Ka Nupepa Kuokoa, Volume XII, Number 36, 6 September 1873 — Ke Puhi Rama. [ARTICLE]

Ke Puhi Rama.

Ua lawe m«i makou i keia Kumumanao, mai loko niai o kauwahi oka Haiolelo a ka Hon. J. M. Kapena ; a malia, ua kupu, 'in ulu, a ua laha iloko o kahi pue i hookauhua rnna no keia haua. He Delugnna Kahik<» keia e inoe loihi nei iloko o kona poe kahu, ua hoaiu nioa ia keia e ko Kan Ahaolelo oM, H. 1858, » me 1859 ; a 110 ka makan oia inau kau uhaolelo i keia moo uui, he puhi ratna, ua kapae lakou i keia, a oia ka wa i hoomahuahuaia ai ka auhau oka Imj ike dala hookahi. Ina kau aha«ilelo mahope mai, ua ala nui rnai no oia, inai kahi mau alii, a mai kahi inau L. M mai ; a na k:t lokahi o ka hapauni o ua hoa 0 ka ahaolelo 1 hoopua aku ia ia 1 kona lua pouli e noho hookahi ai. 'He mea hookahaha loa 110 i ko makou manao, i ka ike ana aku i kekahi Lnna uupuni, e hoala hou mai ann i keia enemi ino, 1 ka wa a kakou e pihoihoi ana i kahi puino e nana ia aku nei. Eia ka lahni ni iluna o ke Kahua kulanalana o ka noonoo ana, no ko lakou mau pono ; a be pono anei hoi, ke kukulu mai i keia kumu popopo, oia kauwahi mouo aka lahui e lana iho ai i Puuhonua uoua ?

Ho mea ku ol<; no hoi i kahi mea aoo ma* kua, ke ao mai i kauu ohaoa ; aia kahi maikai a oukou e apo ai i ke kanapi mahope; ai ka hoopu an» iho, oke ala mai la no ia o ke poo a oahu iho me koua niho awa ; a pela hoi ke ao aku, aia kphi mai* kai e apo ui i ka moo make m:i ka huelo ; a peia makou i kahaha'i ia hapa o kana ala* kai manao. Ke kahea leo nui nei makon i ka lahui holookoa, mai kela pea keia pea o ka aina, mai ke kai, ai ke kai. Mai ae ike pulii rama. E hoole i ke puhi rama. Mai hooluolu aku ike puhi rama. Eku iluna eua Kristiarjo me kau Pahikaua nani, e hele imua e hoouka, e hoohee, e alualu loloa, e hopu, a e hoopaa pio i keia enemi ino ? E hapai me ka ikaika e na Ahahui Hoole waiona, e kui ka akau, o kui ka hema i keia enemi iuo ! E ala e ka ialmi, e ao i ka oukon mau Luna M. o keia mua aku, e kupaa ma ke kinai ana i ke Pnhi Ramu imua o ka ahaolelo Mai koho no oukoo ika mea e makemake ana i ke Pohi Rama. Mamua o ka M. H. 1779, ua manao ma> opopoia, he 400.000 im H»w*ii ponoi, aole puhi rama ia wa, aole no he ona, * iua makahiki he 56 mahope mai, ua puhi ia ka rama, a ua inu ia, a ua hooemi kokeia he huina kanaka nui he 257,450 i make, ma kekahi man knmu eaepahnkohi makeana; a ina makahiki he 13 uiahope mai, ua hooemi ia, he 36.149, a i na makahiki ikaika loa o ka laha nui aua o ke Puhi Rama, ua nui loa ka make ana, oia ka wa neoneo i ke Ahnlau, a ine na kaua Kuloko a pau a pela uo iua makahiki he 14 mahope mai, he Pohi Rama he 24.414 i nlake. A ma ko makou manao, ua komo iloko o keia helu uui, ua hoomake ia kahi hapa mahnahoa o ka make e ka inu wai ona ana. Ua hoomaiu ia ke Pnhi Rama ana e ke j kaoawai 'ina makahiki oi aku i ka iwakalua ; aka r o ka ino wai ona aoa o oa aina e mai, uahamama no ka puka oo na lahui e ; a oa hoouhiuhi ia hoi uo na kanaka Hawa* »i ponoi me ka maluhia ole.

Ua lanakila ka wui ofta uialona o ka poe ikuika, a uie haku, kapoe waiwai, ame ka poe haaha» a pau. Ake ae ia ke Puhi lUaia, he hooi ana ae ia i ka poioo uo ka w&i ooa ; a e ma* huaima ae ana ka laha loa nda oka wai oua ; a e like ine ka hoea malo aua o ka wai ona i mea inn ia e ua kanaka maoli i keia wa, peia no auanei e mahuahna ae ai ka hele mnlu aua o ka wai ona imua o ka lehulehn* He mea akaka 00 hoi ma ka nana skn. In» e ae ia ke Polii Rama, e ala pu 'mai no auanei na Puhi Raina mafu aoa ioi aku i ko keia wa. A ke aei» hoi ke puhi rarna, he mea nuanei ia e mahuahoa ioa ai ka poe ike ma keia hana, a e nui aku ka ioo o keia, imua o ka pomaikai 1 manaoia. He maiinolaiia nae ko makou, ma keia Knhua hou, aole uo e lanakila ana keia manao ma ko makou hilinai aua i keia Aba Knhina Hou ; aole-no o lakou leo ma keia, aole hoi ko lakou lima e kokna 110 keia. Ke paa nei ko makon lima akau, me ka Hae Aloha o ko kakou aiua, a 0 ko makou lima ht-ma, ke peahi aku uei ia Hawaii holookoa e uhai mai, ae kuekakoa i keia manao a hanlr inai nn lani.