Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 3, 16 January 1875 — Page 3

Page PDF (1.77 MB)

This text was transcribed by:  Shirley Werner
This work is dedicated to:  Werner Ohana

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

na uku auhao, ua pa umikomamaha hapa haneri i ko ka makahiki i hala iho nei.

 

            I ka makahiki 1873, o ka huina pau o na moku kalepa o Amerika o na ano a pau i onaia e ko Amerika Huipuia, he 31.681, no lakou ka huina tona he 4 463 046.  I ka 1874, o ka heluoa pau o na moku, he 31, 923, no lakoa na tona he 4,595,883.  O ka mahuahoa iloko o ka makahiki hookahi, he 239 mau moku a he 127,897 mau tona.  O ka nui o na moku pea e hole nei, i ka 1874, he 17,226; a o na mokuahi 3,958; na moku lilioi ole, he 7,803; na moku aohe i hoikeia mai, he 2936.  O ka nui o na tona o na moku mahu, he 1,116,425; a o ko na moku pea, he 2 257,154.

 

            I kekahi manawa mamua iho nei, nanoi ka owala o na nupepa Amaerika no ka lawe ole ia o kekuhi o ko amerika poe iloko o ke Kulanui o na Kadinela o ka Ekalesia Roma ma ke alo alii o ka Pope.  Ua ake loihi lakou e komo kahi, aka, aohe nae hoi pane aku, "aole".  O ka lono hope, e kono mai ana ka Pope i elua mau ioea mai Amerika aku e hoopiha i kekahi mau hakahaka elua iloko o ke Kulanui, a o ka Aki Bihopa o Nu Ioka, a me ka Bihopa o Pittsburg na mea e komo papale ana.  O ka mana o ka Pope a me kona Kadinela i keia manawa, ke pokeia mai nei ma na wahi he nui, a me he mea la ke koe nei o ke aka wale no.

 

            MAKAHIKI HOU O PALOLO.--Ma ke ahonui a me ka lokomaikai o na lani.  Ua eleu liko ae na keiki me na makua o Palolo nei, no ka malama ana i ka makahiki hou ma ko lakou luakini nei, oiai owau kekalii i hele aku e ike i ke ano o ka lakou mau hana.  Ua hoomaka ko lakou paina ma ka hora 11 o ke kakahiaka ma ka pule a Nakikapio, pau ka paina ana ku mai ke alakai o ka la, a wehewehe mai no na mea e pili ana i ka makahiki hou a me ko ke Akua aloha, a pau ia, hoomaha iki na keiki.  A ma ka hora 4 ahiahi paina hou, a o ka pai, na hope ana ia hookuu.  A me he mea la i ka nana aku ua malu pono na hana a hiki i ka wa i pau ai, a hoi kela me keia me ka piha i ka hauoli  O ka lua keia o ka malaina ia ana o ka makahiki hou maa keia awawu ua kaulana, he Lililehua o Palolo.

 

MANAWA PUKA, ME KA NAPOO ANA A KA LA.

Ian.     17.    Puka ka La     6h.    41' a m.      Kapoo,     5h.    40' p m.

   :       18.         :        :         6h.     41'    :               :           5h.    41'    :

   :       19.         :        :         6h.     41'    :               :           5h.    41'    :

   :       20.         :        :         6h.     41'    :               :           5h     42'    :

   :       21.         :        :         6h.     41'    :               :           5h.    43'    :

   :       22.         :        :         6h.     41'    :               :           5h.    44'    :

   :       23.         :        :         6h.     40;    :               :           5h.    44'    :

 

NA KAU ANA MAHINA NO LANUARI.

Ian       7          Hilo,                6h        37'       6" a m..

 "         14        Olekulua,         10h      50'       8"   "

 "         21        Hoku,              7th       9'         6"   "

 "         29        Okekulua,        2h        2'         3"   "

 

NU HOU KULOKO.

            Ua oi aku mamua o 1300 mauleta a me na nupepa i hoonuaia aku maluna o ka mokuahi Colorado.

 

            Ma ka hora 6 o ke kakahiaka onehinei, ua holo aku ka mokuahi Mikado no na Punalaau.

 

            Ua loaa mai nei ke keiki nalowale a Kale Rosa, a o na haole elua nana i lawe malu, ua make i ke kipuia, no ko laua haawi pio ole mai.

 

            Ua hoopaiia ka wahine a Kealakai imua o ka Aha Hoomalu o Honolulu nei, he Elima Haneri Dala no ka haawi wai on a i ke kanaka Hawaii.  Pokekeo maoli.  E hoopii hou ana i ke kiure, e imi ai i pono, aka, in a no ua hewa, aoale no e pakele.

 

            I keia hebedoma ae e maka ukau ai ke Kilauea e au hou i na kai ewalu.  E haalele ana ia Honolulu nei ma ka la 20 o lanuari a e holo ana no Kauai; a in a ka la 25 mai, oia ka Poakahi, e holo ana no Hawaii.

 

            Ua loaa mai nei i ka Hui Kalepa o Kiulana ma he mau honu maikai loa elua mai luna mai o ka mokuahi colorado a e manao nui ana lakou, e hoihoi i Punaluu e hanai ai a malia o lehulehu mai mahope.  He mea ai maikai loa keia o ka aina awakea.

 

            Ua nolia mai makou e kahea aku i na lala a pau o ka Ahahui Opiopio, e halawai ana lakou i keia po Poaono ma ko lakou hale halawai mau ma Kaumakapili, no na hooponopono hana a me ke koho ana i na luna.

 

            Ma keia Poalua ae, e halawai ana ka Puali Kinai ahi Helu 4 ma ko lakou Hale, a oiai, o ka halawai hookahi wale ho keia mamua ae o ka hookahakaha anha o ka Oihana Kinai Ahi i ka la 3 o Feberuari, nolaila o akoakoa mai na hoa a pau.

 

            Oiai, ua lawe aku kekahi poe i na kukui malamalama i ka po Poakahi aku nei i hala me ka manao kolohe ole, nolaila, ke kauohaia aku nei lakou a hoihoi ma kahi o G. Koli a i ole ia J. S Kekukahiko ke Komite.

 

            MIRIANA LIKELIKE--I ka Poakola iho nei, la 13 o Iaonari, oia ka hiki ana aku o na makahiki o Ka Mea Kiekie ke Alii ke Kama Alii wahine nona ka inoa maluoa ae, i ka 18 makahiki no ka mea, ua hanauia oia i ka la 13 o Ianuari 1857, a nolaila la, ua puni io na makahiki o ka noho wahine ana maiana on a.  Ua haawi ae oia i ahaaina hoom'aao ia la ma Kawehewehe i Waikiki, a malaila i hela aku ai oa pilikona, na hoa a me ne makamake a pau e hoomaikai aku iaia.  A oiai, aole makou i hiki ilaila, o hoomaikai mua aku ai, nolaila, ke hoomaikai akea aku noi makou, e ola loihi oia a hiki i ka @ a pala lauhala. 

 

            KE KUNA KAPIOLANI.--Ua lohe mai makoo, ua hoopaeia aku keia moku kuoa uoku ma ke one o Lanai, a aia oia ke kau la i kula.  Ma ka Poakahi iho nei, na holo aku kona on a oia o Mr. J. Dower e huke hou iaia i he kai, a hoihoi mai iaia i Honolulu nei e kapili hou ai.

 

            O ke Kuea o Admirala Toma ma Kuleokahua, aia ke kolina a ka lima hana ke uliuli lo, oia o Mr. Suoter.  Ke hoolaha mai nei oia, ua hiki iaia ke hoolawa i na ohana makemake kulina.  O kela kula panoa, eia ka he gula malaila i ka mea miki ma ka haua, a i ka poe palaualelo he hokahoka.  Nolaila, ke paipai nei makou i oa kanaka palaualelo o kakou e paahana lakou.

 

            Ma ka aoina la Poaono aku nei i hala, ua ko mai ma keia awa me ka manao ole ia mamua, ka mokuahi Colorado o ka Ahahoi Hooholo Mokuahi o ka Pakipika e holoholo nei mawaena o Kapalakiko a me Iapana a me Kina ma kela aoao.  He lanahu ole e lawa ai ke holo loa i Kapalakiko ke kumu o ke komo ana mai.  O keia kekahi o ko ka ahahui mau mokuahi maikai, a akea o ka nanaina o na keena.  O ka nui o kona mau tona, he 3727, a o koua kapena he aliimoku i hele a maa ia Hawaii nei, oia o Kapena Morse.  Ma ke kakahiaka nui Poalua ihu nei, na holo aku oia no Kapalakiko me ka manao e ku iloko o na la holo maikai.

 

            NUI KA ONA.--Ua lohe wale mai makou, he nui loa ka inu on a a me ka pili waiwai ma Kamoiliili i keia wa, a in a he mao makai hoopono kolaila, me keia na paa kekahi poe on a rauna olaila i ka hale hoopaa lawehala.  Ko ka on a paha ia la, ke lalau la kekahi kanaka me ka manao e ki i ka pu i kana wahine, a e ole ka nui alu ia e aumeume ai, pakele ma ka opua ke ola o ka wahine mai ku ka lae a lele liilii ka lolo.  Ke ao aku nei makou i ke kanaka kino nui puhalalu nana i hoomakaukau i keia karaima e waiho loa i kona lalau ana i ke kiaha o ka on a, a mai lawelawe hoi i ka mea kaua, uo ka mea, "o ka mea lawelawe i ka pahikaua, e make no ia i ka pahikaua."  O ka lohe kou a hoopau loa, a e pomaikai kou mua aku.

 

HOOLAHA KUAI KUDALA

 

A NA

 

LUNA HOOPONOPONO WAIWAI OI

GEO. W. LILIKALANI.

E IKE AUANEI na mea a pau, e Kuai kudala ia ana na Waiwai lewa, a me kau wahi o ka waiwai paa o ku Mea Mahaloia G W Lilikalani o Koloa, Kauai, i make, ma ka la 30 o Ianuari, hora 9 A.M., ma Koloa Kauai.  He 10 lio k maikai, 3 lio w, 3 lio keiki, 1 hoki w, he 10 a oi na bipi, 4 bipi keiki.  Na lako hale.  Na pakaukau koa nunui, a lilii, na noho koki koa, na noho paipai, na noho laau maikai, 2 mau pahu ume koa nunui, a me na Kii nui kau hale, na Aniani nui, a me na mea nani a pau e pili ana i na kahiko hale.

 

            Kapuahi kuke me na mea e pili ana ilaila, na pa nui a liliii, na kiaha a me na pono a pau o ka papa,aina, na umeke laau nui a liiliii, na moe koa hou me na mea e pili ana ilaila ; na kapa komo o na kane a me na papale ; i pahu palapala, 2 ohenana, 1 wati nui kau hale, 1 wati pakeke.

 

            Na pono holo lio--Elua noho paulolo me na Kaulawaha, i noho wahine.  Na niea hana kamana, "huila kaa, 3 haleluau 1 kupono no ka noho ohana ana, 1 kuleana pa-hale, 1 kuleana aina kalo.  Ala nae ma Honolulu Kahi mau waiwai i hoikela maluna. 

 

MRS. HANA LILIKALANI,

JNO. W KAHELE.

Na Luna Hoopoupono Waiwai.

Honolulu, Ian 10, 1875.                                                                                  685 2 ts 686

 

HANAU

 

            Ian 8--Ma Kawaiahao, hanau o Waiauia-liilii, na Keoni (pake) me Waiania.

 

MAKE.

 

            Ian 3--Ma Manoa Ooahu make ke kaikamahine a Mr. a me Mrs. D Malo.

 

            Ian 5--Ma Waiahao make emboli o Kailiiaina Maeha.

 

            Dec 29, 1874--Ma Kohala Hawaii make iho ia ia o James D Haiai, mahope o ke kaa mai ana no na hebedoma ekolu.  @ He hoa kula oia no makou, a e like me ke ano mau o kekahi poe. pela no ia i hele ai a make aku ia i ka aina malihini.--L H .

 

E HAALELE ANA

--KA--

MOKUMAHU                       "KILAUEA."

--I KA--

POAKOLU,   - - -      IANUARI 20,

ma ka Hora 4 P M.,

NO KE KAAPUNI ANA IA KAUAI !

 

POAKAHI.    - - -      IANUARI 25,

E KAAPUNI ANA IA HAWAII !

 

POAKAHI,    - - -      FEBERUARI 1,

KAAPUNI HOU IA KAUAI !

E ku mua ana ma Nawiliwili, a hoi mai i Honolulu i ke kakahiaka Poaono, Feberuari 6.

 

SAMUEL G. WILDER, Agena.

6@

 

            OWAU O KA MEA NONA KA INOA @ nei, ke papa a ke hookapu loa aku nei au i na mea @ a pau, a ano hoiohoiona e ne paha, aole e hookuu e hele waie maluna o @ lei, a e hehi paha i ka ai o na loi konohiki i hoolimalima ole ia, ma ka @ mauka o ke Aianui Aupuni o MOANALUA, Oahu, mai @ a hiki i Waialanaihi.  O na holoholona e ikeia ana ma keia ano, mai @ ia aku, e hopuia no, a e @ e like me ke Kauawai.

 

DAVID MANAKU.

Aala, Honolulu, Ian 18, 1874.                                                                                    683 3 ts 687

 

            KE PAPAIA aku nei make akea na kanaka o na ano a pau loa, aole e hookuu wale i ko lakou mau holoholona maiuna o kuu aina o Kahaumakaaweelaa, e waiho ia ma Manoa, Oahu.  Nolaila, ua hookohu aku au ia Kikau, i Luna no'u, a nana e hopu a e koi i na hoopai o na holoholona komohewa.  I na hehi ka holoholona iloko o ka @ e hooukuia $5.00 ; a loa ma ke kuia wale no he $1.00 ka auhau.

 

KAUUHU.

Honolulu, Ian 9, 1873.                                                                                    653 @

 

            E KUAI @ ana na Lio 6 me ka Hoki, ma ka Pa Aupuni ma Walawa, Ewa nei ke hiki aku i ka ia @, ma ka hora @.  @ ke ano o ka @ me ka hao kani malalo nei : @ k eleele kuapuka iao kea hao @ ano o, @   Lio @ @ kaekea hao henia V-I V-I @ ukau @ laekea i kapuai keokeo @ U me ka hua V @.  Lio @ ahinahina kaekea ua pokela ka hulu o ka a i a @ ka i kapuai keokeo @.  Hoki k haulania hauhuli hau @ ano e.  Lio k kalukoa he kea hao @ Lio k puakea laekea keakeo na napaai eha, hao ak A

 

J KAHAUOLONO, L @ o

Waiawa Ewa, Ian 11, 1873                                                                             683 @

 

Ke hoonoho nei maua ia Pahika, i @ a maiama Aina, maiuna o na apana o @ i make, e Hokakapo me Heona'a ma Kau, Hawaii, e waiho i make ka Kiolokua ko kulo o na apana i hoopukaia ma ka nupepa mamua ihonei.  Na Pahina e nana i na mea @, a lawe @ i kahi mau @ o kela mau apana, a moa holoholona paha, e haua no e like me ke kanawai.

 

KANALOA.

 KAULIA (Opia)

Kalihi, Ian 7, 1873.                                                                                         634 @

 

KEPAPA aku nei ae i na kanaka a pua, a me na ano haole a pau, aole hele wale ma na kai @ a pau o hakaloe a me na @ ma Koohopoko, @ Oahu.  Ke @ aku nei au i na makamaia a pau me na hoa'loha a pau o Kapalikoohua, e oleolu @ e hele ao e olelo pu me 8 @ , a o ka mei o holo @ o hana, ua holo ia. 

 

W K @

Hoaoluia, Ian 1, 1873.                                                                                                634 @

 

OLELO HOOLAHA.

 

K DR. TROUSSEAU

[KAUKA PARANI.]

HALE KAUKA A KEENA OIHA.

 

            @ ma ke @ o na @ o na @ Papa a @ kalepa.                                               @

 

NO KA UKU WAI !

 

O KA UKU HOOLIMALIMA NO KA WAI MAI mai @ i a @ i @ 1873, o ka aku moa wale no a o ka wakela @ o ka poe a pau he wai ko lakou aole i hookaa ke @ ka nei e hookaa koke mai i ko lakou mau @ wai. @ koa Hale Ohana, ma ke kihi o ea @ Nuuana a me Haiwahine.

 

HENRY PRENDERGAST, Loaa Wai

Honolulu, Ian 3, 1873                                                                                     @

 

 

KAKAUKA KILA LAAU OLA

KUPANAHA

KA HOOLA NUI NO NA NALULU

 

A me na Eha--Rumatika, no na mai i puka mai ma ke anoe o ka Opu, no ke Ake a no ke Koko paha.

 

OIAI he laau kupono keia no ka ohana e malama ai ma ka hale, a he oi ae hoi ke oia i na @ e ae kona pakei @ a me ka maopopo lea.  He mau lau naheie maoii wale no keia a me ka @ Ola Kupanaha, eia ma na Hale Kauka a pau.

 

            O GEO. C. McLEAN oia ka Agena nui no keia Pae Aina.

                                                                                                                        684 @

 

HOOLAHA LAWE I KA MORAKI.

 

Ke hoikeia aku nei na mea a pau, e hana aku no nu e like me na hooku ana a ke kanawai a ka Ahaolelo i apono ai i Iulai 18, 1874, e lawe i ka moraki i hooialoia e PETRONILLA WELLS a me JOHN WELLS, ia A F JUED, ke kahu o MRS. S A CARTER< ma ka la 2 o Dekemaba 1871, oia no kela Aina a pau. e waiho la ma Alauni Alakea, Honolulu mokupuolo Oahu, ko Hawaii Pae Aina, a nona na palena maialo iho :

 

            E hoomaka ana ma ka aoao hikina loa o Alanui Alakea, a ma ka akau komohana loa o kela aina a hiki i kahi aia oloii ; alaila, mailaila aku. holo hema @ hikina @ kapuai, holo aku ma ka Hikina oa o ka aoao akau o kahi ala ololi ; alaila Akau 41° 30' Hikina 53 3-12 kapuai holo ae la una ko Sorenson  alaila Akau 46° 43' komohana 56 9-12 kapuai e hiki aku ai i ka aoao akau o Alanui Alakea, e holo ae la ma ko Sorenson ; alaila, pii ae la una ka aoao Hikina o ke Alanui alakea 56 10-12 kapuai a hiki i kahi i hoomaka ai me ke komo pu o na pono aianoi maloko' me na hale pu, na hana hou a me na mea a pau e pili ana maluna iho.  I na aole e uku e la mai ke kumupaa he $500. me ka uku kuala ma ka 12 hapahaneri no ka makahiki mai ka la mai o ia moraki, iloko o na hebedoma ekolu mai ka wa aku e puka mua ai keia hoolaha, ma ka nupepa, e hoolahaia aku no kela wahi no ke kuai iloko o na la he kanakolu, mamuli o ka mana kuai i hookomo pu ia iloko o ia moraki.

 

H. A. P. CARTER.

Na W C Jones kona Loio.

Honolulu, Ian 6, 1875.                                                                                    684 3ts 686

 

HOOLAHA--O kela a me keia kanaka e hookipa ana i kuu wahine mare la Kahalewale, mai keia ia aku a mahope aku nei, e hoopilia lakou.

 

ALBERT SALA.

Haiku, Dek 19, 1874.                                                                                      682 4ts 685

 

KUAI A KA ILAMUKU.

 

            JAMES I. DOWSETT MEA HOOPII KUE IA

            G W Pilipo mea hoopiila.  Imua o ka Mea Hanohano A. F Judd, kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina a me ke Kaulike.

 

            Mamuli o ka mana i hoopukaia e ka Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina a me ke Kaulike ma ka aoao o ka mea hoopii i hoikela maluna no na 8-484.25, e kua aku no au ma ke akea, ke hiki aku i ka

 

POAONO, LA 2 O IANUARI, 1875 !

--MA KA PUA O KA--

HALE HOOKOLOKOLO MA HONOLULU, Mokupuni Oahu, i na pono a me na pomaikai a pau o ka mea hoopilia iloko o ka aina i hookomoia maloko o ka Moraki. nona na palena i hookomoia maloko olaila, e like me ia malalo nei :

 

            O kela apana aina a pau e waiho la ma Koai, Holualoa, ma ka Apana o Kona Akau, Mokupuni o Hawaii kekahi o ko Hawaii Pae Aina, a nona na palena malalo iho : E ho omaka ana ma ka paila pohaku ma ke kihi Komohana Hema a mauka o ke Aianui Aupuni maluna, a e holo akau ana 64° Hikina 13 79 kaulahao e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Palaueka, Akau 46° Hikina 1 73 kaulahao ; Akau 64° 15' Hikina 2 54 kauiahao ; Akau 77° Hikioa 4 76 kaulahao ; Akau 59° 30' Hikina 3 54 kaulahao ; Akau 63° Hikina 7 69 kaulahao ; Akau 54° 45 Hikina 3 10 kaulahao ; Akau 60° 15 Hikina 4 84 kaulahao ; Akau 73° 30 Hikina 4 69 kaulahao ; Akau 61° 15 Hikina 21 60 kaulahao ; Akau 75 30 Hikina 2 70 kaulahao ; Akau 61° 80 Hikina 4 05 kaulahao ; Akau 72° 00 Hikina 18 15 kaulahao ; Akau 60° 30 Hikina 4 02 kaulahao ; Akau 65° 30 Hikina 4 20 kaulahao ; Akau 62° Hikina 8 98 kaulahao ; Akau 61° 15 Hikina 17 18 kaulahao ; Akau 63° Hikina 3 50 kaulahao.

 

            A hiki i ka paila pohaku i hoailonaia "B," alaila holo ma ke kihi Hikina Hema, Akau 40° Komohana 14 02 kaulahao ; a hiki i kahi hoailona "B" ma ke kihi Hikina Akau, alaila Hema 58° 30 Komohana 9 84 kaulahao ; e pili ia me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 63° Komohana, 16 9 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 56° Komohana 6 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 70° 15 Komohana 11 62 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 69° 30 Komohana @ 93 kaulahao e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 67° Komohana 3 36 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 63° 30' Komohana 5 22 kaulahao e pili la me ko Kaiwi o Koal a me Paki ; Hema 41° 15 Komohana 7 74 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 69° Komohana 2 56 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 64° 30 Komohana 6 59 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Pahi ; Hema 56° Komohana 1 59 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 60° Komohana 1 08 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 56° 45 Komohana 2 06 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 67° Komohana 3 16 kaulahao, @ pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 71° 45 Komohana 1 80 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 54° 30 Komohana 6 50 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 73° 30 Komohana 3 08 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 55° Komohana 1 94 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 62° 45 Komohana 2 55 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 73° 15 Komohana 4 94 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 63° Komohana 2 73 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 69° 13 Komohana 4 92 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; Hema 7° 15 Komohana 3 05 kaulahao, e pili la me ko Kaiwi o Koai a me Paki ; a hiki ike kihi Komohana

Akau o ke Alanui Aupuni, nona na eka he 151 85-100, a oia uo ka aina i hoikeia na palena ma ka Palapala Sila Nui Heiu 2730 i haawiia no ka mea hoopilia ma ka la 3 o Sepatemaba, 1860.

 

            Aia wale no ke koe o keia aina a hookaa e ia ka uku panee, na koina a me ko'u uku a me ke Komisina mamua ae.

 

W C PARK, Ilamuku.

Honolulu, Dek 11, 1874.                                                                                680 4ts 683

 

            Ua hoopaneeia ke kuai o ka aina maluna ae a ka la 16 o Ianuari, 1875, ma ka hora 12 awakea.

 

W. C. PARKE, Ilamuku.

 

NO KE KUAI

BERENA PAILATA

makepono.

BERENA PULUKAI

ai a ka Moa.

PAAKAI o KAKAAKO,

ma ke eke a tona paha.

WAHIE o ke ano maikai, oki a liilii ke makemake.

NA POHAKU< Pou.

KIMO PELEKAKE Jas. I. Dowsett)

Kihi o Alanui Moiwahine a me Papu.                                                                         @ 3@

 

HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO

O KA

MOKUAHI HAWAII

K I L A U E A !

 

KAPENA MARCHANT !

 

Uku Eemoku mai Honolulu aku

A hiki i Kaunakakai, a pela maluna mai    ……………………………         $  5 00

      "      Lahaina,         "         "                   ……………………………              6 00

      "      @                   "         "                   ……………………………              7 00

      "      Makena,         "         "                   ……………………………              8 00

      "      Mahukona,    "         "                   ……………………………             10 00

      "      Kawaihae,     "         "                   ……………………………             10 00

      "      Kuiua             "         "                   ……………………………             10 00

      "      Kaawaioa,     "         "                   ……………………………             10 00

      "      Hilo,              "         "                   ……………………………             12.00

      "      Kau,               "         "                   ……………………………             15 00

Uka kaapuni ia Hawaii          ………………………………………….            @

A hiki i ne awa o Kauai         ………………………………………….            @

Uka kaaponi ia Kauai            ………………………………………….            12 00

Uku @ Hawaii oneki             ………………………………………….              2 00

 

            Aole nie no na uku ohua.

            Ma ka Hale Oihana e @ na palapala.

 

Aole kana o hope e @, aia wale ne a kaa maa maika uku maka.  Aole e @ ka @ no na @, @

 

            E hookaia ka uku @ i ka na e @ aku ai.

 

SAMUEL G. WILDER, Wailai, Agena.

Keana ma ka Hale Kaai Papa o @ na, kihi o @ Papa a me Moiwahine.                    670 @

 

OLELO HOOLAHA.

 

MAHIKO NO KE KUAI.

Manuli o ke @ a na Laua Hoopohopono A ke o Mr A L WILCOX, e @ aka no ae mia ke @ i ka

 

POALIMA, IANUARI 29, 1875       ,

Ma ka hora 10 A. M.

Na Waipa, Hanalei, Kauai, ma ke kumakuai meiona ae o @

I KA MAHIKO A PAU O WAIPA @

            Nona ea Aina a me na Waiwai malalo iho nei:

 

            KA AINA i haawila ia P Hanson e Rev a me Mrs Johnson 1 Nov 27, 1863, nana na Enabe @ a @ a @ mai puha.

 

            KA AINA i haawila ia G Thomas e E Johnson, Mei 23, 1863.  Ekolo mau Kukeoa Aiea aona ka Eka i a me i Paaka.

 

            KA AINA i kohikuhiia na pahena ma ka Palapaia @ a Nui Helu @, ka Aina @, he 4 @ a00 Eka ; ka ahia @ he 90-100 Eka.

 

            KA AINA mai a H Kapule mai i haawi ai la G Thomas i Augate 29, 1862, nona ka @, he i rula a me ka pouku.

 

            KA AINA mai a A S Nuuanu i haawi ai ia G Thomas i Augate 29, 1862, nona ka @ 6 Eka i ruda a me 31 pauku

 

            KA AINA i kuhikuhia ma ka Palapaia @ Heiu 2936, nona ka ili he i a me 34-100 eka.

 

            Ka manawa i koe o ka hooiluialima o WAIPA. he $175 ka hooilmalima o ka makahiki.  Ua kupono ka aiue no ke kanu ko o me ka mahi laiai, a he nui ka wai nana e wili, a he makena wale no hoi ka wahie.

 

            HOOKAHI WILIKO, na noia he @x30, i @ nui me na lako, i mau ipu hoomaemae ko, i lalani ipohao he i ka nui, i huila wai, i mau mekini hoonualoo ko me na lako.  @ mao ipuhao hoomaailii, i ipuhao mahu a me ka pauma wai, 30 bipi kauiua, 15 @ 7 kaa, he puu okoa o na lei bipi a me na kaolahao, 6 palau, @ mau mea hapuku opala, he @ amara a me oa lako, he peha waiho mea @, he mau oo me na owea pa, he puu uiuihepa ulaula a me na ano he nui o na lako paahaua.

 

            HE HALE WILIKO, hale noho o ka Luna Nui, a me na hale o na kuoiakahiki,.

 

            I na aoie e kohoia ma ke kumukuai maluna ae, alalia e kuai liiliiia no na apana aina pakahi.

 

S W WILCOX, Luna Kudala                                                                         683 3ts 685

 

WAIWAI PAA

MA KE KUDALA !

 

            I KULIKE AI me ka mana o ka Olelo Kauoha i hoopukaia i ka la 23 o Dekemaba A D 1874, e ka Mea Hanohano C C Harris, Kekahi o na Luuakanawai o ka Aha Kiekie o ko Hawaii, ma ka Hooponopono Waiwai Hooilina, e kuai aku no au ma ke kudala ma ka puka komo o ka Hale Aupuni hou a Hale Hookolokolo ma Honolulu nei, i ka hora 12 awakea o ka

 

POAONO IAN. 23, A. D. 1875,

i kela aina a pau o E KANIHINA i make, e waiho ia ma Waikiki waena, Oahu, oia no ka aina i ilio mai kaia ma ka palapala huoilima a Nakai i make, no E Kunihina, a ua hoikeia na palena maioko o ka Palapala Sila Nui Helu 6648 e llike me ke kuhikuhi malalo iho:

 

1268--NAKAI, AINA MA WAIAKA, I WAIKIKI, KONA, OAHU.

            APANA 1--I LOI MA WAIAKA.  E hoomaka ma ka Pohaku X ma ka papahaku, a e helo hema 54° kom. 131 pauku ma ko H. Kahakai a me W. Kamaua ; alaila hema 35° hikina 98 pauku e pili ana me Kuhela ; alaila akau 52° 30' hikina 244 pauku me "Kuilei" no Keolaloa ma ; alaila akau 86° 30' kom. 143 pauku e pili ana me H. Kahakai a hiki i ka hoomaka ana--16-100 eka.

 

            APANA 2--PAHALE MA WAIAKA.  E hoomaka ma ke kihi hema o keia Pahale, a e holo akau 54° kom. 331 pauku ma ko H. Kahakai a me Aupuni ; alaila akau 37° 15' hikina 260 pauku ma ko Aupuni ; alaila hema 51° hikina 215 pauku ma ka Apana Aina Kuia o H. Kahakai ; alaila hema 20° kom. 277 pauku ma ka papohaku aoao ma Kahawai a hiki i ka hoomaka ana--39-100 eka.          S P K, i ana.

           

            APANA 3--I LOI MA KIKI.  E hoomaka ma ke kihi hema, a e holo akau 55° kom. 100 pauku e pili ana me ko Paele ; alaila akau 42° hikina 2@ kaulahao me Konohiki ; alaila hem. 55° hikina 100 pauku e pili ana me Nawaka ; alaila hema 42° kom.. 2 2 1/2 kaulahao a hiki i ka hoomaka ana--23-100 eka.                       (Inoa) A Bishop i ana.

 

PAU IOA I EKA.

 

            ME KA AINA e waiho la ma Alanui Kula no E Kanina no ia aina, oia Elima LOI KALO ! i hoikeia na palena ma ka Palapala sila Nui Helu 2694, e like me keia malalo :

 

            E hoomaka ana i ke ana ma ke kihi hikina e pili ana i ka ama o Kanihina a me ka papuaa ma ka pohaku hoailona ia X a holo penei hema 64° kom. 1.16 kaui. i ka aina o Piko akau 42° kom. 1.71 kaui. hema 52° 30' kom. 1.41 kaui. i ka aina o C. Kanaina akau 41° 30' hik. 1.80 kaui. akau 49° kom. 0.88 kaui. i ka aina o Keaka. Akau 41° hikina 1.84 kaui. i ka aina @ hem. 47° hik. 0.82 kaui. hema 4° kom 0.28 kaui. hema 58° 30' hik. 1.17 kaui. hema 40° hik 3.79 kaui. hiki i kahi i hoomaka'i--Eia ka ili i eka 4 7-10 kaulahao kuea.

 

            Kuike ke Dala.  Aohe hemahema o ka palapala kuleana.

 

J PORTER GREEN, Luna Hooko Kauoha o E Kanihina.                                         683 4t

 

            UA HAAWI AU IA Makue i ka mana e hana a hooponopono, no na holoholona kuleana ole e hele ana ma na aina i kapaia o Waipio, Waiawa, Kowalipea a me Waikakalaua, e auhau aku, a e hoopaa a hoopii e like me ke kanawai o ke aupuni i pili i na holoholona helehewa. 

 

KIMO PELEKANE,

Honolulu, Dek. 24, 1874.                                                                                           (682 4ts 685)   (J I Dowsett)

 

            E IKE auanei na mea a pau, ua haalele kumu ole mai o PAIWA ka'u wahine mare, i ka'u ai a me ko maua noho ana, a ua hele aku mamuli o kona manao, nolaila, ke papa ikaika loa aku nei au i na ano kanaka a pau, aole e hoale wale iaia ma ko'u inoa, mai kela la aku, me ka'u palapala ole e kauoha ana.

 

PAKA APINE (pake)

Honaunau, Kona Hema, Dek 22, 1874.                                                                      682 4ts 685

 

KA B. H. LAIANA LAAU LAPAAU

AWILI OLA !

 

No na mai ino, e lua ka

Rumatica,

            Ka Hano,

                        Ka hui o ke kino,

                                    Ke pohapoha o ka ili,

                                                Nawaliwali o ke  Kino,

                                                            Na mai wahine,

Na mai o ka puu, ke ake a me ka puuwai !

F. nana i ke kuhikuhi.

E loaa no ma ka Hale Kuai o

                                   

Dilinahama ma, Agena.

Honolulu, Oct 6, 1874.                                                                                               671 6m

 

HOOLAHA HOOKOLOKOLO.

            A HA HOOKOLOKOLO KIEKIE O KO HAWAII Pae Aina, ma ke Keena ma ka waiwai o AI (Pake), o Honolulu i make kauoha ole.  Imua o ka Lunakanawai Harris.  He noi e hoonohola i Lunahooponopono Waiwai.

 

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai a Ah Lee, o Honolulu, e hoike ana. o Ai o Honolulu, mokupui o Oahu, ua make kauoha ole ma ka la 30 o Dakemaba A D 1874, a e noi mai ana, e haawiia iaia ka paiapaia Lunahooponopono Waiwai, a e kohoia oia i Lunahooponopono Waiwai no ka manawa.

 

            Ke kanohaia aku nei, o ka Poakahi la 8 o Feberuari A. D 1875, oia ka manawa i kohola no ka hoolohe ana i ke noi imua o la Lunakanawai, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha Hookolokolo, ma Honolulu, a ma la wahi a me la manawa, e hele mai ai ka poe a pau i kuleana, a e hoike mai, in a paha he kumu e ae ole ka ai ke noi ; a ua kauoha hou la, e hoolahala keia kauoha ma na olelo Eneiani a me Hawaii, no na hebedoma ekolu, ma na nupepa "Hawaiian Gazette" a me ke "Kuokoa," o Honolulu, a o na Ah Lee la, in a e hoopaa mai ia i $1,000, aiaila, e kohoia oia i Lunahooponopono no ka manawa.

 

Ilanaia ma Honolullu, Ianuari 9, 1875.

CHAS. C HARRIS,

Ikea:    Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

J K Barnard, Hepe Kakauolelo.                                                                      685 3ts @

 

            A HE KIEKIE o ko Hawaii Pae Aina, ma ka Hooponopono Waiwai, Mokupuni o Oahu, Hawaii Pae Alua SS. Ma ka waiwai o IMILEI (k) no Waianae Oahu i make.  Olelo kanoha e koho ana i la e hooiaio ai ka paiapaia kanoha, a no ka hooiana ana.

 

            No ka mea, ma ka ia 29 o Dekemaba M H 1874, ua waihola mai imua o ka aha kekahi paiapala i oleloia, oia no ke kauoha hope loa o @ i make aku la a me ka paiapaia hoopui e noi ana, e hoohaioia kela palapaia kauoha a e hoopuka hoi ka palapala Luna Hooko. ua waihoka maie Kahakai. Nolaila, ua kauohaia o ka Pualua oia ka la @ o Januari M H 1873, ma ka hora 10, ma ka Rumi Hookolokolo o la A ha ma Honolulu, ma Oahu H I. mn ka la a me ka hora e @ la palapala @ a e @ hoi no la noi ana mai a me ka poe a pau i pili, a koe ana la pakapaka kauoha a me ka hoopuka ana i ka palapala @ hooko A ua kauoha houla e hookaha no la mea no na pale @. Iloko o ke @ me Au Okoa he @ i @ a @ ma @,  A ma kauoha @ ia e hoopukaia na palapala kona no na @ no ia palapala kanoha a me na @ o ka @ make, ma ka mokupuni o Oahu, e hele mai a e @ i kela palapala @ i ka wai oleloia. 

 

Kakania me Honolulu ko Hawaii Pae Aina Dec 29, 1874.

A FRANCES JUDD,

Ikea:    Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

Walter R. Seal, Kakauoleio.                                                                            @ 635

 

OLELO HOOLAHA U KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.

 

            OIAI UA HOOKOHUIA mai ka mea @ ka @ @ nei, i Luoa Hooponopono no ka waiwai o GEO. @ DAVIS i make, o @ Hawaii, ke hookaha ku nei i na mea a pau, he maa koina ko lakou i ka waiwai @ ae, e @ koke mai me na @ ; a o ka poe a @ i aka @ i ka mea i make, e @ mai ma kona @ hana, ma ka Hale @ ma Waimea, Hawaii, a o na @.  @ waiwai ka i a @ e @ nei a e malama nei paka no ka @ i make, e @ koke mai i ka @. 

 

D F HANDFORD,

Leuahooponopono Waiwai o @ Davis i make

Waimea Hawaii, Dec 10, 1874.                                                                      642 @ 683

 

KO KALEPONI

 

LAAU KUNU OLA !

 

A ME KA MAI  HANO.

 

NI KA LEHULEHU !

NO NA MAKAHIKI ELUA AENEI I HALA, UA LOOHIA AU I KE KUNU KALEA, O KE aiwa loa nae i ke kakahiaka i ke ala ana ae mai ka hianoe.  Mahope iho loli ae nei ke @ o ka mai a kohe hano ikaika maoli ; he mai mau heia i ko makou ohana.  i ka malama o @ nei, 1872, @ loa iho ia ka @ i k hano kuna au a paupauahi, me he mei la e kaili ne @ i ka hanu.  Aole e hiki ia'u ke ai, me ka eha ole ma ka @ a me ke eke.  Ua hele au i ae hele oi @, me haawiia mai au i ka @. ua @ he olaola nui.  Koiia mai ae e hele i ka @ mehana o ka noho ana, he'e no ae i San Jose, aka, aohe @ iki o ka maka.  Ia'a i haaleia ai ia San Jose, @ o'u manao i koe e oia ani.  O ko'u @ iho la no ia i keia @ mai, a mhope o ka hoomau ana i ka inu. o ko'u ola mai no ia.  I keia wa, na olaloa ia ae, a ua @ o like me ko'u ola mua.  Ua @ aku @ i @ poe e ae ao @ olioli e @ me ko'u.  Ano hoi ke @ aka @ ae i @ he laau ola keia no ka hauo, aohe on a i ke.

 

            Aole au i hoikeike aku nei i @ LAAU KUNU @ MAI HANO i @ ke @ me ka olelo aka, he ola nae wale no, o ka @ o ka hoinoi ae i na noa e peli @ i @ o ke ake.  O ka paa ana o na ohe o ka puu, oia ka @ ai i ka @ a e keia @ oia @ ka mea nana e @ aka a ola ka poe i loohia @ mai make.  Na keia @ no e nui i @ waiwai ke hoohena ia.  Ina aole e ola ana ke mea i @ i @ nui @ o ka hahei ana i na kuhikuhi, @ hoa ana @ au i @ dala.  O @ mea uiu.  He akioma i hooholo kahiko ia iloko o na @ o ka @ aia no he lao naheleheie ka mea i @ e ola ai, oia wale @ o ka @ o ka lau nahele e pili pono ana ia mai. O ke hano, he mai @ o na inai oia ole, a no ua au he loihi oia ka mea huli nui a na @ lapaau i hali ai o ake e ka @.  Owau ao, a pela aka.

 

FRANCIS L. SUCH.

 

He nui na Palapala mai na Haoale e ae e hooiaio mai ana i ke Ola io maoli o keia Laau Kunu a Hano.

O KEIA KA LAAU OLA A MR. F. L. SUCH NO NA MAI

--MA KE--

Ake-Mama, ka Ha o ka Leo,

            Ke Anu, ke Kunu, Kunu Kalea,

                        Na Eha a pau ma ka Puu.

 

E OLA NO HOI NA MAI HANO IKAIKA, KA UMU I KA HAUPO

A o ka poe Mai Ai-ake e loaa no ka oluolu nui ia lakou, ke ai i keia Laau.

NO LOKO MAI O NA LAU NAHELE KEIA LAAU, AOHE MEA INO O LOKO

NA KA POE E LAWE ANA E IKE I KA OIAIO.

 

NA RULA O KA INU ANA .

            No Kanaka Makua--2 puna nui, i ekolu inu ana i ka la.

            No Kamalii--1 puna nui, i ekolu inu ana i ka la.

            No Kamalii Aiwaiu--1 puna ti, i ekolu inu ana i ka la.

A inu e mau ana no ke koii o ke Kunu, inu iki no mawaena o na inu ana ekolu.

            No ka Hano--E inu i ka wa e hiki ai ka ho, a mahope iho.

            No ke Ana--Aia no i ka wa e inu ai, o ka po a me ke ao.

            No ka Puu Eha--E hoonu a e inu pinepine a hiki i ka @ ana o ka eha.

            No ka Eheehe--E inu liilii me ka hena mau nae.

            No ke Kuna Kalea--E inu no e like me ka ikaika o ke Kunu.

            No ke Kanini Eha--He pono inu no, a aole e @ o ka pau no ia o ka eha, a poha maikai ka lee.

 

E loaa no keia laau lapaau ma ka Hale Kuai o

            DILLINGHAM & CO.,

Alanui Alii

683 3m

 

OLELO HOOLAHA.

 

Lole Makepono ke Kuike !

 

E LOAA NO IA MA KAHI O

KAKELA ME KUKE<

--E Laa Na--

AHINAHINA,

            KALAKOA,

                        KEOKEO,

                                    LEPONALO,

Pena, Aila, Aniani,

            Na Mea Piula,

                        Kopa, Aila Honua,

                                    Aila Hoomahoo.

Kui Kakia, Pakeke,

            Tabu, Kaula, Noho lio,

                        Hulu-palaki, na Pulumi.

 

A he Agena no hoi no na Mokupuni o Hawaii nei no na

 

LAINAKINI-NAO<

            LAINAKINI-[MAOLI,

                        PALULE KALAKOA<

ALAPIA, KELEPA, KILIKA<

Na Lole Kupono i ka wawae,

            Palule Huluhulu,

                        Na Lole Hulululu,

                                    Na Lole no ka hoohehelo ana

Lipine, Lihilihi, a me ia mea'ku.

            --A HE--

MAU MEA AI KAHI

Ka Palaoa, Kopaa,

            Raiki, Pia, Hoohu,

                        Paakai, Huaala,

                                    Pia Kulina, &c.

            --A HE--

LAAU, LAPAAU KAULANA LOA

            A. @

Laau Kunu,

            Laau Hoomaemae Koko,

                        Leau hoopaa naio,

                                    Penikila, Huaale,

A me @ Laau @ a pela ku.

                        656 ly

 

OLELO HOOLAHA.

 

A. S. HARTWELL, (HAKAWELA)>

                        LOIO !

UA MAKAUKAU AU E HANA, A. F. Hooponopono hoi i na Palapaia Hoolina.  Palapaia kuai, Palapaia Muraki a me na mea a pau e pili ana i ka Ohana Lolo.

                                                                                                            670 @

 

            EDWARD T. O'HALLORAN

                        LOIO !

            UA MAKAUKAU KEKAKAU PALApala @ a kuai. me ka hoale dala @ ma ia uku pauee haahaa no ka moraki aina, me ka @ pu aku ma na @ ke makemakena, nu ka hoeponopono ana i na waiwai pau.

            Keena Hana ma Alanui Papu, ma o mai o ka @ Kuai o Mr. Ira Richardson, Honolulu.

                                                                                                            682 3m 695

 

            ABERAHAMA KALAULI !

            LOIO A KOKUA NO NA KANAKA HAWAii imua o na Aha @ a pau o keia Aupuni.

                                                                                                            @ 690

 

            FRIEL & LAINE (Aluni a me Laine.)

            NA MEA KUAI MEA Ai o na lako ai a pau na mea ulu, a me na mea hoomomona lio.  Halekuai malalo o ka Hale Me, Alanui Papu, Honolullu.

                                                                                                            670 ly

 

            E KII KOKE MAI na kanaka a @ i waiho i ka lakou mao @ me e hanaia ai a pololei, ola hoi ka pake ma @ o he Alanui Nuuanu e poi la me Kepohoni, no ka mea, na make @ ole ola noa ka la 14 o Dekemaba nei.  Aia ma ka Halewai e loaa ai oa wati a me na mea @ e ae ; a in a aole a ku la mai mamua o ka @ 1 o Feberuari @, e kuai kudahala ke no me keakea.

 

AHOI Pake.

Honolulu, Dek. 21, 1874.                                                                   692 @

 

            NU HOU !  NU HOU !        

Mau Lole Hou Makepono loa !

HE EMI LOA MALALO     

--O KE--

KUAI KUDALA ANA !

 

MAI KEIA WA'KU, E KUAI Makepono loa @ ai na lole o kela ano heia ano, a me ae NANI a ae no a ke IINI e hoohie ai, ma ke makoa Haleauai ma @ ; a he

 

EMI LOA ME NA MANUAHI

KAULELE WALE IHO.

 

I ka põe a @ e kipa mai @ e kuai.

            A e waiho ahea ia'ka ne na mea a pau,

                        Me ka makemake e hoho.

 

E MANUAHI WALEIA'KU @ PAPALEI

            hahiko wehi ia, ne Holoku, @ a me

                        kahi mau Makana @ Nui i

                                    ka põe kaai maheahua.

 

E MAKEPONO LOA ANA KE KUAI

            --O KA--

            HOLOKU SILIKA MAIKAI !

mai ka ($7.00) EHIKU DALA a ei ahu, a me ne manuahi e ae he aui wale.  Ma kele Halekaai wale no e @ ka makepono @ loa e na mea a @--ma @ nei.  @ e hele koke mai a e ike pono no @, mai lehi, e @ e la lakou @.  Me ka mahalo. 

 

AKE MA.

Kihi e Alanui Papu me @.

Honolulu, Nov. 5, 1874.                                                                     675 3m 684