Ka Nupepa Kuokoa, Volume XI, Number 39, 28 September 1872 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, HELU ALUA O KA IKAIKA.

I 5 l unuhiia mailoko mai oka J3uke Arabia, mai ka olelo 13eritania a ka olelo Hawaii.

MAHELE 11. UELU 40. «KICIA pahi a me kn monu o kona m;iu niho wakawakn, i hinpuin me ki ikuika o kuu mau lima ka'u ukana e liv\c hele aku oi a hiki i ka iona ana r> l)tbe!o ia"u, kn mea hoi nana i iawe kolohe ko oukoo mau niii, a ua hoohiki pau liho no hoii au ma o'u nei, aole nu e hoi hope mai ana mn ke alanui a'u e hele aku ni, ke ole e loaa o Debolo ia'u. j Iloko nne o kela manawo nLo Wale- | nn e komailio ana. hooho mni la k>2 ona- | ina holookoa hoomaloka pnha, ikn i ana mni, E loan io nna no o O'-Lolo ~ s , (ole wnle) mamuli o ka mann o koi:,, »» kii pahi a rne ka ikaika o kon m-r V r luna palupnlu, a he koa oe no keia mau lii aku. I kn hoomaha nna iho o na leo ulunoa, iii manawa, ku mai la ke Kuhinn ,:valaiaini, n hai ae la i kona manao imun o nn 'hi a me na m ikaainann, He oinio, akahi no nu n hoomnopopo ae la ika olelo a ka!11 kanaku kuanina, i oleloia ni eia ummuu lilo aku nei, i ka i nnn ne, Ina no e mau ka noho akoakoa ana o na makua me ke Keik( Alii, alnilu, e pau pulu ana rio noj he lau e kanu ni, aohe no hoi he walii e I ulii hou ai ka pua alii o Pelekane nei mo k*'ia hope aku. A inamuli o knnn olelo wnuuna, ua lilo ko ia nei hanai ia ana ia Walena, a maiiope, ua lilo aku la i kona kaikuiihine ma Italia. A ina e mau kona noho pu ana me na makuo, a hiki i ka wn o Dcbolo i puiumi aku ai i konn mau mnkua, ina aole kakou e ike nona i keia ld, uolnila, he men hiki ia kakou ke hoomaopo i kana i olelo ne nei, nole oia e hoi hope mui ma ke mlanui ana <i hele nku ni, ke ole o loua o Debolo ioia. Mahope iho o ku pau ana o na olelo n

ke Kuhinn,, hoi oku la oia ma konu kee-; na kakau palapaln,, n knkou iho la i pa«; na Keoki, ka Hope Moi o Furnni, no kn hoorriiikfit»kau «na no kn vvn t»iki nku qi o ke Keiki Aln. I ku hiki nnu uku nne o keia pulapalai Farani, he inea haohao ia i kn ininao oj Lo Mila a me Keoki, oiai ua ike lakou ma na bila kikoo dala, a ua lohe no hoi; no ko Lo Wulena liiki ana mnluiln. uka t ; i ka iKomakaukau in ona o ka Heilealii • no ka hookipa ana mai. aka, ua innlKehe-; wa nne ia hooinoknukau onn, no ka mea, j uu kuliiu n hula ka nmnawa, nolaila, ua| hoopuka ue ka Moi i kana olelo kueihaua no ka huii ana ia Lo Walena. A ma ka hoaoia uua e huli, oohe no i loam, nolaila, noonoo nui iho 3a ka Aha Kulūna, a ina ka lakou kuka ana, ua hooholo laknu, he mau bila apukn na bila i kikooia uku ai uia ka waihona aupuni,, nolaila, uia hoo» holoia ka hoahewa ana i ke Kapena o ka moku n me kahi kanaka mahiai a niki i ka wh e hoike ia mai ai ka oiaio. Hopu ia iho la ke kino o ke Kapena, a hoopaa ia aku la nia ku Halepaahao, no ka mea, aohe e hiki iaie ke bela nona iho, ak», o kahi kanaka kuaaina, ua belai aku oia i ka nkahi lnapn!ima o kona a ua p.ikele oia i ka hoopaahaoia. E waiho kakou pela ia laum, a e hoi hou kakou i Pe lekane, no ka inea, haalele nku nei kakou emakaukau ana ke ke* iki alii e holo m»i. A oiai rio hoi, ua hala ae la he mau la, a hiki rnai la kn la o ka holo, pane nku oia i ke Kuliina a me ka aha alii, Ua lohe iho nei oukou, e hoJ lo hou ana qu i Farani, aka, «ole mie au i hai aku ia ouliou i ke kumu, «ka, no ka moe ole o ko'u po a me ka lele mau o

ko'u 01!i iio ttfi mea a'u i haawi aku nei i ka bih kikoo ddli, nn ka ireu, ua ho;ahewaia oku hi paha laua mamuli o ka'u hana ana, no aila, ua kapae ae au i ka'u holo i Paniolo mai ianei uku, a e hoi hou au i Faram no ke!>« pilikia, anoai ua hoo-■ ko ia aku nei paha keia mea a'u e lia wale nei, oiai me he mea !a o laua okoa no keia eku mai nei iinua o'u,a ua hoopahulu ; mnu in au e laua nui na moeuhane, nola-' i!a, ma ko oukou lolkoniaEkai, ke nonoi ia \ aku nei oukou, e hookuu n)ai ia'u ano, me ka hoopanee ole. Hooholoia «e la ke ooi a Lo Walena, ' a kauohaia ae la ke Knpena o kekahi o na moku kaua, e hoomiikaukau i moku no ke Keiki Alii e holo ai. A makankau ka moku. haawi ae )a o Lo Walena i kona aloha i na'lii a me na makaainana, a o kona kau iho la no ia ; maluna o ke kaa Moi, a holo aku la a hiki ma kahi ku moku, u.e ka uknli pu ia aku e na Kuhina, mi'Lii n ine na mnkaninana. A maknukau no ka holo, kau aku la o Lo Walena iluinn o ka moku, n haawi iho la i kf»na aloha hope loa oo kona one hanau, a co no'iii hoi a me na makaaina- , na r iiokn holo aku ln nc ia, a hala kekahi ninu la ma ka moana, halawai aku la ka nioku o ke Keiki Alii me ka moku ! powa o Meaiko a me ka moku lawe leta j 0 Italia, e u hnkaka ana luua ma ka mo- I ana, a ua hala he mau hora o ko laua hakaka ana mamua iho o ko Lo Walena j ma hiki ana aku. a ua anenne ka moku oi Italia pio. A ike aku la ke Kapenn. o ka imoku 'lii 1 ke kulana o ra moku hakaka, hooma- j nao ae la oia i na ha na a ka moku powa, i komo iho ia ka makpi'o ileko o ke Kape-i nn a kauoha ae la 01.1 i ka meae ku ana i j ka hoe, e honpiha i na pea i ka maknni.; a e hoihoi ae i kn moku ilalo, no ka mea, j he mau moku powa kela. ' Oiai hoi o Lo Walena e; noho ana ma I ' kahi kokoke i ka mea ku hoe, lohe aku j la oia i ka pane ana iho a ke Kapena, nolaiia, pane aku la oia i ka mea ku hoe, E kau pololei aku no oe i ka ihu o ko kakoti moku mawaena o na moku hakaka. I ka lohe ana o ke Kapena no na olelo j a Lo Wwlena, pane eku la oia, Aole ka-1 kou e pono ke holo aku mawaena o na | moku hakaka, no ka mea, nole i iaweia

n>ai nei na lako kaua o ko kßkoi;i moku, aole no hoi he poe ikaikn na kanaka maluna o keia moku, e pono ni la knkou ke holo aku mawaena o nn moku hakaka. Pane aku o Lo Wolena i ka mea e ku ana i ka hoe, Mui hoolohe oe i na olelo a kela kannka ikaikn ole, «i o kona īkaika ole iho la ka ke kmmu o ko kakou holo ole ana uku e kokua. Inn knkou e hoo- ; luhe nku i kunn, nohe-moku pown nui e !ae e like me kakou, noluila, e hoolohe mai i kn'u, a i loaa iu kakou ka poino no : kein kokua ann, nlailo, e loan nna ia ka- | kou he ma kela no. Haule iho la ka mana Kapena ilalo, a kia pono ia oku la ka ihu o ko lakou nei moku mawaena ona moku hakaka, a i ke kokoke loa ann oku, knuoha ae la o Lo Wnlana i ka mea ku hoe, e hoopololei nku i ka molku powa ; oia mau no hoi o ka holo a hookui ana. ! Iloko nHe oia nianawa, okalakala mai la ke ahi o ka moku powa,, a pane maila ine ka huhu, Henha hoi ka mea i holo ino mai nei o ko ouk'm moku me ka hoo- ; ponopono ole a hookui ana i ko makou moku, a ua nui ka poino i loaa i ko makou moku ? (na h:! makemake no ka hakakn, e hele nnai 110 m<: ka maikai, a knmmlio no he alo ahe alo; inai no hoi e lanakila oukou, iia pono 110, no ka mea n ua kaulana no ko oukou aupumi no ka , ikaika, aka, i keia la, e hooiilo ana au i ko oukou mau ola, i mea piiani i ka poho o kuu lime, a e iru auanei ka maka o kuu pahik»ua i ko oukou i-nnu koko, a e ; ike auanei onkou u ua lohe paha i kuu ji»oa, owau nei o Rineia, kn powa nui | kaulana o Mesiko, ka mea m ko ke ao ho- ] lookoa e maka'u nei.

I ke- b!u powa e hoioli»»lo ona «ne nn olelo kaena, pnne oku la o Lo Waienn. He oiaio, o Kinela kou inoa, a U8 kanlanu oe inn ka ikaika, a uu ike r.o hoi au i| kou I nnakii a mau. aka, he wahine pahn ! ; kou lniii hukwka, k<; eoake !a la oe, aka, i keia I». nkahi no oe a hakaka me ke keikikane, ai ike auanei oe t eia kn lu hope e : kau p.alenaia &i kou ikaika. no ka meu, ; he kanaka ino lou oe, a o kn uku pnnai | no kau mau hana ino, he inake no ? oiai aohe e hiki i ka mana o kuu pahikaua ke ; hoopakele i kou ola mai ka poho aku o 1 kuu lim». I ka lohe ana o Rineta i kein mau ole-■ lo a Lo' Walena, lehei mai la oia īluna o\ ko lakou nei moku, me ka manao e lav\e - i ke ola o Lo Waieim a me na mea no aī i pau oluna o in moku, a owiliwili ae la i; kana pahikau, a hahau iho la mainnn o Lo Wulena, a e alo ae ana no hoi keia.i halwiiu ana ka pahi n ua alii powa nei, maluna o ka papaheie o ka mokn, a e ke-j ehi nku nnn nae ko la nei kupuai me ka ikaika lo;i ma ka iima o ke kanaka powa,' a haule iho la kana pahikeua, ia mana-i wa «o ko i*i nei h.v>u &j»a aku a 1: la ka pahi ake a.> t powa, lioka waie ~ * " I ka lilo : <>a ī»' : I*' * , v 4 J .. ! powa, h.i■ •. ;» nv. : na pahi inin ' *ai o ;j i a hopu aku ia n< «e aiii P°w a j!j^v no hoi ke kumu oka pahi £ . p<§! ' : moku i kiola mui ai, < ul iu I Lo Walena i kana pahi, n f/»oku iho tri i : ma ka pulima o ke alii powa Rineta, a haule pu nku la me ka pahikaua iloko o j ke kai, a iuiu iho Ia ua alii powa nei i i kona lima pooiiiuku, me ka mu-ki-ki o i ka waha, ine he piuiu hoololoiie auwai ni i kana e hnoholo ana ia manawa. i | Oun alii powa nei nae. huli ae la oia | a nonoi nka la ia Lo Waiena, E ke keiki : opiopio, ke noi aku nei nu la oe, e hooi kuu niaii ia'u, no ka ineu, ua moku ae nei | kuu lima, aohe e hiki hou ka'u mau hana ino nna kn moana nei a ma ka aina ma kein hope aku, mai keia lu aku a hiki i ka la hope o ko'u ola ana. Pane iho o Lo Walena, He ae no nu i kou manao, a e hookuu aku hni ia oe a no, ke hahai poloiei mai nae oe i na mea o pau bu i lawe koiohe ai mn ke ano po- ! wa. Ae imai ia no o Rineta, aka, pane I e mai nue kahi Kapena oka moku lawe

!eta o Italia, i ka i ana moi ia Lo Wale» na, Ho hom ifu> ua hauna-pahi a ke koa opiopio, malunn o Rinetn, ke knnaka ino hooknh» o ko inonna nei, kn meo hoj n«na i hoehai iho iu;i i ko'n p"e, a e ole waie no knu hiki ana »nai nei, pakele ni mnkou ika mnke. Pnne oku oLo Wa» iena s Ua ae n<> au i kmi, aka. ke nonoi aku nei nne au la oe, e hoīhoi hou oe 11 kau olelo, no ka mea, ke mihi mai nei o Rineta no knna mnu hana ino, nolailo, e hookuu maikni aku no nu iai«, u e hoi: aku oia i kona aina hanau. Mahope iho oia wn, kauoha ae la o Lot Walena i ke Kapena o kona moku, e pii iluna o ka moku powa, a elawe mni i na lako knua o na ano a pau, a ua h' oko no ke Kapeua e hke me kona kauoha. O ke bli) powa Rineta i.oi, kuhikuhi ae la oia i na waiwai pio ana i h«we mai ai, rna kia waiwai a me ke daia. Iloko nfie oia wa, kauoha ae la o Lo Walena i ke Kapena o ka moku Italia, i ka i nna aku. £ pn mni oe a e lawe aku i ka hnpaiufii o ka waiwai a me ke daia a Rineta i iawe powa mBĪ ai, a o ka uku no hoi ia o litoeha ia ana o kou poe ohua e Rineta, n o ke koena tho hoi, no Rmeta 13 a me kona poe, & e hookuu aku no hoi kakou ia lakou, e hoi aku i ko lakou wahi i hsle mai at. Ua hooko aku la no ke Kapena o ka moku haiia e like me kona kauohaia ana. Hui aloha iho lakou nei, a hookuu ae la, hoi ki lonoku po*& i Mesiko, a o ka moku lawe leU i Ilalia, a ma ia nioku i iii aku ai ka Lo Walena palapala na kona mau miikua hanai, a o ka moku lawe aiii hoi, Mo aku la oia raa kona ihu e holo pololei ana i Fsrani. (Aole» pauy