Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 12, 22 March 1873 — Haiolelo a H. A. P. Carter Esq. [ARTICLE]

Haiolelo a H. A. P. Carter Esq.

| Ma ka po Poaono Iho nei, ua haiolelo ke I keonimnna nona ka inoa maluna, no.ke ku- | lana o Hawaii nei i ka wa ano, imua o ke |anaina i akoakoa oe maloko o ka Hale Ho- ■ 4ele e pane ana i ka haiolelo a ka Loio Ku- ■ hina. Ua wehe mai oia i ka haiolelo penei: *' He mea maikai no paha no'u |te hai aku jaole 8u he mea ku i ka wa i keia manawa; |ua komo hohonu a ua pilikino loa au iloko | o na poinaikai pili aopuni, hana akamai a jme na hana kalepi o na ano a pau, e hoeha [ mai ai i keia lahui, Ua hanauia au maluna iO na lepo o keia aina, a o na hoomanao ana |o ko'u mau la kamaln, ua pipili no muluno ,o keia aina. Ua auau au i kona mau muli- ! wai, ua pinana i kona mau pali, ua papahi h ! kona inau lei palapalai a me ka maile, ua | pulu eto ki/u kuemaka i ka ehu o l<ona mau j wailele, a ua hoouanea i ka hoolohe i ka ■ nehe o ka wai o ko lakou haule ana iho. Ua j huipu au a ua hana lima me kt>na lahui ; o j kahi mea i loaa mai ia'u, ua loaa mai no ia I ia'u maanei—o ka mea a'u e manao aku ai, |eia no ia maanei e loaa ai, ina no o na mea j a pau. He kuina au no ke kaulahao e puli- : ki ana ia takou a pau, mai ka Moi a i ke ; kuewa ; o ko'u mau pomaikai, mai o lakou j mai i loan nui ai. O ka'u mea e hooikaika j ]nei, ua hana au me ka ikaika no kona nele, j !a he iknika loa ko'u m.-iniia no ke ake i ka j hooholo mua a me ka po n' ikai o Hawaii j nei. Ke olelo nei au, oiai e ponia ana au i j kona mau.pilikia, nole au i mahalo i ka poe i opea na lima. e kahea mai nei e onou i na kipooniwi i ka hoila. E na hoaloha, ei« no ko kakou mau kipoohiwi i ka huila o ka holomua o Hawaii nei i keia wa, a pela no i mamui iho nei, & pela aku ana no e hoomau ai, ina no e ne!e ma ke Kuikahi Panai Like. O ka poe mea dala, hana lima, akamai. bana mahiai, ua halia mai nei lakou imua o na maka o n» pilikia. e lahui aku ai i ka poe e ae. O kahi o lakou, ua hiki ole m.i ke kuamoo, aka, o kahi poe ke hookolo nei no. Ma ko lakou pomaikni au e kamailio a ku nei i keia po. M Un hooholo aku la oia i kona haiolelo no ka pilikia o ka aina i keia wa, maaiuli o ka hoemi ana mai o qa hua o ko loko nei mau waiwai. Hookahi wale no manno ikaika e paio nei, o ka hana Kuikahi Panai Like mawaena o Amenka Hui a me kakou nei, i pau ai ko kakou nele i keia wa. Ua haule na kuikahi inua, no ka like ole o na kuhina o ke aupuni nei ia wa, a me na hoonuinui olelo ia aku no hoi,. e kokoke ana kakou e ake e hoohui me lakou. He mea kupanaha ka hoolohe wale ana o na luna Ahaolelo o kela nupuni i na olelo hoonuinui ano ole. •' Aka, ina he oiaio ia, aiaila, o ke ala makawalu ana mni o ka leo o ka lehulehu e kahea ana la Lunalilo e noho ma ke kalaunu, a me Kona kukulu hou ana i na hoop«nopono aupuni maluna o ke kahaa paa a akea o Kona kaulana, oia aūanei ka mea nana e hooki i ka manao ake hoohui aupuni iloko o na hanaka a pau e noho ana ka nonoo." O ke kumu keakea ikaika wale no paba i kela wa, o ko Amenka poho loa, mamoli o ka ae ana mai i ke kuikahi paoai like me

Hawaii nei. Aka. oia kumu nae, ua hoonawaliwali ia e ko poe hoaloha no ke kuikahi. O kel-ahi kumu pnha o ka haole ana, no ko ka Moi manaopono ole i na haole Amerika, mamuli o ka hana kumukanawai o 1864. U* manaoia malailo, he hoohaiki ana mai ia 4 ka palahalaha apa aku o na hana hoomahuahua aku i ke ano kuokoa n me ka ka poe misionari hana ; o ka oiaio uae paha me ka ole, ua koho walela ako. Ua make aku la kela, a ua paniia e ka Moi i mnhalo loa i na hooponopono kuokoa a me Kona mahalo i ka poe nana i hoonaauao i Kona iahui, he mau kumu auanei ia, e hoohoihoi mai ai i ka hooholo ana i ke kuikahi. Aohe panai ano hou e ae a kakou e haawi aku nei ma keia hapai hou ana, o ka haawi wale aku no i ke «wa o Ewa. Aka, ua waiho ia mai nae kekahi kumu e keakea ai ma keia*haawi ana, o pilikia ka ke aupuni ma ka hooko ana i na kanawai, ka ohi ana i na auhau a me ka pakele wale o na ino he nui; a inamuli pii ae he kulannhauhale hou ma Ewa o emi o Honolulu ilalo. CJa hiki wnle no i ko kakou mau iuna nupunL, ke hoopau ae ia mnu mea. O ke kuikahi e hanaia ana no ka pono moku kaua, e hoolalaia no ia ina ke ano, oia wahi e haawiia ai no ka pono hoahu kaua walē no, aole e oi aku ma ke kukulu mai i enemi pula kaumaka i ko Hawaii noho kuokoa ana. Eae mai oukou i keia kanawai lahui, e hoikeike aku, «• O na moku kaua a pau, he ano e loa lakou ma keia mea, ua manaoia ka moku kaua, e komo ana iloko o kekahi awa leumoku, he lepo i* no ke aupuni nona ia moleu." Aohe keia o ka mua o na haawi ainn ana no ka mea, ma.ka 1858, ua haawiia o Villa Franca, rna ka mokupuni o Sadinia eia aupuni no i wahi knpili moku no na manuwa Kusia. Aia no hoi maloko o Inia Beritania ua haawiia o Beritania i wahi kapili manu. wa no Fnrani, o Pondicherry kona inoa; aia j no hoi ke nwn o Makao ma Kinn, ua haawi ia no rotugala, a peia no hoi ke kulanakauhale o Honokaonn, ma Kina, ua haawiia no Beritania. Ain ka pilikia ana o keia mau aupuni i haawi aina ai.