Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIII, Number 22, 30 May 1874 — HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO: Ka Hiwahiwa o ke Koa. HELU AKOLU O KA IKAIKA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROBIANA LO: Ka Hiwahiwa o ke Koa. HELU AKOLU O KA IKAIKA.

j aaahiia en-ii :nii o ka Bu'se Arabia, raai ka , : Olē\o eenilani'» a ka 0!e!'. Haw.iii. Maiiei.e 111 —Helu 118. ANO keia mea, ua haohao loa o Lo Hipa nn keia ano mehana, no ka mea, ua hele mai oia mai ka wa lahilahi ; a k<'ino kino iloko o ke kukonukonu o i ka mehana, a i kona hoohalike ana, ua i I like no ia me ka mehana a ke ahi, nola-1 ila, hoomanao ae la keia, ua hiki ak.u la ' oia i ke aupuni o Diabolo, kahi hoi i j : ki'.pma o Keahialoa, e like me kana mea i lohe ai a i ike ai boi ma na Buke inoolelo no Diabolo. Iloko o ia manawa, mahele lua iho la kona manao, a ano kuihe no hoi, no ka hele ana imua a hiki i ka p:\lena ana i manao ai, a i ka hoi hou no hoi i hope a hiki imua o na makua. Aka, kupu koke ae Ia kekahi manao iloko ona, i ka i ana iho : Ina no hoi au e hoi hou ana i hope, e ola ana no au, aka, e kapa ia mai ana nae au he kaua hee wale,; a ina no hoi au e hele ana imua, e make no a e ola, uolaila, moe poo aku la oia i ka hele ana imua, a hala paha na hora eha, liiki ana keia i na pali hookui o ka lewa, a o ka palena mai no hoi ia o kela lewa a kakou e ike aku uei, a kaa aku ma kela huli, a o ka puka no hoi ia e komo akn ai iloko o ke aupuui o Keahinoa. Ma keia wahi, e hoomakaikai iki au ia oukou no Keahinoa, oia uo ka lua o ka moopuna a Mahina, aka, aole nae i oi aku kona hoopunaheleia imamua o ko Kauiokalewa, no ka mea, o ko Keahinoa ola a me kona noho ana, aia no ia iloko o ka huikau, a o ko Kauiokaiewa hoi, aia oia iloko o ka palama, a o ko koena ai mai a ia mai, oia ka lakou ! nei e ai ai ; aka, o ko ia laai ana nae, aole no ia i ai maoli iho r aka, holoholo wale ae la no oia a puni ka papaaina, a o koua maona ae la no ia, a nalo aku la na mea ai. A ma keia ano, ua komo iho Ia ka kauiuhu iloko o Keahinoa, a. aole no hoi oia i huna iho i kona manao ohumu imna o Mahina, a ua. lilo uae ia i mea na Mahina e noonoo loihi ai. 0 Keahinoa no hoi, pii ae la ka nui 0 kona kino a ui hoi, a pii pu ae la no } hoi me kona ikaika, a o kana mau hana | a me ka uilani ana a kona manao, he kiekie wale no,nana aku no ka hoi, u Pa me he neim la ka noe o Alakai," 1 ka ka mea o ka wela o na lima ke laj lau aku i kana mea e manao ai ; a o kona haawina iho la no ia mai ke kupuna- ! wahine aku, he haawina ikaika wale no, aole nae i haawiia kekahi mana iaia, no ka mea, ua ike no o Mahina, he kanaka liuhu, a ina e loaa ana iaia kekahi ma-" na, alaila, e pau loa ana lakou i ka make, nolaila, kupu ae la kona manao e hookaawale ia moopuna ana, a e hoihoi aku :iaia a noho pu i ke aupuni o koua kaikunane, ka mea hoi nona mai ka inoa e kapaia'la o "Keahinoa." O Keahiuoa kupnnakane a me kona aupuni, he paku ikaika loa ia, aka, no kona nawaiiwaii a palupalu hoi. pela no i nawaliwali ai kona ikaika a me ke auI puui ; aka, i ka wa i hoihoiia aku ai o j Keahinoa moopuna a hoouoho pu ia me ia, aa pii hou ae la ka ikaika o ua aupuui uei, nolaila, o na ikaika e ae a pau e hiki aku ana ilaila, he mau pulupulu hoaa lakou, aole loa hookahi e hoi oia mai ana mai laila mai. laiia nae e ku ana ma kahi i huiia ai na p).i)i hookui 6 ka lewa, aole no oia i hoomaopopo he puka maiaii», no ka mea, na hoike ia mai no ia e kona mau paia laumania, i like ioa me ka haie po~ hakui i palainaia koaa mau paia i ka puna, & ho hookahi auo waie no i ka nana aka a ua maka, noiaila, aole no ia he

i ine<t na ka mannu e haoia lopopo ibo ai, ho puka uiaiaila. Ano kon<» ake nui e j ioaa ka pnKa, uolailn, imi hele aka lai keia, n huia hookuhi anhiuH, h uile loa aku ia keia i ka aoao hema, aole nae hej loaa o ka poka, aole no hoi he wahi e ae e hiki ai, uoiaiia. huli hope ae ia oia| a haia loa aka ia i ka aouoakau, aole uō| he ioaa. nolaiia, emi hou ae la oia a hiki| ; ma kahi o kona hikl mua ana. | ! A oiai oia e hoka ana, me ke akft nui | ; no nae e loa* ka puka, nolaila, iele pono|| iae ia oia iiuna, a hookui aua i ka paia|l ; pan, aole nae he loaa o ka puka, nolaila,j | miki iho-la oia ilalo, o ko ia nei hele nO' j ia a hookui arm i ka papaka lalo o kai I lewa, aohe no he loaa. 1 | Eia hoi; oiai oia e noke ana ika | i ka puka ma o a maanei, aole no oia I | poina i ka hoomanao ana no kona wahi o ka hiki mua ana, a ua halialia mau ia wahi imua o kona mau maka, a ua hoo* puiwa mau ia oia iloko o kona wa e kaawale ai mai laila aku, nolaila, ua ume mau ia kona noonoo, me he au ia ho ka moana e hoihoi ana i ka aina, pela no i poina ole ai kona hoomanao ana no ko na wahi o ka hiki mua ana. Oiai oia e noho ana malaila, pane iho la oia i ka lio, E Paiuahuelo, ua imi pu ae nei no kaua i ka puka a rne kaht e hiki ai, aohe nae i>e loaa, nolaila, ke hoouna hookahi uei au ia oe e hele e imi i ka puka a me kahi e hiki ai. e like me ka mana i loaa ia oe, anoai o oe paha

ka mea e loaa ai. Mamuli o ka olelo, hao aku la ua lio uei e like me kona mana, o ko ianei liele no ka hoi ia a ku ana iluna o ka puu o Hoaa, a hau ana i ka makani, a hoi mai la me ka nele, a ku ana imua o Lo Hipa, a hoole nni la. Paue aku ia no o Lo Hipa, Ole ao ia hoi ma ka hikina, aia paha ina ke komohaua. Hao aku la no ua lio nei, o ka hele no hoi ia a kahi no a laua i hele pu ai me Lo Hipa, aoie nae he loaa, a hoi mai la no me ka nele. 0 ka Lo Ilipa hana no ka hoouna. Lele ae la ua iio nei i kaakau a me ka hema, aolo no he ioaa, a hoi mai Ia no mo ka nelo. Aka, ma na wahi a pau ana i hele ai, aole no oia i poina iki no ka hoomanao ana i kahi o laua i hiki mua ai, a ua manao no oia, aia no malaila ka puka, aka, o ka manaoio ana e loaa ka puka malaila, he mea paakiki loa ia, no ka mea. ua hoike ia mai no ia e kona mau paia laumania, aole he puka malaila. E na hoa, ua ike pu ae !a no kakou, aole i loaa ka pnka ia Lo Hipa a me ka lio, a e nana ae hoi kakou ia Biuda kana ilio, no ka mea, i kona wa i hookuuia ae ai mai ka buke aniani ae, hanu hele ae la oia ma na paia, a ma kahi hoi a Lo Hipa e hilinui ana, hoomaumau ae la ua ilio nei i ka hanu ana malaila, a aoa ae ia me ka leo nui, a holoholo ae la oia me ka olioii, a hoi ae ia no oia a ma kahi ana i hanu mua ai, a aoa ae la. He mea haohao loa i ko Lo Hipa manao, ka ike ana aku i ka hana kupanaha a kana ilio, aka, aole nae he mea nana e hoike mai i ka oiaio o ia mea, nolaiia, kena ae la oia i ka lio, e kokua ma ka imi ana i ka ka iiio tnau hana. Ala ae la ka lio a ku ana iluna, a noonoo iho la i kana mea e hana ai, nolaiia, hookokoke aku Ia oia ma kahi a kona | hoa e hanuhanu mauana, a hoao aku la ! oia i ka hookui ana me kona poo i ka j paia paa e ku laumania ana, aohe nae | he wahi mea a mohole aku, aka» o ke j poo nae o ka lio kai kole. A ike ka lio i ua eha kona poo. hoao aku la oia ma ka j peku aaa. Ma kaoa pekn mua ana, ao- j le no i hoomaopopo o Lo Hipa, aka, ma | kana peku alua ana, akahi oo oia & hoo-1 maopopo, aia ka puka malaila, uokal mea, he pii wale no kona kapuai ma ka j peku ana aku raa ia wahi, a ma kahi e ae, he ko-i loa, me he pahu la i piha pono i ka wai. A ma keia ano, i hoomaopopo iho ai o Lo Hipa, aia no malaila ka pnka, aka, k<se nae ka mea e hemo ai, noiaila, hoomoemoea iho la oia, a iioko oia hoomoe* moea ana, ua halawai piueprne oia me n& nhane ino o ka po, aole nae he loaa

\ iaia o ii t kuh;:;niii ana i kahi e heiuo ni oka puka. A hala na mahina eha, ai k t iinia o k » mahina. a i k» po hope loa i o ua mahina h», iiiki «ku !a kona uh:«.ne 1 ke aupuni K \nalimakiimamalua, a halaw.ii nhane ifu> Ia me koiia luakuahinē hapa dia. Ninau mai ka maknahim*, i |k i i aua 10aī, Heaha ka mfca ok i hoi hope ana mai nei, a haalele ia aku la hoi ka wahine ? Paue aku ko Lo llipa uhane, Auhea oe, aoie au i ike i na maka o ka wahine, aoie no hoi au i hiki aku iluila, eia wale no au la i iea lewa e hele nei, ua hala ia'u eiua puu inake, a ua hiki aku au i na pali hookui o ka !e--wa. a ua noke waie au i ka liuli ana i ka puka a me kahi e ae e hiki ai, aole nae he loaa ; aka, aia nae ma ke kauwuhi, ua haohao au, mu kuu hoomaopopo no hoi, aia no malaila ka puka, aka, o ka imi ana i ka mea e hemo ai, aia malaila ka piiikia, nolaila, ina e loaa ole ana ia'u iva mea e hemo ai, alaila, e hoi okoa mai ana ka'u huakai, me ka hiki t>le i ka pa iena o kahi i mauao ai, e like me kamea i oleloia iwaena o kakou, a pehea la e ko ai ia manao, ke ole e loaa kahi e hiki aku ai ? I mai nae ka makuahine, O na aupuni elua i hala ia oe. he paku no laua no ke aupuui o ko wauiue, aole uae o laua ikaika, aka, o ke anpuni nona ka puku au e imi nei, he mea paakiki no ka ioaa ana o kahi e hemo ai ; a o ka ikaika hoi 0 uaaupuni ia, aohe ola e pakele ke iiiki aku ilaila, a o ua aupuni la, ua kapaia o Keahinoa, he ahi ka wai, he ahi ka lepo, ahe alii waie no na mea a pau malaila. He ehiku ka nui ona pani, a 1 ka ewalu o na pani, alaila, komo oe iloko oua aupuni la. Aka, i kou wehe ana i ka walu o ke pani, mai ku papu aku oe, o loaa mai auanei oe i ke kololio o ka uwahi, a o kou make uo ia, uolaila, iuaoe e hiki aku ia pani, e ku aui ae oe ma ka aoao, a iiala aku ua kololio uwahi la, no ka mea, he make okoa no ka ilaila : a hala ae ia puu make ia oe, alaila, komo kukonukonu aku. oe iioko oka pilikia, nolaila, e liana oe me ka hoao, aole hoi me ka pupuahulu, eia la, ua noho paonioni ko kaikoeke me ke knpunawahine o oukou. no ka lilo o ka hoopunaheleia ana ma oko wahine la, nolaila, ua noho kekeue ko 1 ikou noho ana. A ma ia ano, ua hoihoiia oia me ke kupunakane, ke kiai hoi o ua aupuni ia : a aia nae ma ona la i pii hou ai ka ikaika o ua aupuni la.

Pane aku nae o Lo Hipa, Ke kanalua nei au no kau mau olelo, a.ka, o ka'u mea nae i makemake ai, aole oe i hai mai nei. nolaila, ina ua ike oe ika mea e hemo ai, e hai e mai oe ia'u mamua, a mahope aku na mea o ae»

Oiai nae ua wahine 'napa dia nei e hoomaka ana e kamailo mai, puoho e ae la o Hipa, a ike oia i ka nunulu o kana wahine, hoalaaku la oia, i ka i ana aka, Ei nei e moe uei, heaha. kau e nunula nei ? O ka puoho ae ia, no ia o ka wahine, mo ka pau pono ole nae o kana mau hnaolelo imna o Lo Hipa, a pane mai la, Heaha mai ka hoi kau, mai ka la o ke keiki i kaawale akn ai a hiki inehinei, aohe i loaa iki ia*u kona uha 1 ne, a he hoohaa hoi ka loaa ana ia'u i keia po, aka, ke minamina nei nae au no ka pau pono ole ana o fca maua mau olelo, no ka mea, ua kamailio wale no ma-' ua ma na mea e ae, a koe nae kuu kuhi- j kuhi ana aku i ka hana ana e hemo ai o ka puka. Oiai nao an e makaukau | ana e hahai aku, o kon hoala e ae nei no hoi keia. Heaha iho nei no la hoi keu ano i keia po, o oe hoala ole no hoi keia ia'a, a heaha ibo nei la hoi keia po ou, uo ka mea, he mea no ia na hooholo like ia e kaua, noa ka hiamoe, aole e hiki w'n ket hoala, a no*a hoi ka hiamoe, aole e hiki ia oe ke hoala, a i keia po nao, ua hana iho nei oe i ka mea e kuo ana i Ka kaaa olelo paa, Ehia ka hoi inea aloha o ke keiki, pela wale no paha auanei e hoaaia ai a hele loa aku i ka piiikia. Pai» akw o Hipa, Auwe l heaha hoi auanei ka meae pilikia ai, aa hiki aku la hoi paha i kahi p ka wa-

hine, noiio maiie ana no hoi pahn rae ka wahiue, a heaha no ka me \ o k>* apa hou ana mai i hope nei ? Pane mai ka wahine, Auhea oe. o ka i mai auanei kau e na hiki ke keiki a kaua i kahi o ka wahine. er ae no paha la i kn lewa i i e hoa « mai nei. ua hala nae iaia kekahi man puu make, a ua hiki aku h i na pali hooku» o k'a lewa, «i»iUi!i kahi i iioaa at j ka pnka, a maiiaila ka uhane i hoi hou mai uei. (Aole i pau).