Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 27, 5 July 1873 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, Helu Akolu o ka Ikaika. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO KA HIWAHIWA O KE KOA, Helu Akolu o ka Ikaika.

I umihiia mai loka rh.ai 0 ka Buke Arabia,mai ka Oīeīo Heritania a ka Olelo Hawaii.

Mahele lll—Helu 78.

AIA nae a hiki aku o Lo Hipa ma ka puka o ka Halealii, e ku mai ana no na koa kiai ma ka puka ; a no ko ia nei ui launa ole, ua eehia iho la laua no ko ia nei kanaka maikai, a he mahao hoi i ike ole ia ma ia aupuni i na la i aui ae ; a mai ko laua la i hoonohoia'i ma ia wahi a hiki ma ua la nei, akahi 110 laua a ike i keia keiki kanaka maikai, a lilo iho la ka nani o ka poe mua i hiki aku ilaila, i puepae no ko ia nei nani ; a no ko laua ano eehia, ua liiki ole i ka mana o ka laua oihana ke keakea mai, oiai ua eo mua ia i ko ia nei la kanaka maikai ; a ina paha he mau wahine laua, ina ua puana ae laua i keia mau lalani mele, e i ana : " Ina paha oe maanei—la, Hoolale na ai a ka ui—la." Ildko np hoi o ia wa, i ninau akn ai o Lo Hipa, Ailhea ha Moi o eiukou ? mai na koa, . Ina aku no ka Moi\vahitfe iloko, a o kā Moi kane, ua hele aku nei ika holo Kaa. Pānahou akq keia, Aoehiki aky loko, kai, e ae mai ia'u e komo aku iloko? I mai na koa, Aole e hiki ia maua ke komo iloko, ua ae ia mana ma keia wahi wale no, no ka mea, ua kapiliia keia hale no Lo Hipa a nolāihi, ua hoohiki na Moi o makou, aole e ae ia kekahi mea e ae e komo iloko, mai ka poe e noho ana ma ka noho alii a hiki i ka poe haahaa e kipa mai ana ianei, a hiki i ka la e komo ai p Lo Hipa ilpko p keia hale, aka, koe wale no na makua a me ke kaikuahine. Pabe hou akvi ke\a, He kaiknahine Wahine maikai no nae paha ko ua keiki la, a aia oja i hea i keia wa ? Pane mai ha koa, He wahine maikai io no, a oia wale no ka mea i aneane aku e like me oe, aka, ma na hiohiona a me na lauoWpiipii lau nui, ua like loa olua, a aia oia i keia wa, iloko o ke Kulanui, o ke aupuni 0 NaloSilika, a he mau la hiki wale mai no keia, no ka mea, ua hoomaha mai nei ua kula la. A hala no hoi he mau hora inahope iho, hiki mai ana ua kaikamahine nei, aole 110 hoi kau o ka nani a lohe mai i ke ao, a me he mea la 0

-"Maikai lili hemolele i ka la," ka ua mea o ka ui lua ole o ua Waliana Lo, ka oi hookahi o ke aupuni o Galatia iloko o ia mau la. Aia nae iloko o ka wa a Lo Hipa e kamaifio anā me na-wahi kōa, lohe mai la o Kanaika Abe, oiai oia e noho ana ma ka rumi nui hookipa, me kona manao nae, ua hoi mai o Lo Walena, mai kana huakai holoholo kaa mai, oiai hoi, ua hoomaopopo no pia, aohe kanaka e ae e hiki ākn ilaila, aka, no konn mak#make e lohe pono i na mea, hou i loaa ia Lo Walena, mai kana huakai'holoholo mai, nolaila, ika aui kaholo ana ae 0 ka leha ana a kona mau maka, ma na kii hoonani e kakau ana ma na paia o ka hale, a hiki ma kahi e kau ana o ke kii o Lo Hipa, hoolaiki iho la oia malaila, me ke kau pu mai no o ka halialia aloha, oiai me he mea la ua kii la e pane mai ana, aka, i ka huii ana ae o koua kino, aui pu ae la no me kona mau maka, a huli papu aku la ma ka puka a na koa e kiai ana, aia hoi, pa pono aku la ka ike a kona mau maka ia Lo Hipa, a ia tta no oia i haupu ae ai, a huli hou aku la e nana i ke kii e kau ana, ua like loa no ia me ke kino o ka mea holookoa e ku mai ana mawaho, a ia wa no oia t hooupopopo iho ai, o kana makahiapo mai la 0 Kauaika 1 ka i ana mai, 0 oe ka ki e "Kuu haku i ka.ua Haao."

Holo »ku iā oiw a a-po- aku Ih ma Ha wawae o kana keiki, t\ haawi ae la i konH hoonlaikßr, ft ti'6ihof* akii la iloko o kii hale, hie kā i ae, hal'e a riiaua i hootfiakailkan >J ai 'noii,' &wa iho la mktfa, āble e aē iā kekahi 'iliēa e ae e korao f, fnāi r lce ole oe e komo mua iloko nei, a n6a ia oe, alaila, ae ia r. ;: , ;•••?.' «im *>:' v. v •: • P,»' •' e ae a pau e komo mai. koe wale iio' maua a me ko'kaikuahkie. Iloko np o-ia wa. lao,Kanaika Abe tji |iai, j ka,i ana aku, -E hele t oe $. t>ls}q aku^i t ke alii iaia ka pahu e nui ? ke aupuni, no ka mea, ua hiki mai<nei ka mea nona ke aupuni, a eia oia i.kei^, wa, i hiki ai i na'lii, na Ku,hina ali)0 iia makaainana x i ka mea nona ke aupqni M hqolj^ki n ajfe 3 e lilo hoi keia la, i lanui e malamaia ai i na miikahiki a paiī ma ie o Glalatia nei. ' y Hele' ākula ua koā nei a ku ana'imua oke alii pahu hāe, a olelō irtc-u |laka inoa o kn ua kauolia.mai nei oia ia'u, e olelo aku ia oe. e hnki |cōke 'o; v 9h u oe ano i ku hae nui o keaupuni, i,ike la . . .p '<h-< mai ai e na'ln, na K;jph}n^ o a. me piakaainana, ua hiki o ke aupuni. ... . ~ I loa no a pau na 01910 koa, olelo ana ua hae ne.i -ipe.ka, iiiakani,a pulelo hookano ae la oia i ka4e^'ā, a ike ia mai la e /Lo Walena, oiai oia ke alanui Ijolq ppeppe mawaho o.lse.lsur lanakauhal?, p o,kQ>uv* m(ina\va-. no ia i aia he malihini ua hiki mai. Ia hoohuli ana ae 110 a k&kh-h&' kaā 5 ke kaā, ma ke alanui e liolo polplei āna ttia ka -'Halealii, a ia wa i hoikb ai ke kāhu kaa i kona akamai, ke nana aku la ka ppb ma na pipa alanni a me ha ālēo, kule'6'hu p ua mea he holo 0 ke k"aa, a īiiā,manaoia mai e n» 'ila 5 pfriftule a ioleo ke' ŪM Wk 1 «** 4 " *

I ka ike ana no hoi o na'lii, n,a kubina a me ka Poeikohpia, i keia hae nui kamahao e pulelo ana i ka makani, hoo manao ae la lakou no .na olelo a Lo Walena, oiai ka Ahaolelo aua mahope iho o ka paa ana o ka Halealii i hoomakaukauia ai, a waiho ae o Lo Walena, he olelo akea ia manawa, e i ana, Aole loa e ae ia kekahi mea e ae, e komo maloko 0 ka Halealii i hoomakaukauia iho nei no Lo Hipn, ka Hooilina o ke aupuni a'u i manao, mai ka mea e noho ana ma ka noho alii, hiki i ka poe haahaa, ke ole 0 Lo mua iloko, aka, aole nae e pili keia olelo hoohiki ia maua a me ke kaiku'ahine, oiai kona wa e hoi mai ai mai ke kula. I ka hiki ana mai o na'lii, na Kuhina, ka Poeikohoia a ine ka poe hanohano o ke aupuni, ua akea ia na puka a pau o ka Halealii, a ua hiki mua ae malaila ka Puuku Nui 0 ka Moi, a nana no 1 hookipa aku i na mea a pau i ae ia. I ko Lo Walena hiki ana mai, ua piha mua ka rumi nui hookipa o ka Halealii, a koe wale no o kahi i hookaawaleia no na Hooilina Moi a me na Moi. Hele loa ae la no o Lo Walena, a komo ae la ma ka rumi a Kanaika Abe ma e'noho ana. Kahikoia iho la o Lo Hipa mē na lole silika keokeo i hāua kinohinPhiia el kona kaikōahine, inalokh o ke Kularitii o ke aupuni 0 Nalo Silika, a pela no hoi i kahiko iho ai o Waliona Lo iaia iho, me ka lōle silika keokeo i hāha loea ia e kona tiiiati Kma palupalu hana noeau, ka mea i laha ole ma na aupuni a pau 0 ke ao holookoa. A hiki mai la ka hora i manaoia no ka hoike ana aku o Lo Bipa iaia iho, ku aer oia iluna, a iiele akn la, me ka ukaliia e kona kaikuahine. A hiki laua nei ma ka puka nui o ka rwai hookipa, i nana mai ka hfa«a o na mea a pau, "Me he mau o'pua liiki kakāhiaka la" lana nei. Pii loa ae la 0 Lo Hipa, a noJio ihp la ma kahi i hookaavyaleia nona, a uoho iljo la 0 Waliana Lo malalo iho, a o Lo Walena ma hoi, nohp iho la laua ma ke

kolu oke anuu. Ai ka nana mai hoi a ke anainā ia Lo Hipa ma, me he mau moa-uakea la iluna o ka haka. Ia Lo Hipa ma nae i haele mai ai a hiki ma ka puka o.ka mini hookipa, ku mai la na mea a pau,. a haawi mai la i ko lakou hoomaikai, a pesla no hoi oLo Hipa ma i haawi aku ai i ko lakou hoomaikai i ke anaina holookoa. Ia Lo Hipa e iioho ana me ka hano hano lua ole, m 1 ke anuu luna loa i hoomakaukauia nona, ku ae la o Lo Waleua iluna, a haawi aku la i ka hoomaikāiimna 0 ke anaina, me ke kuhikuhi ae o kona mau lima ia Lo Hipa, a i aku anaina, Eia ka mana keiki hiapo, ke keiki i loaa iloko o ko maua mau la hpu ole, a i pakele mahunehune mai hoi ipai na lima menemene 010 mai o Keoki mainuli 0 ke ahonui o Hipa, ka Moi lokomaikai o ke aupuni Poepoe, a mamuli o kona aloha, eia oia ke ku ola nei imua o kakou i keia la, a no ia nei no hoi ka'u hoohiki ana 1 keia hale, a ma o ianei la 110 hoi au i manao ai i Hooilihā 110 ke aupuni nei, aka, oiai hoi oia uip kakou i keia la, nolaila, ke waiho aku nei au na oukou ka noonoo ana, a 0 ka mea i hooholoia e ko oukou manao, oia ka kakou e hooholo ai i keia la. A ma ka noonoo ana o ko ka hale, ua koho no lakou iaLo Hipa, i Moi no ke āu£uni, me kt> lakou manao knliihowa e nbho' I6a ''iho ana o Lo Hipa me fā&bu, akii, ma ke ku ana mai a Lo Hia 1 mai : 1' WiimAn ■1 - >'»r < Ke'wailn* aku nei au i kuii mahalo nui imua o onkoii,. no ko oukou hooili ana mai i keia oihana nui maluna iho o'u, a no ko'n ano hemahema i ka hooponopono ana o ke aupuni, aole no au e kanalna ana i kā ftukou hanohano nui i Hooili iho nei -malunā o'u, aka, ina nāe ha mea oluolu ia e kx> oukou manao, ke war(io aku nei au i ka mana a pau o ka oihaha Moi, maiuna iho o Waliana Lo kuu a na Lo Walena no ka hooponapono ana, a hiki mai i ka wa kupono a'u e hoi mai ai a noho pono iho iluna o ke aupuni, a na ka Mana 0 na Lani e hoomalu iā oukou. Lo Hīpa.

A ma ke noi hoi a ke Kuhina Nui, ua noi ia ka lokomaikai o na makaainana, e hele mai lakou i ka ike alii i ka la apopo, mai ka hora 9 o ke kakahiaka, a i ka hora 4 oke ahiahi, a ua hai koke ia aku la ka lohe i na mea a pau.

Hookuuia ae la ke anaina, a hoi aku kela a me keia, me ka mahalo ana no Lo Hipa a me ke kaikuahide, a he nani akuia he nani mai, a pau loa nā mea i ka 6lelo i ka nani. (Aoh i pau.)