Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 15, 9 April 1870 — NU HOU KUWAHO. ANO NUI. [ARTICLE]

NU HOU KUWAHO. ANO NUI.

Hookui hou be rnau moku a pakele na ola. No kn Laina Mokuohi Auseturaiia—No na lua eli gula ma Sana Diego—Haunaele mau no roa na mokuaina Hema—Ko Amerika kono ana i na aupuni e—Okaikai mau ma Mekiko—Ke kupaa nei no na Cuba—Nui ka poino uia Paragua—Nalowale he mau moku-ahi me na ola—KipiUipi mau rna Irelaui—E hooponopono hou ana o Farani—Hookolokoioia o ke Keiki Aiii Piere Bonaparte—£ pau ana paha ke kiai ana o na koa i ka Pope—Nawaiiwaii hou ka Pope—Hakaka niii ma Sepania. Ma ke ku ana mai o na moku kalepa elua Legal Tender a me Gentoo mai Kapalakiko mai, i ka Poaiua a me ka Poakolu, ua loaa mai, he mau mea hou ano nui, a ke waiho aku nei na ko makou poe heiuhelu e wae no lukou iho maiaio nei :

Ma ka ia Sabati, la (?) o Mamki, ua hookui hou kekahi mokuahi o ka Laina Hoohoio Mokuahi o Peninsular a me Orientai ine kekahi moku Geremania ma kekahi wahi o lapana,a ua pihoio ka moku Geremania iinlo oka hohonu. Ua hookauiua mai nae ua mokuahi la i keia hookui una, a ua kaii mai a pau loa aku na kanaka o ka uioku poino inaiuna ona, a hoio ioa aku ia. O keia mokuahi i hookui nmi ia, oia no kekahi mokuahi o ka Ahahui nona ka mokuahi Buvia.be i hookui ai i ka moku kaua Amerika Oneiāa. He puni hookui nioku maoli no ka paha ko keia Ahahui hoehoio mokuahi, E ike ana kakou i ka hopena o na kapena, a i ole ia o ko na ona paha.

Ma ka la 23 o Maraki, ua halawai ka Papa Kalepa o ke kulanakauhale o Kapaiakiko u ma ia halawai nna, ua lokahi like ka ma* nao oia Papa,i ka hooholo ana i kekahi mau olelo hooholo e pili ana i ka hooikaika ana, e hooholo io ia i Laina Hooholo Mokuahi mawaena o Kapalakiko a ine Auseturalia, a e koi ikaika aku i na Ahaolelo elua ma Wasinetona, e haawi kokua i puu kala no ka hooholo ana i keia laina mokuahi i mea e pii ai ke kalepa ana mawaena o Kapaiakiko a me Auseturalia, e like roe Kina a me ia kulanakauhale i keia wa, no ka mea, ma ka makahiki i hala iho nei, ua laweia mai i ke kulanakauhale o Kapalakiko, na waiwai inai Auseturalia mai, i hiki aku ka nui o na dala ika $375,000,000; a nolaila, ina e hooholo io ia i laina moku-ahi mawaena oia mau awa elua, he mea kanalua ole ke koho ana aku, e pii ana ka nui e na waiwai e hookomoia mai, mamua o keia puu dala i hoikeia. Ua kamakamailio mai kekahi, e pono e haa» wiia ke kokua i ka poe Amerika wale no e lawelawe ana ia hana, aole i ka poe o ke aupuni e, aka, aole no i komo ia mau huaolelo inaloko o na olelo hooholo. Ua hooholo ia na olelo hooholo, me ka manao no paha, na kekahi Hui Hooholo Mokuahi Amenka no ia puu dala. Ua kauohaia ka Pcresidena oia Papa, e hoouna aku.i na kope o na olelo hooholo i na hale ahaolelo elua ma Wasinetoru\, me koua kauoha pu in, e koi ikaika aku i na luna ahaolelo e noho la malaila.e hooikaika e hookaawale i puudala kokua no ka Laina Mokuahi e kau nui ia nei. Ina hoi e hooholo io ana kela mau ahaolelo i ko* kua, a pehea hoi ke Aupuni Hawaii, ka ama i oi loa aku ka launa pinepine ana mai o na moku o keia laina, ma ka hoi a tna ka holo ana mai ? Ke inahele nei no ka poe eli gula o na maina o Sana Diego i keia mau la. Ke hele nui la na kanaka inakemake imi gula ilaila e eli ai ; aka ua heo aku maluna o ka poe i ioaa mua ka pomaikai. Ke mau nei no kekahi mau haunnele liilii ma na mokuaina hema o Amerika Huipuia. O ke koena koko kipi no paha o kela kaua huliamahi mua ana iho nei. Ke kahea nei kekahi mau kamaaina he lehulehu, a rne na luna aupuni kivila i ke aupuni, e hoouna mai i mau puali koa, i malamaia ai ka maluhia maluna o ka poe naau hooueue haunaele. E hoouna koke maiana no ka Peresidena i mau koa, aka, oole nae ona makemake e hoonui afeu a nui hewahewa.

Ua noi aku nei ka Peresidena Kalani i na aupuni a pau o ka honua nei, e hoouna rnai kela a me keia aupuni i mau elele pakahi ma Wasinetona, a e haawiia ka niana o kela a me keia aupuni i na elele pakahi, e noonoo i ka inea kupono e malamaia ai ka maluhia o na waea moe moana e waiho nei, a e hanaia aku ana paha. Na ia aha e noonoo ika mea kupono, a hooholo elike me ka manao ana he kupono no ka malama ana i ka wa kaua a wa eae paha. Eia wale no na aupnni ī ae mai, Kuekena, Noweke, Denemaka, Auseturia, Geremania Akau, Tureke a Helene. Ke manao nei ua Generala Keridena, Pleasanton, Custar, Davies, Torbet a me kekahi mau alakai e ae o na Puali Kaua Lio, e halawai ka poe kaua lio ma kekahi wahi, no ke kukulu ana i mau mea hoomanao no lakou. Ua konoia na hoa puali kaua lio a pau, e hele ae e halawai ma Piladelapia ma ka la 8 o Aperila. Ua kanalua iki ka Peresidena i ka hoonoho ana aku i na puali koa nia na inokuaina hema. Ua hai aku oia i kona manao i kekahi kanaka kamaaina o ka hema,he makemake oia ina e ae ia ana e ka mokuaina o Tesaka ka hoololi kumukanawai, a e ae ia oia kumo mai iloko o ka noho ana hookahi me na uiokuainae ae, alaila e hoolahaia ana oia i Olelo Kuahaua Huikala puni no na inea kue a pau, aupuni,a mea e ae palia. Ua makeiuake ka Peresidena e hoolioloia ke kuikahi o Sana Dominigo ; a no ia mea ua liele pinepine aku oia i ka Hiile Aupuni, e kukakuka.a ua kono aku hoi i keknhi inaii I'.ina aliaolelo e liele niiy i kona Imlo.

O ke kuikahi o San& Tamaki, e hooleia ana paha. Ina e hooleiia keia mau kuikahi nele pu paha auanei kahi kuikahi Hawaii a hoonawele la ileko o ka Hale Ahaolelo o Amerika Huipuia'. Eia imua o ka Hale Ahaolelo nui ma Wasinetona he Bila kanawai no ke kue mare lehulehu ana a ke hoopaapaaia nei ua bila la, me na hoololiloli ana. £ manao ana kekahi poe, ina e hooholoia, alaila, e hiki pu mai ana ke kaua ioe ka poe puni male lehulehu.

Ua puai mai nei uo na lono hakakea a kaua liilii ma ka ainei hoohaunaele pinepine inaoli o Mekiko. He hakaka ma ke kahua inawaena o Generaln Kuguela a me ke Kiaaina Canadana oka i»oe hooaia kipi. Ua auhee o Canadana me kona mau puali k>a, a ua oleloia, he make nui. 0 kahi i kaua ai ma kahi kokoke ika Puu o Coreneta. Ua lawe pio ae la o Generala Ruguela, he h»o--kahi tausani na paahao, a maloko oia nnu heluna he mau alii koa. kekahi. Ma ka lono hope, ke hooke mai la o Canadana me kona puali koa ia Generala Kuguela,ae hoauhee ana paha, ia ia Generala Kugiela a i ole ia, e lilo ana ko Canadana puali holookoa i ke pio.

Ke kupaa nei no na kanaka ponoi o Cbba i keia nmnawa. Aole lakou i haalelei na mea kaua, aole hoi i inea a luhi. Ke bua nei lakou no ko lakou kuokoa mai ke aipuni makuahine hookaumaha mai o Sepania. O na lono mai na nupepa pili aupuni nei o Sepania, e hoohikilele ana ua p»o a ua pau na Cuba i ka haalele a haawi pio ia lakou ih«, he haanui wale iho no ia, aole he oiaio.

Ke hookipaia la o Generala Quesada a me kona mau ukali ma na wahi nui o> Ameiika Huipuia,a ke ninaninau la kekahi mau lana ahnolelo no ke kulana o ka poe kipi o Cuba. Ke hoike la lakou no ko Cuba nawaliwali ole. Aia mawaena o 10,000 ame 20,000 mau koa ponoi o Cub;i.

Ua ku ao ma ke kulanakauhale o Nu loka, kekahi mokuahi mai ke kulanakauhale ae o Kio leneiro, Berazila rnai a ma ona la i hiki ae ai na lono kaumaha, e hoike ana aia ka aina holookoa o Paragua iloko o ka inake o ka ai a me ka hao wale. Ua neoneo na kula nakauhale i na kanaka ole, a ko make nui nei na kanaka i ka ka mea o kahi komo ai ole. He mau tausani ona kanaleo, e ola nei ma na aa laau, na hua launahele a me na mea ulu e ae e pomaikai ai ke apo aku a e loaa. He iwakalua tausani raau wahine kanemake e auwana wale nei ma Ascuncion, e imi ana i wahi e loaa ai no ka holo ana aku maluna o ka moku i Palata ma ke kulanakauhale o Buenosare. Ke lele hele nei ka poe nele ma kela wahi keia wahi o ka <*ina e hao a pakaha wale. Ua pakele aku la o Peresidena Lopez a aia oia i ka mauna kahi i ooho ai i keia wa. Na na llikini oia e kokua nei i keia munawa, aka, o ka aina holookoa o Lopeza, a koe kahi ana, e noho In, ua pau ioa i ka iilo i ke aupuni o Berazila. Ua lanakila ae Ia na aupuni hui a nele ino la o Lopeza o ka hopena keia o ka na alii puni kaua a hookaumaha lahui, ke kipakuia la a noho ma na mauna, kahi ana i moe uhane ole ai, e kamaaina ana oia no ia mau ulu laau, kahi a na llikini i hookahua ai no lakou iho. Ua pau ae la ke kaua, a o ka hopena, he awahia me ke kaumaha ehaeha pu.

Ke mau la no ka maluhia ole o ka noho ana o lrelani. He kuee mau ka nui ona manawo, a aole no hoi i maluhia maikai e like me ka noho ana oluolu. No ia mau no o ka hamumumu kaua, nolaila, ke noi nei kekahi mau Haku Alii o loko o fca Hale Ahaolelo Alii ma Ladana, e hooikaika loa ke aupuni, e onou iho i ka mana o na kanwai inaluna o ka poe haihai kanawai o i'relani.

CJa ku hoike ke Keiki Alii o Wale «haloko o kekahi aha hookolokolo o kona aupuni, no kekahi hihia ana i ike pono ai. lloko ona ninau ana a pau a kela a me keia i kuleana iloko o ka aha, he ekolu wale no ana mau huaolelo i hoopuka pinepine ai ke ninau ia mai, oia hoi keia : •* Ae," " Aole," a me '• Aole loa." O kona komo ana iloko o keia aha hookolokolo, ua hoohaahaa no i kona ano alii. He hihia oki inare ka hihia iku hoike ai ka hooilina alii o Beritania Nui. No ka hiki ole anei i na hoike e ae, ke hoolawa i na olelo ike no na mea e hookolokolo ia ana, ke kumu i hele kino ai ke Keiki Alii a no ka hoike ole ae paha, a malia ma kana ku hoike ana e manaoia ai he oiaio wale no ?

Ke hookolokolo ia nei kela Keiki Alii pepehi kanaka Pierre Bonaparte i mua o Ua Aha Kiekie no kona ki pu ia Victor Noir, kekahi o na Juna hooponopono o ka nupepa " Marseilhes." Aole nae i pau n4 olelo ike a na hoike no keia hihia nui, haalele aku oo ka waea olelo e hookolokolo ana no pau e hoi ke kikeke ana.

O ka loaa o ke Alawai o Sueza mai ka la mai 1 weheia ai, oia ka la 17 o Novemaba ahiki i ka la mua o Feberuari, ua hiki aku j ka $115,000 oia hoi £23,000 ma ka helu dala o Beritania.

Ua hakaka mai nei kekahi mau keiki alii 0 Sepania, oia o Heneri de Bourbon me ke Duke Montpensier, ma ke ki pu ana. Eia ke kuinu, ua kakau o Heneri de Bourbon i ke Duke he palapala hoinoino loa, e kapa ana he kipi, a he haole puni koko no Farani. No keia kumu, ua pii ino ioa ka huhu o ke Duke, a ua palapala aku ia i ke keiki alii alii Heueri, e hakaka ki pu laua. Ua ae niai ka mea mua, a ua hooko laua i ka hopeua awnawa oia mea. Ma ka la 12 o Maraki ua hele aku laua, me ko laua mau kokua a he eliiku na mile ke kaawale mawaho aku 1 ko laua he'e ana a ko laua lua kupapau ua l*ii rnni na kokua, a hooponopono ī na ku ana. O ke kaawale mawaena o kekohi a nie ke-kahi, he ehiku kiliuo-wuwae. I liinohi

! no, ua lilo e ke ki mua ana i ke keiki alii Heneri, a pela laoa iki aku ai aki mai. I ke ki mua ana a ke keiki alii, hala. i ka lua, haia no ai ke kolu, ku lihilihi ke Duke. I ke ki mua ana hoi a ke Duke, hala ; i ka lua, ku lihilihi; a i ke kolu, o ke ku no ia ma ka lae a make loa ke keiki alii. 1 ka wa i haule aku ai ke keiki alii e make, puoho ae la ke Duke, a hoopuka ae la, " E kuu Akua, heaha kn'u i hana aku ai ?" No ka ilihune o ke keiki alii, noiaila, ua hoohiki aku ke Duke, nana e malama i ke ola o kona ohana. I ka lohe ana o ke kulanakauhale i keia hana ua pioloke koke, a pihoihoi no keia mau kanaka nui powa. Ma keia hana ana paha a ke Duke, e makemake ole ia ai oia e lilo i moi no Sepania, no ka mea, o kona inoa kekahi e manao ia nei i moi. Ua puka hou mai na lono no ko ka Pope nawaliwali loa ma Koina. Aohe kanaiuaia, e hoomau aku ana o Farani i ka hoouna ana i kona mau koa e malama i ka Pope, ka niea hookiekie īaia iho uiamuli o kona poo ekalesia, e noho nani oia me na hanohano o na moi a me na aupuni oka honua. He hoike maopopo ia no kona hookiekie, kona ae ana aku na na koa oia e inailani mai.