olelo, a e loaa ka haina, e naio ihooee Hawaii, a e lanakila ae ka lahui e ma ko kakou mau kualono, pela kakou e ike maopopo ai he leo keia i puka mai ka po mai. Aloha waie kuu one hanau o Hawaii nei i ka iokoino a J. : Kaiuna a ine na hoa hui ona. Eia hoi, e nana pono kakou. o ke kahua o keia hoopae liina hana ana mai na aina e 1 mai, o ka Pauku 1420 no ia o ke Kanawai i Kivila, a o ka kakou pono e hana ai, o ka j hoonai» iho iaia a hiamoe malie, i oie e onioni a laiama aku o ua o iakou nei, me ke kuhi ana nku i na aina e ka lihi e iou ai. Ua puka ne ka manao o kekahi poe mahiko no ka aie nui ka o na kanaka Hjwaii ma- j mua ae o ka mffoawa e lawelawe ai i ka ha-1 na kekahi mea e pono ai ke kii rna na aina j e i mau paahana. Me wai ia ? na wai i\ kauoha in oe e hoaie nui pela ? E noonoo ! oakou o Hawaii ka io. j Ke hooki nei au ke pa mai uei ka makani | alo paii o kuu aioa, ke wili uiai la ka okai: a ka iepo iluna o Makanipaiua, ke hilala i ; mai la na keiki o ka i-a huki kolo o Kahu-! lui i ka makani, ke haki nua oe ia ka ale o| Makai. Aioha no. P. K. Kalani. | Kaipu, Kahuiui, Maui, Nuv. 2, 1569. j