Ka Nupepa Kuokoa, Volume X, Number 36, 9 September 1871 — Page 2

Page PDF (1.64 MB)

This text was transcribed by:  Kara Nakachi
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KE AO OMAMALU

KAUA NUI MA EUROPA!

 

KU MAI KE KIAPA "COMETA."

Ke hoomakaukau kaua nui loa nei o Rusia!

Ke hoomaukaukau pu nei no hoi o Perusia.

27,000 POE MAKE I KA WI MA PERESIA,

He hooweliweli kaua mawaena o Aigupita a me Tureke.

 

            Ma ke ku ana mai o ke kiapa Cometa, iloko o na la he 14 mai Kapalakiko mai, ua loaa mai na mea hou ana nui malalo iho:

            Parisa, Aug.18—Ke olelo mai nei ka nupepa P@trie, ke hoomakaukau kaua nui loa mai nei o Rusia.  Ua hele aku ka Emepera o Rusia, i ukaliia e Generala Leflon, ke Kanikela Elele o Farani, e makaikai i kahi hoomoana o na puali koa ma Jzarisko-Selo. Ke hoopihapiha po mai nei o Perusia i kona mau puali koa i hakahaka me na koa hou, a ke ohi mai nei i na mea kaua kupono i ka malama a nui loa, me ka hoomaiau hou i kana mau mea kaua.  Ke manao nei keia nupepa, o ka hoomakaukau kaua a Perusia, no kona ake mua e lele aku maluna o Rusia.

            He keu aku ka weliweli i ka make i ka wi ma Peresia. Ma ka kana aina o Ispahan wale no, he 27,000 poe i make i ka pololi a ka ei.

            Nu loka, Aug 19—Ke hai mai nei kakamea kakau nupepa ina Tunis, he mea kanalua ole, e kaua ana mawaena o Tureke a me Aigupita.  O ko na kanaka pili makamaka ana, ua mamao loa mai ka noho hoaloha ak@.  I kekahi wa i hala, ua ala ae he haunaele ma kekahi kauhale o Arabia, ma ka hui ana o ke alawai; a i mea e pau ai ia haunaele, ua hoouna mai ke Suletana, he 20,000 koa e hoopau.  Malaila i hoonohoia ai kela puulu koa, a no ia mea i o kaikai mai ai ke alii kui o Aigupita, me ka hopu i na mea kaua, a makemake ole i na keehina a Tureke i hana mai ai.  O ka oiaio maoli, o ko Tureke manao, o ke pale aku i ko Rusia hookokoke mai ma ka Hikina, a nolaila i manao ai oia, e hookuu lanakila aku i ko Geremania holo ana mawaena aku o Aigupita, i hoopaaia ai ke kaua, a i mea hoi na Geremania e uku aku ai no ia kokua, e haawina no o @nia no Tureke.

            E hoi ae ana ke Kama Alii Wahine Louisa a Victoria a me kana kane a noho paa loa ma ke kulanakauhale o Canada, ma ke ano he Kiaaina no ia aupuni panalaau nui o Beritania.

            Ke makemake nei ke aupuni o Italia, e kokua like aku me Farani, ina e waiho malie ana o Farani i ka Pope, aole make kamailio.

Ka hooloihi ana ia Tiera i Peresidena no Farani.

            Parisa, Aug. 18.—O ke Komite o ka Ahaolelo o Farani i waihoia ai e noonoo i ka pono o ka hooloihi aku i ko Peresidena Tiera noho ana, ua koho aku nei ia Viscount Benoist d'Azy i Luna Hoomalu, a ia Marc Giradin, i mea kakau.  Malia paha o hoike mai ke Komite i keia Poakahi ae.  I ka Poalua, e weheia ka hoopaapaa.  E halawai mai ana keia ninau me na keakea mai a Gamabetta a me ke Duke de Broglle mai, aka, ua manao paa ia e holo ana ka ninua mua, me kekahi mau hoololiloli.

Na mea huikau o Farani.

            Parisa, Aug. 18—Ua haalele mai nei o Abbatucci, he elele no ka aoao Imeperiala mai ka aina mai o Corsica, i kona noho iloko o ka Ahaolelo, i kaawale ai he wahi no Rouher, e kohoia ai.

            Ke kukakuka mau nei ke aupuni ma Vaseile me ke aupuni Emepera o Geremania, no ka na koa noho ana mai e kiai maluna o ka lepo o Farani.

            Ke ahi-ahi mai ne na nupepa Farani i ka hoohaunaele mau o na koa Perusia, ma na apana aina o Farani, kahi a lakou e kiai mai nei.

            Ke hoike mai nei kekahi lala o ka Aha hookolokolo koa o Parisa, ua ku oia a eha i kaa poka a kekahi koa Bavaria, iaia e hele mai ana ma Charenton.

            Ua halawai pinepine mai o Napoliona ma ka la 15 iho nei o Augate, me na lono telegarapa e aloha mai ana iaia.

            Parisa, Aug. 19.—Ke oleloia mai nei, e noho no ka ahaolelo o Farani ma Vaseile, a o na luna aupuni oiaio ke hoihoiia ana i Parisa.

No Sepania.

            Madarida, Aug. 20.—Ke manaoia aku nei, e hiki mai ana ke Keiki Alii Humbert o Italia ianei.

            Ke hoikeia mai nei, ma ka bila haawina ae o hiki mai, e hoemiia ana ka haawina no ka malama ana i ka ekalesia a me ka hookupaa ana i ka hoomana aupuni.

No Italia.

            Roma, Aug. 17.—Ua hookohu aku nei ka Moi o Italia ia Gernerala Menabrea, i Elele no ke aupuni e hele ai i ka Aha noonoo no ka hihia o ka Alabama ma Geneva.

            Felorena, Aug. 17.—Mamuli o ka hehee ana o ka hau ma na maona o Appenines, ua hoopihaia o Arno a hu ka wai ma kona mau kapa, a ua lilo i kumu nui e poina ai na mea ulu.

            Felorena, Aug. 16.—Ua mai loa ia o Generala Garibaladi, a nolaila, ua kenaia mai o Ricciotti e hoi aku ma ka aoao o ka moe make o kona makuakane ma Caprera.

No Belegiuma.

            Berusella, Aug. 16.—Ua hiki mai nei ma keia kulanakauhale ka Emepera kane a wahine o Berazila, me ko laua mau ukali.

            @ Aohe i koho o Geremania i kona Elele poo noonoo e hele ai e kukakuka no ka hihia a ka moku powa Alabama i hana ai.

Ka olioli nui ma Ladana.

            Ladana, Aug. 17.—O ka Elele a na makaainana o Farani i koho ai e lawe aku i ko lakou hoomaikai i na makaainana o Irelani no ko lakou kokua nui ana aku ia Farani iloko iho nei o ka wa kaua nui, ua ku mai maanei.  Ua hele na kanaka a hihiu no ka nui o ka olioli, a o ke alanui keia e hiki aku ai i kahi o na Elele e noho ana, he mea hiki ole ke maalo ae no ka hele a hookeke, ma ka po Poakolu iho nei.  O na poe puhi ohe o ke kulanakauhale, ua kahiko lakou ia lakou iho me na aahu uliuli, a hele nui ae la ma kahi o ua poe elele Farani la.  I ko lakou hiki ana ae, ua puhi mai lakou i na leo mele lahui o Amerika, Irelani a me Farani; a ua puhi mai hoi i kekahi mau leo Feniana.  Aole he mau leo papa i keakeaia mai e na makai a i ole la hoi ia, e na kanakanaka mai.  Ma ka hora 3, hiki aku la ka huakai ma ka hotele o Sherbourne, a mamuli o na leo kupinai a ka huakai, e kahea pinepine aku ana i na elele Farani, ua puka ae la ua mau elele la mawaho o ka lanai, a haiolelo mai la i ke anaina.  Ua hiki pu mai hoi me na Elele ke keikikane a Gen. Makemahone, a ua huro nui ia mai ia e na tausani o ka ahakanaka.  O kona hookipaia ana, ua like me he moi la.  I ka po iho, ua hoaia na kukui malamalama ma kekahi mau hale a ua mau mai no ka pioloke o kanaka.  He poe Ele keia e hele ana i Irelai, e haawi aku i na hoomaikai ana me ka mahalo.

Ka Moiwahine Victoria ma Irelani.

            Dubeiina. Aug. 17.—Ua hiki mai nei ma keia kulanakauhale, Ka Moiwahine Victoria, mahope iho o kona haalele ana ia Ladana, i kekahi mau la aenei i hala, a maalo ae ai ma ka Halealii o Holyrood i kekahi mau la i kaa hope aku.  E hele koke aku ana oia e makikai i ke Duke a me ke Duke wahine o Argyle ma ka Halealii o Inverary.

            E hookiekieia ana ke Keiki Alii Arthur i Duke no Connaught.

Ke keakea a Bisimaka i ka Pope.

            Ladana, Aug. 16.—Ke olelo mai nei kekahi lono, ke hoomaka nei o Bisimaka me ka manao ikaika e kue aku i ka Pope a o ka puupuu mua, ua hu aku la iloko o ka Hale Ahaolelo; a o kana nupepa pili aupuni, oia ke Gazette ua komo ilaila kona mau manao.  Ua wawahi a kiola loa oia i kona pilikana me ka Pope, ma ke ano pili aupuni, a ua hoopau loa i ka aoao hoomana Katolika ma ka hoomana akea ana.  Ke hooikaika nei oia i ke kukulu ana o ke Katolika Orthodox, oia hoi ka inoa i kapaia aku no ka poe kue i ko ka Pope lawehala ole, i kulike ole ai me ka hooholo aua a ka Ahaolelo, Bihopa, he hala ole ka Pope Pio IX.  [Nawai hoi e ole ka mea i hanauia e ke kanaka.  He makapo no paha ka mea kapa aku he hala ole ka olopala o Roma, oiai, he hookohukohu akua maoli no kana hana.]

Hui Rusia me Farani.

            Ladana, Aug. 11.—Ua hiki mai he mau lono malu mai kekahi mea kakau nupepa mai ma Salsburg, e olelo ana, ke hookikina ia nei ka hoomakaukau kaua o rusia, ma ke ano kaua Rusia no, me ka hoohakalia ole.  Ke hoounaia nei na aliikoa i ka palena o Auseturia e nana ai, a ke hoi mai nei e hoik.  Ke hoao nei ke aupuni e ike, peheu la ka loihi o ka manawa e ohi ai i na koa a makaukau koke, a hele imua, a hiki paha ke hoomoe i laina kaa ahi no ka hoouna ana i na lakokaua.  Ina oia iho la ke kumu, alila, aohe mea i koe no Auseturia e kali aku ai, o ka hui pu wale aku o me Geremania, no ka mea, ua hui malu aenei o Farani me Rusia.  O keia iho la ke kumu nui a na Emepera o Geremania a me Auseturia e noonoo nui ai ma Gastern.  Apopo, e halawai hou ai ma Ischal.

He hoohahana Kaua maoli no.

            Ke hoahewaia nei na Rukini, no ka lawe ana a nui loa ka poe Iudaio mai Bukaresa (Bucharest) aku, ke kulanakauhale nui o Roumania; a hookomo ia lakou i poe koa no ke aupuni o Rusia.  He hoao ana keia e kaua maluna o Roumania, a me he mea la, e komo pu ana ia iloko o ka noonoo ana a na Emepera o Geremania a me Auseturia.

Kekahi mau mea Hou huikau.

            Ke mau nei no na alalai kuihe, mawaena o Farani a me Geremania, ne kekahi mau hana maluhia ole a na koa kiai o Geremania ma Farani a me na makaainana o Farani, ma na apana aina a lakou i noho ai.

            Ua waihoia imua o ka Ahaolelo o Farani kekahi noi, e hoohalike aku ka Peresidena o Farani, me na rula a me na mea i maa ia Amerika Huipuia, a e hana i kana mau hana pili aupuni ma ka palapala kakau lima.

            Ma kala 14 o Augate, he 62 poe i loohia i ka mai korela ma Konigsberg, Perusia.  Mailoko mai o ia poe, he 22 i make.

            Ke hoikeia mai nei, ke nui loa ae la ka laha ana o ka mai korela   ma Ladana, a ua laha pu ae no hoi ma Europa komohana.

            Ma na lono hope mai nei, ua ikeia iho, ua hooloihi aku la ka Ahahui Hoomoe Waea Olelo o Inia Hikina, i ko lakou waea olelo a hiki i Iapana.

            Nuinui kamailio ma ka waha o na nupepa Farani, rukini no hui me Farani.

            Pakele mai make ka Moi o Italia ma kana huakai alualu holoholona ahiu.

            Ua hopuia o Vanabila, kekahi kanaka waiwai nui loa o Nu Ioka, a hoopania i ka hao, no ke pahu ana o ka ipuhao o kekahi mokuahi alo ohua o ka laina i noho Peresidena ai oia, a make he nui na kanaka.  Ua bela ia o Vanabila he $20,000.00, a e kali ana i ke kau hookolokolo.

Ka Nupepa Kuokoa.

PUBLISHED EVERY SATURDAY—$2.00 A YEAR.

HENRY M. WHITNEY,

Publisher and Editor.

(Luna Hoopuka.)

JOS. U. KAWAINUI,

Associate Editor.

(Luna Hooponopono.)

 

HONOLULU, SEPATEMABA 9, 1871.

 

He pepehi kanaka.

            Ma ke kakahiaka Sabati aku nei i hala, ua pahola ae kekahi lono kaumaha, e hoike ana, ua pepehi kekahi kane i kana wahine mare a make loa, ma Waiahole, Koolaupoko, Oahu nei, no ke kumu i maopopo ole.

            Ma ka Poalima, Sept. 1, ma ka hana lima ke kane pepehi wahine, o Moluhi ka inoa malalo o ka haku haole.  I ka pau ana o kana hana, hoi aku la ia i kona hale, loaa e kana wahine o Luisa ka inoa me ka laua kaikamahine he ehiku makahiki a me ka laua keikikane he eha makahiki paha, maloko o ka hale o kekahi haole malaila, o Samuela Iakoba kona inoa.  Ua on a ka waine i ka wai on a, mai a lokoba aku paha.  Ua noho pu hoi o Moluhi malaila, no kekahi manawa, a malia paha, ua lalau pu aku la noo ua Moluhi la ia wai ulaula i hoawaawaia i mea on a, aka, aohe nae he hoike i olelo mai ua lalau ia i ka wai on a.  Mawaena o ka hora 7 a me ka 8 paha o ia ahiahi, puka aku la ua Moluhi nei, kana wahine a me na keiki e hoi i ka hale.

            Ia lakou i hoi ai, ua hakaka aku la ke kane a me ka wahine ma ke alanui, no ke kumu aole i maopopo, malia paha no ka ona no.  Ia wa nae e hakaka ana laua ma ka aekai, ua hoea aku kekahi kanaka Hawaii o Kamealoha ka inoa mai Honolulu aku nei, e hoi ana i Waikane.  Iaia i kokoke aku ai i kahi o ka popilikia e hanaia ana, ua lohe pono aku la oia i ka leo o Moluhi e leo nui ana, a e olelo ino ana.  Kuamuamu me na olelo haole ino loa, a e lumai ana i loko o ke kai.  He wahine ka Kamealoha i ike aku ai e pepehi ana o Moluhi, aole nae lohe aku i ka leo o ua wahine la.  Aohe no hoi , ke pane leo iki o ka wahine.  Aohe no hoi i lele aku ua hoike nei e uwao, no ka mea, wahi a Kamealoha, ua nawaliwali kona lio, a ua kakana huhu ino loa o Molluhi; in a e hele aku ia e kokua, e poino pu ana ia, pela kona manao.  O kana ike hope ana, o ke kaikai ana ae o Moluhi i ka wahine, a ulupa iho la maluna o ka pae pohaku.  Huli hoi aku la o Kamealoha i kona home, a hai e aku la i ko ka hale, a pepehi ana o Moluhi he wahine.  O na keiki a laua i keia manawa, aole no ma na aoao o na makua.  O ka Kamealoha olelo mai, ua hoi hou kekahi keiki i hope i ka hale a lakou i puka mai ai me ka on a o ka makuahine, a ua ninnauia mai, i ke kumu o kona hoi ana aku, ua pane aku oia, e hakaka ana o papa ma.

            Hoihoi aku la o Moluhi i kana wahine popilikia i ka hale, wahine la paha i ke kapa a hoomoe aku la ma ka moe.  I ke ao ana ae o kekahi la, oia ka Poaono, make loa iho la ka wahine.  I ka hele ia ana aku e ninau, hai mai kela he mai fiva ka mea i make ai.  Mamuli o ke ike a Kamealoha, ua haiia ka lohe i na luna aupuni ma Koolau, a mailaila mai, ua hoouna loa ia ka lono i Honolulu nei.  Ma ke kakahiaka Sabati iho nei, ua holo aku ka hope Ila muku me Kauka Makipine opio, i kahi o ka poino.  Ua nana ia ka mea i make, a ua ike ke kauka no kekahi mau wahi i uli a poholehole.  Ua laweia o Moluhi imua o ka Lunakanawai Hoomalu o Honolulu nei; a mamuli o na ninaninau ana, ua waihoia oia i ka Aha hookolokolo kiure o Honolulu e hiki mai ana

 

            [Eia malalo iho kekahi palapala mai Waikane mai, no ka mea e pili ana i ka pepehi mainoinoia ana o Luisa a make loa.—L.H.]

IA OE E KE KUOKOA:

            Ma ka po ka la 1 o Sepatemaba nei, ua pepehiia o Luisa, e Moluhi a make loa, ma Waiahole.  Ma ka la 2 ae, ua hele aku ka poe uwe e ike i ke kino kupapau o Luisa, me ka manao he make mai maoli, aka, i ko lakou ike ana iho, he make i hanaia me ka lima menemene ole, oiai oia e waiho mainoino ana; elua puka ma ke poo, ua eha kekahi maka, ua hai na lima elua a me na iwi poohiwi; ua poholehole ma ka houpo; elua puka ma ka a-i, hookahi ma kekahi aoao, a hookahi ma kekahi aoao. 

            I ka hoi ana mai o ka poe kumakena, hai mai la ia mau ano a pau i hoikeia ae la maluna; ia wa koke no, hele aku la wau a me ko' mau hoa hele e ike ia pilikia.  Ia ike ana aku no hoi, ua like loa me ka mea i oleloia mai.  I ka ninau ana aku hoi ia Moluhi, ke kane mare a, ua Luisa nei, pane mai la kela me ka wahahee, a hunaia aku la ka oiaio mahope aku o ke kileo, i ka i ana mai, "I make kuu wahine i ka on a bia, a loaa ai i ka mai piva."  Oia iho la na olelo a ua Moluhi nei.

            Ia manawa no, holo ko'u hoa (makai) L. Puuweuweu i Kaneohe, i ka Lunakanawai a me ka Luna Makai, e hai aku i ka lohe, no keia make mainoino i hanaia ma Waiahole.

            Ma ka po o ka la 2 i oleloia maluna, ua hoouna mai la ka Lunakanawai a me ka Luna Makai, i na makai, e hopu i ke kino o Moluhi, me ke koho mai i mau Jure Koronelo, no ka la 3 ae, hora 8 kakahiaka.

            Ma ka la 3 ae, oia ka la Sabati, hele mai ia na kane, wahine, kamalii, haole, pake, Iapana, a pela aku; a ma ka'u helu ana i ka nui o ka poe i hele mai, ua hiki aku no ia i ka 400.  Ua kakaliia aku ke Kauka a me ka Hope Ilamuku a hiki mai.  Ua laweia ke kino kupapau o Luisa mawaho o ka hale, e hana ai ke kauka i kana hana o ke kana i ke kino kupapau, i loaa ai iaia kahi o ka mai i make ai o Luisa, a kilohi iho la oia mai luna a lalo o ke kino o Luisa, a maopopo paha iaia, aia ma ke poo kahi i make ai, nolaila, ua kahaia ma ke poo, alikealike, olo ia i ka pahiolo, a kaawale, weheia ka lolo, a ike iho la ke Kauka, ua paakiki ke koko ma ka pale o ka lolo a me ka iwi poo.  Hoonohoia na Jure Koronelo, ekolu haole a ekolu kanaka.  Ninaninauia na hoike; a pau ia, hai mai la ke Kauka i kana ike, "I make o Luisa i pepehiia, ma na puka o ke poo i eha, i komo ai ke koko iloko o ka lolo a make."  Pau na olelo ike, hooholo na Jure i ka lakou olelo hooholo, "I make o Luisa i pepehiia."  S.E.K. PAPAAI.

Waikane, Koolaupoko, Sept. 4, 1871.

 

NU HOU KULOKO.

Oahu.

            @He elua aenei mau la ia Manuokawai i ka halihali pohaku ana iluna o ka moku kalepa Goodall.

 

            @He ahaaina Kula Sabati nui, kai malamaia ma Ewa, i ka la onehinei.  Ua nui na kanaka a me na makaikai i hele aku e ike i ka hana a na keiki o ka "ia hamau leo."

 

            NO KONA.—Ma ke Kilauea o ka Poakahi iho nei, ua holo aku ke Kamalei Haku Hon. Mrs. Lilia K. Dominis, e hoohala i kekahi o keia mau la welawela ma "Kona Kai Opua i ka Lai."

 

            NO KA PAE AINA MANIHIKI.—Ma ka Poalua iho nei, ua puka aku ke kuna Lunalilo mai keia awa a holo aku la i kela pae aina maluana ae, me na waiwai kalepa no ia mau kaiaulu.

 

            @Ma ka nupepa aupuni kanaka o keia pule, i ike iho ai makou, ua holoiia mai ka papa inoa ae o ka Puali Loio o keia aupuni, na inoa o Hanare Kamikana, Anaru, J. Lawrence a me D.B. Mahoe.

 

            KE KU ANA MAI O KE "COMETA."—Ma ke ahiahi Poakahi iho nei, ku mai la ke kiapa nona ka inoa maluna ae, mai ke awa mai o Kapalakiko, i loko o na la he umikumamaha, me na nu hou, leta, ukana a houa no keia awa.

 

            NA MEA HOU.—Ke ano hoolele hauli na mea ou maluna mai nei a ke Cometa, ke oiaio hoi.  Ke hoomakaukau kaua nui la kekahi mau aupuni o Europa; a in a o ka ulele iho alaila, he kaua nui a ka launa ole.

 

            NA MEA LEALEA.—Eia ma ke kulanakau, hale o Honolulu nei, he mau poe hana lealea haole elua hui.  Mai Kapalakiko mai nei kekahi maluno o ke Cometa, a mai na panalaau mai hoi kekahi.  E noho ana laua ma Honolulu nei no kekahi manawa.

 

            KAPU KELA UAPO A HAALILIAMANU.—Mahope iho o ka Poalua o keia hebedoma aku, e paniia no ka hele ana a na kanaka ma ia uapo a hiki i ka paa hou ana i ke kapiliia e ka luna alanui, pela hoi ka waha olelo haole o ke aupuni a pakake mai nei.

 

            HE MANUWA' RUKINI.—Ma ke ahiahi Poalua iho nei, ku mai la ka mokuahi kaua Rukini Izoumroud iloko o na la he 38 mai Kalio mai, a e holo loa ana i Iapana.  He ehiku ona mau pukuniahi kila, he umikumamawalu alii moku a me 180 kanaka.

 

            KA HOOMAHUI PONO OLE.—Ke pinapinai pinepine mai nei na palapala mai na kahua heihei mai o Ewa a me Waimea i Hawaii.  No ko makou makemake ole, e lilo oukou e ko Waimea a me Ewa, i poe lima hoopalaleha malalo o ka la, a lilo ma ia hana pili waiwai, ke papa aku nei makou, ua oki ka oukou hana, o laoaa auanei i ka pilikia i oi aku i ka ino.

 

            KE KALEPA KINO KANAKA.—I ka nana aku i ka hona a na aupuni naauoa i keia manawa, no ka lawe ana mai i na kanaka paahana mai kekahi aina a i kekahi aina me ka paa malalo o na palapala moraki, e pau ana no ia, koe wale no paha o Hawaii nei ke kaeaea ma ia hana.

            @He poluluhi ao naulu ua ka i uhi iho maluna o Honolulu, i ka Poaha iho nei.

 

            @ua mokuahana a apana e ka hui keiki opio o ke alo alii a me ka Nekina.  Hokai ua kamalii, he u lua.

 

            @Ma ka Poakolu iho nei, ua weheia ke kulanui o Kapunahou, no na haumana komo hou.

 

            HUI KALEPA O HONOLULU.—Ua koho hou ia na Luna o ka Ahahui o ka poe Kalepa o ke kulanakauhale o Honolulu nei, a penei ka hoonohonoho ana W.L. Green, Peresidena, J.C. Pfluger, hope Peresidena, A.J. Cartwright, Kakauolelo.

 

            @Ua hala aku la ma ka Mahiko o Kaneohe e paauaia, ai he umi o na keiki o ke kula hoopololei a na Aha Hookolokolo i hooholo ai e hoihoi ma ke kula o Keoneula?

 

            NA HIHIA MA LAHAINA E EPA.—Ua lohe mai nei makou, aia ma Lahaina, he poe e hoopaaia la, no lakou ka nui i hiki aku i ke kanaha, no ka hihia he hana a kuai wai on a.  Ma ke ahiahi Poakahi iho nei, ua holo aku ka Hope Loio Kuhina no ia wahi.  Malia paha, ua hele aku oia no ia hihia.

 

            KA HAU PAA NA KA IPUKA HALE.—Mamua iki iho nei, ua hai aku makou i ka hiki ana mai o kekahi haole me na mea paahana e hiki ai iaia ke lawe ae i ka wai maoli o kakou, a hana maoli iho i hau e like me ka hau paa o ko na mauna a me na aina anu.  Ua hana io iho mei ua haole la, a ua loaa ka hau e like me ka hau e laweia mai nei mai Kapalakiko.  Nolail, ua pau kilohana o Hawaii a akoakoa ma Honolulu nei.  He ui ae no, e ahu ana, he ono ae no e ku ana aohe kuhikuhi ana aku io ianei.  Pomaikai no kakou i ka uwaiia mai o na ono a pau ma ko kakou ipuka hale.

 

            UA PAU KE KAKAU ANA MAI.—Ua halawai mai makou me na palapala he nui loa, i kakau kupono oleia.  Aole malamaia o na koma, aole hoi na hopuna olelo i mahelehele kuponoia, e like me ke oiaio nei.  Mawaena o ka poe palapala mai, ua ike makou, he mau kumukula kekahi.  Eia ka mea haohao loa, aole i hiki iki ke malamaia na rula o ke kakau ana.  Ina, ua hiki ole i ke kumu, pehea la auani na haumana.  Ua hele makou a aikena maoli i ka nana i na haukae a me na hauhili a ka lehulehu.  Ke huli nei makou a kunana, aole no ka paha o Hawaii i nee imua a kakou e pai nuu nei, mea ae no "aia o Hawaii imua."  He pana ike paha.  Penei kakou hoohapa mai ana hoi i ka haukae, aole ka "hapala ke kea na kele ka ai."

 

            HE KOLOHE MAKA- WELAWELA.—Ua ike maka makou i ke oki pahiia ana o ka ili kiki wai o ka Hale Leta hou ma Honolulu nei e ka mea kolohe manao ole mai, he kumukuai nui ko ia ili.  Ua manaoia, ua okiia keia mau ili e kekahi mau kamalii holoholo alanui kolohe o kakou, mawaena o ka hora 12 awakea a me ka hora 6 ahiahi o ka Poakolu iho nei.  Ua olelo mai ka Luna Leta nui ia makou, e haawiia ana na dala makana he umi i ka mea a mau mea paha nana e hoike mai i ke kolohe nana i hana i keia ino, i hiki ai ke hop@ia a hoopiiia ke kolohe.

 

            HE PUA I MOHALA A MAE.—Ma ke kakahiaka Poalua iho nei, maloko o keia kulanakauhale, oiwi iloko o ka malama makee Keiki, laweia aku la, mai na alo aku o na makua, Luna Leta nui Pelekuke a me kana wahine Luisa a me ka poai o ka laua mau keiki, o Uilama Paka Kunipipi, ka laua keiki muli loa.  He hookahi wale no on a makahiki a me na malama keu elua o ke ola ana, a oiai iloko oia manawa, ua komo mai ke aloha iloko o ka makua i ka hii loihi ana.  Aka, ua kiiia mai nae a laweia aku la e ka make ka mea hiki ole ke kaua aku.  He pua oia i mohala ae, a ako e ia mai la no.  Aia maluna o na makua i hooneleia i ke kama a me ka poai i hooneleia i ka muli pokii, ko makou uwe pu ana.

 

Hawaii.

            KE ALANUI AA O KANIKU.—O keia wahi e oleloia nei, oia no kahi mawaena o Wainanalii a me Kalahuipuaa, a o ka pulena mai no hoi ia o Kona; a no keia wahi no hoi ka ka poe haku mele i puana ae ai, penei:

            "Pupuu waie kau wahi, He a wale kau moe, I moe au@i Kaniku, Iwaena konu o ka—no—a."

O keia alanui no hoi mai ka wa kahiko mai a hiki i ka makahiki 1847, he oia mau ke ino, he kekee a ololi ka hele ana o ua alanui aa la, aka, i ka lilo ana ae o S. Haanio i Luna Alanui, ua hoopololeiia ua alanui aa la, mamuli o kana hooponopono loea ana, aka, koe no nae ke ino a hiki maii keia wa.  Ma ke kau Ahaolelo hoi o ka makahiki i hala ua hookaawaleia he puu dala no na alanui o a Kona nei, a me ia puu dala, i lilo ai kahi inoino i wahi maikai.  A o ua a nei a kakou e aloha ai i na wahi lio, ua lilo iho la i one, mamuli o ka pakuiia ana o ka pohaku a lilo i mea aeae, a ua hiki ia kakou ke holo me ke kuihe ole o ka manao maluna o na wahi lio.  O keia lilo ana o ua wahi ino nei i maikai, malalo no ia o ka hooponopono mikioi ana a ka Luna Alanui James Smith a me kona hope Mr. Kaomea.  Ua hoomakaia keia hana hou ana, mai ka pule hope mai o Iulai a hiki i keia la; he wahi iki nae koe o ua a halao nei o Kaniku, alaila, hiki mai i ke a o Wainanalii.  Me ke aloha no.  J.S.  Kupanihi.

Kiholo, N. Kona, Aug 28, 1871.

 

Maui.

            NA HIHIA O KA AHA KAAPUNI O MAUI.—Poakolu, Augate 23, hora 10 kakahiaka, ua hoomakaia na hana.  O A. Fornander ma ka noho.  M. Kealoha a me P.N. Makee, ma ka aoao o ke Alii, J.W. Keawehunahala a me J. Koii, ma ka aoao pale.

            Ka Moi kue ia Luwela k, no ka moekolohe, a ua hoopaiia he $50.00 a me na koina.  Ua hoopiiia i ka Aha Jure.

            Ka Moi kue ia Hailama k, no ka aihue dala.  Ua hookuuia no ka lalau o na hoike o ka aoao o ke alii.

            Ka Moi kue ia Halama k, no ke kuni kolohe i ka bipi a J. Makee.  Ua hoopaiia, he $40 a me na koina o ka Aha.  Ua hoopii hou i ka Aha Jure.  O J. Koii a me ua Halama nei no kona loio.  Kupanaha ka mea hewa i ka loio nona iho.  Oia iho la no na hihia i hanaia imua o ka Aha Kaapuni.  Iona Kahuakai.

Augate 24, 1871.

 

Kauai.

            HOIKE KULA BERITANIA O ANAHOLA.—O ka la 21 o Sepatemaba e hiki mai ana, e weheia ai ka hoike o ke kula haole o kela wahi maluna, malalo o ka noho kumu ana o S.H. Haaheo, he Hawaii ponoi, i hoonaauaoia ma Kahehuna (Royal School), kekahi o na kula kiekie o ka olelo Beritania.  Ke kono o holookoa ia aku nei ko ua mokupuni lewa nei i ke kai, e naue kino nui mai e ikemaka no lakou iho i na pakake ana a keia mau opio, o lohe pepeiao auanei, oiai, o ka puni ana keia o na makahiki ekolu o ke ku ana oia kula.

            UA ANE PAU MAI KA WI.—Ua ikeia ma ko kakou Kilohana no ka wi ma Anahola nei, i na malama i hala aku nei, aka, i keia mau la ua ikeia ka nui o ka ai, a e aneane pau loa aku ana paha ka maka poniuniu, a ua ola mai no hoi kekahi mau wahi e ae o ua mokupuni kaili la nei.  J.S. Lono.

Anahola, Augate 28, 1871.

 

"Ua lilo i mea ole kau."

 

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe:—

            Ua ikeia ma kekahi itamu o na hunahuna kuloko, o kou kino o ka Poaono i hala iho nei, nona ke poo "Ua lilo i mea ole," a i kakau inoa ia hoi malalo o ua hunahuna 'la, (H.P.)  Nani io no ka pili pono o kou inoa e like me ka wehewehe ana a Umiumi i hoikeia ma Ke Au Okoa, Helu 18, o ka la 17 o Augate i hala aku nei; a ua hoikeia malaila o Hanupau, e like io no me kona inoa i hoaiai ae nei imua o ka lehulehu (H.P.) oia hoi o Hanupau.  A ua ikeia kou manao e Hanupau, he—maoli kou a me ke imihala wale i ka puukani kaulana (F.T. Kiwini) o keia au e hele nei, oiai, ua ike no oe ua laweia no ua hihia 'la imua o ka Lunakanawai Hoomalu, i Honolulu nei e oukou.  Ma ko oukou makemake imihala, a ua loaa io no hoi ka na o ka hoopii ana, "he hoka no oukou," a heaha la hoi ko mea i ae ole ai imua o ka Lunakanawai, na ua Alakai Himeni la au e kalahea nei, i wawahi i ua pahu pila laoiai, o ko ka Lunakanawai makemake no ia o ka loaa ae o ka mea nana i wawahi?

            Ua hoole oe imua o ka Aha, aole'oe i ike i ka me nana i wawahi, a iloko ka hoi o ka nupepa, ae oe, ua ike oe na ua Alakai Himeni uku ole ia nei e oukou no ka'i wawahi.  He keu oe, kupono loa ka puka o Kawa no keia wahi hoike wahahee, a e pono oe e ka Lunakanawai e hopu aku i keia wahi Alopeke liilii, na mea e ino ai ka malawaina, a he huna hewa maoli no hoi keia, a  i mea e maopopo ai i ka lehulehu kou imihala io, alaila, eia mai na hoike oiaio o kou imihala ana.

            1.  He mau makahiki i hala ae nei, i ka wa e noho haiolelo ana o P. Kapohaku makapo no Kalihi.  Eia ka ninau: Nawai la i puhi kolohe ka hale o Kapohaku i ke ahi?

            HAINA.—Na Kalihi no, no ka makemake ole e poni@a o Kapohaku i kahu no lakou.

            2. I keia wa hoi, e noho alakai ana ua Alakai Himeni nei ia Kalihi.  Eia ka ninau: Nawai la i wawahi i ua pahu pila 'la?

            HAINA.—Na Kalihi no a mea kona Aha Luna.

            No keia kumu hookahi no lakou i makemake ole ai, oiai, i kekahi mau wa mamua iho, ua noi aku ua Alakai Himeni la i kona uku o na makahiki elima i hala ae o ka i ala ao ana; eia nae, ua hoolalau wale no lakou ma ka manao e.  A no ke koikoi pinepine oia nei i ko ianei uku, nolaila, ukiuki lakou la a kipaku wale me ke kumu ole, a heaha la kou mea i hilahila ole ai i kou aua wale iho no i ko i ala luhi, oiai, aole he paahana i pele ika uku, aka, e nana e na ekalesia e ae, e apono ana anei oukou i keia hana uku ole a ka ekalesia o Kalihi, i ka paahana e lawelawe ana malalo?  Ke manao nei au, Aole! aole loa no! no ka mea, ke noho kahu nei na kahunapule o kakou me ka ukuia, a pela no hoi kela, oia iho la no ke kumu nui i lohe oukou.

            Eia hoi keia, ua olelo o Hanupau no ka hookiekie ke kumu i hoopau ia'i.  e nana hou kakou malaila.  O kela ekalesia aole he pahu pila mamua, aole he Papa Himeni, aka, na ia nei no (F.T. Kiwini) i huli i kela pahu pila me ka hoomanawanui i ka ilihune a hiki i ka wa i loaa ai, ma ka lulu dala ana ($200.00), alaila, haawi aku la oia i ua pahu piano 'la na ua ekalesia hookohu la, a o ko ianei hookiekie anei ia? o ka haawi aku anei ia oe e Kalihi i ka pahu piano a me kou hoohanohano pu ia'ku, he hookiekie anei ia?  G.W. KALIA.

Keahialoa, Honolulu, Sept. 7, 1871.