Ka Nupepa Kuokoa, Volume IX, Number 52, 24 December 1870 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KE KUOKOA, HONOLULU, DEKEMABA 24, 1870.

 

anu, a hanai mau ia lakou iloko oia mau mahina me ka manu maloo i hoahuia iloko o na hale papaa, iloko o ka makalii.

  Ikaika ka hana a ka poe mahini a me ka ka poe hanai holoholona ma keia mau aina anu.

  Olioli au i ka ike ana i na manao o ke Kuokoa au i hoouna mai ai.  Ua ikaika a koa io ke "Kilohana o ka Lahui" iloko o keia mau mahina hope mai nei.  Ikaika no ka paio ana iwaena o ka pono a me ka hewa ma na aina a pau; paio mau iwaena o ka poe hooluhi a me ka poe i hooluhiia.  I nui ke aho o ka poe pono.

  Ina eia no oe ke noho nei ma ka hoeuli o ke Kuakoa i ka wa e hiki aku ai keia palapala, a ina e loaa ana ia oe na manao maloko i kupono ke hoopuka aku, e hoolaha ae no oe.  E hoike aku hoi i ko'u aloha i ka poe a pau e lawe nei a e heluhelu nei hoi i ke Kuokoa.  Me ka mahalo.

     NA'U NA O. H. KULIKA.

 

NU HOU KULOKO.

 

Oahu.

Nu Hou! Nu Hou!!-Ma ka nupepa keia pule ae, e loaa ana ia kakou na nu hou @ kaua weliweli ma Europa, mai ka la 1 mai o Dekemaba, a hiki i ka la 14.  He mea oiaio, e piha ana ke Kuakoa i ka mea hou, a he mea pono ke lawe nui.

 

  E HOOMANAO.-E loaa no i na kamaka a pau ke Kuakoa, ma ka hoouna pakahi ana aku i kona inoa ponoi, i na pule a pau, mai ka hoomaka ana aku o ka nupepa, ke uku kuikeia mai na Dala Elua.  Aole loa e hoo@naia kekahi nupepa, ke ole e uku e ia mai @ makou.

 

KALELEONALANI NO KAUAI.-Ma ke ahiahi @ @ iho nei, ua lawe aku la ke kuna @, i ko kakou Moiwahine aloha ia, la mokupuni o Kauai, me ka manao e hoo@ iki malaila no kekahi manawa.

 

  KA HUAKAI I HOPE A KA "MOSE TELA."-Ma ka la apopo, a i ole ia, ma ka Poakahi aku paha, e ku mai ai ka mokuahi nona kela inoa maluna ae, ma kana huakai hope i ko kakou nei awa, mai Kapalakiko mai.  Maluna mai ona, e hoi mai ai kekahi mau makamaka o na home mokupuni o Hawaii nei.

 

  HOONAKA ANO.-E pono i kela a me keia Luna Kuokoa, e hoomaka e ima i na inoa, a e awiawi hoi i ka ohi ana o na dala o na lawe pepa pakahi o ka poe e makemake ana i ka pepa o ka M.H. 1871, Ke lana nei ko makou manao, e papalua iho ana ka nui o ka poe lawe pepa ma na apana a pau, mamua ae o ka nui o na pepa o ka makahiki e pau nei.

 

  KA "PACIFIC COMMERCIAL ADVERTISER." Ua ike iho makou i keia hebedoma, ua hoopukaia ka nupepa haole nona kela inoa ma @ poo, i ka Poakolu iho nei, a e puka palua @ i kela a me keia pule ma keia hope aku, @ maopopo lea ko ka lehulehu kokoa ana mai.  Ke lana nei ka manao, e liko kakou i ahui naauao, me ka manao e uku pono ia @ ola o ka nupepa.  He mea oiaio, o ka lahui ana mai o na nupepa mawaena o kekahi @, he hoailona ia no ka holo ana o kekua lahui imua.

 

  BUKE HIMENI "KA HAE HOONANI."-Mawaena o ka papa inoa o na buke i hoopukaia e ka Papa Hawaii, e puka mau nei ma ke Kuakoa, e loaa ai i kela a me keia, kekahi buke himeni hou, nona ka inoa "Ka Hae Hawaii."  Ua paiia keia wahi buke me na Mele a me na hua mele maloko o ka olelo Hawaii, a nolaila, ua pomaikai ka poe kuai iaia a malama ma ko lakou mau hale iho a ma na hale hoonaauao paha a pau.  He emi no hoi kona kumukuai he hapaha wale no.  E pono i kela a me keia poe, e hele nui ae e kuai.

 

  E MAKAALA!-O @ helu mua o ka buke 10 o ke Kuokoa, he pepa nani ia, i paha ka Hae Nani o Hawaii, ma na wai hooluu ano e ekolu, ulaula, uliuli a keokeo.  No ia mea, e makaala kela a me keia mea pakahi, e lawe aku i ka nupepa mai ka hoomaka ana aku o ka helu mua, a e uku e mai hoi i na dala i kinohi.  No ka makemake nui o na haole, e kuai i ka nupepa mua i i pa@a i ko kakou hae Hawaii, hoouna aku i ko lakou mau makamaka ma ko lakou mau home mamao loa aku, nolaila, ke hopohopo nei makou, ina aole e hiki e mai ka oukou mau kauoha mamua oe o ka la 7 o Ianuari, e mele paha auanei.

 

  HE NAAUAUWA I KE OLA.-Ma ka Poaono o ka hebedoma i hala, ua uiha iho la kekahi haole i kona hanu loihi ma keia ao, oia kahi haole kuai mea ai ma ke kihi o na alanui Nuuanu a me Kaelpa, ma Honolulu nei, a @ oki ae la i kona puu me ke kanikani (pahi) a moku, aka, ua mikiia aku e hoopa@ele iaia, me ka manao e hooloihi hou aku @ kona ola.  Ua hoihoiia i ka Halemai Moiwahine e lapaau, aka, no ka uluhua no, @ walu ae la ia i kahi i poino, a pilikia kahi @ ke Kauka i hikiikii ai, a nolaila, ua komo @ ku la oia iloko o ka opu o ka honua, me ka @aau i mokumokuahua no kekahi mea ma keia ola kino ana, i hookupilikii i kona lunakehala a naauauwa iaia iho.

 

  MAU KOA MAHUKA-Ua lohe mai makou, @na ka po Poakolu iho nei, ua kaikai ae la kekahi mau koa ekolu o Hale Alii, i ke ka@lahao a me ka poka i hoopaaia ai lakou @ kekahi mau hewa liilii, a lele aku la mawaho o ka alii, a hala loa i Kula o Ka@ua.  Malaila, kipoia ka poka a me ke ka@lahao e paa ai kekahi, a hemo hookahi, @oe aku elua.  Hemo ka mea mua a holo, @ mahope hemo ae na mea elua i koe a holo @ai, aka, mamua o ke ao ana o ka po, ua @paa elua a hookahi i ualowale loa.

 

  KE KONO aku nei makou i ka nui heluhelu i ko makou nupepa, mai poina ka leha ae i na olelo hoolaha e puka nei ma ka nupepa.

 

  KE KOHAHE LOA mai nei o Honolulu i na okohola ole, oiai, ua maha iho nei no na keiki o ke kai, a ua a-u hou aku la no i kahi a ke anu a me ke koekoe, e imi i ka loaa ma ka hana.

 

HAALELE MAI LA.-O kekahi o ko makou makamaka ma keia mea he hoolaha nupepa, oia ka nupepa haole Ka Maunoa Hawaii, ua pauaho mai la i keia ola ana, a ua ukali aku la mahope o ka lehulehu i hele aku la ma ia alanui mau o ka honua.

 

MOKUAHI KIKANE.-I nehinei ka la i manaoia ai e ku mai ana ka mokuahi Kikane Wonga Wonga, mai na awa mai o Kikane a me Aukalana, me na ohua na leta a me na ukana no keia awa a me Kapalakiko, aka, aole mae i ku mai a hoi wale makou e pai i ka nupepa.

 

NA PAI KU O KAKOU.-He mea pono e hooheleheleia ka nana ana i ka maikai o na pai kii ana, ma ko kakou mau hale pai kii a ekolu.  O ko lakou mau wahi a pau e ku nei, elua ma alanui Papu, a hookahi ma alanui Kalepa, maluna ae o ka Hale Pai Kuookoa.

 

  HOIKE HAPAHA O NA KULA SABATI.-Ma ka hora 10 o ke kakahiaka o ka la apopo, (Sabati) e hui ana na kula apana o ke Kula Sabati makua o Kawaiahao, maloko o ka luakini.  O ka la apopo no hoi ka la a kekahi poe a manao nei, o ka la hanau ia o ka Haku ma ke kino.  Ina e hele ae na makaikai ua lawa na noho no lakou.

 

MAREIA.-Ma ke ahiahi Poaha iho nei, Dekemaba 22, maloko o ka luakini o Roma, ua hoohuiia o Iosepa Pico me Miss. Kitty Kaluna Jarrett, e ka Bihopa Lui, mahope o ka pau ana, ua hoi aku na mea mare i ka Hale o ka wahine, a malaila i hoholaia ai he papaaina.

 

HUI HAPENUIA.-E hapai ana na opio o keia keona, he wahi paina luau maloko o ka Hotele ma Liliikawai, ke hiki aku i ka la mua o Ianuari, no ka hoomanao ana ia la.  He kanawalu a oi aku ka nui o na lala oia hui, a e kai huakai ana hoi lakou mai Kawaiahao mai, me na hoailona i hooholoia e ia hui, ke eleu mai nei na opio o Honolulu.

 

  NO KE KULA KAHUNA LAPAAU-Ke hai aku nei makou, ua hiki nui mai na haumana o keia kula, e waeia he umi noloko mai o ka lehulehu, a ua piha ka hale, eia na haumana:

            No Molokai,

            "    Maui,       -           -           Waihee,

            "     "              -           -           Kula,

            "     Hawaii,   -           -           Kohala,

            "     "              -           -           Kawaihae,

            "     "              -           -           Kona,

            "     "              -           -           Kau,

            "     "              -           -           Puna,

            " Kauai,           -           -           Hanalei,

            "     "              -           -           Waimea.

  A ke kauoha aku nei ke kumu i ka poe makemake i keia oihana, ua pa@ka manawa e noi hou ia aku ai, e komo mai i keia kula.

 

  PAKELE I KA I A HAE O KA MOANA.-Ma ka Poalima iho nei, la 9 o Dekemaba, ua pakele ke ola o kekahi mau wahine ma Laiewai nei, mai moku i na niho oi o ka i-a hae o ka moana.  Ia lakou e-au-hele-ana na maka o ka ike aku i ka hee o Kaiuli, hoea mai ana o Kaleialii Kaukaweli, o ko lakou la ike aku la no ia, hii kua waha ka opeope, hii ke keiki ma ke alo, uwe alala i ka nahele, auwe! awe!! pau kakou i ka mano, e! O ka holo aku lo no ia, o na lima me na wawae, aka, no ko i ala mama o ka i hona mai, hanu ana o Nelo mahope, a huli ae la kekahi o kalkou e hou a e uhau aku i kana kaohee, pela no ia i hana mau aku ai, a haalele iho lo ka hiena o ka moana iaia, a huli a e la ua kamaeu nei, e hookolo aku ma ka meheu o kela mau wahine e holo la.  A no ke ano kaumaha me ka maka'u aole mama ke holo, aka nae, o kekahi wahine, lele aku la ia e hopu a e puili aku i ka waiu o kekahi, a aneane e kau aku ma kahi maloo, ili e ka mano, a pakele aku la lakou la.  Me ke aloha no i ka L.H.     G.L. KANEKAPU.

 

  I NA EKALESIA KOKUA OLE.-Ma kekahi mau malama i hala aenei, ua lohe kakou i ka pau ana o ka Hale Kula Kaikamahine o Makawao i ke ahi, a ua hoonele ia na kaikamahine e omo ana i na waiu o ka naauao malaila, a ua hoi aku lakou iloko o ka piha o na naau i ka mokumokuhua i ke aloha i ko lakou hale hoonui ike, i kapaia ma ka inoa Mauna Ola.  Ua lohe hoi kakou mahope iho, i ka mikiala ana o kekahi Mea Ha, nohano o keia kulanakauhale i ka imi ana i na dala i mea e hapai hou ia ni ia hale kula.  Aole hoi oia wale kai paipai, aka, ua uluku ae kekahi mau kahu ekalesia a lakou e noho kahu ana, me ke kau pu ana i ko lakou mau puu huahelu kokua, aka, ia makou i hele aku nei a ike maka i ka nani o ke kukulu ia ana o ia hale, me kona mau keena akea a me kona mau hale kiekie, ua lohe pu mai makou, nole e paa ana ia hale i na dala i loaa ma ka waihona, a oiai no hoi aole i hookaa aku kekahi mau ekalesia i ka lakou puu hua helu kokua, nolaila, ke paipai aku nei makou i na ekalesia o ia ano, e hookaa aku i ko lakou mau kokua o keia hale, mamua o ko oukou komo ana aku iloko o ka makahiki hou me ka inoa hilahila "me ka'a ole." Aole e poho ke dala i keia hale nui a maikai i kukuluia.

 

KA WAIWAI O NAKUAPA.-Ma ka Poakaki iho nei, ua noiia e hookolokolo imua o Ka Mea Hanohano E. H. Alena, e ka Loio Aeto, ka waiwai o Nakupa, e hoihoi mai no Kaaoaopa, oiai, ua hooholo ke Kiure he keiki hanai o Kaaoaopa na Nakuapa a me Puhalahua, na mea nona ka waiwai i make, e hoopaapaaia nei.  No ke ano nui o keia hihia, nolaila, ua hookaulua Ka Mea Hanohano, e waiho imua o na Lunakanawai ekolu, a na lakou e hooholu i ka olelo hooholo kupono.  No keia kumu, ua waihoia a imua o na lunakanawai ekolu.  O ka nui o ka waiwai io e hoopaapaapa nei, aia no ia mawaena o $30,000 a me ke $40,000.

 

Hawaii.

  HE WAHI HOOHALAHALA.-Ma ke kaapuni ana mai nei a ko kakou hoaloha Rev. S. Kauwealoha, iaia ma ka mokupuni o Hawaii nei, i knoa hiki ana mai ma ka Okana o Puna, ua makaukau ae na kanaka o keia Apana o Kona nei, me na makana i kupono no ka hookipa malihini ana, aka, ua hoonele mai oia i kona kipa ana mai ma keia apana, nolaila, oia kahi hoohalahala.

 

MAKE I ALOHA IA.-Ma ka Poalima, Nov. 11, ua make au o Keliimohala, he kaikamahine i aloha nui ia e kona mau makua, o ke kumu i make ai, ua waiho oia iloko o na la eha i ka mai, a ua kena aku kekahi kahuna iaia me na makua, "e hele i Napuu i keia la, i ko oukou wa e hiki ai i laila, o ka wa no ia e ola ai ko ianei mai," i ka hooko ana i keia olelo, ua hiki lakou i Napuu, a o ka luai a koko aku la no ia a make iho la.  Auwe! aloha ino ka mai puni wale i ke kahuna lapaau hoopunipuni.

 

  E halawai ana ka Ahahui Euanelio o Hawaii Hikina, ma Puula, Puna, ma ka Poakolu ekolu o Ianuari, M. H. 1871 e hiki mai ana, nolaila, e makaala e na hoa oia Aha, a e akoakoa ae i ka wa i hai ia maluna e like me ka hooholo ana a ka halawai i hala.  E hoomaka ia ka hana ma ka hora 8, maloko o ka luakini hoolepope, ma Puula.

     IOSEPA W. HANU, Luna Hoomalu.

 

HOIKE KULA SABATI.-E hoike ana ke Kula Sabati o ka Ekalesia o Puula nei, ma kekahi la kaawale o na la e halawai ai ka Ahanui i hoikeia maluna ae, a e hoala ana na lala o keia Kula Sabati, he wahi Ahaaina lulu dala, no ka pono o ka Ekalesia, nolaila, ua kono leo nui aku na nunu lawe lau oli@a a ke aloha, e lele auna pu mai e olioli lokahi pu aku me lakou, me na O-o leo honehone o ka uka iuiu Olaa, me na himeni i haku ia a mikioi e na haku mele oia uka.

 

NO KA HOONOHO ANA IA REV. H. MANASE I KAHU NO KEALIA.=Mamuli o ka palapala noi a ka ekalesia o Pukuana i ka halawai ana o ka Aha Euanelio o Hawaii Komohana ma Lanakila i ka 14-17 o Sept. 1870,, e hoonohe ia Rev. H. Manase i kahu ekalesia no lakou.  Ua aponoia e ka Aha ka lakou plapala noi, ua kauohaia keia komite e hoonoho aku, ke loaa mai ka palapala a pono ia Mr. Manase mai ka Aha Lunakahiko o na Makupuni o Maui mai.  Ua loaa mai, a ma ka la 25 o Nov. nei, ua hele aku ke komite e hoonoho, a penei na hana o ia la.  Ia Rev. G. W. Pilipo ka haiolelo ma Kek. 9: 10 He, anaina nui loa kai akoakoa mai o na hoahanau, ua piha ke unaina i ka heuoli nui, no ka mea, akahi no a ola ko lakou makapehu o ka noho ana ilihune a ka nele hahuna ole, akahi hoi a loaa mai, lele ae a luna haule iho kani, kaaka i ka leha.  Ia G. W. Pilipo no ka pule, hoonohoia Mr. Manase; ia Mr. Kupahu ka lima aloha; ia Mr. Papaula ka olelo ao, ninau, a paipai ana i ka mea i hoonohoia ; ia Mr. Kahookaumaha ka olelo ao i ka ekalesia a me kekahi mau ninau, a ana ia lakou i na mea e pono ai na hana a ka Haku a me ke kino o ko lakou kahu.  I ke kahuna i hoonohoia ka pule hookuu, a hoi aku ke anaina me ka naau mama.

            I. A. K.,

 

NA MEA HOU O HAMAKUA NEI.-No na mea kanu.  He ulu maikai na mea kanu ma keia aina a na kanaka iho no ka wi o keia aina, iloko ona la wela i heo aku nei.  O ke kanaka no i lawelawe mua ka lima iloko o ka lepo (ground) ua lawe mai no ia i na hua o no i loaa iaia, a o ka pue i lalau ole i ka o-o a mahi aku i ka wa pono.  Ua ili iho ia lakou kaukana kaumaha a ka pilikia, wi ai ole.  Nolaila, oiai ka wa pono.  E hopu i na o-o, a palau paha, a me kekahi mau mea kupono i ka mahiai a hana aku, o hiki hou mai auanei na la ino, o ka hoka hao no la.  No ke kanu Kilika.  Iloko o keia mau la e nee nei, ua ala like mai na kanaka o Hamakua nei e kanu i ke Kilika, mamuli o ka wehewehe pono ana mai a ka haole na na i hoala iho nei keia hana, kanu kilika, a me ka pomaikai e loaa ana i ke kanaka e hana ana i keia, e like me kana i hai ai ma ke Kuokoa.  Nolaila, ua nui na kanaka kanu kiliki ma keia apana.  Eia nae kahi leo ia oukou o ka poe e kanu nei i na kilika, e hana me ka hooko io i na ii a ko oukou mau puuwai, aole ka ike aku e mohaha mai ana ka lau o na kilika, alaila haalele aku, aole pela, e hana aku no a ike i ka pono me ka ole, o ku no auanei ka lakou la po keokeo ia olelo ia kakou Hawaii he Lahui molowa wale nolaila ea, imua e Hawaii.

  Ma keia wahi a'u noho nei, aole he nui o na kauhale, he kakaikahi loa, aka, iloko oia uuku o makou, ua lawe mai makou i ke Kilohana e ku nei, oia ka nupepe "Kuokoa" A o ko makou nui he umikumamakahi.  Ua nui ko makou makemake i keia nupepa mamua o kekahi mau nupepa e ae.  Ke ake nui aku nei makou o ka hoea mai o ka makou mau pepa, no ka makemake no e ike koke ina nu hou o ke kaua a me na nu hou o ko kakou mau wahi Pukoa nei, a me kekahi mau wai e ae.  Me ke mahalo.

            DAVID. KEAVEMAHI.

Panuhau, Hamakua, Hawaii Nov. 22, 1870.

 

Maui.

 

  NA HUNAHUNA NEA HOU O WAILUKU NEI.-Akahi no au a hoouna wuhi mea hou ia oe, e ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii, a ke neenee mai nei imua, e nui ne ai keia makahiki, ae pau ana paha keia Buke, nolaila, ke hoouna aku nei au i keia mau wahi hunahuna mea hou, ke oluolu ia nae.

  I keia Poakahi iho nei, 5, o keia mahina, ua noho ka papa hoopii auhau o ka apana o Wailuku nei, ma ka Hale Hookolokolo o Wailuku, a ua nui ka poe i hoohalahala, no ka hihia o ka helu ana a na luna helu o keia makahiki, no ke kupono ole o ka helu ana a na Lunahelu, i ka umikumawalu, ai ka hoolohe ana o ka papa Auhau, oia hoi ka Lunakanawai Apana, me ka Lunakanawai koho oia o Ukumea, me na Lunahelu, a o ka luna auhau, oia H. Kuihelani, ua akaka ka pono ole o ka helu ana, a ua olelo kekahi luna helu no ka mama loa o ka peni o ke kope ana, nolaila, ua iho hewa ka penei a pela i paa ai kekahi mau mea i helu ia ai, i na pela io ke ano o ka helu ana, he mea pono ole keia no ka lawelawe ana i keia oihana, no ka mea, o ka pilikia keia o ka lehulehule i na pela ka helu ana a na Luna helu o kekahi mau apana aku, oia no ke kaniuhu mau ana a na apana a pau e noho mai nei, a he nui na leo e ualo nei i na nupepa o kakou, no keia ano, o kekahi poe i hele mai e hoohalahala, he poe elemakule, ua auhau ia he auhau alanui, a kula, kino, a he mau keiki i hiki ole aku na makahiki i ka umi a oi aku, a noia hemahema ua hookuuia kekahi poe, he poe hapa loa kai paa a o ka nui kai hookuuia.

  Aia no paha i na Apana e ae kekahi e like me keia, ua oi aku nae ka ikaika o ka Lunaauhau ma kana hana, a ua hilinai oia maluna o ke kanawai no kona ano maa no hoi paha i keia hana kekahi mea i makaukau loa ai.

  NO KE KAUKA E NOHO NEI MA KEIA APANA.  Ke hana mai nei ke Kauka i kana hana i ike, he lapaau, a ua a ne pau ka make nui o ua apana nei i keia mau la, a i keia mau la iho nei, ua hele aku kekahi kanaka o Kamauoha ka inoa, ua noho loihi oia me keia mai he umi makahiki ae nei ka noho ho pilikia loa ana, ai kuike ana o ke Kauka, ua olelo aku oia i ka mea mai i elima la, e kali ai, a i ka pau ana o na la elima, ua hele aku ka mea mai i ko ke Kauka hale, o ka manawa noia i hana ai me kekahi pahi iloko o oke aniani a i ka hemo ana mai o ka pahi i hou ia ai, o ka wa noia i ki aku ai ka wai me ka ikaika, a i ka pau ana o ka wai, o ka emi noia o ka nui o ua wai nei, a like me mamua, a o ka pau noia o ka pilikia, a ke noho oluolu nei i kieia mau la, a he kauka makaala keia ma kana hana, a he oluolu ka launa ana aku me keia kauka, a ua pomaikai keia mau apana i keia kauka e noho nei, a ke Aupuni i hoonoho mai nei.

  HE WAHINE HANAU A MAKE AKU LA.-I ka po o ka la 4 o keia malama, ua hanau kekahi kaikamahine hapa haole, o Sela kona inoa, a o Peka kona makuakane, a ua mare koke iho nei no i ke kane, aole i hala ka malama o ka noho pu ana, me ke kane e lawe ia aku la i ke ala hoi ole mai, ua hapai e no mamua o ke mare ana, a ua ola no ke keiki a e ola loa ana paha oila, aia no nae i ke Akua ka mea nana i hana ka lawe aku, e ka waiho mai, e hoonani ia ka Haku a mau loa aku Amene. J. A. KAOHAIULA.

Halaula, Wailuku Maui, Deb. 7, 1870.

 

HE KANAKA PAUAHO I KONA OLA IHO.-Ma ka la 29 Nov., hele aku la ua kanaka nei o Waipuilani, kona inoa i Ukumehame, mai Waikapu aku nei, aka, aole oia i hiki ilaila, a ua haohao kona ohana, a ua huli knoa ohana iaia a loaa oia ma ka la 15 Dec., nei.  Ua kaawe oia iaia iho, maluna o ke kumu kukui, i Aalaloloa.  Ua waiho ke la he wahine mahope nei e nana ai i kona kino ana i hanaino ai.  "Ihola ka aia i knoa naau, aole Akua ma ka lani."  Pela keia kanaka i hanaino i kona ola iho.  Ua lohe wale ia mai, he pupu pake ke kumu o keia hana pegana a keia kanaka, ua makau oia i keia mai, ua kaawe iho la, aole no i ano pake maoili, aka, he ano pupu paha ke ano, aka @ wahi kumu okoa ae paha kekahi.

            L. K. MALIHINIELE.

Waikapu, Maui, Dec. 15, 1870.

 

I hookahi ka manao no kakou a pau.

 

  He leo uwalu ia oukou e na io Hawaii a me ko na lahui e ae.  No ko'u ike ke hanu a puaa nei keia makahiki, a e make ana oia ma ka Poaono ka la 31 o Dekemaba, pela no hoi e make pu ai me ka Buke 9 o ka nupepa Kuokoa, nolaila, ke nonoi aku nei au i ko oukou ahonui, e lokahi ka manao, e ku iluna a e lalau like na lima i ka nupepa Kuokoa, a e wehe hoi i ko oukou wahi hipuu lau oliva a ke aloha, a e haawi aku me ke kanalua ole, ma ka lima o ka poe paahana oia nupepa, no ka mea, o ka nupepa nona keia kumumanao, oia ke koo ikaika hookahi @na ko kakou aoao, iloko o ka wa hoouka kaua a na Lunamakaainana, a oia no hoi ke hakoko ikaika nei me na kipikipi kue-e ana, hoomauhala, a ke kuailo mai nei oia i na nane huna a ka poe i haawi wale i na pomaikai no hai, a ke haawi pau mai nei oia i ka hapa nui o kona mau kolamu no ko ka lehulehu makemake wale no, oia hoi na nu hou kuloko a me na nu hou kuwaho, a me ka moolelo o ke kaua ma Europa a me ko na aina e.

  Nolaila, aohe wahi hemahema iki o keia nupepa a kakou e hoowahawaha ai, a o kakou wale no koe o ka lawe nui ole i ka nupepa Kuokoa, a me ka hookaa mua ole i ka uku pepa, oia ka pono, o ka lawe nui i ka nupepa Kuokoa me ka hookaa mua i ka uku pepa, a mai pani hoi i ka waha o ka hipi nana e hehi ka paloa.  Nolaila, imua e Hawaii o Pele a me na elemakule poohina ekolu, a o oe aku hoi mahope e Maui o Haleakala, pela aku hoi o Molokai o Olokeui, a me Lanai owai la hoi, Oahu hoi o Kaala me Konahuanui, a o Kauai hoi o Waialeale a me Niihau o nalowale iho la ia'u, nolaila, e ku oukou iluna me ka makaukau loa, humea mai ka malo a ku ka puali, ka ia mai ka mahiole, lalau like na lima akau i ka nupepa Kuokoa i pahi na oukou, a e maki aku imua o ke kahua kaua, no ka hoouka kaua me na enemi.  Oia iho la kahi mana imua o oukou e na makamaka.  Me ke aloha i ka L. H.

            S. ONI.

  Honouliuli, Wea, Oahu, Dec. 8, 1970.

 

Na Luna Kuokoa nui no Kona Oahu,

M. H. 1871.

Z. P. Poli,

W. H. NAILIPELAPELA.

 

Hebedoma Haipule,-Mai ka la 1 a i KA LA 7 O IANUARI, 1871.

  Sabati, Ian. 1.-NA HAIAO-No ke ano nui o ka pule a me ka hui pu ana ma ka pule.

  Poakahi, Ian. 2.-PILI KINO-E hoomaikai aku no na pono pili kino, e mihi i ka hewa, a e pule i hoonuiia ka pono o kela me keia, me ka laa ana o kanaka i ka hana a ke Akua.

  Poalua, Ian. 3.-NO NA AUPUNI.-E pule no na Poo Aupuni a pau, ma ko kakou nei aina a ma na aina e ; i laha ka maluhia a puni keia ao ; no na pono hoomana, i holo mua ka oiaio.

  Poakolu, Ian. 5.- NO NA OHANA.-E pule no na makua a me na keiki, a no na pomaikai o na home Kristiano ; uo na lima hana a me na haku ; a no na kula a pau.

  Poaha, Ian. 6.-KA KUINA KRISTIANO-E hoomaikai aku no ka hui ana o ka poe Kristiano, a e pule i hoomahuahuaia ka manao lokahi o ka poe Kristiano a puni ke ao nei.

  Poalima, Ian. 6.-KA EKALESIA KRISTIANO.-E noi no na Kahunapule a pau, a i mahuahua ae na paahana ; e pule no na luna a me na hoahanau o na Ekalesia Kristiano.

  Poano, Ian. 7.-KE AO NEI.-E pule no ka laha ana o ka ke Akua olelo ma na aina a pau ; no ka poe kalepa a me ka poe ake@kamai ; i hooliloia i mea Krstiano na pono naauao ; no na Kumu a me na Ahahui Misionari, i hoohaliia ko ke ao nei mamuli o Kristo.

 

HELU 100! HELU 100! HELU 100!!

 

MA WAIKIKI IHO O KA HALEKUAI NALO ME@ o Mr. HALEWAI, e kuaiia aku ai na ano lole he nui ana ke kuai liilii a manuahi loa, a ma ka HALEKUAI NALO MELI ae hoi, e kuai kukaaia aku na ano Lole he nui wale.

  E hele mai a ike no oukou iho a lu-la iho, me na hoomaikai aku i na kanaka Hawaii, no ko lakou kipa mau ana mai e kuai i ua w@ i hala ; a ke lana nei ka manao, e hoomau mai ana no oukou pela, oiai e kuai ia aku ana me na kumukuai haahaa loa.      JNO T. WTERHOUSE (Halewai).

  Honolulu, Dec. 23, 1870.     473 @

 

Aliona Kauka o na mai Pake!

 

E na mea i loohia e ka mai Pake, ke kahea 'ku nei o Aliona (Pake Kauka) ia oukou, e hele ae ma kona hale noho, ma Alanui Hotele, a me Alanui Manakea, a e loaa no oia ia oukou, a nana no e hoola i ko oukou mau mai ola ano.  Ua hoi mai oia mai Hilo mai, a ua minamina ko laila poe mai iaia, nui ko lakou palapala mai iaia, e hoi aku malaila, aka, aole ae o Aliona-no ke kupono o kona ola ma ia wahi no ka ua.  Nolaila, ua oi mai nei oia, a e pono oukou ; e hele koke ma kona wahi, a e loaa no ia oukou na laau maikai, e hoopau loa ai ia mau puupuu ano ino! E makaala oukou! a e hele koke i ona 'la, a e ola no!! Mai kali! e wiki!! a e hele a e pakahi, a e hele no a pau!! aohe akamai e ae, oia wale no! nui ka poe i hoola ia o keia kulanakauhale, eia no lakou ke noho maikai nei, aole pii hou-Nolaila, e hele ai i ona 'la, a e ola no oukou.  Oluolu no ka uku a e olelo no, no oukou.       373-4ms.

 

KAUKA C. P. NICHOLS.

 

HE KAHUNA LA PA AU AKAMAI I KA HAAWI ANA i na laau no kela a me keia ano mai.  E hiki no oia ke ninaninauia ma kona Keena Lapaau ma ke kihi o ke Alanui Kalepa me Papu, mai ka hora 11 a i ka 1 ; hora 4 a i ka 5.  Kahi noho ma ke Alanui Beretania, Helu 98. 373-3ms.

 

OLELO HOOLAHA.

 

E kuai kulalaia ana he 11 Bip w, 2 Bipi k, 9 lio, 1 piula, i ka Poakahi, la o Dekemaba, hora 12 o ke awakea.  (Eia uae, ina he hana ma ia la, no ka hoomanao ana i ka la hanau o ko kakou Haku, e hoopanee aku no i ka Poalua) O na bipi a pau, na Kaliwa, haole o Waolani, Nuuanu, ua ike no ia ma ka Pa Aupuni o Pauoa, Apana o Honolulu O na lio-Lio K hulupala lae kea keokeo ma ke kua pK akau-Lio w keokeo k napuka K2 akau, P hema-Lio k keokeo kuapuka KC-AP akau! hema-L@o k ulaula k@apuka SII akau-Lio k ulaula ku@puka A hema akau-Lilo k ekokeo aole ikeia ka hao-Lio k ulaula aole hao-Lio k eleele wiwi kuapuka MLFF akau.  K hele mai ka poe makemake bipi hanai a Ho holo hoi, me na dala pu mai no, o hoi nele oukou.      P. KAAIAHUA, L. P. Aupuni.

  Pauoa, Dek 23,         (473 It@)

 

OLELO HOOLAHA.

 

OWAU o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke papa aku nei au i na kanaka a pau, na Haole, Pukiki a me na pake mai hoaie mai oukou i kuu wahine mare oia o MRS. WAWAE KEAWE, no Ooma, Kona Akau, Hawaii, ua kaawale ko maua noho ana i keia wa, nolaila, ina oukou e hoaie mai ia'a malu@a iho no oukou ia poho, aole a@ hookaa @ i kana ale.  Me ke aloha no.  Ke hoi nei ko Akahipuu keiki lalawai ua ahiahi.

            KANAINA.

  Kaupu@hu, Kona Akau, Dek. 13, 1870.    473-Its

 

$15.00 MAKANA.

 

E IKE auanei na kanaka a pau ma keia wahi, a i ka poe e hele lulu wa@ ana ma ka Halekuni Iudaio, ma Kolopa, e uku no au i ka makana maluna ae, i ke kanaka e lona ai ka Wai Pakeke, i palapalaia penei.  E LEVET, N. 2082. a hoili i mai ia'u, ma ka Hotele aina ma Liiiikawai, Aluoui Hotele, Honolulu.  AHIONA (Pake). Mea Hana Wati.

  Honolulu, Dec. 24, 1870.     473-1m

 

OLELO HOOLAHA.

 

E IKE auanei na ano kanaka a pau ke nana mai, ela ma ko'u lima kekahi lio kane puakea i ai i na mea kanu aohe maopopo kona hao kuni, no ka hapala pu, aia ma ka ulia hope hema, he keokeo na puupuu wawae o hope, a he keokeo mai ka lae a ka ihu.  A ina oe e ike e ka mea nona keia Ho, e kii koke mai oe me na $3.00 o ka mea kanu-$1.50 @ lilo no ka hoolaha ana, a me kuu malama ana i kela @ keia la 25, ka pepa, inika, he 8 la o kuu malama ana.  Ua hoolaha aku au ma na huina alanui o Honolulu nei, mai ka la 11 a i ka la 19 ia malama no.  A i kii ole mai oe a hala na la he 15, lilo loa keia lio ia'u.

            APIO (Pake)

  Palikea, Maemae, Dek 19, 1970.     437-2@

 

Noho Lio! _ Noho Lio!

 

O NA NOHO LIO MEKIKO A MAKEPONO LOA I humuhumuia me na ili Kaleponi, e loaa no ma ka Hale Hana Noho Lio o

DALTON & BLAUVELT,

430-1Y*          Ma Alanui Moi, Honolulu.

 

OLELO HOOLAHA.

 

KE PAPAIA AKU NEI NA MEA A PAU O PAPAAKOko me Haleaha na alua e waiho ana ma Koolauloa, Oahu, aole e hookuu wale i ko lakou mau holoholona maluna i na wahi i hoikeia ae la maluna, ina e komo hewa ka Lio, Bipi, Hoki, Puan, Miula, e uku lakou pakahi dala, ($1.) ina a hoopau i na mea kanu, e uku hou no e like me ka nui o ka poino a poho.  A ina he Hipa, Kao, Moa, he hapaha pakahi no ke pono, a ina he Manu Kaka, ha hapalua pakahi no ke poo, a ina he kanaka kuleana ole.  aole hiki iaia ke hele ma na wahi i hai ia ae la maluna, a ina e ku-e kekahi, e uku no ia no ke komo hawa $1.00 E hopu no ka maua mau Paniolo, oia o Papawaho me Kauahikaua.        AKOWAI, AHUNA, NUO, Pake.

  Haleaha, Koolauloa, Ian. 22, 1870. 426-1y

 

HALE PAI KII!

 

AIA KO'U HALE PAI KII MA MONIKAHAAE, Mawaena o ka HALEKUAI BIPI a me HALEKUAI MEA AI o S. SAVIDGE ma ke Alanui Papu.  He emi loa ke kumu kuai o na KII.    11. L. KEIKI (CHASE.)

  422-1Y         Mea Pai Kii.

 

PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO

O KA

MOKUAHI HAWAII

"KILAUEA."

 

HAALELE ia Honolulu i na Poakahi a pau-Hora 5 ahiahi-

            "           Lahaina i na Poalua a pau-hora 7 kakahiaka

            "           Maalaea           "           "           19        "

            "           Makena           "           "           12 awakea.

 

KA HUAKAI HOLO I HILO.

 

HAALELE ia Kawaihae i na Poalua alua, no Hilo-Hora 9 @

            "           Honoipu i ka hora 11 aumoi, me ke kaiewa aku i Naohaku, ma ka hora 1 kakahiaka.

 

HULI HOI ANA MAI HILO MAI.

 

HAALELE ia Hilo i ka Poakolu                     Hora 5 ahiahi

            "           Mahukona i ka Poaha              "        4 wanaao

            "           Kawaihae i na Poaha a pau     "        3 ahiahi

            "           Makena           "           "           "        10 ahiahi

            "           Maalaea           "           "           "        1 wanaao

            "           Lahaina i na Poalima a pau     "        6 kakahiak

 

KA HUAKAI HOLO I KONA.

 

HAALELE ia Kawaihae i na Poalua alua a pau         Hora 12 @

 

HULI HOI MAI KEALAKEKUA MAI.

 

HAALELE ia Kealakekua i ka Poakolu-Hora 12 awakea

            "           Kailua i ka Poakolu        "     6 ahiahi

            "           Kawaihae i na Poalua a pau    5 awakea

            "           Makena           "              "      10 ahiahi

            "           Maalaea           "              "      1 wanaao

            "           Lahaina i na Poalima a pau     6 kakahiaka

 

C.H. JUDD (KALE KAUKA,)

467-wm                       AG@A.

HALE PAI KII.

 

UA MAKAUKAU KA MEA NONA KA

inoa mahalo nei no ke pai ana i na

KII PEPA

me ka maikai loa.  Aia kona Hale Pai Kii na kuhi o KINI Pai Kii mamua, maluna ae o ka Hale Pai Nupepa "Kuokoa."

            YATSING (pAKE.)

470 5M            Mea Pai Kii.

 

LIO NALOWALE!

 

&5.00 MAKANA.

 

E HAAWI no au i na DALA ELIMA, i ka mea a mau mea paha e lona ai kua lio wahine ulaula, hao kuni me he kala hale la ma ka oha hen@a uh@ akau K A o ka mea o @ ai a hoihoi mai, ma ka Hale Kamana o @. G. OSBORNE, @ Alanui Alii, mauka iho o ka Halekuai o @ ia

472-4ts            WILLIAM MORSE.

 

PULUPULU.

 

NO KA HOE@ ANA O KE KUMUKUAI O NA PULUPULU ma Europa, no k@ kaua nui, e haawi akua no au oia keia hope aku EONO (6) ke@ no ka paona hookahi o ka Pulupulu @ @, Helu 1.

Sept. 24, 1870.            (460-3m)         Ii. M. WINE.

 

DILLINGHAM & CO.,

NA

MEA HOOKOMO MAI A KUAI I NA MEA HAO, NA MEA hana oi, Lole, Pena, Aila, a me na waiwai a pau.

Helu 95, Alanui oi, Honolulu. 427 6ma.

 

OLELO HOOLAHA.

 

OWAU O KA MEA NONA KA INOA MAlalo nei, ke hoolaha aku nei au i na kanaka a pau, na HAOLE, i na PUKIKI, PAKE, a me na kanaka o na lahui e ae, e hele mai me ko'u HALE HUMUHUMU KAMAA, HELU 70,

 

ALANUI NUUANU, HONOLULU.

 

E lawe mai no hoi i ko oukou mau KAMAA kahiko, a na'u no @ hana hou aku i na HILA AULII ano hou maikai loa me ka uku haahaa ; a ina e paa ole ka'u hana ana, alaila, e @ aku no au i ka oukou DA:A. a e hana aku no au i Hila hou, @ ka uku ole mai nae o oukou.  Eia kekahi ; ina @ e lawe mai i na kamaa kahiko e hana hou, e pono no e kii kok@ mai.  Ina wau e kali aku a hala na malama ekolu, alaila, e kuai no au me ka mea e aku.  A ke kauoha aku nei no hoi au ia oukou, e hele mai oukou e kuai i na

NOHO-LIO hou maikai.

            NA KAULA KEEHI,

                        NA PALE KEEHI,

                                    a me na KEEHI NOHO maikai @,

 

E kuaiia no me ke kumukuai @ loa a ia oukou iho @ kekahi hehi mai, haule @ iho @ o ka'u kumukuai i @ ai.  Mai poina, e hele mai maanei nei.  E loaa no au ia oukou ma ke Alanui Nuuanu, ma ka Helu 70.

                                                                                                                        ACIU (Pake)

  Honolulu, Sep 1 1870.                                                                                 437-4m

 

Na Mea Hoohiehie o na Wahine.

 

MA NA MOKU I KU

HOPE MAI NEI, UA LOAA

MAI I KA MEA NONA KA INOA MALALO

Iho, na lako hoohiehie o na wahine-Na Pua Lo@ @, @ Lei A-i Pupu, Papale, Iho Papale, na Pua Kauikau @ a Hapa Kanikau.  Eia he mau Kalepa Eleele Pu@kane, @ Mikina-lima maka epena e Thompson, Veleveta Kilika, @, Lhine, na mea ulana a pela aku, a pela aku.  E kuaha au lakou ma ke kumukuai makepono ma ka Halekuai o

                                                                                    Mrs. McDougall.                    

            Helu 38, Alanui Papu, Honolulu.                                                        443-tf

 

KUAINA! KUAINA!! KUAINA!!!

 

KUAINA LAWAIA,

     KUAINA LAWAIA I HILOIA.

@kuaiia no e   DILLINGHAM & cO.

   461-3M                   Na Hope o Hanele Daim@

 

KAUKA A. C. BUFAMA.

 

WAHI NOHO A HALEHANA. MALALO o ka HALE HOOLE WAIONA, ma Alanui @, @ mau hale ae ma ka Akau o Alanui Nuuanu.

  Ke malama mau @ ke Kauka ma kona Hale Kauka i na mea Lapaau a me na Laau Lapaau, na Wai Ala, Kopa, Aila, Lauoho, H@ Palaki Lauoho, Kahi, ua mea ala Koeno lole, Hua-Lukini, Wai@la a pela aku, a pela aku, no ke kumu@ mai haahaa loa ma ke koike.                                                                                                               @-3m 

 

I NA LUNA "KUOKOA."

 

KE KAUOHAIA aku nei na Luna "KUOKOA" a me ka poe lawe pakahi, e hookau koke mai i ko lakou uku Nupepa i keia manawa.  No na Luna a me ka poe pakahi ma @ mokupuni a ae, e haawi i na dala ma ka @ o na Kapena moku, a ma ka Leta no hoi, a e hoouna pololei mai.  Ehoolohe i keia e pono ai.

                                                LUNA HOOPONOPONO o ke "KUOKOA."

  Honolulu, Oct. 22, 1870                                                                              464-tf

 

Wm. Weight.

UILAMA.

Amara, a Hana Kapuai Lio.

ALANUI ALII mauka o ka HALEWAI,

Honolulu.  Ua makauka@ no ka Hana Kapuai Lio.

                        (425-@

 

KUAI EMI! KUAI HOLO!

            Ma ka hale o UILAMA.

Hale Kuai Ala @ o Uilama (@)

431 1y             Ma ke kihi o ke Alanui Nuuanu a @Kaaka

 

HALE MU!

 

HALE KUAI MEA AI!

 

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai @na keia hale, i lohe oukou e na makamaka Pa wa@ a pau!

RAIKI no Waimea, Kauai mai,

            PALAOA maikai loa,

                        KAMANO IO ULA NO Keamolewa mai

BIPI uahi no Kaleponi mai,

            KOPA keokeo-KOPA ulaula,

                        AILA HONUA! AILA KOHOLA,

                                    KOPE-PAAKAI.

                                                Ai no na Lio me na @

Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano.

            PIA NO HAWAII MAI,

                        PIA AI-

A he nui loa no na mea ai maikai e ae.

Nolaila la ea, e na makamaka, e hele mai no @ kahi @ e ike maka no oukou i keia mau mea i halia ae la @

                                                                                                                        Me ka mahalo.

                                                                                                            I. BATALETA

422-3ms