Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 12, 19 March 1870 — Molowa. [ARTICLE]

Molowa.

He wahi hua olelo ano nui no keia, a ua maopopo no paha ia kakou kona ano, a ke noho nei uo ia wuhi ano hua olelo ia kakou | i keia manawa, a ke hooalakai nei i kekahi! i poe ina ia ano, e hoopuka mau iaia, a ua hanohano loa noia i ka pee i loaa kona kaikaina a o kona hope. E wehewehe iki no paha au i ke ano o keia wahi huaolelo ; kupu no keia wahi anoano maluna o kana mahinaai i makemake ai, a hohola no i kona Jau maiuna ona, u kupu hoolaholaha maluna | ona, hua mai kona wahi hua, he awawa loa me he hua nioi 'la ka weweia ; a pehei e ike ia ai kona nno. ? Mo neia: [ na paha oe e makemake kau wahine e ke na i kau kane "e hele ae i ka mahiai " he molmoa wahi a ua kane nei; aia ke pua aela wahi hua olelo nei. I na e koi mai kekahi e hele kaua ī o " he malawa, wahi aiala mai; ke opuu io ae nei wahi hua nei, me ka maikai, a ke hoohua io ae nei iioko oia kihapai j nui, a ke Akua i hana'i me kn loea. Ke ninau niainei paha okou. •» A heahoi hua mai kahi hua o luna oa wabi lanu nei ? Eia mai ke hua aela. He palauolelo. Auwe! Auwe!! Hua mai io no ko ua wahi laau nei; ke laolao mni nei ko lakou nei man maka, ka poe i kanu i wahi laau nei, a ke nana nei ua maka i Hikauhi. I.—o ka inolowa ke kumukula nana e ao 1 ke kanaka naau hana oie, lolena, paiauoielo, noho wale iho no; i ala i ka hooikaika a ka wahine, e iike me Kauee, oia no ke kumu alakai i ka nohona palauoieio o ke kanaka, He mea mau i ka poe paiaualeio ko lakou malama aoa i keia mea, me ko lakou hooliio i poo no ko lakou Lunaikehala—a fae mea mau i kekahi poe o ko'u wahi e noho nei ko lakou hoopuka inau ana i keia huaoteio. " Aohe iaau e ola ai ka molowa, aohekauka naoa e hana i ola ai," i oia ole no i ka lakou hana iho; a ina he hana na ka haoie, ka poe i kiioi i ka moiowa, aiaiia, e oia auanei ua wahi mai nei, naoa 'ku ae ku ke ea; a na ke kino iho ka hana, 41 he moiowa." Aohe e ioaa kahi hapaumi )a oe ke hoopuoma oe • i ua wahi hua nei; o ka noho no paha auanei kau e hapai inemeue ai laia, aohe wahi hua e loaa ia ae, o ka noho waie iho no auanei kau e rai!» ae i ou mao iima, o pohoiehole aoanei ke iaweiawe 'ku» noho nwi ka wahioe, keiki, me na ohana a pau me ka poioii, nowai mai keia poloii ? iNou ; noka mea lima nui a ke Akoa i hana mai ai, oka, aka, ua hooiilo oe ia lima a meia wawae i keiki hanai na molowa. 1 na he mau hoa aioha kou ma kahi e, a manao mai e kipa tna kou wahi,e aiaana •nei t»kou ia oe? Aole! No ka mea, ke noho wi oooe me keia ukaim au o ♦* molowa, w aohe au manao hana ; hookah» no haoa a ka moluwa 0 ka huinioe, houlilo ka moiowa

t i ka uluna i ipo manuahi nuua, a heohlo j ka jk> i ao, a#ka ao i po. Ina pololi kou ohana a pau. auhea ka ai ? Aohe e 1o;m. . oiai, ua hemahema oe, a nowni mai keia pj. I*kia ? A heaha kana kumu ? Aole anri n ( ka noho o ka moiowa ia oe, ke kumo is j; | nana i kauwo i loko o kem pilikia, he henu , ka hope e hok* ai. -! 2. Oka molowa, he ilihune ia. I n?i kilehi ► ae kakou iwuena o na haole, ka poe i kuu | īo i ko lakou naau no ka Kiwelawe (ima ana i alaila, e halawai io niai ana no me ko kakou . kii ooohi ko lakou ano; aia !akou he poe ; wsiwai; aia ka he miu moku kaiepa ; aia ka .; he mau wiiiko, a me kekahi mau raea e a<c ► a lakou i haoa'i me ke ahonui. A pehe* : hoi kekahi hapa o keia lahui / He moku ki- . lepa uoei ko iakou / He mau okohola anei ►; ko lakou ? Aolei aoie!! O kekahi hapa uu- ,; ku o keia lahui, ua iakono; a o ka hap,\ ;nui o keia lahui aohe lako, hemahema loa, , : aohe kuonoono o ka noho ann, ata malaio o , kekahi ka noho ana o kekahi poe, aia i kp kuamakahiki kekahi, 0 na wahi keiki, heie wale iho no i ka la me kahi ioli» weluweh: . •o kahi wahine boi, no hai mai kahi welu. ( uhi i kahi ili, pono iho la ka noho ana. He>;ha iho la ke ano oia ? he ilihune, no\vai k »kumu o keia ilihune ? Nou no ke kane ke: i | ilihune, a me keia nele, no ke kaoe i hoonei |i kona hma i ka hana an», hoopaa mau ar.i | i ka inolowa i ka naau, aole no na kane \v;ijle no i mare i ka wahine keia ; aka. no kn ! mea wahine oie no keknhi, aole ka olelo ih>\ ! " Aohe o'u lehulehu, owau wale no mai;iuu.i • a bio, heaha nuanei ka'u mea e hana'ku a»,' !n Ihea ka kou c[a ; ia uuana ma ea, laua t< I kiei ma. 3. oka moiowa he aihne ia. Aia noha | keia mea iloko o ke kanaka, ahnla hoomak i jno oia e aihue ika hai; kuko tuti kona maj nao iloko o ka po n me ke ao. e kii au e aijhue i We dala a mea, M o ke aln mai h no ia }a hele e aihue i kauhale. Pela me ua keiki ja ia kanaka, nana ae la aohe i kanu ka mai kuakane i kahi ko, maia, ipu haoie. Nolaiia, | kuko ka manao e kii i ku hai inea kanu ? iaihue, na ke kahea ia ana mai, '* U au keiki ie mea ke aihue nei i ke ko a mea Aia ko | puka mai la kou iko.i ia lakou la, heaha kou i hope ? he hilahila, he inakau, he huhu. Heaha ke humu o kou huhu. a me keia hiiahi--1 la ? A nowai keia hewa ? nou no ka makua ; ia hewa, oiai aole oe i hoolako i na mea ku- | pono no kau mau keiki, i hopohopo ole ko | lakou kii ana, oiai, nau na ka makua i hoola« |ko ia mau mea; aole lakou e kii ana i k.i ; hai e kalohe ai, aoie no hoi e puka mai kou | inoa he ino, aka, e puka mai ana he muhalo | ioa nou. Pela ka poe hele wale iho no nu jna alanui, a o ka loaa ole o kahi hapawaiu, jo ka hele no ia e aihue, a paa ana na lima i Ika hao, ao Kawa kahi e noho ai, me ka i hooikaika ana ika hana oke aupuni. Oia wahi ikaika a i ka aina ponoi, ua ioaa he mau hanen dala ; a o-e i e kuapapanui i h hana. 4. Oka molowa, he awana. £ nana'ku kakou i kekahi poe o kakou e noho mai k i na aina hana iepo manu ma Puakailiiua m& me na keiki holokahiki e hoomanuwanui | mai la i ke anu. A heaha ke kumu oko la- | kou holo ana i Eia w.ile no, oka molowa I i ka hana o ka aina nei, me ka manao paha I he pohue ke dala e loau ana ma ko aina nei, ū he daia maoli ke ioaa ma ka moana, nolaila, uluku loa ai ka manao auwana iioko o ; iakou, a haaleie i ka lehuiehu a pau, a holo |aku i keokohola. Kuhihewa maoii! | Aohe kumu eae nana i hoouaueue ika i maimo o ke kanaka e auwana maiuna o ka ! honua o na lahui e, o ka moiowa waie no. |Ke hoalakaiia nei kek»hi poe e ia ano ma | kekahi mau mokupum o keia pae aina, a ke nono a kani moopuna nei lakou malaila. Ua pau ko lakou manao e hoi hou i ko lakou one hanau, kahi a ko lakou ma-; kupuna i hooikaika ai me ke ahonui; kahi a ko lakou mau makua i hookulukulu ai i ne hou me ka ikaika, me ka manao e pono la i na k<:;ki ka noho ana o hope nei, eia ka aole ! Kta ka ke auana heie nei iakou maluna o ka ho* j nua, no ka makau i kahi a oukou e na inu- : kua i paeii ai a i luht ai hoi. ina paha he auwana haole, i na ua waiwai, aole, o ka auwana moiowa aohe waiwai e loaa, o ka iiihune no ke noho mau, aohe wa e pau ai, ke ole e pau ka molowa iloko o ka naau. Pela ka hoahanau e makemake ana i ke kino o ka Haku, a e lilo hoi i ohua nona ; aka, aohe o lakou manao hona, alaila, he auwana aku ka hope. Noho iho ao ka io* aa ole, lele aku ana be wahi, a pela waie no a waiho ka iwi o kamahele. A o keaha ka laau e pau ai o keia mai he i4 molowa ?" Oka noonoo maoli iho no oka t)aau, a i iho iloko» " he wahine ka'u a he mau keiki, he ohana a he iehulehu e kipa mai ana, nolaila, e ao do au i ka mahiai." A ioa pela oe e noonoo ai, aiaila, o ke oia no ia o ua wahi mai nei. ina e kaupaona oe i na mea i hahaiia ae ia maluna, i ka luhi o ka hale ana i Aukati, i ka pii ana iluoa o na i-a o ka moku, i ke o •oa i ke kohoU, i ka auamo ana i na paiki lepo manu, i ka hooikaika ana i na mahiko, a me ka paa aoa i Kawa, alaila, owai o keia mau mea ke kaumaha ana ? Oka haoa poooi anei ake kmo, o kela paha ? Ke manao nei au, ua oi aku ka mama o ka hana (k>doi a ke kino mamua o keia mau mea i oieioia ae ia maluna. Oka hooikaika ponoi, he pomaikai nui no ia, i oi ae mamua o kela, oiai o ko kakoo haawina no ia mai luna mai, e i ana, " Me ka hou o kou lae e ai ai oe ika ai." Aole oia i kauoha mai, u»e ka molowa e pooo ai, "O ke poo oke kanaka molown, he haipaie kakia kui ia na ka pololi a me ka wi. n D. Keoah^. Waikele, Ewa, Mat. 9, IS7O.