Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 29, 22 July 1871 — Page 2

Page PDF (1.74 MB)

This text was transcribed by:  Kia‘i Ah Mook Sang
This work is dedicated to:  my friends and family

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Aole no hoi o‘u manao, he pono iki ko‘u.  Aka, o oe, aole oe e hiki ke kalaia no kau mau hana o ka la 4 o Sepatemba no ke pale kupono ole ana aku ia Parisa, a no ka hoopaakiki hoomeamea wale ana tho no i ka aina, me he heluhelu pahee  ana la, a hoopaa iho la i na mea kaua maloho o na luna o ka lahui i piha i ka pihoihoi-alilo iho la ua mau mea kaua la, i mea make ole e kue aku ai i ka enemi malihiai a mahunehune ole hoi lakou; a hanahoomaauea iho la i na hiki mua o ke kuikahi; a ma ka huaolelo i puka, ua pau ka hana ma ka luku pu ia ana o Parisa.

KE NOIIA AKU NEI KE KOHO BALTA PUNI

            Ua uhuhi ae nei oe i ke kiaha a hiki i ke kaekae-ua piha o Porani i ka huhu, a e hoohewa mai auonei ka hamuna hou 13 oe.  iloko o ka pouli a Farani i lele aku nei e au-imua o na maka o ka poe hoomaewaewa nana i puhi i na kia loloa, a uhaipu ae la i na weakala hanohano alii nani, oiai o kela a me keia apena pakahi, ka mea nana e i mai, ua ku a eha na nuau a pau o ke kanaka Farani koa he wea kupono eimi hou aku a loaa on a malamalama puipui ae. Aole e loaa keia iloko o ka poai o ka poe hookohukohu u kanaka aloha lahui ponoi; a ina aole ia, alaila, aohe mea e ae, he hakaka a he liau naeke wale no. Aole o loko o ke kumu e hoole ni na anaina o ke au linu; iloko o ka have heokeo a Farani e hoomanao luilu ole aku ai; iloko o ka hoole o ka halota puni ana; iloko o ka "inaina keokeo" e pani mai ana i ka have keokeo; iloko o na hokai ana a ka poe hooio he pale lahui; iloko o ko na Stuart hoi hou ana mai; aole i ka wa ano e loaa oi ia Farani he lani e malumalu ai. Aole! no ka mea, he ahahui hou a he hana hou kai makemake nui ia. Ke noi mai nei ia-ame na pono o ka wa hoa me ia-ka haalele ana o na mea a pau imua o ka makemake o ka lahui, me ka lanakila a ine ka hoakaka inua ia a pololei.  Hookahi au mea i koe e kupinai hou aku ai, aohe mea e ae, aka, o ka maoaoio i ke aupuni alii aohe ia he mea onooouiu.  O ke kahua paa wale no o ke kukulu, o ke ala hoo kahi wale no, e kauo ia mai ai ke kukulu ana i aupuni, o ka hoopii wale aku no imua o ka lahui a kakou e hiipoi nei, a maluna hoi on a o Furani e pono ui e hana aku.

NAPOLIONA IEROME

            Londana, Mei 21, 1871.

            Parisa Iune 22- He 15,000 ka nui o na kanaka pio i hooinaia i kekahi wahi kola nakauhale o Farani, o Fontainebleau ka inoa, kahi a na Ahakoa elua e noho la.

            Aia o Gamabetta i ka mokupuni o Malta. He lwhulehu loa na kipi i uluia ae a malaila e houluulu la.

            Vaseile, Iune 23-Iloko o ka Hale Ahaolelo i keia la, ua hoike aku ke Kohina Kainiania no ka ninau, pehea la ke ano o ko Parisa no ka wa koho balota, ua ae ia na mea a pau i kela a me keia makaainana no ke kau koho balota e hiki mai ana, ke keakea ole i ka maluhia o ka lehulehu.  Aka, o na hoalaala hoohaunaele a me na hoiliili hauwalaau, aole loa e ae ia aku.

            Ke hoike mai nei ka nupepa Farani La Liberte he hakaka ikaika ma Boulevards, i Parisa, mawaena o kekahi kanaka Farani e holoholo ana a me kekahi poe o ka puulu alii koa Perusia; a mamuli o ka Gen. Makamahone luna nui no na koa Faruni, ua kauohaia aku ka Alibikaua nui o na koa Perusin, aole e komo hou mai na alii koa Perusia iloko o ke kulanakauhale.

            Ladana Iune24-Iloko o ka Hale Ahaolelo o na makaainana o ke aupuni o Beritania, he elua mau hana ano ole i waihoia mai i mea noonoo na ia hale. Uia ka manao e hana i alanui  maikai loan no ka pa Hale Alii Buckingham; a o kekahi, e kuai i na pa hale alii noho ole ia, a e hookaa ia mau dala no ka aie aupuni. O keia mau mea a i elua, ua hoole wale ia no.

            Ua ulonoia ae, e hookiekie ia ae ana ke Keiki Alii Artur i Duke Cluste, a ke makemake nei ke aupuni, e hookohu e ia, mamua o ka hookuu ana i ka Ahaolelo, i meae hiki ai ke laweia mai i bila e kuai ai i wahi noho no na alii ma Irelani.

            Parisa, Iune 24-He 47 ka nui o na moku kaua Farani i boonele ia i na pu ole, a ua hookuuia aku, he 12000 na luina mai ka noho na hana aku maluna o na moku.

            Madarida, Iune 24-Ua kena aku nei ka Moi hou o Sepania, i na Peresidena o ka Ahaolelo Alii a me ko na Makaainana, e hele mai kukakuka pu me ia. A hiki loa mai nei i keia manawa, aole loa ka Moi i hookuu aku i na Kohina e noi mai nei e waiho mai i ka oihana.

            Madrida, Iune 25-I ka Poakahi, ua noho mai ka hapa nui o na Hale Ahaolelo eloa, e noonoo no ko ka Moi paa ana, e hoole i ka hookuu ana aku i ko na Kuhina koi ana mai e hookuu aku. Aole i ike ia ka hopena.

            Lindana, Iune 25-Ke olelo mai nei ka nupepa Observer o keia la ua makaukau ka pipe huhikuhi ma ka aoao o ka poe alii Oliana e waiho aku imua o ka aina, i na e koho io ana ka Ahaolelo, ke aupuni a lakou i makemake ai he Moi, oia ka hoopau ae i ke Kupukanawai; a ina e ae ia mai e lilo ka noho alii ia Covna de Chambord; aka, in a ua kiekie ka hanohano i kona, alaila, e haawiia aku ana ka noho alii ia Covna de Parisa.

            Parisa, Iune 26- Ke olelo inai nei ka nupepa Figaro, e hele aoa na Alii Oliana i Frohsdoff, malaila e kali malie ai no ke ano aupuni a ka aina e koho ai.

            Nu loka, Iune 27- O ke ano o ka na Perosia hooponopono mau poali kaua ana, ua  lawe ae nei o Farani i mea nana e ao ai a makaukau. Ke olelo a mai nei, he peikau nui ka lakou ma ka Poaha.

            I ka la apopo e hoolaha mai ana ke Komite Ripubalika i na inoa o na Luna Makaninana e kohoia aku ai.

            Ua hiki mai o Gamabetta, ma ke kulanakauhale o Bodeau, ma ka la Sabati a haiolelo ia wa no ka pono e kukulu hou ia Farani. Ua makemake oia i ko Lui Blanc mau manao.

            Ua hoopuka ae nei o Peresidena Tiera he olelo no ke kukulu ana i mau legiona koa Moblie, malalo o gen. D' Arnis, i mea nana e hoomalu i ke kulanakauhale o Vaseile. A eia ka nui o ia mau koa, hookahi puali kaua lio, a i ewalu mau puali koa hele wawae.

            Ua hoopuka ae nei o Peresidena Tiera he olelo no ke kukulu ana i msu legiona koa Mobilr, malalo o Gen. D' Arnis, i mea nana e hoomalu i ke kulanakkauhale o Vaseile. A eia ka nui o ia mau koa, hookahi puali kaua lio, a i ewalu mau puali koa hele wawae.

            NU HOU HOPE LOA!

            I ke awakea Poakolu iho nei, Iulai 19, ku mai la ke kiapa Cometa, iloko o na la he 15 mai Kapalakiko mai. Malnoa mai ona, i loaa mai ai keia mau no hou malalo iho, i unuhila no ko oukou papaania heluhelu mea hou.

OKAIKAI PAHA AUANEI O GEREMANIA IA BERITANIA.

            Nu Loka, Iulai 24-Ua hiki mai he palapala i kakauia ma ka la 23 ma Balina, i ka nupepa Elele o keia kulanakauhale, e olelo ana, he mau palapala hahanu ka i holo iho nei mawaena o ke Keiki Alii Bisimaka a me Haku Grandville, ke Kulina o ko na nina e o Beritania.  Ke nana malie aku nei ke aupuni no ia kukumu, aka, ua haiia mai au, ua palapala aku nei o Bsimaka i ke Kuhina Noho o Perusia ma Ladana, e hai aku ana ia ia, ua makemake ke aupuni o Geremania e lilo mai ka mokupuni o Helifoland, a ua haawiia aku ka mana i ua Kuhina la, e hoike aku ka mana i ua Kuhina la, e hoike aku i keia manao imua o ke aupuni o Beritania, no ke kuai mai ia mokupuni.  Ua pane mai o Granville, e olelo ana, aole loa o Enelani e hookuu iki aku ana i Heligoland, a no ia mea, aole loa o Enelani e nana aku ana i na koi mai a ekahi e hoolilo aku ia mokupuni.  No keia mea, ua pane aku o Bisimaka mao o ke Kuhina Perusia la, e hai ana, o ka lilo nua mai o Helolard, he mea ia e maluhia pono ai ko Germania mau kapakai, e wehewehe ana i na mea kupono no ka hoahu lanahu ana, a he keakea aku hoi no na lele kaua mai, oiaoi malaila kahi o na aumoku Farani i lealea loa ai, a malaila hoi e hiki ai ke pani ia Hamburg a hoaalouhee i ke kalepa ana ma na kapakai o Geremania.  Ke nana aku, me he mea la, no Geremania no ia aina o Heligoland, a o kona lilo ana i ke aupuni e, ua  like ia me he pula kaumaka la ia Geremania. Pane mai no o Grandville, ua hoopaa o Enelani e paa a e noonoo no kona pono iho; a o ka makemake ana mai o Geremania e lilo aku nona, aohe ia he pono nona, no ka mea, aole i hoomalu iki ia kela mokupuni e na rula malalo o Geremania mamua.

            HE KALA ME KA POE COREANS.

            Ua loaa mai i ke poo aupuni o Amerika Huipuia kekahi palapala, mai a Comodoa Rodgers mai o ke moku kaua Amerika e ku koke ana ma Corea. Kina, e hoike ana no kaua ana me na kanaka kamaaina o ia wahi, a penei kana leta:

"Corea, Iune 23, 1871.

I ke Kuhina Kaua:-No ko na kanaka Corea mihi ole mai no ka lakou pepehi mainoino i hoikeia, ua lele aku makou ma Kang Noe ma ka la 10, a hoohiolo iho la i ka papu malalo a me na lako kaua. Ma ka la 11, lawe ae la makou i kekahi papu hou a mahope ki aku la a pau i ka hiolo, a lawe pio mai la i kahi paa o na Corea. Alima aenei pau i laweia mai. O na koa e paa ana i keia mau papu, he 11,000.  He hakaka ikaika me na puupuu lima ma ka Hale Kiai.  O na pukuniahi nui, ua ulupaia-eha haneri a me kanawalu na pukuniahi liilii i lilo pio mai. He nui loa aku n pu liilii kaaupoohiwi a me 50 hae, i lilo pio pu mai. Ua helu makou a he 243 ka make o na Corea a puni ka hale kiai. He ekolu o makou i make loa.   O keia no ka lutanela wiwole McKee, ka mea mua i komo iloko o ka hale kiai, a i make hoi i ka poka a me ka ihe; o na kanaka D. Hanrahan a me S. Allen na mea e ae. O ko makou mau mea eiwa i eha, ua pau i ka lawea mai a e ola mai nei.

            (Kekau inoa ia) Ioane Rodgers.

Komodoa o na Aumoku Amerika H.,"

No Amerika Heipeia.

            He wahi hoopaapaa a kuee ikaika mawaena o ke Kuhina Waiwai o Amerika Huipuia a me ke Koininiue Plesonton o na Loaa Kuloko.  Ua hoole ke Kuhina Waiwai i ka palapala aelike a Pleasonton i hana ai, no ka hoolako aku i ka Pleasonton Boro o na hana me na poo leta.  O keia kumu ka mea nana i hoopiipii ae i na manao huhu mawaena o laua, a palapala ino aku, palapala ino mai.  O ka hopena paha auanei o keia hana a laua, o ka haalele o kahi, a i ole ia o kekahi paha o laua.

            He haunaele ma na lua eli kala o Sulter Creek, mokuaina o Kaleponi, mawaena o ka poe pashana. Ua hala aku aku ilaila na koa e hoomalu ai i ka maluhia.

KA PUALI KOA GEREMANIA MA FARANI.

            Ua haawi aenei ka Emepera Uilama o Germania i kena olelo paa, e lioohui i na puali koa a pau o Geremania e noho nei ma Farani, i hookahi puali nui, a e kupaia kona inoa, "Puali Koa noho ma Farani" me Generala Manteuffel ke poo nui o ia puali.

KA EMEPERA O BERAZILA.

            Ua hiki ae ka Emepera kaue a wahine o Berazila ina Parisa. E noho ana paha laua ma Europa e hooluolu ai a hiki aku i ka malama aenei o Feberuari, alaila, huli hoi mai i Amerike Hema.

NO ITALIA.

            Ma ka la 28 o Iune i haalele ai ka Moi o Italia i kona kulanakauhale alii ia Felorena a holo aku i Napele: a mailaila uku i Roma.

Ke Aupuni O Sepania

            Ke kaukolo pinepine mai nei na kuhino  o ke Keiki Alii a Victoa Emanuela e noho moi la ma Sepania, e hookou aku ia lakoa mai ka oihana, aohe nae he hookuo iki o ua moi hou la.

Ka Ae Ana o Beritania I Ke Kuikahi

            Ua hoopika pili nupuni ae ka nupepa Elele o Ladana, e hoike ana, ua hooholo ia he kuikalii i hanaia ai ma Wasinetona, a ua noi mai oia i na kanakau pau, in a he mau hila ka na makaoinana o ka Moiwahine e kue ana i ke aupuni o Amerika Hui puia, e hoike aku i ka Oihana o ko na aina e iloko o eono malama.

He Huakai Makaikai Alii.

            E holo koke ana ke Alii Ka Mea Kiekie, ke keiki Alii Edewaka a Victoria @ me kekahi o na kama ulii wahine ana, i Geremania.  E hele ana palia e ike i ko laua hanau mua, a e hele hoopilipili wahi koolua ana pala.

Na Bisimaka ia Farani

            Ua koi mai nei ke kuhikuhi puuone o Germania i ke aupuni o Farani, e hookaa aku i na miliona dala i hooholoia ma ke kuuikahi, e hookaaia mahope iho o ka hala ana o na li he kanakolu, o ke kukuluia ana o na mana aupuni o Vaseili.

He Makana Aloha ia Parisa.

            Ua hoouna ke la ke alii waiwai o Aigupita i na dala Florius he 100,00 e haawi mana walea mawaena o ka poe makua ole e noho nele la.  Oia iho la ka makaua a ia kanaka waiwai.

Paikau Koa Nui Ma Parisa

            He paikau koa nui ka na koa Farani o ke aupuni ma Vaseile maloko o Parisa, ma ka la 29 o Lune.  Malaila ka Persidena Tiera a me na alii Oliana kalii i nana ai i ka hookahakaha a na koa Farina, me Ilamuku Makemahone ke aliikoa nui o ka la, a ua kai na koa malao o na kauoha mai a ia aku.  Mahope o ka pau ana o ka hookahakaina, ua haawiia na kea hoohanohano i na Generala Vinoi a me L'admirault.

Ke Gamabetta Hoonahoa.

            Ma ka haiolelo a Gamabetta, ke Kuhina Kalaiaina Farani o ke nupuni kuioko ma ke kulanakauhale o Bodeau, ua hoike akea aku oia i kona manan, aohe makemake e lokahi me keia poe e noho poo aupuni mai nei, a i Ripubalika kona. No ia mea, ua ae aku o ia, e kohoia mai i Lunamakaainaua, no kekahi o na apana koho o Parisa.

            Aohe Pakalakai nai a koe.––O ke kiapa Hawaii nona ka inoa Alii Moiwahine Emma, ua hahaiia kana huakai e ka lula a ke phu a me ka huki a ke au.  Oiai ma kana huakai i holo aku nei mai keia awa ma ka la 16 o Mei, ua ku aku oia i Kapalakiko mahope o ka hala ana o na la he 20.  A kai no la hoi paha, oia wale io la hoi ana mai.  He 19 na la o kona hooiho ana mainei, a ku mai ai i ke Ahiahi Poakahi iho nei.  O ka huina o na la ana i kaawale aku ai mai keia awa he 62.  Nolaila, o na kohokoho ana no kona holo, aole no i lohe o laamaomao.

Ka Aupepa Kuokoa

3,000 pepa palia.  Edities, 300 papers.

Published every Saturday––$200 a year

Henry M. Whitney.

Publisher and Eliner

(laua Hoopaka)

Jos. U. Kawainui

Associate Editor.

(Laua Hoopoaopoao.)

Honolulu, Iulai 22, 1871.

MAI IAPANA MAI.

I ke kuokoa; Aloha oe :––

            I ka la I o Mei nei, loaa mai ia u na helu o ke Kuokoa no Ianuari a me Feberuari.

            Olioli kuu naau i ka ike ana i ka holo imua o ke Kuokoa, a me ka lohe ana i na nu hau o kou one hanau.

            Ha mea kamhao ka holo pololei ana o na eke leta i keia kau, i na awa a pau o ka honua; a ma ia alanui e lohe mau ai ka poe o noho ana ma kekahi aina i ka noho ana o ko lakou mau hoa loha, ma kekahi awa aku.  Ke loaa mau nei no maua i na palapala a na makua a me na hoahanau e noho la ma Honolulu.

            Ke noho oluolu nei maua ma kekahi hale i hoolimalimaia ma keia kulanakauhale o Kohe nei

Ke Kulanakauhale o Kobe.

            Ke awa ku moku keia i ae ia e ke aupuni o lapana e ku mai ai na moku o na awa e, e lawe mai i na waiwai kalepa o lakou a e kuai aku me na kamaaina.

            Elua kulanakauhale ma keia kahakai, a ua pili na aoao o laua o HIgo ka inoa o kekahi hale i hoolimalimaia ma keia kulana kauhale o Kobe nei.

Ke Kulanakauhale o Kobe.

            Ke awa ku moku keia i ae ia e ke aupuni o lapana e ku mai ai na moku o na awa e, e lawe mai i na waiwai kalepa o lakou a e kuai aku me na kamaaina.

            Elua kulanakauhale ma keia kahakai, a ua pili na aoao o laua o Higo ka inoa o kekahi a o Kobe ka inoa o kekahi.

            Ua manao wale ia he 80,000 tasusani a he 90,00 paha ka nui o na kanaka e ma keia kulanakauhale elua.-I kekahi manawa ua ike ia he iwakalua mau mokuahi a he kanakolu mau moku holo pea, e ku ana ma keia awa ku moku.  Ma kekahi aono o ke kulanakauhale, ua ae ke aupuni i na haole e kukulu i na hale noho a me na hale pupua a me na hale kuai no lakou, me ka hookaa mau i ka uku hoolimalima uo ka aina.

            Ma ia wahi i hookaawale ia no na haole ua papahala na alanui ua kukuluia na hale nui a maikai.

            Ma kahi nae o na kamaaina Iapana, he kekee a ololi na alanui, kupondo ole no na kaa a me na lio.  He nui nae na hale kuai i piha in a mea Hale Kuai, na mea hana, na lole, a me na mea i hana ia e na Iapaoa.  Eia hoi kekahi poe pake maanei i holo mai mai ko lakou aina o Kina, a o ke kalepa ko lakou hona nui, e like me na pake e noho la ma ke kulanakouhale o Honolulu.  Ke hoomaka nei na pake e holo aku i na aina a pau, a o ke kalepa ko lakou hana nui ma ia wahi aku ia wahi aku.

No Ke Kulanakauhale o Osaka

            Aia ma ka akau aku o Kobe he 20 paha mile, he kulanakauhale kalepa nui no Iapana nei.  Iloko o na pule ekolu i hala aku nei holo pu aku au me Mr. Green kuu hoa misionari, e makaikai i kela kulanakauhale.  Aia o Osaka ma ka piko luna o keia o kaikuono nui; aia hoi ma ka nuku o kekahi kahawai nui.- Ua manao wale ia he 400,000 kanaka ma ia kulanakauhale.  He mau kauna uuku wale no ka nui o na haole i noho aku ma ia kulanakauhale.

            I ka iho ana mai o ka muliwai nui o ledo ka inoa, a mauka mai a loua i keia kulanakauhale, mana aku la i eha a elima paha mana me na nuku wai elima; e like me na nuku wai he lehulehu o ka muliwai o Nile in a Aigupita.

            He nui wale na alahaka maikai maluna o keia mau muliwai iwaena o ke kulanakauhale.  Maikai na uwapo pohaku i kalaiia nia kapa o na niuliwai, kahi e pili mai ai na moku.  Manomano wale ka nui o na moku kiakahi lapana e pili ana i na uwapo.  He mau haneri, a he tausani paha ka nui o na moku, ke helu ia mai ke nui a ka liilii.

Na Luakini Hoomanamana ma Osaka.

            He nui na luakini hoomanakii ma Osaka, o na aoao hoomanamana elua, oia ka hoomana ia Buddha, a mea ka hoomana Sinetu (Sintoo).  O kekahi o keia mau luakini, he mau hale nui a hanohano loa oloko.

            Elua mau luakini nui a makou i komo aku ai.  He 100 kapuai ka loa, a 100 kapuai ka laula, a he 30 kapuai ke kiekie o loko, mai ka papa hehi a hiki i ka papa o luna.

            He nui na kii kanaka akua ma ia mau luakini, a inawaho o ka pa o ka luakini na kii liona pohaku. E komo mau ana na kanaka iloko o ia mau luakini e pule ai, me ke kukuli ilalo a me ke kulou imua o na akua kii, me ka haawi aku i na apana keneta keleawe i na akua kii. Nani ka mana o Satana i hoopahao ai oia i na miliona o Iapana nei, i na kau i hala he nui wale.

No ka Halepakui ma Osaka.

            Ma Osaka, ike makou i kekahi halepakui o kekahi aoao hoomanamana, a pii hoi makou iluna e makikai ai. He kiekie loa keia kia, he 150 paha kapuai ke kiekie. Ano e ke kukuluia ana o keia halepukui. Me he la elima hale i hooiliia kekahi hale maluna iho o ke kaupoku o kekahi hale, a pela aku a hala loa aku iluna.

Na hale kuai, hale hana lima.

            He nui na tausani hale kuai ma keia Kahulona nui o Osaka.

            Hale kuai kamaa, hale kuai loulu, hale kuai loulu, hale kuai, nuke a me ke kanana hale kuai mea hau, hele kuai mea ono, hale kuai nanahu, hale kuai kabu, hale kuai papuna, hale kuai mea paani a na kamalii, hai le kuai mea hana a ke  kamana, hale kuai lole, hale kuai i-a, hale kuai laiki, a pela aku. Ua hookaawaleia na mea ano like ma ka hale kuai hookahi, a pela aku ana, a pela aku ana.

            Ma keia kulanakauhale i kapiliia na moka he nui wsle maanei, hanaia na mea o kela ano keia ano e lako ai ka noho ana o ke kanaka, e like me ka ike i loaa ai i keia lahui.

            O Osaka ke kulanakauhale kalepa nui o lapana nei. O ke kiko waena keia o ke kalepa ana ma Iapana nei, ma na waiwai o ka aina, aole a na waiwai i laweia mai e na haole.

No Yedo.

            Aole nae keia ke kulanakauhale alii. O Yedo ke kulanakauhale alii, aia no ia ma ka hikina akau o Iepana nei a ua oi aku kona nui i ko Osake. Ua manao wale ia he hookahi milliona (1,000,000) ka nui o na kanaka ma ke kulanakauhale o Yedo.

            Ma ke koho ana o kekahi poe he 25,000,000 a 30,000,000 (kanakolu milliona) ka nui o na kamaaina o ke aupuni o Iapana nei.

            Me ke aloha

Na‘u na O. H. Kulika

Kobe, Iapana, Mei 18,1871.

NU HOU KULOKO.

Oahu.

            Kilauea no Hilo.-Ma keia Poakahi ae nei, e holo ana ke Kilauea i ke awa o Hilo a me na awa ku mau ma ia ala.

            E hele ae i ka Hale Hoole Wai On a Bufama i keia po e ike ai i ka weheia ana o ka Hoopaheehee Huila, i mua o na maka o ka Moiwahine Emma.

            He hua maikai.-Iulai 20, ma keia kulanakauhale, ua hoopomaikaiia mai ka wahine a M. Raplee Esq (Rapali) o keia kulanakauhale, mamuli o ka hoohanauia ana mai he kaikamahine.

            Ua hoopomaikai mai ka lewa nuu i kahoohelelei ana mai i na paka ua kilihune ma ka Poakahi iho nei. Kai no la hoi o ka maumaua loa iho, aohe mao e ao no.

            Ma ka ka la 12 o keia malama, ma ke Kulanakahole o Lihaina, ua make o Mr.F.A.Oudinot. (Poheoheo) he haole naau hauhaa a i loaa na hoaloha he lehulehu.

            Na Mokua III o Uwepa.- Ma ka la 29 paha o keia malama, halulu mai ai ka mokuahi Nevada mai Na Kilani ma, a o ka Mose Telo hoi ma ka la 30 paha, mai Kaleponi mai.

            Ke "Kilauea.' no Kauai.- Ua lohe mai nei makou mai ka Agena mai a Kilauea, ma ka Poaha, la 10 o Augate, e holo poai puni ana ka mokuahi ia Kauai, a ma ka Poaono, e ku hou mai ai i Houolulu.

            Make E Moo I.E.- Mawaena o ka hora 2 a me ke 3 o ka wanaao Sabati aku nei i hala, make emoole loa iho la o Mr. Croket, kekahi u na haole amara o keia kulanakauhale o ka hui o Duncan ma. He 40 paha kona mau makahiki.

            Olai ma Honolulu.- he wahi olai uuku kai hoonaue iho, i ke Kulanakauhale o Honolulu ma ka hora 4 a mamaua iki iho o le no paha i ala ia manawa kai ike a o ka lehulehu aku, aohe.

            O ka po Poakolu iho nei ka po hope loa o ka hoikeike kii Panorama a Reno laua o Clint ma ke Alanui Hotele. He kanaono na makana i haawi wale ia i ka poe i komo e ike i na kii. Inehinei, ua kau kau aku malama o "Wonga Wonga."

            Mai Iapana Mai.- Ma kekahi kolamu o ko kakou Kilohana o keia la, e loau ai ia kakou he palapala mai ia Rev. Onoa mela H. Kulika mai e noho la ma Kobe, he Elele na ka Mea Mana Loa, e hai aku ai i kana olelo mana mawaena o ka lahui i kulou i lalo i na kii. E heluheluia kana palapala me ka nanea.

            He hookuku kinipopo ka na keiki Hawaii me na keiki haole o keia kulanakauhale ma kai iho o ka Halepaahao, i ke ahiahi Poaono aku nei i hala, a o ka hopena o ia ulele ana, make ino na keiki nui pumaia o Hawaii i na keiki ilikeokeo Hwaii, a lilo pu hoi he laau hahau popo makana he $15.00 ke kumukuai.

            He Kialua Mokuahi.- O kapena Barela (Berrril) o ke kuna Marilda i ili ai ina Kahoolawe, aia oia ma Kikane, a ke kapili la i kialua pea heke huila mahope, me ka manao i moku holoholo pili aina no Hawaii nei.  Ina he oaio keia lono i haiia mai, alaila, ma ka hiki ana mai o ua makahiki hou, e loaa ana iaia he mau tausani dala, mai ke Ahaolelo aku, a ia wa e luhe iho ai e nana heaha la ka hopena o ka moku auhau keiki wahine a kane?

            Nalowale a make paha.- Ma ka Poaono aku nei i hala, oiao e pa ikaika ana ka makani ma Koolauloa, ua holo aku la kekahi kanaka maluna o ka waa, me manao e hoi i kona wahi, aka, iaia nae i kaa ai mawaho o Pupukea, ua halawai oia me ka makani a ua kahuli kona waa.  Ua holo aku kekahi waa e imi iaia, aole pae ia i loaa aku.  Ua poholo paha i lalo, a ua lana hou paha ka waa.  Aka, inai ka wa mai nae i kahuli ai ahiki i ka Poakolu iho nei, aohe i lohe hou ia mai no ke kanaka poino.  O kona inoa o Mamua.

            Make i aloha Nuiia.- Ua make o Naua ikiae i ka la 15 o Iulai, M. H. 1971. Ua hanauia oia ma Kaipuhaa, Kohala, Hawaii, i ka la 25 o Maraki, M. H. 1804. O ka nui o kona mau makahiki ma keia ola ana he 67 ; ua konuo oia iloko o ka ekalesia o ka Haku i ka malama Ianuari, i ka la 3, M. H. 1839 a hiki i kona make ana ma Kikinale, Honolulu. He 32 kona make mau makahiki @ noho ai iloko o ka pono o ka Haku, aole ike ia kona hihia ma ke kanawai o ka aini a biki i kona make ana, he wahine haipule oia i ke Akua, he hele mau iloko o ka Ha @ o ke Akua. iloko o kona wa e ikaika ana ke-na kino.  Ua waiho oho la oia ia makou ka ukana louluu a me ke kaumaha ia ma-kou na keiki, na moopuna, na ohana a me kaua kane aloha, ma keia aoao o ke ula hu hoi ole mai.  Auwe! Aloha i no.

J. N, Kawaiwela.

Kikihale, Honolulu. Iulai 18, 1871.

            AHUWALE HOU NA IWI O HUA I KA LA.  Ua ili a nahaha ke kahi moku Beritania, maika nona ka inoa Ship naiper Capt. W@@lia@@ ma ka la 24, o March, o keia A. D  1871 ma ka hoao ana a ke Pailaka e hookomo @@ no mai la maikai loa ana mai ma kuaa@ nalu.  Aole nae i pilikia kehaki ola @ lako-ua holo pono ua loaa mai kekahi mau ukara a ua koe aku kekahi.  Na puahan e hoi a@@ ana no Kaukahoku a me Puakailima nei @@ ka pau o ko lakou wa hana, ko lakou nu ma kahi o ke 60 a oi ae me ke aloha no i ka Nupepa Kuokoa.

J. Pupeekai.

Bakers Island, May 29, 1871.

            Kauka no ka Hale nai Moiwahine.  Ua waiho mai o Kauka Hilibarani i kona noho ana kauka lapaau mai no ka Halemai Mo@ wahine, a ua kohioa o Kauka Makibini Op@ ma ia wahi.  Ua minamina hoi makou, i ka hiki ole i na kahu o ka Halemai ke nana ma i ke kupa Hawaii Kauka nana na keiki Ha-waii, a i noho a aloha ia e ka lahui no kana mau hana.  O ka nanakee ana mai i ke ka-naka kupono o ia ano, i hoohiki e noho a ma-ke ma na lepo Hawaii nei, he ano okoa ia.

He mau paahana hoopaa hewa ia.  Ua minamina makou i ka lohe ana mai, ua hoo-paaia iho nei maloko o ka Hale Paahao o Kawa, he eha mau kanaka Hawaii i hoop@a hewa ia e ka Lunakanawai oKoolaupoko, mamuli o kona aha la, he mau malama no. ka hihia he haulele hana; a ma ka hookolo-kolo ana, ua hoopii no ko lakou pono.  Ua h@o-pai ka lunakanawai e hoi hou e hana papalu@ ia a no ka hoole ana o na paahana. ua hoopaa a i Kawa.  Nolaila, o ka olelo hooholo a oa lunakanawai, he mea ia e hoike mai ana, aohe pono pili paa i koe iloko o ia mau kanaka.  O kela hoopaahao hewa wale ana a ka Lunakanawai, ua ku maoli no i kona hihia e hoopauia ai mai ka uihana kau, a i mea ike ke noho ae.

            Onioni iluna ke alo a ula hou.  Ua haila mai makou, ma ka Pualima i hala. Iulai 13, mawaho koke aenei no o na kuanu, ua hele kekahi poe kaninaina i ka lawaia, a mai kekai lo,a mai lakou i hoi mai ai, a hele nui i ka lou honu ma ka lua honu e lana ana i ka ilikai, a i ke kokuke ana mai o lakou malowale.  Ia manawa no o ka luu aku la no ka honu a mamao hoi hua mai Ia noi ka lua, ke paa la no nae kela i ka honu.  Lou hou kekahi kanaka me ke kauia e hikiikii i na hui, a laila. hiki mai.  Aohe hoi i paa i ka hikii huki e kekahi mea o ka waa, hoi aew la keia kanaka alua i luna o ka waa.  Ke paa la no o Kanakaole i ka 1,000 la manawa luu aku o Elikai, a nana aku, ua make ka honu, a ua loha a make  o Kinakaole e kau ana malina ae o ka honu. O ka hoihoi ae la no ia ia Kanakaole a hoolao aia ke kai a ola, aka, o Elika kii no i ka honu. He honu nui io no, u ua pau i kaluaia i kai no ka opu moni kai.

            Ka ike ana o na Kula Sabati i ka "Rukuao" hou.- Ma ka hora Ahiahi o ka Poaono aku nei i hala, ua kai huakai ae na Keaki Kula Sabati o keia kulanakauhale, me na have, e ike a makaikai i ka nioku Misionana hou.  He mau haneri o na kamalii kai ae aku maluna o ka moku a lakou i kokua uaku aku ai no kona kapiliia ana.  Ua paha ka moku a pinana i na kia, a no ka hiki ole ke hookuene pono ae i kahi e noho ai, ua kuku no  na kamalii i luna, a weheia na hana ma ka pule a Rev. Walter Frear; a himeniia kekahi mau pauku ma ka helu 25 o ke "Kuokoa," i pili pono no ka moku Hokkuoa hou , leo mele, "Aloha ko na mauna." Mahope iho, he olelo hoalaloha na Mr. C J. Laiana i ke Kapena; a he mau hoiolelo iho na Her. A. A. Tureke a me Rev. 11. Binamu i mua o na kamalii. A mahope o ka pau ana o na hana, ua hoi aku na ohana liilii me ka piha e ko lakou mau naau i ka oiioli i ko lakou mokuhou. Aole no hoi he mea pono , e hoopoino aku, i ko na Kamalii Kula Sabati o Kaumakapili lawe ana mai i na wahi mea ai in akana i ke kapena ma keia la; a ke akena pu hou mai nei no ia poe, na lakou ke kila o ka Hokuao. Ina pela, ua miki mua no lakou a he pono emahalo ia.