Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 27, 3 July 1875 — HE KAAO ARABIA! NO KE KANAKA LAWAIA! KE KUMU O KA POMAIKAI. [ARTICLE]

HE KAAO ARABIA! NO KE KANAKA LAWAIA! KE KUMU O KA POMAIKAI.

U*vhiia no ke Kuo'ioa, nii ka Buke Ara- ' bian «Ytgkt* mai, a i ka OUlo Hawaii. _______ ! Kk MOOLELO O KE Al,ī[ OPIO 0 SA AINA ELEELE. I HELU 10. | ] ĀLAILA noho iho la oia me a'u a i hiki i ka napoo an«i o ka la, e hoo-1 lolie ana hoi i na raea kamahao i loohia i Lnahiua o ko'u kino opiopio, me ke kali | pu ana i ka o luai o na kukuua puuiehana o ka la. I kekahi kakahiakaae, i ka wa i hoiko mai ai na kukuna o ka la maluna o oa welau kuahiwi o ka aiua, wehe ao la oia i kona aahu, a kaoi ao la ma kona puhaka i kokahi pahi kaua, a helo aku la i kahi i waihoia ai ke kauwa eleele. Mahooe iho o kona hoomaopopo ana i na ihoiho a me na kukui e a ana a me ko aia waianuhea o ua waiala o moani ana iloko o ke keena, ia wa hookokoke aku la oia i ke kauwa, a me hookahi hauna me kana pahi, kaawale aku la koua poo mai kona kino aku, alaila, hapai koke ao la oia i kona kino mahope o kona kua, a hooiei aku la iaia iloko o kekahi punawai, a hoi aku la mo ka wikiwiki loa iloko o ka hale kupapau, a komo iho la i ka aahu o ke kauwa eleele ana i popehi ai, a inoe aku la maluua o kona wahi moo me kaua palii kaua ma kona aoao. Ma ia hope iho, hele aku la ua wahine kilokilo uei imua o kana kane, a wehe ae la i koua mau aahu, a waiho aku la ma kona kua i na hauna uepa o ka maewaewa me ke kaumaha kuhohonu o kona naau, a uwe ao la me ka leo nawaliwali, 0 ! ua nui ka ehaeha a me ke kaumaha i loaa ia'u ma keia noho ana. E aloha mai ia'u, a e kaia mai no ka'u mau mea i haua ai. Ua hoike mai anei oo i kon aloha imaa o'u, wahi a ka wahine kilokilo, a ua hoopakele mai anei oe i ka momi a kuu puuwai ? Alaila hookau hou aku la oia maluua oua i ke kapa hulu a me j kona aahu waho loa, a hoihoi aku la imua o ke kauwa eleele me ke kiaha waina a me ka i»a. I koua komo atta i ka hale kupapao, uwe ae la oia mo ka olelo ana, E ktm haku, e pahe mai ia'u, e kuu haku, o pane mai i k'a'u mau ninau, a uwe hou ae la ia me ka hoopuka ana i keia mau lalani meie : Pehea la ka loihi o keia kaumaha e waiho'i maluua o ko*a puuwai ? Ua nui ka ehaeha i kaa mai malona o'u ! A tiwe hou ae la no oia e like me mamua a hoopuka mai la i keia mau olelo, E kuu haku, e haawi mai imua o ? u i kekahi mapuna leo mai kou mau lehelehe mai, i hoopauia ae ai ke kaumaha o j ko'u naau. Ia wa no, pano mai la ka ! M.oi mo ka leo uuku, a hoohalike ae la i j konaleo me ka ieo o na eleele, i like ! ine keia, A! A ! aohe mea ikaika o ae, : aohe he mea mana, o ke Akaa wale | no. I kona loiie aaa i keia mau huaole-1 10, lelele ae la oia lluna me ka hauoli, a haule iho U ilalo a maule aku la, i kona ala hou aua mai, hoopuka hou ae la oia ! ikeia, He oiaio anoi ua ola maikai kuu | haku 1 Aiaila pane hou mai ia ka oi me ka leo iii o ka oawaliwali, E ka wahiue lapawale, aole i kupouo ia'u ka paae ana akn ia oe, a haawi aku hoi imua ou i kekahi mapuoa leo mai ko'o waba ako. No keaha hoi ? wahi a ka wahine. Pane hon mai !a no oia, No ko'ō ike man aku ia oe e hoopai atm i kati kane i na la a pau, oiai oia e hoomaōawanui ana malalo o na haona iiepa he haneri me hookahi, me ni huaolelohoomokumoku naau o ke aloha ma kona waha, me ke noi mai e kala aku i kana mao hana ino i hana mai ai maluua 00, nolalla, ua pale aku oe i ka pilī ana a

ko'u mau lihilihi maka, mai ka napoo ! ana a ka pnka ana a ka la, oiui hoi oia | e hoohaahaa raai aui imua ou i na wa a pau, me koua hoohiki paa aua i kona ioaina malnna ou, noiaila ua kouio mai | ke aloha iloko o'u nona, a o keia iho la ; ke knmu na&a i papa mai i ko 7 u pane ! ana aku ia oe, nolaila oa hoi hou mal ka I ikaika o ko'u kiuo i keia wa. Ano e ' kuu haku, e hookuu koke mai ia'u, wahi a ka wahine, a e hoihoi mai no au a kona kulana mua, i ia ai kona | mau ehaeha a pau i keia wa. 0 ka po- | no ia, wahi a ka Moi, e hookuu lanakiia | aku iaia auo, i oluoiu ai ko kau-w noho | ana. I A pane mai ]a oia, Ke hoolohe nei ; au e kuu haku. Alaila ku ae la oia a j hele koke akn la mai ka hale kupapaii aku a hiki i ka hale alii, a lawe ae Ia i ; kekahi kiaha a hoopilia iho la me ka j wai, a namunamu iho la i kekahi mau huaolelo maluna o ka wai, ia wa uo pa- | ila ae la me he la iLuna o ke ahi. Alaila | pipi aku la oia maluna oua, me ka oielo I ana, Ma ka mana o ka'u olelo e puka j aku ana mai ko'u waha aku, e haalele ! koke oe i kena knlana ou, a e hoi hou ao oe a kou kulana mua. Ia wa no lulu ae la oia iaia iho a ku iho la maluna o kona mau wawae, me ka hauoli nui no kona pakele ana 7 puana ae ia oia i keia mau olelo, Ke manao nei au,aohe akiia o ae, aka, hookahi wale no ma ka lani a o Mahometa ko Kaula a ke Akua, a na ke Akua no e malama mau loa iaia. Alaila olelo aku la oia iaia, E hookaawale loa aku oo mai o'u aku, aolo hoi e huli hou mai kou maka i hopo nei o pepehi ia oo e a'u a make loa, alaila hookuawale loa aku la oia iaia iho mai mua aku o kona maka. Ia wa hoi koke aku la oia iloko o ka he a olelo aku la i kona haku, (ole wal«) E kuu haku, e ku ae oe a e hele mai, i ike aku ai au ia oe. Alaila pane aku la oia me ka leo nawaliwali, Heaha kau mau moa i hana aku nei ? He oiaio, ua hooluolu mai oe ia'u ma na lala, aole nae ke kumu, ke kahua hoi o ka ikaika o kuu kino. 0, e kuu haku aloha, wahi ana, a o keaha ke kumu ? Pane hou aku la uo ia, Oia no aa kanaka ponoi o keia kulanakauhale, a me na Aina Eha, no ka mea, i na po a pau, a i na hora waena o ke aumoe, e okuku mau ana ko lakou mau poo iluna me ka hoohiki mai i ko lakou inaina no kaua, a o keia iho la ke knmn nana i kaohi aku i ka hoi- hou ana mai o ka ikaika o ko'u kino, nolaila e hookuu koke aku ia lakou, aiaila hele mai e paa i kuu mau lima nawaliwali, a e hapai ae ia'u, no ka mea, ua hoi hou mai ka ikaika o ko'u kino i keia wa. I kona lohe ana i keia mau mapuha leo mai ka Moi mai, me ka manao o'kana kauwa eleele no keik e kamailio aku nei, a oleio aku la iaia hie ka hauoli, E kuu haku, ma kuu poo a me kua ihaka, a ma ka iuoa hoi o 'Alahe la, ke hooko aku nei au. Ku koke ae la oia iluna j ka piha loa i ka hauoli, a boto kiki aku | la i ka loko wai, a lawe aa la i wai o I ka loko, a namunama ae lai kekahi ! mau huaoielo maopopo ole, $l#ija hoi i kupikipiki-o ae ,la ka waj me .na i-a, a, | hapai ae l* i ko lakou mau poo, a »a wa | no hoi lakou i hoi hou ae ai a koiakkoa uno mau, . Pela iho la i pap ai ka mana | kupua malana o na kanaka o ke kolapa- | kauhale, a piha aa ia ke kuianakaohaiei : i na kanaka e hoio ana ma o a maaoei,! ana alaaui makeke, ua kukulu hou in,\ a hoi hou ao la keia a me keia ma kanai haoa m«a, a oa hoi hon ae !a no na koa-1 biwi i man aina e like me mamua. AHk- 1 ikl4foi mai la nn wahine kilokilo nei! imOi o kla Moi, me ka o k&n^aeleelfe,« dle!o akn U iaia, E knn 1 a)ōha;> holkola mai i kott nlan limk ee-1 hiailioni akn ai āu. 1 E hootdk6ke ihtti ta"a t ā' ka lioi me'ka vl&u. ■ Alaila hoi liookokoke mai lā oia iaia, a ola tift makankaa me kana pahi maka winiwini ma kona lima, a*T>on pono aka la iaia'ma ka nmauma, a puka loa aku la mahope o kona kua, a hahan hou

iho U Uia a kaawaie ae ia kooa kiuo i eiua apana, a hele aku ia oia. laia e heie aoa, loaa aku la iaia ke kanakii opio, ka mea hoi i hooiiīo ia i kino pohaka a i kino kaiiaka, e kali ana ! ; uo kona hiki aku, a haawi iaai la i koua | ; aloha, no ko ia nei pakele ana, a honi | iho la i ko ii nei lima. A pane mai la i ka Moi, E noho ana no auei oe i kou j kulanakauhale, a ina aole, e aho e heie !"pu kau i ko'u kapitula? E ka Moi, wa- ; hi a ke kanaka opio, ua ike anei oe i ka j loa e waiho nei mawaeua ou a me kou j kulanakauhale ? Pane mai la ka Moi, ! Elua wale no la me ka hapa. E ka | Moi, wahi a ke kauaka opio, iua ua hia- | moe oe, e pouo e ala, o ka loa e waiho j nei mawaena ou a uie kou kulanakau- | hale, he hookahi makahiki, a o oa ua ! hele mai iloko o na la elua a me ka hapa, no ka mea, ua hoano e ia ka aina ia wa, nolaila ua hoopokole ia na wahi loa a pau, aka, e ka Moi, aole au e haalele j ia oe uo ka iiao ana a ka maka. Xo ia,; ua piha ae la ka Moi i ka liauoli, a ole-1 lo aku ia, E hoomaikai ia ka inoa o ke | Akua, no ka nui o kona. hoomanawanui i kana kauwa, ua haawi mai oia ia oe ua'u, he keiki oe na'u ano, oiai iloko o na makahiki o ko'u oia ana, aole au \ hoopomaikai iu mai me kekahi keiki—a hopu mai la kekahi i kekahi a uwe iho la. Mahope iho komo like aku la laua | iioko o ka hale alii, &o ke A.lii Opio hoi i i hoano e ia mamua, pane aku la oia i j kona mau alii no ka hnakai malihini j ana e hele aku ai, iho la lakou i m pono a pau i makeuiakeia, a heie aku la me ka Moi, o koua puuwai uae e paila ana no ke aloha i kona kulahakauhale, no ka iuea, aoie oia i ike oiāi oia e noho ana malalo o ka maua kupua uo ka makahiki hookahi. A Me aku la oia me na kfinwa lawe- j lawe he kanalima, Ine na makaua, lioomau aku la no lioi lakou ma' ka lakoU huakai i ka po a me ke no hookāhi makahiki, a mahope hookokoke aku la lakou nei ī ke kulauakauhale o ke Suletana (Moi). I ke K,uhina Xui a mo ua koa e noho ana me ka manao kaumaha no ko lakou Moi, aia uae hiki hou aku la oia mawaeua o lakou, me ka mauao , aloha pau ole, hele mai la e hui pu me ! ia. A hele mai la lioi na koa imua ona, a | haawi aku la i ko lakou aloha, i ka pau ana o ka ike Aiii, hoi loa aku U i ke kulanakauhale a noho iho la maluna o kona noho kalaunu. Alaila hoike akn la oia i na mea i hoohia maluna ona a me ke Alii Opio i ke Kuhina Nui, i kona lohe ana, a aloha mai la ke Kuhina i i ke Alii Opio, no kona pakele ana, i ka hoi pono ana mai o na mea a pau a ko lakou kulana mua, haāwi maaku la ke Suletana i ua aahu nani maluna o kona poe hanohano a pnu r a oieloakuU i ke Kuhina, £ kii aku oe a?e lawe inai imua o'u i ke KaAaka Lawauvka mea. nana i haawi mai i na i*a kupanaha. A ho'OUna ia aku la no ke Kānaka Lnw&ia'/'ke knmulioi o keia pomaikai, a lawe ia m&Māoia, a haawi aku U i kek4tii' aat a nani loa, & nihan aku la iaia, ina he mau keiki no kana. Hoike mai la no ōia, he mau keiki no kana me na kaikamahine etqa, i kona lohe aaa f lawe ae l» otui*kek&bii wahine naoa, a o ke Keiki Aiii Opi<i I hoi ?be la i kekahi. O kW &itH*' | kane hoi, «a hoeeoho ia&O' Uiiiaka oi-' I hana Poakn. A!in!a hbottna aktr A fci* j i ko Kuhina i ke~ktltanakatftafe 6 W I Alii Opio, ke kaortala hdf 'Vnk Alaa | EleeH, a hOaliiaka ! me na knewa lawwlaWe he kmndli&«£^ka f poe ho! na6ā ē pāfc ānaf i aatfo do naalii o ka aina, a Honi ilio U'ke r KnUiol i'kōW lima; a-frele nik 1 kana huakai, oiaHioPke Suletana me l# £ Alii Opio e nōho kna. O ke kaOaka LaWaia'lic>f, Oalilo ae oia'kekahi b 4 na kanakāleoikoi o konli at^ e % o%atia mau kaikamaliine hoi, ha māii*lkolaua noho anā' me ka maln}ila i mau wahine mai&ina ka&Mame h W Alii Opio, a hiki i ko^ lakoa i mske ai. , ] Maanei nei kakou e ka poe Ihelahelu

ameui hoa e ae i kui iima pu mai e hoomaha iki ai, a Uiki i k* wa e kouo hou ia mai ai krt'u mak* kiU e hpau hou aka imua o oukou e ua makaiuka, e j noho aua i ka U puka i H *ehae a ka \ I welo'na hvi Lehua. Ake kouo pa ia j | »ku nei no hoi ko oakoa lokomaikai e ! | lawe nni aku i ka kakoa ponahele ma ! ko oukou mau ipoka. A peU no hoi e panee ia akn ai imua o enikou ka olelo o ke " Ahi Kanana o Eoelani, ā o ka Puhi Olali hoi b ka Moana Itriana. n Me ke aloha no. S. K. Hale Pai Kuokoa, lune 30. ISTS.