Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 13, 26 March 1870 — Page 4
| This text was transcribed by: | Dillon Livae |
| This work is dedicated to: | Dedicated to all future Hawaiian keiki which |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KE KUOKOA, HONOLULU, MARAKI 26, 1870.
Saints for whom the Saviour bled.
7-5
1. Na haipule a Iesu,
Paio nona mau oukou,
Naoa ia ia, hapai pu,
A lanakila no.
Eia na puali po,
O na pu mai o a o,
E pai ana ia oukou,
E nauwe oli pu.
2. Nauwe me ka pale ae
I auhee ka enemi,
Nana i ka lei maikai,
Ka lei olino mau ; -
Paio wiwo ole ae,
Ina haule, pomaikai,
Haule ma ka paio nae,
A lanakila pu.
3. Ma ka make o Iesu,
Ma ko ia la ala hou.
Ma ia mau e lelepau,
A kupua oia mau.---
A nee nai ka hope ou,
Me ka-u waimaka no,
O kou lima, paa a kau,
Ka lei mae ole ou.
HAWAII.
Stand up, stand up for Jesus.
7-6
1. E ku, e ku no Iesu,
Na koa paio nei,
E kau ku hae iluna,
E paa o lilo e ;
E holo lanakila.
E hee ka enemi,
E lilo Iesu Kristo
I Haku, i Moi.
2. E ku, e ku no Iesu,
Hoolohe i ka pu,
E nauwe i ke kaua,
Ke kaua kamahao ;
E koa me ka ikaika,
Ke aa na enemi,
E ea, e wiwo ole,
E kai palu ae.
3. E ku, e ku no Iesu,
Ma kona ikaika no ;
Hoohoka wale ia
Ke kaena ia oukou.
Kaei na mea kaua,
Ka pule ke kiai,
E ku a nauwe aku,
Mai kuipehi e.
4. E ku, e ku no Iesu,
E paio a lohe e
Ka pu e kani ana,
"Eiae ka lubile."
Ka mea lanakila,
E hoolei nani iae,
A, me ka Moi nani
E alii mau loai.
HAWAII.
Calm me, my God, and keep me calm.
8-6
1. I malu nou, ke Akua e,
Homai i malu nou,
Ina kou male ke kau mai
E malu io au.
2. I malu nou, ke lohe au
Na leo kanikau,
Ma kahi mehameha no,
Ma kahi walaau.
3. I malu nou, ke ola, mai,
Ke eha, ke luuluu,
Ke ilihune, ke waiwai,
Ke puka, ke poho.
4. I malu nou, ke hoemau
Ka poe epa mai,
I like au me kuu Iesu,
Aloha, akahai.
5. I malu nou, ke Akua e,
Homai i malu nou,
Malumna pua kuu hilinai
I maha kuu naau.
HAWAII.
If God is mine then present things.
8-6
1. Ina no no’u ke Akua e,
Nou no na mea a pau,
Iesu, ka Uhane, ke ao nei,
Ka lani oia mau.
2. Ina no’u ia, he malu ko’u,
Ke kau mai na luuluu ;
E lilo no na mea a pau,
I mea pono nou,
3. Ina no’u ia, pau kuu makau,
Ke kue ko ka po.
Na ia la e kokua iau,
A lanakila no.
4. Ina no’u ia, a auhee ae
Na hoa, na waiwai,
He kuleana oi nei.
He waiwai naui e.
5. Ina no’u ia, a hele au,
la awawa malu po,
Kuu kokua nei, kuu koo paa mau
Paa mau ka uhane o’u.
HAWAII.
Halawai ka Ahahui Euanelio o Hawaii
AKAU, MA MAUNAHOANO HAMA-
KUA HIKINA. MA KA LA 4 O MARAKI, 1870.
Na Kahu a me na Elele i hiki mai.
Hamakua Hikina, o Kaaua ka haiolelo, o Kamelamela ka elele.
Hamakua Waena, o Rev. Bikanele ke Ka- hu, Kanekuahiwi ka elele.
Hamakua Komohana. Rev. Bikanele ke Kahu, Makaainana ka elele.
Waimea, aole Kahu, Nahuka ka elele.
Kohala Hema, aole Kahu, Aiwohi ka hai- olelo, Kilakau ka elele.
Kohala Komohana, Rev. Luhiau ke Kahu, Haina ka elele.
Kohala Akau. Rev. Bond ke Kahu, Mola-le ka elele.
Ma ka balota ana, ua koho ia o Kaaua, i Luna Hoomalu, o Kaaekuahiwi i Kakauolelo. Ua koho ia ekolu Komite, nana e hoopono- pono in a lala o ka Aha. a ua hooholo ia. Ua koho ia i mau keiki na ka Aha. a ua hooho- lo ia. Eia ko lakou mau inoa Haae, Kalau- koa. Kanealai, Waiohinu, Molale.
Ua hoopanee ia ka "Poni ia ana o Kaaua ma laua o Aiwohi, " a loko o kela Dekema- ba, no ka lawa ole o ke ola o ke Kahu, a me ka hale ole, o ia ka mea i hoopanee ia ai.
Ua koho ia elua elele, a me ko laua mau hope, no ka haiawai makahiki o ko Hawaii Pae Aina nei, oia hoi ka Ahahui Euianelio ma Honolulu i loko o Iune. Eia ko lakou mau inoa, Kohala Molale ka elele, Kalaukoa kona hope. Hamakua Waena, Kaaekuahiwi ka elele, Halemanu kona hope.
Ua noi mai ka elele, o Kohala Hema, e kukulu ia keia Ahahui, Euanelio, ma kaha- kai o Kawaihae. a ua hooholo ia, ai i ka Poalima mua o Dekemabe, 1870.Ua koho ia ekolu Komite, nana e ninaninau, i ke ku- pono no ko laua noho ana i haiolelo, a ua hooholo ia.
Eie na Komite, Rev. Bond. Rev. Luhiau, Kaaekuahiwi. ua hoopanee ia nae ka ninau ana, a ka la 6, ae oia ka la Sabati, ma ka la 5, ua hokuu ia ka halawai, ma ka pule a Rev. Bikanele. Pau me ke aloha, i ka Luna o ke Kuokoa. A.P. KALAUKOU. Kukuiwaluhia, Kohala Akau.
Kumumanao a S. P. Ahiona.
Heaha la ka hana nui e hana aku ai na Lu- namakaainana no keia kau Ahaolelo e hiki mai ana?
Aole paha oukou e hoowahawaha mai ke hoike aku au kekahi mau rula o Kina, e pili i ka noho ana iwaena o na keiki kane ma na kaikamahine, oiai, ua lohe no paha oukou i ka ulu nui ana o na kanaka ma ia aina, ua oleloia, he 412 miliona kanaka. Ua oi aku i ka hookahi hapakolu na kanaka ma keia honua nei a puni, a heaha kii nui ana o na kanaka o kela lahui? Aole no ka hele nui aku o na kanaka mai na aina e aku, e laha ia ko lakou mau keiki malaila, no ka ae ole ia e huikau na keiki kane me na kaikamahine, mai ka wa opiopio a hiki wale i ka wa o-o pono, alaila, e mare pono no he kane, a he wahine me ka huikau hou ole aku i ka hai kane a me ka hai wahine nolaila, ka ha-pa nui o na ohana malaila i ka noho ana a elemakule na kane, luahine na wahine me ka paapu o na keiki e ola pono ana. O na kanawai a me na rula a na kanaka o Kina e malama nei, oia na rula a Conpucions, kekahi kanaka kaulana loa o Kina, i kakau ai. Ua papa ia ma kona rula iwaena o na keikikane a me ua kaikamahine, aole lakou e la-una ke hiki aku i ka ewalu makahiki, aole ma ka moe-pu, ai-punoho pu, hele-pu kula pu, kamailio-pu, a hana-pu paha, koe nae na mea i hanau ia na ku makua hookahi, alaila, e hookaawale ai he hiki aku i ka umi maka-hiki. Aole kuleana kekahi kanaka a me ke- kahi wahine ke hele-pu ma ke alanui paha, hana-pu ma na wahi hana paha, a kamailio pu ma ke akea a ma kahi malu paha ke ole he mea i pili i ka pilikia loa ; a haawai mai haawi aku paha me ko laua mau lima ponoi ke ole he mea i pili i ka pilikia loa. Aole pono ke komo ke kanaka iloko o ka hale e noho ana ka wahine ke ike maopopo ole he kane kekahi oloko, a pela no hoi ka wahine. Aole o ka hanauna o ke kane, aole ka hana-una o ka wahine, aole ke kaikunane, aole ke kaikuahine. Koe ke kane a me ka wahine mare ponoi wale no, i waena o na makua a me na keiki ponoi. Ua malama loa aikeia mau rula gula e ko Kina lahui, me ka lokahi, me ka maluhia, me ka hoopono, a me ka ike maopopo loa, oia ke kumu e emi ai na hewa iwaena o na kane me na wahine, a me na keiki ; A oia no hoi ke kumu e ulu nui ai ka lahui kanaka.
Aole no au e hookikina aku ia oukou, e hana i kanawai hoohalike me ko Kina, aka, i mea hoikeike ia oukou i ko lakou noho hui- kau ole ana, kekahi kumu nui i ulu mau ai kela lahui.
Nolaila, pono loa ia oukou e kau koke i kapawai e hoopau ai i ka noho huikau ana iwaena o na keiki kane me na kaikamahine koko ponoi o Hawaii nei. 1. E hookaawale na keiki ma na wahi e kulai, i huikau ole ae lakou i ka wa opiopio, iwaena o na keiki kane me na kaikamahine. 2. E hookapu loa ka auau pu ana ma na wahi akeu a wa- hi malu paha iwaena o na kane me na wahi- ne, mai na kamalii a hiki i ka poe o-o loa, i māa ole lakou i ka ike ana i na kino olohelohe kekahi i kekahi. 3. E papa loa i na ke- iki kane me na kaikamahine, i na ua oi aku na makahiki ewalu, aole hele-pu, paani-pu. a nanea-pu paha, koe nae na kaikunane me na kaikuahine ponoi. 4. E hookapu loa iwaena o na kanaka opio a me na wahine oi ko lakou hele-pu ana ma ke alanui, kamai- ho-pu, ai-pu, a nanea-pu hoi ma na wahi a pau me ke kumu nui ole, koe nae na makua ponoi me na keiki a na kaikunane ponooi hoi me na kaikuahine.
A pela aku paha kekahi mau kumu e ae, a oukou e noonoo aku ai, i mea e hiki ai ke hoopau keia huikau ana.
2. E kukuli iho ke aupuni i mau hale kula hanai no na keiki a kakou ma na mokupuni a pau o keia pae aina, oia kekalii kumu e ulu hou ai keia lahui.
Oiai, in a aole mau hale kula hanai e hoo-naauao aku a me ka hoomaluhia i ka noho ana iwaena o na keiki kane me na kaikama- hone, alaila, he aneane makehewa paha ke kau i kanawai wale no e papa aku ai i ko la- kou noho "Huikau" ana. Nolaila e kuku- lu pakahi a palua paha na kula hanai no na keiki iloko o kela a me keia mokupuni. Na ke aupuni no e hoolako i na kumu kupono, no na hale, ua laku hale, na lako kula, i ka ai a me ka ia no na haumana, alaila, e ohi na keiki kupono iloko oia mokupuni, e like me ka nui o na keiki kupono e ohi aku ai. Okua no na hale kula keiki kane, a okoa no ko na kaikamahine, me ka hookaawale loa i na wahi e kukulu ai, i hiki ole ke huikau hou aku lakou.
Na keia may hake kula hanai no e mala- ma na keiki, a hiki i ka wa e o-o kupono ai alaila, hookuu ae, a ohi hou aku i mau opio hou e pani ai ko lakou hakahaka. Ina pela, alaila, e maluhia io ana na keiki kane ma na kaikamahine a kakou i ka wa opiopio, a i ka wa puka mai ke kola mai, ma ia wam ua o-o lakou, ua naauao, a ua mea no hoi i ka noho malie, me ka huikau ole aku, a huikau ole mai. A ina mare aku lakou i ke kane, a i ka wahine paha, e lilo ana i mau mea kino maemae, noho malie, a hoopono hoi, a e pi- lipaa loa kela kane keia kane i kana wahine iho me ke aloha, a e hanau nui ana ko kela wahine ko keia wahine me ka ola pono ana o na keiki, oiai he maikai ko laua mau kino niamua ko laua hui ana, no ka noho maluhia mai ka wa opiopio, a e noho aku ana ;a- ua he kaoe no ka wahine, a he wahine no hoi no ke kane hookahi, e pale aku ana ka make opiopio a me na mai inom no ka moe kalohe ole, a moe opiopio ole hoi, e hoolaha nui aku ana na keiki me ka ola oluolu ana o na kino a hiki i ka wa elemakule a luahine hoi. E i mai ana paha kekahi o oukou, aia mahea ka puu dala nui o ke aupuni e mala- ma aku ai keia mau kula hanai he lehulehu wale! Oiaio no, he hana nui keia, e nui io ana no ka lilo o ke aupuni, aka, hiki no ia oukou ke imi i wahi e loaa hou ni ke dala no ke aupuni, a me ka hoouuku iho ne hoi kau wahi haawina e ae, ke ike oukou aole he waiwai nui ma ia lilo ana i like ka lilo ma ke kukulu i na hale kula hanai no na keiki o Hawaii nei, i mea e naauao ai, a me ka ulu hou ana o keia lahui.
3. E kukulu ke aupuni i Papa Ola ma ke- la a me keia mokupuni. E hoolimalima i mau kauka akamai, e kaapuni hele iwaena o na a pana aina e lapaau aku ai i ka poe i loo hia i ka wai me ke ao pu aku i na kanaka i ke ano e malama pono ai ko lakou kino i ka wa mai, me ka wa mai ole. No ka mea, ua make kekahi hapa nui o na kanaka ma kuaaina mamuli o ke kauka ole, laau kupo- no ole, a me ka hawawa i ka malama ana i ko lakou kino. Nolaila, he mea pono na ke aupuni e hoouna aku i mau kauka naauao, e hoopakele ae i ka poe mai ma na kuaaina. Ina he kanaka waiwai a kuonoono paha ka ke kauka aupuni i lapaau ai a ola ko- na mai, alaila, hiki no i ke kauka ke kikoo aku i ka uku kupono o kona luhi, a me ke kumukuai o ka laau, a na ke aupuni no ia mau dala, aka, ina he kanaka ilihune kana i lapaau ai, alaila na e aupuni no ka lilo o na mea a pau.
E makaala pu no hoi e kinai i na kahuna lapuwale e pepehi lahui nei iwaena o kakou, ke haawi nei lakou i na laau hoopaa i hapai i ka poe wahine hapai pinepine i na keiki. A e makaala pu no hoi na wahine kolohe e uumi malu nei i na keiki iloko o ko lakou opu, no ka makau i ka hanau pono ae. E kau i kanawai hoopai koikoi loa i luna o ke- ia poe hoomake lahui, oia no ka pani paa ana i ka puka liu uuku o ka moku nui, i piholo ole ai iloko o ke kai ke waiho a liuliu uka.
Maanei no e hooki ai au i kuu kakau ana i na mea e pili ai ka mahele mua o kuu kumu manao "Pehea e ulu hou ai keia lahui" me ka pau ole nae o kuu makemake io e ka ka- mailio me oukou no keia mahele mua, no ka mea he mea nui loa keia iwaena o kakou o keia wa, oiai, ua ike maka kakou, ke emi ino nei keia lahui iloko o keia mau makahiki. Nolaila, o ka wa kupono loa keia ia ou- kou e noonoo akahele, a imi hoi i na kumu e ulu hoi ai keia lahui. Aka, malie o manaka oukou no kuu kamailio loihi ana ma keia mea hookahi, nolaila, e oki ana au ma-anei no keia mahele manao mua, me ka la- na o ka manao hoi, na oukou no e hoopakui hou aku kekahi mau kumu maikai, e holo ai ka ulu hou ana o keia lahui.
(Aole i pau.)
Ka wi ma Kula Maui.
E KE KUOKOA E ; Aloha Kaua :-
E oluolu mai oe e waiho aku i mua o ka poe heluhelu i ke ano o ka noho ana wi o ko lakou mau makamaka o keia aina kua mau- na. Eia me makou ka manoanoa o ka wi e noho nei iloko o keia mau la, he koena wi no hoi keia mai loko mai o ka makahiki i pulelo iho nei, ua nui ko makou hooikaika ana iloko o ia makahiki i pakele ai makou i ka pololi, aka, aole i hiki mai ka ua nana e hooma-u i ka lepo, nolaila, ua poho ko ma- kou luhi o ia makahiki, a pela i hoopuana mai ai ka wela hahana a ka wi ia makou i keia makahiki, a na kahi pai-ai o Wailuku i hoopau i ko makou makaponiuniu i kekahi mau la oia makahiki mamuli o kahi hapaha, a pela no makou e noho nei i keia mau la o keia makahiki e naue nei, aka, he aho iki ae kahi pai-ai o Wailuku ia M.H. a iloko o ke- ia mau la, ua emi ibo ka nui o kahi pai, a ua hoomanoanoa loa ia ka la-i wahi o ke pai, nolaila, ua pakui hou ia mai ka manoanoa o ka wi ia makou, oiai, ilaila wale no makou e uhai aholo aku ai iuka ikai oia kula wela nopu i ka la, i ka ka mea o ka wi, no ka mea he aina wai ia. a he mahiai maloo no ko Ku- la nei aia ka pono i ke maka o ka opua. Aka, i kou hoomaopopo ana, o na makaainana paha makou o Kamehameha V e make e ana i ka wi, in a aole i lako na kanaka i ka ma- kaukau e hiki ai ke hana, aka, ua lako na kanaka i ke kaa a me na bipi kauo, nolaila, ua hoomau na kanaka i ka hana i ka wahie, a kauo i Wailuku, a malaila e loaa mai ai kahi pai, i kela hebedoma keia hebedoma e like me ka hana ana, a pela i po- hala iki mai ai makou mailoko mai o ka wi, he pinepine no o na la o ka hebedoma i no- ho wale ia e makou aole ai, a kau aku na maka i Wailuku. Aka, mai manao mai ko makou mau makamaka na polaualelo makou, aka, no ka na ole ka mea i wi ai, ke kali nei no makou i ka ua i keia makahiki, a i hiki ole mai, oia iho la no, "na Iehova i haawi mai na Iehova i lawe aku, hoomaikai ia ka inoa o Iehova."
J. NAKOOKOO.
Pulehu Kula, Maui Maraki 16, 1870.
E lilo anei na hana maikai, i kumu
ENEMI NO KEKAHI POE?
E Ke Kuokoa ; Aloha kaua :
No kuu ike a me kuu hoomaopopo ana iho, ua lilo na hana maikai i keia wa i kekahi poe, i kumu enemi no kekahi poe. Ua kupu a ua laha keia iwaena o na hoahanau o ka ekalesia l a iwaena o na hoalauna e no- ho auwana mai nei aole i kapaia ma ka inoa o Karisto ; e nune ana, e opu keemoa ana, e awihi iki ana hoi me ka hookokoe iho o na lihilihi i ke kue maka ; no na hana i ku i ke aloha, e like me ko Karisto makemake i hai akea mai ai iloko o ka Baibala hoolookoa, ke kuhikuhi pololei o na kanaka a pau e noho ana ma ka ilihualala o keia Hokuhele : A, e like me ko ka Baibala kuhikuhi akahele ana mai ia oe e ka kanaka, pela no hoi oe e hana aku ai, a e lilo ka Buke Hemolele i pa- nana a i kuhikuhi no koumau manao a pau, a e pomaikai auanei oe.
Penei ka ka Baibala i ao mai ai ia oe. "E aloha aku oe i kou hoalauna, e like me kou aloha ia oe iho."
I kuu hoomaopopo ana, aole kekahi o ou- kou e na haipule e hoole mai ana i ka lilo ana o na hana maikai i kumu enemi no ke- kahi poe. Ina e nana kakou a pau i ka moo- lelo o ko kakau Haku o Iesu Karisto ; ua ikeia, ua lilo kana mau hana maiki a pau i kumu enemi no na kanaka Iudaio iloko o ia kau. O kana (Iesu) mau hana a pau i hana ai ia wa, he mau hana wale no i ku i ka po- maikai o ka uhane o na kanaka, ma kela no- ho ana a ma keia noho ana kekahi. A no ia mea, ua kuhihewa ka manao o na kanaka, no ka Iesu mau hana maikai i hana ai ma keia ao, ke ka olelo ana. "Ke hana nei anei (Iesu) i na hana mana o ke Diabalo, aole no ke Akua mai."
Elua manao e hiki ai ia kakou a pau ke imi i na kumu i lilo ai na hana maikai i ku- mu enemi no kekahi poe.
1. O ke aloha ole. Oia anei ke kumu i lilo ai na hana maikai i kekahi poe, i kumu enemi no kekahi poe? Ae, oia no. I ka na- na ana in a na aina Karistiano a pau o ka honua nei, ua ikeia no, o ke aloha ole e no- ho a na iloko o ka hoalauna me ka hoalauna, a o ka makamaka hoi me ka makamaka, o ka hoa loha me ka hoa loha, oia ke kumu e lilo ai na hana maikai a kou hoahanau, i hana aku ai ia hai, i kumu enemi no kekahi poe.
Hoakaka 1.-Ina paha ma Wailuku ke- kahi wahine o K. kona inoa, aia hoi kekahi kanaka o J. kona inoa, he malihini oia no ka mokupuni o Keawe mai. Aka, ike nae keia wahine o K. a hookipa iaia i ka ai, a pela mau kana hanai ana i ua malihini nei i kona mau la pilikia. Aka, ike nae hoi ke- kahi kamaaina e ne i ka hana a keia wahine kamaaina e hookipa nei ia J., lilo ia i mea enemi ia no K., no kona hookipa ana ia J., i ke kanaka malihini. Eia ka ninau: No ke aha i enemi ia ai o K. i kona hookipa ana ia J.? Eia- no ke aloha ole o kekahi o na kamaaina, oia ke kumu i enemi ai ia K. He nui na hoakaka aoa e pono ai keia, aka, na kela a me keia e elieli nui aku.
Aia hoi kekahi o na kanawai i hikii paa ia iloko o ka naau o na kanaka a pau: "E aloha aku oe ia Iehova i kou AKua me kou naau a pau, me kou ikaika a pau, a me kou uhane a pau." A ua like no hoi ka lua me ia: "E aloha aku oe i kou hoalauna, e like me kou aloha ia oe iho." O keia kekahi o na kanawai i pili paa loa iloko o ke kane a me ka wahine, o ka makua hoi i kana keiki, o ka haku hoi i kana kauwa hana, o ka hoa- launa hoi i ka hoalauna, a pela wale aku. Oia maoli no hoi ka io o na kanawai a pau o loko o ka Baibala i hoike nui. A o ka mea kue i keia, alaila, ke olelo nui au, oia kekahi o na pegana i hiki ma Hawaii nei. Eia hoi ka Iesu i olelo ai i ka poe Parisaio: "Ua hemahema oukou no ke oukou ike ole i ka Palapala Hemolele." Ina aia iloko o ka hoahanau kekahi manao ana pela, alaila, aole oe e kupono e kapaia he hoahanau, he lokoino a he aloha ole ka inoa kupono ia oe.
2. O ke Karistiano oiaio ole iloka ona. He mea mau keia iwaena o na kanaka a pau e noho ana ma ka ilihualala o ka honua nei, e kue mau ana ke kanaka ano Karistiano oiaio ole i na hana maikai a kekahi poe e hana aku ia hai. Ina he mea i piha i ka haipule oiaio, alaila, aole oia e enemi aku no na hana maikai a kekahi poe e hana ai. Ua piha na maka o kakou i ka nana ana ma na moolelo o ka honua nei a puni. O ke ka- naka i lona ole iaia keia ano, ua like no ia me ke kanaka i hoonaauao ole ia.
Ua oi aku ka pono o ka hoahanau e noho ana iloko o ka ekalesia, e loaa iaia keia ano o ke Karistiano oiaio, mamua o ka poe e noho ana mawaho. Eia hoi ka Iesu i ao mai ai ia kakou: "E hele naauao oukou, mamua o ka poe mawaho." Nolaila, p ke Karistiano oiaio ole iloko ona, oia kekahi kumu e lilo ai na hana maikai a kekahi poe, i kumu e enemi ai kekahi poe.
Eia hoi, in a he Karistiano oiaio kekahi e noho ana iloko o kekahi ekalesia, i kuu manao, a o oukou pu no paha a pau loa, aole oia e enemi ana i na hana maikai ke hanaia, e like me ko K. hookipa ana ia. J. i ka ai a me ka ia, a lilo nae ia i kumu enemi na M., kamaaina o Wailuku. He mea pono anei ia i na hoahanau a pau o kela a me keia ekalesia, e hoino aku i ka hana maikai ana a kona hoalauna, a hoahanau hoi ma ke kino, ana i hana maikai aku ai ia hai? I kuu manao aole i ku i ka haipule io.
Ke ao hou mai nei o Kristo ia kakou, pe- nei: "Mai manao ino aku, o manao ino ia mai oe ; me ke ana au e ana aku ai, pela hoi e ana ia mai ai ia oe." Nolaila, e na makamaka ma o Iesu Kristo la, e hoomau i ke aloha a me ke ano Karistiano oiaio iloko ou.
IAKOBA KAPANUI.
Wailuku, Maraki 2, 1870.
Ua luuluu i ka ukana a ke aloha.
E Ke Kuokoa E ; Aloha oe :
Elua mau keiki i kaawale aku mai i ka po- li pumehana aku o kekahiohana e noho ana ma Lihue, Kauai, i ka manawa hookahi, o kekahi keiki, ua lawaia aku e ka make, he pua i mohala ae a ua mae. I hanauia i Sepatemaba 19, 1869, i akoia e ka make i ke kakahiaka o ka la 3 o Maraki, 1870.
A o ka lua o na keiki, ua lawaia aku ma ke kula hana lima o Keoneula, i ka la 5 o Maraki nei, 1870, mamuli o ka ahewa ana a ka Aha iaia no na malama eono e like me ke kuhikuhi a ke Kanawai.
Aka no ka mea make ke kaumaha loa o ka manao, a nona ke kaikau i hakuia malalo nei e ua ohana nei.
He Kanikau No Kenioiola Kahemolele.
Kanikau he aloha ao Kahemolele,
Aloha wale no kuu keiki,
Kuu mea minamina e noho nei,
O ka pua laha ole a he keiki,
E ake ka makua o ka ike aku,
Ua wehe i ka pili la ua hemo.
Koe iho o ke kuko me ka halia,
O ka‘u no ia e u nei,
O ka pula kaumaka a he keiki,
O ka lei mae ole o ke ahiahi.
Mrs. Kaluhiawa.
Kuu keiki hoi o ke kula loa,
Ka uapo holuholu e Opeula,
Ka piina ikiiki e Kahoaea,
Ka ihona walawala e Kapalikea,
Kuu hoa pupuu la o ke anu,
Huli ae nei au aole oe,
Kapapa wale ana ma kapaia,
Haha hewa ana ma ke kuono,
O ka lei a-i o kuu kino,
Hoa pukui hoi o ke kehau,
O ka hau kolelio i ke aumoe,
Moe iho nei au a oni ae,
Aole ka leo ka uwe mai,
I ka honehone ae i kuu poli,
I ke kahea mai ia Umauma,
Mrs. Kealopali.
Kuu keiki mai ke kula o Kawaimomona,
Aloha ka wai hea mai i ke pili,
I piliia e kaua ke kula o Leponui,
Aloha ka olu o ka hula e Holola,
Aloha Kaililaau i ke ani a ka makani,
Aloha Puuohewa i ka ihu o ka lio,
Aloha Kamoopiwai i ke ani a ka lau ko,
Aloha Kawaihaka i ka hea mai a Haleaniani,
Aloha ka piina ikiki e Kuaiiki,
Aloha ke kula iniko e Kano,
I ahona i ka malu leo o ka makua.
Mr. Kamalino.
Kuu keiki mai ka malu o ka hale,
Mai ka hele kuilua o Lihue,
Ke wawalo ae la mauka o Kilohana,
Elua mea nui a loko e hana nei,
O ke kuko o ka halia i ke aloha.
Hookahi mea nui a ke aloha o ka waimaka,
E hanini nei a pulu kuu kino,
Wahi i ka pili paa o ka houpo,
Moku k piko holu ka manawa,
E uwe ae ana ia oe la-e.
Auwe kuu keiki, kuu lei hoi-e.
Mr. Hiapo.
Kanikau ia he aloha,
Nou no e Kahemolele,
Ua hala e aku oe,
I ke ala hoi ole mai,
Au iho nei makou,
O kahi e loaa ai,
Aole no e loaa,
Ua lawe aku ke Akua,
I kana o ka uhane,
Ke noho u nei makou,
Na makua no a pau.
Mr. Puhiahi.
Auwe no kuu pua rose,
O ka pua laha ole o ke Aupuni,
I mohala ae i ke kakahiaka,
Aole, ua nalo, ua mae, ia.
Auwe no hoi kuu keiki,
O ka malu hale nui o Halerose,
E uwe helu mai Mere Kikau,
Aloha ino no kuu keiki,
Kuu hoa o ke anu me ke koekoe,
I mehana i ka poli o ka makua,
O ka pua hau oe i manaoia,
Ka memele maikai mai i ka la,
I kui a lawa i ka makemake,
Uwe helu ae nei o Kipu,
Minamina wale kuu keiki,
Kuu lei a-i o ke alanui.
Paiauma inai o kupuna,
Aloha ino no kuu moopuna,
Kuu hoa e ka wai e Moaula,
O ka wai hea mai i ke ahiahi,
Noho ana ka uhane hoolono ana.
O ka hele kani hone i ke awakea,
Ke huli wale nei o Simeona,
E ake o ka ike i ka pokii,
I ka pua milimili a ke aloha,
O kau no ia e hii nei,
Ninau ae nei o Kamalino,
Auhea iho nei kuu kamalei,
Aole, na nalo, ua hala ia,
Ua wehe i ka pili me ka makua,
Koe iho o ka nae a ke aloha,
E uwe helu mai o Kealawai,
Aloha maoli no kuu moolei,
I ka lohe ana mai i ka pihe make,
Kaumaha luuluu kahi manao,
Kuu hoa o ka wai e Waiulili,
O ka wai huihui, wai anuanu.
Na Paole & Mrs. Kikau.
E uwe aku ana ia oe e kuu keiki,
O ka mea minamina pau ole e noho nei,
Wa ka ale wa i ka moana,
Wa ka ua wa i ke pili,
Ke ai nome mai la i ka pua o ka lehua,
Kuu keiki mai ka wai e Kui,
Oia wai puai mai ma ka honua,
O ka lili mai a ka la i ke kula o Maulua,
Aumeume ke aloha i ka nui kino,
Kuu pua ula i ke kula o Paiaa,
Ke lei ia mai la e na manu auau wai o Kemamo.
Na Kaia & Puuloa.
Halawai Kanikau no J. W. H. Kauwahi Esq.
E Na Luna Hooponopono :
Ua ili mai i na mea nona na inoa na- lalo ka hanohano paumoko, e hoouna @@ ia oe, me ka nonoi pu ana, e oluolu i, e oe ka hookomo ana iho e paiia ma ke@@-hi wahi kaawale o ke kauwahi o na @@-lamu o ka Elele ahai lono au e hiipoi na nei ; ka hana a kekahi wahi halawaia kukuluia ma Wailuku, mokupuni o Maui e pili ana i ka make ana o ka mea kau- lana, J. W. H. Kauwahi Esq.
Marai S, ma Wailuku, Maui, halawa: na hoa loha a me na Lahainaluna ma ka Halekula, no ka hoakea ane ae i ko la- kou aloha i ka mea kaulana Kauwahi.
Ma ke noi a R. W. Kapohaku, i ke- kuaia e ko ka hale. ua kohoia o A. Ke- ohokalole i Luna Hoomalu, a o D. A@@- wa i Kakauolelo.
Ma ke noi hou a Mr. Kapohaku, i ke- kuaia e ko ka hale, ua kohoia o Willard H. Kaauwai, i mea nana e heluhelu pa- kahi mai a hooholo paahiia a hooholo pa- kahiia.
I. Hooholoia. Ke hoohui aku nei na hoa loha a me na Lahainaluna e noho ua ma Wailuku, Maui, i ko lakou aloha na Mr. Kauwahi Esq., me kana wahine @@- ne make e aloha la iaia.
II. Hooholoia. Ke hoohui aku @@ na hoa loha a me na Lahainaluna e noho nei ma Wailuku, Maui, i ko lakou uwe ana no Mr. Kauwahi Esqu., me kana mau keiki makua ole e uwe la iaia.
III. Hooholoia. Ke hookui aku nei na hoa loha a me-na Lahainaluna e noho nei ma Wailuku, Maui, i ko lakou @ ana no Mr. Kauwahi Esq., me kona mau hoahanau ma ke kino e u la iaia.
IV. Hooholoia. Ke hoohui aku nei na hoa loha a me na Lahainaluna e noho nei ma Wailuku, Maui, i ko lakou mi- namina no Mr. Kauwahi Esq., me ka la-hui Hawaii e minamina nei iaia, i ka ha- la ana aku la o kekahi o ko lakou mau pookela o keia mau la.
V. Hooholoia. Ma ke noi a ko ka Hale, e oluolu ka Luna Hoomalu a me ke Kakauolelo, e hoouna aku i kekahi kope o na hana o keia halawai na ka wahine a me na keiki makuaola a ka mea i make, a i elua kope i na nupepa, i ke "Kuokoa" a me ke "Au Okua".
VI. Hooholoia. Ma ke noi a Wili- ama H. Kaauwai, i kokuaia e ko ka Ha- le, e hooholo pau loa ia na olelo hooholo. A na hooholoia.
Ma ke noi a W. H. Kaauwai, ua hoo- pauia ka halawai.
Abela Keohokalole,
Luna Hoomalu.
Davida Alawa,
Kakauolelo.
Wailuku, Mar. 12, 1870.
He pohaku makamae ka wahine no-
Ho Pono No Kana Kane.
E Ka Nupepa Kuokoa ; Aloha oe :
No ka ulumahiehie ana mai hoi o kou manao e kamailio pu kaua no kela mau hu e kau ae la maluna, nolaila, ke wa- iho akea aku nei au ma ou la, a ma ou la hoi e ike mai ai na kaikamahine a pau e noho ana maloko o na palena o keia mau mokupuni.
E ke kaikamahine, ke lana nei ko‘u manao e hai aku ia oe. oiai oe e noho ana malalo o ka malu o kou makua. Ke kau- oha nei au ia oe, e hahai aku oe ma na olelo, ma na ao ana a me na kuhikuhi ana a kou mau makua ; ke alakai nae ka laua mau ao ana ma ka pololei a me ka pono a maemae hoi ea ! Ke puana ae nei au, e lilo ana oe i makua a i kuma- lau hoolaha no ko kakou lahui nei.
Aka hoi, ina oe he kaikamahine hoolo- he he ole i na ao ana a kou mau makua, a hahai ole hoi ma ka laua mau alakai ana, a hoopuka aku kau mau olelo i ka lapu- wale, a lilo hoi mamuli o kou mau manao iho, aole ne hoi e nele ka puka ana mai au e hoihoi ole nei i keia manawa, oia hoi keia: "I ka pilu" a pela aku, alaila, e lilo ana oe i alakai no ka poe hipu au- wana o ke kula a me na hoki hoi o na puu neoneo mauu ole, a o ka mea e loaa iaia, o ka hau o ka waha i ka makani ; a e hoiliili no hoi oe i ka makani, a e ohi nuanei oe i kau hua o ka puahiohio a me ka nele.
A o ke kaikamahine i hoolilo i na ao ana a kona mau makua i kia hoomanao nona i kona wa kamalii, a hiki mai hoi i kou wa e hoohuiia ai ma ke kaula gula o ka berita mare, me kela keiki hoopono a hana pololei hoi, alaila, ke kahea leo nui ae nei ai, E pii iluna e ka Lahui Hawaii! Oni me he lupe la i ka makani aheahe malie !!
A o ka makana ia oe e ke kaikamahi- ne hoolohe, oia no ka lilo ana ia oe o ke poo o keia kukulu manao ana, aole hoi e loaa ana ia oe he noho’na kuee ; e hikii paaia oe me kau kane i ke kaula gula o ke aloha pumehana ; a mawaena o olua e hua mai ai ka hua makamae loa, oia ka hoolaha lahui ; a e ola ka inoa o kou au- puni ia oe e ke kaikamahine hoolohe a makau hoi i ke Akua.
J. W. K. Kaualilinoe
Manoa, Mr. 19, 1870.