Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 30, 29 July 1871 — Ka Moolelo o ke Kula Ao Kumu. [ARTICLE]

Ka Moolelo o ke Kula Ao Kumu.

j UuNOLru% Oaiiu, | lune 30, lo? I. Hnoinnka ke Kula Ao Kunu» «> ka mnkupuni holookoH o Oahu, nm ka iialekuin o Kawainhao, i ka Poahma. la 30 o lune, M. IL 1871, i ka hora 9 A. M. t e hke me ke kuheaia uua e ke Kahukula |Nui, H. H. Hikikoke, ke alakai o keiu Kuia Ao Kuuiu. I Ka luinti mua, oke kahea nna ika iuoa o na iinnin, ma ka inaa o ka Halekiila — kohoia o Z. PoU « Kakauolelo, a pule iHo la kc Kakauolef6, ua »ehe pono »» na haun. Eia na kumu i hiki mni: No Kona—E. Kaili, iio Wailupe ; G„ Kekipi, uo Kamoiliilii ; J, H. Kānepuu; !no Waikik); S. P. Kuinalaa, noMakiki; S. Kamokuiki, no Mau«>& ; A. Knlauh. no Kawaialino ; Mrs. B. N. Kalauii, uo Kawniahao (w ;) K. !«apilio, no Roma (k:) jMrs. Cmtina, no lioma ( w ;) S. P. Kahukula, no Kaumakapili ; N Kahuna, no Kamakela ; S. K. Kuhnno, no Maenne ; Mrs. Mary L. Pol«,no Kapakma * D.W. P. Kahanui, no Kahhi-kai; S v W. Kaimkea, oo Kalihi-uko ; no Pauoa, aole i hiki moi ke kuuiu, o J. AUpai ke kokua, D. M. Kalauli, no Moanalu* I ; no Moanalua oole kumu, ua noho ika paaui, he kamahi.

kok'M Kuiiiu » h<kf rii.il — li.Ni Kekfl>» K-*i»Mi)ak;if>Mr ; !). ,i. jm> C*|;ii»f>a ; Jolu) U*»fc «»'» K»»;na (k:) C. L ! i .i a m«» Mari:i !<<> TL• »rn:i {*') (id l\.ali>j^. aoh* J luki in:i k»»kiia, !»«• ina». j4o KWA A Wai\.\VH —!». t\. 11-i--im» K i ;.u; n ; I» ai,r K ■ :»•; iu U ■>« i.n Itaw;( ; K. l\ l\ ' ii>. lt«- it', !<» \\ i - pi•' ; n<» ! ?to?c kun>u ; I'--II>:i*k:»!. i!«> Puiiiui ; llcV \. ('.<> \\'si.ii!af ; J. 15. K ;»:! ». nn M Ki s a Afif he jt«:Ui;:; i,iui!U n<> kt:.a A :r< i. iS \ Kt Mi" o Waiu.la—S. li. !\ t»«'>. <iO K:.u;iiil 1 ; J. I jif> Kuw.i.i ; S. K. Kiuiuh i, m> i\;iMi<M»i<-a ; im iviw;n* *• «»i« ii<»!i'» i kapiii tiaie*. A \ Kt >if «» \t L<».\ —Nn W i •ioīo I;uiiii.t. ».o W.-iiiili-e h(»iiL' Nui.iu ; (ī. 0 i\ ii:io iio Kaliuku ; U Luuiio J.?!i«- ; J. W. K*' il>ii*n». i<o 'll.iuuia ; no W.-iiuno aolie Kii-nu : !V.\u. wiu». iio MiiUaua.— .\:j k*«kun kati;u. W. l*e;iu, oo W aiuk'e ; .1 W. Kahaiao, ! uo L*iif?. jNa Ki muo Koolaui'oko—K. l\ Kkue. no Kualoa a iue Waiohole ; Mrs. Lilia A. . Ku'iwa, iio Wi.ikaiO' ; J. B. Kalioopii, uo Kaiiuiua ; G. K. l\»oiiua, uo (w:j Mrs. Kaou, i»o Hneia (w;) J. Kaaia, uo ; ; Kaneoiiu . k:) Mrj?. I). Mauie, iio Kam.'-' .;oin? (w;) J. Kea, ii<> Kaiiua ; \\ . P>>4 iam, iiu WaiuiHnaio. ! i\ * "LKL'I AO MAMI A O KA «'HHKIA AN'A O KE Kl LA KLML'. I. /Ie inea mau, aoli; no oukou e na kumfc*i noomakiniHau e i na haau'iua ku- ' :a inaiuua aku <» ko oukou oo ana i na kei-i, iH'iaila, i ko ouko;i iieie ana i kn (Liiekuia he mea pono ia ouk<»u ke lioo 'iuakuikau e uo oukou iih. i li ue iki oukou e na kumu i na | lhtHjfunna a oukou e hook.'mani wale, a e : i iiolokiki nku iioi imua uia kela u mii keia ! !a!a o ka uaauao. ! 'i Aoie iio iioi oukou e ltooki<'ivie inao ka oukou inau haumnna, u>ai no- ; lio a ukiuki ino, iika? e iiaua no me ka ; ;maiie a me ka oiuoiu. ; 1 NA Ki.ML MANAO I UAAWIIA. j | 1. Ke kuiana o ka Oiliana IJoonaauao ; imawaeua o na oiiiauae ae—Ku!a o Kau-' j makaf)iii, kula o L-iie. | 2. *Na !»oai!ona e maopopo ai, na ma-1 ikaukau kekahi mea e iawi lawe ina kn ; iOihana Kumuuo, mawaena o un ku!a - ;apana o ke yupuni—Ku!a o Maemae n; ; ke kula o K»w.iihapai. ! I 3. Na helu o Hawaii uei i ka wa kahi- ; ko—Kiila o Kiiwaiaiiao (k). kula o Wai-; j a v\ a. : i 4- N» mahele mnnuwa o Uawaii nei. • — Kula o lluma w., kula u Kam'ohe w , i 5. 11 e Ihhui naauao auei k»» llawaii I nei lahui nnlio nei ?—Kula o K;i!ihi-kai kula o Kahuku. ! ! <>. Kekalii mau ru!n kupono nn kn hort- ' ; malw ana i ke k»»ia—Kula <» Il<ima k., ; kula o Monnalua L 7. Ile men pono nnei i ke Knmuao: Kuia kamulii ke lawe!aive oia ma na mea | ono a me ka l»aka ?—Kula o Kahaluu,; ! kuia o Kailua. ; S. 11e oiaio anei keia olelo. " K !ike ana na iiauinaua me ka lakou Kuuiuao.'' i Kula o Kamoolna, kula o Waimana!o. i 0. Nohea mai kn in»nr« o ka anaana: : Kula o Waiiupe, kula W r aij»io. Na PAI,APALA I K'I.'LA IA I KA LA MI A. Ma iie /\o kiko, ka heiuhelu $uke. iloko o kekah» hnpa o ka Buke hou. Moaiwiia na apanu pepn e kakau i keknhi mau inon—-ua ke kuhu no i hai mai. e hnomnka ana i lauuari, a pau i Nu loka, he 44 ka nui o ha inoa. A i ka ohun ann o na pepa, ua Kohoia o Z. Poii, A. Kaiauli. S. ;P. Kahukuia. i Komiie e imi a e hooponopono i na meu i kakauia o na kwmi. H<x>rn»hn na kumu hookahi hc rn. Ahiahi. Hora I—Hoomaka hou ke kuia, kaheaia na ino» r a niahope iho o ka ptu ana, ua hawiw» hou ia na apana pepa i na kumu, e kakau i ekolu mau iiopuna olelo okoa. Heluhelu Buke—Aoao 248 e pili ana i ka Loio opiopio.—Hooponopohoia ka heluheiu ana. Hoopanee ka hana, apopo i ka hora 9 kakahiaka. La Kdla 2, fo!a» l, 1871. Ma ka htr* 9 A. M., hoomaka hou ke Kula Ao Kumu. Pule o Her. A. Knoliko. ' Heluheloia ka uiooieio o ka la i hala a i a(K>noia. - i M* ka Uēlana&u—Ua ninaninauia na - i Kumu ma keia wahi keia wahi a lakou i i ao ai i na haumana* a ua kula ia no hoi > . ma kela w«bī keia wah» o ka Buke—Ma - ka aoao 49, ninaa 94 o ka Mokun» 3. O • ka 2, he hapa aha la o ka 7 ? Ua oieloia mai, 4i aole e hiki ke puunaue i helu

uu u » ka iiehi im:. ' l k ;u» i-i uiimHi ira kiiinu. ■i' » l».-ki i.o.*' ui.'i hi>i, •!»«• I cU» m» Mt «tvi ;» i uikiule ke puu-^ naueia k i ln-i»» uiuu i ka lu:(»i «ui. ein t» !im:i nn\ ka.ihea okea mal ili«. :A... i:«> linkina w:.M A ii ka iit»<w:nn i k4 l.e'n nui nni I.ikti ui:;t •> ka i'.i-iu :n:f.;i. <>>a ka kr,k«>U «>iM»> ;ii. • ~.<» i' ; ist," i j.fia h«>t ka liun olt f<i. ■ iii 'uaka."' aKe kaiioiiaiu aku nei «uiknu. ui.ti an iku (iiiMiu. a iiī.ii hoow-i--h'a t!.i ;imi h*M i na u,iiui:ana |n la, ii.i kaJ'U l i fī>:i II haiKl. N.nau i.o iUiM t.;. ki'imi. o lioomaka atm iii i k.i Aii.na ii l!vv.! a me Waianae. W aiiiiua, K!»•.{;,it]\ft);au/foko a u.e na ki::uu u Kiiii'i i:t i. N A II AXw I N A Kll. V >' K \ Po \KAI! I. M A K A il I'I.I N KAl'. !. N » na kun.u <i Kwa a u.e Waianne. Anm :M. 0 Nu nn kuuui o Waiaiun, Aoad 5(). .\llKiirl:; lti. .'5. No na kuia o Knoluuloa, Aono 57. Nin iii 55—59. •|. No na knmu o Knniaupuko, Aono 57. Nmau 59- -t33. No na kuuit» o W ailupe. Nioiiiili, W ? ni- : kiki, Makiki a n»p Manoa, Aono 145, Pauku Ninnu i — i(). I». N'o ini kumu o K;»wnini»no k., Ka- : wainlino w., K».uiur:khpili a ine ke kuia w , o Kan'nki'iii, Aoao U(5, Niuuu G-^O. 7. Ke Koena i koe o ua kiMiu r> 111>noluiu, Aoao 1-17. i\ti;ku "i, Nuiuu 1-10. Na 11 AAW 1N V A .N.\ KoKUA KI'MU MA KA li l I.L N \Ai:, l. N«vna Apaiia a }niu. Aono 57, N:nnu S I — i\o ka makauliMi ole okn hoike nke Konme, un lii'opaneo n» a ka INmkahi, i lai o, hora 10 kakahiaka. 4 La Ki la 3, lulai $. Hota 10 A. M. hnlawni hou ke Kuia Ao Kumu ma ko laKoii Keena Kula e iike me ka mea n»au. Ka liaawinn Kula o keia In—Ma ka iii'iiiiiaau no, iloko o na niuuu i haauiia ina ka la kula t.lua, e hoomaka nua i na kuuni o i'lwa n me Waianae, a pau i na kumu o iionoiulu nei. Kia ka oielo knuoha—Mai ao oukou i na kainaiii e kauo i ka leo ina ke uno hoieae, aka, e j)ualu like no me he kainniho maoli ana la A mai noho oukou n ae wale aku i na e kakau wale i iiii loaa iiu:loko oka lakou niau Ouke, ua kapu kela hnua i ua keiki a ine oukou pti no hoi. A iun i ike ou!;ou ua palaka a ua hiamoe |>aha ka inanao o na kanialii, e haawi aku i kekahi ninu ninnu i»o--enen i Ua noi>noo me ke knkau «Ip e l»ke n»e keia 1 I X « 1 IG;< -^S=-8. n pi'la aku.

Ilciuut;iui;t kn lioīUo a kn Knmiu» K*m»- i poni»|jono, i ua aio:i » kaknuia c uu ku- ; mu, a aponoin, Ria nialaio iho nei ■ Uai»i hnp » <» ka lakou hoikn, ua iiioa a nt« ke auo o ke pela ana : t lanunri. 4 " ll;»nrri, o Fctn'runri, S *• Tnusnnu 10 " .\iar.»ki, <> •' IMiona, . r > ,4 * Aperih, 7 " Teriliona, 7 •' Mei, 2 " S?itan:», 10 •• lune, H u Sibati. 7 " luia», 3 u Ualan», S •' ; Aui;itp, 7 u Gula, 5 u | 1 j>eputen»aba, 10 •• Uos-o. 3 " ; Okaloha, H Tiga. 10 •' ! Noveir»nha, 10 '• 4 M Deke»»al<n. 13 " Berern, b u i Hipi, 7 " B/t)ota, 4 a Sopi, 3 •' H-oritauia, 12 " i Boke, 4 u Faram, t5 w ? Uola, "> '* Amenka, 5 " * Bele. 6 " Aterika, 11" j Haka 6 " Wasinetona, 10 " i Barar»i, b " &erel;na, 10 " J ' Hom, 4 •' Par»sa, 5 •• | Miuote, 4 " Ladana, 5 " | ; Sekona, 5 u Na loka, 3 N« hemahema i koe o ka Helunaau, I oa kaoolia is na komo e hai mai. Aia | mnlalo ilio nei na »noa i hoikeia mai, ns | fl)€a pono a me na mea i ahewa»o. Aoao 77, Nio&u U—ua heniahema, e ho'oi oukou. Aoao 98, Ninau 34» Aoie hemahema. ; Aoao 01, Nmau 30» Aole hemahem». Aoao-94, Ninau 4. Aole hemahema. i | Aoao 123, Nmau 14. Eia ka haina. | Aolee hiki ke mahele i na Alani elua i i ekoiu apaoa ina e bwe palua ia ; aka hoi,: ; iria e lawe pnkahna, ua liiki no. He nui \ l na olelo wehewehe e pilt ana i na hakina,; > e ksk mai »a'u no ka paa ole. Hookuu ke kula a luki i ka hora I o r ke ahiahi. | Ahiahi, lioin I—Uoomaka hou ke ko- j | la, e like me ka mea mau, mahope ilio o| ; ke kahea inoa ana, ua kahea ia na hema« ] heina i koe o ka Heiunaau. !

AI l ». 11 knjsu» » kn htKinklt> " kekjlu/' a e hiu«ko-iM> i ka 'iiunoU'io A p»'tnn e iioiwUeiu a» : »s^ni» hnj»s>h;>." Ao.~o \H>. Nin;ui 1. A»»!o !se?nnhenr>. A< :in U>,\ .Nii.au I !•>. A»'r h-?uu-\t»M 19 >, X:;;r«u I 10. l'l hemaheu>a n::i k-i hi' -oh {«» k 4»— |fH) <» ke kiwmij»sa." |VriOi ka fn )nlej. v ' *Ji>7 ii;>h i<kii kna'a »o nn makuim 4m;t ka i»— iōO n*» ka m:<kahisi iiookaiii. Ao ! > ) *>. N nau 'AO. Peiui ka ponn : 11*• ii;ipa like (■> na n>tM o keano oka infKiK««;u. i\jKM ka a ktk'Uti **n{>>»i. >ke nm> okn •. Hr knki innhiiii. kni.a in.»wat*na. a ho .*> maln'o. I i iioeh» i.n. Aum k«itohatn oukou na ku«nu, tn:n r.<> ;skn i na kuuiaiu e iike u>t v keia \\r»iic«t'ho. A«>au 10S. Ninau <•?. Anle hemahein.' l . Ao.n> li)l, Ninau A»>ie hein ht-ina. O nu iiakma e iikoMne ko»a ? « me . i 'i»i nkn mamua oka niea okoo. Ke kuuoluua aku uei oukt»u na kuaiu a j>au, mai ho »ku i tui kanu.lii [k'la ; oi.it hot. noiie iitlu o na hnkinu iutaku mniuua o kn v a iik 1 o ka niea u>nu t na iHlkma. «>ia k<> ia, a "J. « pela nku. Aoao *2r?. Ninnu 4. Un iiniiahemn kein ninau. Aia kn polo!ri: 110 -1 po p.*ir i Miiu». n \? po pae i Onhu ; n pvia nku. A o kn hnauh io "puuhn" pne i Mau», a '•po:.iu;i" pae i Oahu, lia iieioaiiema la, a kn kaiiohaia aku ntu ouk<ut, o hoioi oukou ia inau hua inai ka oukou mau IVik»; aku. Ma ka Arnivit'ka llou—L<i ii«>otnakaia ke ao ana mai na noao mua inai o ka Buke, ma k< i.» mau huaoleio. Ui aiia ke . Kuaniii, na Nui, kn Malemnl.ka oko:i. ika Atioma, a pfia aku. { 1 ' Na HAAWINA Kl I,A O K A Po\LfA. ! 1. No na o Koolauioa—Ma ka ihouiuuiu a me na ru)a e piii nt)a i ka ho. uiuuiu. -2. No tui kuuui o Kooiau[><»ko —Ke kumu hnna o ka hoonui a me na rula n pau o piii ann i kn iioonui. N'n na kumu o WaiiujH\ Moihiii, WaikiUi, Makiki a me Manoa—Ke kumu 'hana o ka iiooiawe a me na ruia n pau e ! piii ani i ka hooiawo. ! 4. No na kumu o Kwa, Waianae n nte | Waiaiun, ke kumu hann o kn puminue n hne na rula a pau e pih ana i ka puunaue. j o. No na kumu o Kawninluin k., Kiīwaiahao w., Roma k., Iloma w., KaumaIkapiii a me Kamakela, »o k?t ueheweho !at>a i na nno pili o nn helu n hiki i ka aoao 100. (>. Na kunui o Maemae, Pauon, Knh-;hi-uka n me Kaiiiu-kai. n«» ka we/ieu< i.<:

Mim i ka komoi.i piii likf 01 loa. 7. N<> tia kun.ii o Ka|»-»l;ima w. t Mt»nnniua I, Monnalna *2, (nole Inmm) n nn kokua knmn n pau o kn mokupuiii okon, no nn h**ii» koinoia, nooo 1 . Uoupanee ke kuln, npojn> i) A . >j. La Ki t,a -1. lulai Uoomaka hou n<> Ke Kuln ,\<> Koinuo hke me ka mea mau. Maioko oka liauwina ikn ia kul» 3, Min kuiaia n». kumu o kn Apann o K»"»'lnnloa, mi nn kumu hnnn o kn houiuulo, \i fuiu in, ina kumu Wailupe, M«>s;:sU, ; Whikiki, Makiki n me M »no:i, i ke kumn ihr.na oka hoolawe. Ama k«i nouo J*», = e piii nna i kn r«»la llt o kn h«>o!a\tc. o»a ka iaiur;i ek«>lit o nn rul.i liei, e iiooum. nBO, ua kauohaia ouknu n i kmno 0 pan. ■ e kapae ina huaoleio penei: "A e f*ui aku i ka l me ka tnahe!e uia ku l«ma !«#•- ! ma'e maialo, a i ole," mai ka oukmi mau i Uiike» mai ao aku i na keiki me ke«a i.e«uahema o īa ruia. A pau keia T i na kumu o ka Apana o ; Kooiaupoko, ma ke kumuhana o ka hoo«un. Ai na kumu oka Aj>ana o Kv\a, Waianae a nie Waialua, i ke kumu hana o ka puunaue. Ma ke fioi a S. P. Kūhukule, aa hfto* paneeia kc Ku!a Ao Kumu, a hrki i ka la npopo, hora 9 kakahiaka. La Kt*L4 5, lulai Uoomaka hou ke Kufa Ao Kumu e h ke me ka n«ea mau. Kuln ia na kumu ma ka Arimntika liou, ma na ninau 24, 25, 29 a ine 32, o ka aoao 90, e pili ana t ke kapae ana i na : helu, i na kumuo Wailuj»e, Waikiki, Maki a nte Manoa, n koe o Moihili no ke kurnu ole. Eia ka olelo kauoha ia ou- | kou e na kumu a pau o keia mokopuni i ko (Kikou ao ana i na keiki i na nīnau e ; like nie keia ano, e kaaiaiho oukou a moiakaka ioa ia lakuu, mc he ano Uelunaau jla ka ana» i komo i ko lakou ; noonoo a pau loa. I {Aukipau)