Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 36, 4 September 1875 — Page 2

Page PDF (1.75 MB)

This text was transcribed by:  Lynn Mangel
This work is dedicated to:  MacKenzie and Kendall Mangel

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MAKE KAUOHA.

 

KF HOIKPIA aku mai ka lo @ @ hala aku ana o @ A. @ @ @ aku @ @ a e @ Oahu. a like me @ @:

Ma ka @ Hookokokoko ma ewa @, @ @ hora 11 a.m.

Ma ka @ Hookokokoko ma @ he i ka @ la @ @ @ ka hora 11 a.m.

Ma ka @ Hookokokoko ma Kahuke, i ka poeha Sepa @: ma ka hora 12 m.

Ma ka @ Hookokokoko ma Waleloa Poe @, la 10 Sep@ hora @ a.m.

Ma ke @ a ka aua.

@ E. Barnard.

Hope Kaka@kio o ka ana @

@ @ 14, @                  @

 

UA KOMIAINAIA ka poe nona na @ @ @ @

@ Luna Ohi Aukau, e like me na hooko ana a ka @ @ o ke kauawai @:

OAHU -          Honolulu----------------------George H. L@

                        Ewa a Wa@-------------------John K. Unauna

                        Wa@---------------------------J. Armara

                        @-------------------------------Pauklalani

                        @-------------------------------W. C. Lane.

HAWAII -       @-------------------------------G. W. A. Hapai

                        Puna----------------------------T. @. @

                        @-------------------------------W. T. Martin

                        South Kona-------------------H. @

                        North Kona-------------------D. H. Nahina

                        North Kohala-----------------J.M. Wood

                        South Kohala-----------------H. P. Kaikahi

                        @------------------------------C. Williams

MAUI - Lahaina-------------------------------J. O. Kaweha

              Wailuko------------------------------L. Aholo.

              Makawao----------------------------J. A. Kankaa

              Hana----------------------------------P. Kamai.

MOLOKAI & LANAI-----------------------S. Kupihea

KAUAI -         @------------------------------L. H. Kaponial

                        Koloa--------------------------Palakaluhi

                        Lihoe--------------------------B. W. @

                        Ana@-------------------------S. Kamahalo

                        Hanalei------------------------A. S. Wilcox

                        Niiheu------------------------------Kahu Kanoa

@ S. Walker.

Kuhina Walwai.

@@@@

 

 

KA NUPEPA KUOKOA

-ME-

Ke Au Okoa

I HUIIA.

Published every Saturday, $2 a year

HONOLULU, SEPATEMABA   4, 1875

 

NO KA MEA E pili ana i ka Laina Hooholo mokuahi mawaena o Kapalakiko a me na Panalaau o ka Heina, he unku wale no ka makou wahi mea pakui aku. E hoomania ana ka holoholo ana o na makuahi " Kulanakauhale o Melehona," "Magareta" a me "Mikado" malalo o ka hoolimalima kahiko, a hiki i ka malama aenei o Okatobe. O ka makuahi "Mikado," e haalele ana in Kikane i ka la 23 o ia malama - oia ka moku hope loa. E ku mai ana keia mau mokuahi aenei maluna a pau loa maenei, ma ka holo ana mai a ma ka hoi ana aku. O ka niokuahi e haalele ana ia Kapalakiko i ka la 6 o Dekewaba, oia ka mokuahi nana e lawe hope loa ka eke leta o ka 1875.

 

E hoouna e mai ana ka Ahahui Hooholo Mukaahi o ka Pakipika i ka mokuahi " Vasco de Gama" mai Kapalakiko mai i ka la 9 o Oketoba, i hiki ai iaia ke lawe ae i kona wahi ma ka la 20 o Novemaba, oia ka la e haalole ai ka mokuahi mua loa ia Kikane malalo o ka hoolimalima hou, a na kekahi moku e ae o ua laina la, e hahai mai no ka hiki ana i Nu Kilani ma ka la 18 o Dekemaba, e like me ka hooholo ana. Maluna mai paha o ke "Cyphrenes" a o ka " "Vasco de Gama" e hiki mai ai kekahi Agena o ka laina hou e hooponopono no ka hiki i ko lakou mau mokuahi ke ku maanei. Ke hilinai nei makou e hiki mai ana ka wa a kakou e launa ai i kela a me keia malama me na Paualaau o ka Hema a me Iapana a me Kina.

 

La Hanuu o ke Kama Aliiwahine Liliu.

 

I KA Poaha iho nei, Sepatemaba 2, oia no ka puni ana o na makahiki he kanakulu kumamahiku, o Ka Mea Kiekie ke Kama Aliiwahine noua keia kahoahoa:

O Liliu o Loloku

O Walania i ke kii onohi

O ka onohi o Kalani Nui

Ke ka Hiwauli o Ku

O Kamakaeha o Kinau.

 

Ua hanauia oia ma Mana, Manamana Honolulu, i Sepatemaba 2, 1838, he kaikamahine alii na Caisara Kapaakea a me A. Keohokalole a hanau muli no ke Alii ka Moi Kalakaua.

 

Ma ka auina la Poaha, ua haawi ae oia i ahaaina hoomauao no kona la hanau ma kona home lau niu i Hamohamo Waikiki kai, a malaila oia i hauoli pu ai me ka nui o kona mau makamaka a me na hoaaloha.

 

I ke kakahiaka nui o ia la, ua hoohanohano aku ka Poe Puhi Ohe o ke alii ma ka hele ana aku e mele i ke kakahiaka nui o kona la i puka mai ai mai ka puhaka alii mai o kona makuahine.

 

Ke kalokalo ae nei makou, e haawi hou ia mai na makahiki loihi o kona ola ana.

 

KA HOOKIPA ANA I KA ADIMARAL

Amerika.

            Ma ka la 31 o Mei i hala, ua hoouna'ku o Adimarala Alwy, ke Aliimoku Kiekie maluna o na Aumoku Kaua Amerika ma ka Pakipika Akau, he palapala i ke Kuhina o ko na aina e, i kakauia maluna o ka Pensacola oiai oia e holo ana mawaho ae o Hawaii, no ka moolelo o kona holoholo ana mawaena o ka Pae Aina Hawaii a me na hookipa i paholaia aku nona a me na aliimoka o ka Pensacola e na Kiaaina a me na makaainana o na mokupuni pakahi a lakou i makaikai aku ai.

            Ua haalele ka Pensacola ia Honolulu a holo aku la ao Lahaina, ma ka mokupuni o Maui. No na mea e pili ana i ko ka Adimarala hookipaia ana, eia kana olelo: "Ma Lahaina, na paholaia mai imua   o makou kekahi hookipa hanohano maloko o ka Lale Aupuni i alakaiia e ka Mea Hanohano ke Kiaaina a me na luna aupuni o ka mokupuni. Ma ia wa, ua paneeia mai he olelo hookipa e kekahi o na keiki hanau o ka aina, a ua pane aku au ia haiolelo.

            "Alaila, ua malamaia he ahaaina i kapaia ma ka inoa Luau, a ua 200 paha ka poe i noho iho e ai, a oia kekahi o na hookipa ana maikai loa a'u i hele ai. O ke kiaha mua loa i inuia ma ka hopena o ka ahaaina, oia no ke ola o ka Peresidena o Amerika Huipuia, na kekahi lala o ka Ahaolelo Hawaii i puana mai, a ua laweia e ke anaina ahaaina me ka olioli.

            "Mahope o ke kaolua iki ana ma Lahaina, holo aku la makou no Hawaii, kahi a ia ano hookipa aloha e kali ana no makou, aka he ano e iki ae hoi. Ua noi mai ua kamaaina kauaka ia makou, na lakou e aolo aku ia makou i uka o ka aina maluna o ko lakou mau waa kaulua, i hoomakaukania me na wahi e noho ai a me na hoohiwahiwa maikai loa ia ana me ua liko wao o ka nahele, e like me ko lakou hoohiwahiwa ana i na la o na alii kahiko, a pela no lakou e hana ai i keia mau la, i ka wa a ka moi e hele ae ai ia wahi. No ia mea, ua kau iho la au iluna o ke kaulua, ke kapena a me na aliimoku, a aoloia aku la makou i uka. I ka hiki ana aku i ka wapo, ua apo aloha mai ka Mea Hanohano ke Kiaaina a me na luna aupuni e ae o ka mokupuni a me ka huakai kanaka nui, alaila pii aku la no ka hale hookolokolo. Ma ke ala kahi a makou e pii aku nei, ua komo aku makou malalo o na pio i hoohiwahiwa ia me na lau nahelehele, a ua kau pu ia na hua palapala nunui moakaka, "Kalakaua a me Kalani," "Aloha Kolumehia," "Aloha i ka Adimarala a me na aliimoku o ka Pensacola," a pela aku, a pela aku."

            Ua pani aku ka Adimarala mahope, ke nana aku ia a me na aliimoku he hoike ana mai ia o ko ka lahui Hawaii aloha io no na manao maikai a me na hookipa hanohano i paholaia aku imua o ko lakou moi, oiai oia e makaikai ana ia Amerika Huipuia.

            Ke manao nei ka Adimarala, he mea keia e hoohauoli ai i ke aupuni a me ka lahui o Amerika Huiia, ka ike ana mai i na hiohiona o na hana aloha io ma na ano he lehulehu ma ka aoao o na luna aupuni a me na makaainana o ko Hawaii Pae Aina no na hookipa a ko Amerika i pahola aku ai i ka moi a me ua Ukali oiai e makaikai ana lakou ma Amerika.

 

He Kumakena Walohia.

 

            UA ILI hou mai maluna o ko makou hokua ka ukana kaumaha a luuluu o ka hai ana aku i ke akea, ua make aku la o Hon. Mekia Edward H Boyd, (Ailuene Boe,) ma ka hora 2 o ka wanaao Poaha iho nei, Sepatemaba 2, i ke 40 makahiki a me 10 malama o kona ola ana, ma koua wahi noho ma ke a wawa uliuli o Pauoa. Ua hanau ia oia ma ka la 8 o Okatoba, 1834, ma Kapalama, kulanakauhale o Honolulu, na Mr. Rabati Boyd a me kana wahine.

            Ua mareia oia i ka wahine, a ua hanau mai nana he ekolu mau keikikane a he eha mau kaikamahine, a eia lakou a pau me na makamaka a me na hoaaloha, ke uwe aloha aku nei no kona hele hookahi ana.

            O kana oihana mua nana i hoikeike ae i ko akea, he kuai io bipi. A mailaila mai, ua kohoia oia he elua mau kau ahaolelo, a ua noho he hoa hanohano no ia mau kau elua. Ua komo no hui oia iloko o ua hui malu, Mekanika a me ke Kinaiahi, a he hoa oia no ia mau hui, a hele wale aku la.

            I ka wa i noho ae nei ke Alii ka Moi Kalakaua ma ke kalaunu, ua kohoia oia i Hoa no ka Ahakukamalu, a i kakauolelo no ia aha hanohano; ua hoohanohanoia ma ke kauia ana aku o ke Kea Hanohano o Kamehameha; a i ka wa i hookiekieia ae o Hou W L Moehonua i Kihina Kalaiaina mai ka Puuku ae, ua hookohuia oia i Puuku no ka Moi, ma ia kulana oia i noho iho la, a make aku la.

            I ka anina la o ke Sabati, Sepatemaba 12, e hoolewaia ana kona kino kupapau mai ka luakini aku o Kawaiahao no ka pa ilina ma Nuuanu.

 

FARANI A ME KE KUMUKANAWAI

 

            O KA hooholoia ana o ka olelo hooholo e ka Ahaolelo, e hoopanee ana ia aha mai ka la 4 aku o Augate a noho lou i Novemaba 4, he mea wale no ia i kukuluia e na enemi o ke aupuni Kumukanawai, a he mea e hoohaiki ai i kona kulana. O ka hapa nui o ka ahaolelo o Farani, aole o lakou manao maoli i koho ai. O na lunamakaainana e noho nei iloko o ka ahaolelo i keia wa, aole lakou he poe i kohoia no ke kau kanawai, a i oleia, ua kohoia la malalo o ka manawa maluhia. Aole. Ua kohoia lakou iloko o ka wa kupilikii o ka aina a me ka hopepe malalo o Geremania no ka manao e hana i kuikahi e maluhia ai a pau ke kana, a oia no hoi ka wa, aia ka nui o na kanaka iloko o na puali koe, a e waiho mokaki ana ka aina aohe i hoopononpono ia a maikai. Ua hana lakou i kuikahi me ka enemi lanakila. I ka wa i pau ai ka lakou hana kuikahi, aole lakou i waiho mae i ko lakou mana; a ano mahope o ka hala ana o na makahiki elima, ke paa nei no lakou nei i ke kaulawaha o ke aupuni. Ke ake nei ka poe pili alii a me ka poe puni Emepera e hookaulua i ka hoopau loa ana o keia ahaolelo, no ka mea, mahope ikaika loa ka aoao Ripubalika. O kekahi poe hi i kawa hoi a me kekahi poe Ripubalika, makau lakou o komo hou ole mai, nolaila, ke hookokohi wale nei no a ua makemake e hoomania keia ano kulana o na hana.

            Ua hoomaka ka ahaolelo i ka lakou hana ma ke koho ana ia Tiera i Peresidena, aka mahope o ka hala ana o kekahi manawa, na manaka oia a waiho mai, no kona makemake e loaa ona kumukanawai no ke aupuni a e kohoia na lunamakaainana malalo o ia ano hooponopono. I kona manawa i pau ae ai, e i eku ia mea luhi o ka imi ana i ona pani. Me he mea la i ka nana aku, ua makemake ka hapa nui i na alii Borebona, a ina he oiaio na lono, mai lilo ke Duke O Chambord i Moi, e ole wale no kana leta hopo e kukala ana, ina e lilo ia ia Poe, alaila, hoihoi mai ia i ka hae kahiko o Farani. Ia hupo o keia leta ua kohoia o Makamahone, aka, eia ka mea kupanaha, ina e kakau inoa iho oia i kana mau palapala oihana, kakau pu oia malalo iho o kona inoa, "Ilamuku" aole hoi he "Peresidena," nolaila, me he la ua oi aku kona makemake i ka inoa Ilamuku mamua o ka inoa Peresidena, ka inoa a ka lahui i kau aku ai nona. Ua hooholoia kekahi mau hooko ana o ke kumukanawai o Feberuari me ke kue i kona mau manao maoli.

            Ke ae ia mai nei e na mea a pau ina e koho hon ia ona ahaolelo hou, e loaa ana i ka aoao Ripubalika ka hapa nui iloko o ua ahaolelo la, a no ia ike e o ka poe puui alii, nolaila, hoolohilohi wale no me ka manao e ulia ae kekahi mea e pomaikai ai ko lakou aoao.

 

NA HOI PAONIONI O SEPANIA.

 

            I ka wa mahope hio o ko ke Keiki Alii a ka Moiwahine Isabella hoonohoia ana ae i Moi no Sepania mamuli o ka manao o na puali koa, ua hooholo ke apuni ma Madarida e hana ino aku no ke aupuni i ka poe kipi Kalisa, ina aole lakou he poe kue wale iho no ma ke alii me ka hoolilo ia lakou i enemi no Sepania holookoa. No keia mea, ua kakau leta aku la o Don Carlos i kona hoahauau ia Alafolo. Ua kukala aku ia mamuli o keia hana ana, e ala mai ai na Kalisa ma na wahi a pau. Ke ae ia nei no na ohaua Kalisa e noho ma Madarida me ka maluhia a me ka hoouna i nua lako i ko lakou alii ma kahi mamao. O na kilo aupuni keia nana e alakai nei i ke alii opio Alafolo, ike iho nei, aole e pio ana kela keiki alii e pue mai nei i ke aupuni ke ole e hookiia ua kokua a ka poe mahope ona e hoouna nei i na hookupu nona. O na olelo a ka palapala a Don Carlos, he mea haohao no ia. Eia kana olelo, ua hele mai ia i keia aina e lilo i alii no na Paniolo a pau, ua ae aku nae ia i ka poe mahope o Alafolo e noho me ka maluhia iloko o kona mau aina. He mea keia e lawe mai ana ia Sepania, he maka a he maka me ka ninau nui. He elua mau mauao aki e hakaka nei no ka mea e lilo ai o laua. O Don Carolos ke poo o kekahi, a o ka Ripubalika kekahi. O ka Moi Alafolo, aohe ona wahi ano. Ua hoonoho wale ia ae no ia ma ka noho alii ma ka ae like ana o na Puali Koa, aole nae he keehiua iloko o ka lahui. Aole he koko Paniolo piho ko Alafolo. Ua hoonaauaoia oia ma Sepania ma ke ano enemi. He elua wale no mau aoao ikaika ma Sepania, oia o Don Carlos a me ka Ripubalika. No Don Carlos, he alii ano e ia, oia wale no paha ka mea manao, ua oi ae ka hoomana mamua o ke aupuni ma ka hooponopono aupuni ana. Ua ae aku ka Ripubalika ia Alafolo me ka maalea, i mea e ike leaia ai na hiohiona ana o ko lakou mau enemi. Aia ka Ripubalika mawaho o ka hakaka. O ko lakou enemi wale no o Don Carlos.

 

Hookahi Hora Me 13 Minute Ma Ke Kula Kaikamahine O Waialua.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe: -

            E oluolu oe e lawe i ka'u hoike e pili ana i ke kula kaikamahine o Waialua. Aole an e kamailio nui aku ma ke ano o na hale, ka pa a me na mea i kanu ia maloko; ka wai hoi a me ke ano mau o ke ea, no ka mea, ua kupeno no, a ua nani no ia mau mea; aka, o na mea e pili ana o ka hoonaauao ana, a me ka noho ohana ana, oia ka mea nui a'u i makemake ai e hoike pokole aku.

            Ke noho nei ke kula o Waialua i keia wa ma kekahi o na kulana maikai. I manao lanaia ai - e mohala mau aku ana. O ko lakou hoonaauaoia ana, ma ke ano noho ana ohana maikai, ua manao au, ke uhai hele nei ia maloko a na posi elima.

            1 Poai mama oluola.

            2 Poia keiki liilii hoihoi.

            3 Poai home oluolu.

            4 Poai o na mea hoonanea.

            5 Poai o na haawina hoihoi.

            I Poai mama oluolu; maloko o keia poai, ka mama mauka Mary Green na mama kokua a me na keiki i mahuahua ae, e hiki ai e ai e kokua i ko lakou mau pokii liilii - ma ka hooponopono ana no ko lakou mau pilikia a me na ano e ae. Ma ka'u nana aku, ua oi aku ka malama ana, ke ao ana, ka hoomalimali ana, ka hoonana ana a keia mama mamua o ua mama nana ia mau keiki a pau: - Iaia e noho ana maluna o kona noho ma ke keena hookipa; na ike aku au i na kaikamahine liilii o kela a me keia ano, e pipili mai ana ia ia; e hii ana kela i kekahi ma kona alo, e waha mai ana kekahi ma kona kua, e hone ana kekahi ma koaa aoao, e hookuane ana hoi kekahi e awe ana kekahi, e k@hea mai ana hoi kekahi, "E mama! E mama!! - Iloko nae oia kupinai o na leo - eia wale no ka'u i lohe aku ai iaia e pane ae ana; - "Hele mai, e kun aloha," "Heaha kou pilikia?" E, Hate, e lawe aku oe iaia nei mae - "Hele mai hoi oe e kuu Lilia aloha."

            O keia ano oluoiu i loaa i ke kumu nui a me kona mau kokua, he mea ia e pili ai ka naau o na keiki e hoi aloha pu me ka lakou mau kumu - a he mea hoi e holo pono ai ua kula.

            2 Poai keiki liiiii hoihoi - Maloko o keia poai, ua kokoke 60 paha ko lakou nui, ua 53 paha na mea ia wa a'u i hiki ai ilaila, a ua hoike mai hoi ke kumu nui, ina e pau pono mai na haumana, alaila e piha ana ke 60 a oi aku.

            He poe o na kulana opiopio loa ka hapa nui o lakou, he kakaikahi loa na mea ano mahuahua; o kekahi mau mea liilii loa o lakou, aole no i ike i ka olelo mamua o ko lakou hookomoia ana ma ia kula. Waiwai ole paha lakou, luhi i ka malama wale aku, me ke kamailio ole mai? Aole, olelo mai ke kumu, aohe nui o ka pilikia ia lakou; he poe palupalu, hoihoi, noho mumule no pela, a mahope, hiki no ke kamailio. Ma ke komo ana mai o na keiki liilii loa o ia ano; i loaa ai na babe a na mea mahuahua e hii ai; nolaila, e maa e ana lakou i ka hii keiki, mamua o ko lakou lilo ana i mau wahine kanaka makua - a he mea nui loa ia i waena o ka noho ohana ana.

            3 Poai home oluolu - O ka oluolu o ua home oia kekahi mea e hoohoihoi mau ai i ka ohana. O ka ohana e noho ana maloko o kekahi home moino, oneanea paha, he mau maka molowa - ko lakou; a he kaumaha na helehelena ke nana aku, aka, o na ohana e noho ana maloko o na home oluolu, a malalo hoi o na laau uliuli me ua lipolipo; ua piha mau ia home i na leo olioli e like me na home ululaau i piha i na manu ha@oli e mele ana.

            O Haleiwa Home - Oia kekahi ma na kilaua o na home oluolu, he mau pa maikai o na mea kanu a me kahi e paani ai; he mau laau malumalu hoi, he wai maikai e auau ai, he laau pua kanu, e pupua ana, a maloko o ka hale, ua maikai maoli no. Nolaila, o na home oluolu, oia ke kahua kupono no na kino imi naauao - e like la me Haleiwa Home.

            4 Poai o no mea hoonanea - Maloko o keia poai, na mea kani na mea hoohoihoi kino, a me na mea hoonanea e ae.

            O na keiki iloko o na ohana e noho ana ma na home i loaa ole keia mau mea hoonanea; he mau ano palaka ko lakou; a he hoi wale hoi lakou, ke lohe iki i kekahi o na mea kani, aka, ke nana aku oe i na keiki o na home i lako ia mau mea, he mau ano hoihoi a eleu ko lakou. Ma keia kula, he Ogana, he Piano, a he Melodiona hoi, a ma ia mau mea, ua hoomaamaa ia na kaikamahine e hana, a e mele pu meia mau mea kaui. Nani no hoi ka hoihoi o ia ohana i ka'u ike ana ia lakou a pau e mele ana.

            5 Poai o na haawina hoihoi - Maloko o keia poai, na ano haawina ao hoihoi o ke kula. He mea nui ka haawi aku i na haawina hoihoi maloko o ke kula a he mea no hoi ia e holo mua ai ke kula; he mea hoopau wale i ka manawa ke ao ana o na kumu i na haawina hoihoi ole ma ke kula - a he hoailona o ka moloa mau.

            Ma ka'u nana aku ia kula, ua hoike ke kumu i kona mau ano hoihoi a pau loa maluna o ka haawina, a no ia mea, ua oni launa ole ke keiki me he la na piha i ka uila e pane mai ai no na ninau a pau e puka aku ana. Oia ke ano kupono e ao ai ma na kula! Aole nae pela ka'u i ike ai ma kekahi mau kula - he palaka a hiamoe mau na kumu i ka wa kula, nolaila nana mai no haumana a hoohalike pu aku no.

            Ke alakai pono ia nei na haumana o ke kula o Waialua ma ke ano hoonaauao kupono a me ka noho ana ohana maikai - Ua lako a ua lawa hoi i na mea ai kupono - me ke ao pono ia i na rula a pau o ka noho anma malamalama.

            A ke manao nei au, aohe mea e kanalua ai ua makua e hoouna i ka lakou mau kai, kamahine ma keia kula, ke noonoo kupono ia, a i mea hoi e maamaa iki ai na keiki e manao ana e komo mai ia kula ua manao au he mea pono no e hoike i kona mau rula ma keia hope aku.   JOS. NAWAHI. Honolulu, Sept 1 1875.

 

KE KOHO BALOTA MA AMERIKA HUIPUIA.

 

            Ma keia malama o Sepatemaba, ka hoomaka ana o ke koho balota Kiaaina a me na luna anpuni malalo iho, o na mokuaina lehelehu o Amerika Huipuia: Na ka mokuaina o Kenetuke i hoomaka i ke koho ana ma ka la @ o Augate, a o ka hopena o ia koho balota, o ka puka ana o ka balota Democarata; a o na moluaina i koe o koho aku, oia o Kaleponia, i ka Poakulu mua o Sepatemaba; Arekanasa, i ka Poakalhi mua; Maine, i ka Poakahi alua; Iowa, i ka Poalua elua o Okatoba; Vireginia, i ka Poalua mua o Novemaba; Kanasa, i ka Poalua mua; Marilana, i ka Poalua mua; Makesaketa, i ka Poalua mua; Misisipi, i ka Poalua mua; Minesota, i ka Poalua mua; Missouri, i ka Poalua mua; No Ioka, i ka Poalua mua; No Ierese, i ka Poalua mua: Peniselavenia, i ka Poalua mua; Tekasa, i ka Poalua mua o Decemaba.

 

Ke @ ili o ka @ no ka Maiama o Sept., 1875

 

MANAWA NO HONOLULU

 

@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@@

 

Nu Hou Kuloko.

 

Ua paa iho nei i ke ako hou ia ka Hale pili o ke alii Loloku ma Hamohamo, Waikiki, a he paia ala oi no ka hale o ia ano.

 

Ua lilo ae nei ia Mr. C P Ward, ka ka aina hana paakai o Kalaka ma Kalie, Honolulu, no ke kumukuai maikai.

 

Ua ku ae ma Kapalakiko ka moku kuna o Kapena Tripp, a ma ona la i loheia mai ai kekaki mea hou no ua moku pepehi Kohola ma ka Arila.

 

He kanawalu tona ka nui o na lako moku kana o Amerika Huipuia i hoounaia mai nei ma ke kiapa D C Murry no na moku kaua e uele ana a kipa mai maanei.

 

Ke haawi nei ke mele leo lea, maluna ae o na mea a pau, i na ehea o ka nunu, no ka mea, maluna o ke kiekie o ka oluolu e ake aku ai kakou e ike.

 

Mai Tahiki mai i lonoia mai ai, aia malaila ke ku nei he ekolu mau moku kaua Farani ke hoi pu ia me ka moku o ka Adimarala.

 

Ma kela mau la aku nei, ua hioloia kekahi hale hou ma kai iho o Laeahi, a o ka Ia i kanuia malalo o ke kahua ua lilo paha i ka ilio. Pau ole kuhihewa.

 

Ua lohe mai makou, ke ola nei ma Kalae Molokai, o Kapahi, he elemakule ua kolopupu, ua kanalua makou i ka hiki ana o kona mau makahiki i ka 109.

 

Ma ka Poakolu iho nei, ua huli hoi aku ka moku kiapa D.C. Mare no Kapalakiko me na ukana a me na ohua mai keia awa aku. E ku e ana paha ia i Kapalakiko mamua o ke ku ana aku o ka mokuahi.

 

Ua lilo aenei i ke kuai ia e Messrs Halsted a me Gordon ka mahiko o Waialua i noho Luna Nui ia iho nei e Mr. Levi Chamberlain, no ka puu dala maluna ae o ka $24,000.

 

Ua lohe makou, ua kiai ae na keiki kula Sabati o Kamoillili e kipaku i na ilio, e waiho aku no la hoi ka hookamani ahea? Ma keia Sabati iho nei no, ua ikea houia no he mau ilio. E moe no paha auanei i ka ole o Malihuikamaaina Kumu palapala.

 

I kela wa keia wa, ke paipai pinepine nei makou ma ke akea no na mea kupono no ka Hoikeike nui ma Piladelapia. E uleu mai oukou e ka lahui Hawaii i piha ko kakou keena i hookaawaleia, a loaa ko kakou inoa ma ke akea.

 

Ma ke ku ana mai a ka moku kialua Robata Kaowana (Robert Cowan) mai Tahiti mai, i loheia mai ai, aia ke ku la ma ke awa o Pepeete he ekolu mau manuwa Farani, a mawaena o lakou o ka moku hao nui kekahi o Adimarala Perizot.

 

KA POE PUHI OHE. - Ua akoakoa hou mai nei na keiki puhi ohe o ka Moi ma ka la mua o keia malama, a ua hoomaka ko lakou puhi ana ma ke kakahiaka nui o ka la hanau o ke Kama Aliiwahine Liliu, mauka o Wasinetona Hale.

 

MAREIA. - Ua mareia maloko o ke keena halawai o Kawaiahao i ke ahiahi Poakolu iho nei, o Kahaulelio, kahu kaa o ka Moi a me Lala Naone, kaikamahine a P Naone o keia kulanakauhale. Ua hoohanohanoia ka paa mare e na hoa hana o ke kane. He paina mahope o ko laua hoao ana.

 

Eia ia E C Damon ma ka Halekuai o Diliochame ma, kekahi mekini kakau huaolelo, a ua hiki i ka holo o kona kakau ana i ke kanaono huaolelo i ka minute hookahi. Kupono loa keia mekiui no makou ka poe lunahooponoapono, oiai he kakau wikiwiki ka makou hana ke ku mai na hoonohohua ma ko makou kua e kiei ai.

 

Hookahi wale no paha hana hoihoi loa o ke Kulanakauhale nei, oia ka hana kalewa kaa holo lealea a lawe ohua. Aole la nakeke ole o na huila i na kaa o keia ano, a i kela a me keia malama, e puka hou mai ana, he mau kaa holo lealea hou a nui wale.

 

Ua haawiia ka uku makahiki i kekahi wahine Kauka he $8,000 e ke Suleta. na o Toreke, no ka lapaau wale no i ko kona hale poaoi ohua iho, me knoa hele ole nae mawaho ae o ka pa, aka, ua hoole nae ua wahine kauka la ia puu dala. O kona inoa, o Madame B@es.

 

Ke lohe ia mai nei, e hoomoe hoa ia ana he laina waea olelo aina mai Kapalakiko aku a hiki i Nu loka e kekahi mau kanaka waiwai. O ko lakou makemake, e hoemi i ka uku o ka huaolelo mai Kapala, kiko a i Nu Ioka ma ka hookahi dala, aole hoi e like me ko keia wa, he elua dala a me ka hapalua.

 

Ua kuai kudalaia ma ke akea i ka Poaono aku nei i hala, ka aina hanai holoholona o Kalauao, no ka waiwai o Keoni Miki i make, a ua lilo ia Mr. C. R. Bishop no ke kumukuai, he $1500. O ka nui o ka aina he 1300 wale no eka. No ka unka o keia aina, nolaila, aohe ia he mea waiwai no ka poe e ae, aka, no ka mea aina e pili keke ana.

 

MAKE I ALOHA IA - Ma La@-wai, Koolauloa, Oahu, Aug. 19, ua kii mai la na lima kakauha menemeae ole, o ka make ia Kaihupeelani w., a huki ikaika aku la iaia, ma kahi mau o ka honua. Pela no ka Baibala, e i ana, ua hele kohana mai au mai ka opu mai o ko'u luaui, pela no hoi e hoi kohana aku ai ilaila. A ke uwe nei, na kini makamaka ona, a me na hoaloha, i kona panaho ana mai, ma keia ola kino ana.

 

UALA HAWAII NUI - Ua laweia mai ma ko makou nei Keena Oihana, kekahi uala Hawaii nui, i hoouluia ma Makena. Honuaula, Maui Hikina, e Kiniakua. O kona kaumaha ma ke kaupaona ana, he kanako lu paona kaumahe. Ua nui keia uala i ka makou ike iho, aka, he mau uala nui e ae no kekahi i ikeia i oi ae na paona i ko keia. Ke mahalo aku nei makou i ka paahana uala nui, a malia o lohe hou kakou mahope i na uala hou mai kona mahina ai uala mai.

 

O ka ahaaina lealea i malamaia maloko o ka Hotele Hawaii i ka po Poalima aku nei i hala, no ka pomaikai o ka poe i hooueleia i na home ole a me na lako kino e ka wai halana ma Farani, ua hala aku ia me ka maikai a me ka mahaloia. Me he mea la, o ka huina o na loaa o ia po, ke huiia ko na palapala ae komo, na loaa o na pua, na mea ai, ua waiwai i kuai kudalaia a pela aku, e hiki aua ka huina i ka $800.

 

KE ALOHA AUKAI - O ko makou Luna hana i alohaia o ka Hale pai nei, oia hoi o Lui Zublin, ua huli hoi aku la ia no ke onehanau maluna o ke D C Mare i ka Poakolu nei. Ua loihi kona noho luna hana ana ma keia mea he pai palapala, a ua waiho iho oia he inoa i alohaia maluna o kona poe hoonohohua a wili huila hoi no ka maNaWa pau ole. Pela o Huaa i puana'e ai. "Ke holo la oe e ke aloha i ka moana, Paa iho la ka ihu o ke moku i ka uanoe, Pela e holua iho ai o Kealuhaaukai e"

 

PA HOONANEA ALII. - Ua lohe mai makou, ua lilo mai i ka Moi ka pa maikai o Maikai ma Waikiki kai ma ke kuai, a ua lilo pu mai hoi ko ke Alii Keelikolani wahi e pili pu ana, a i ka hoohui ana, ua lilo i pa nui launa ole. I ko makou makaikai ana aku nei i kela la, ua pa ia a puni i ka pa laau, a ua komo he haneri paha niu iloko. O ko ke Alii makemike, ke kukulu i Hale maikai malaila me ka hookaawale i alanui holo kaa mawaho o ka pa a puni. He pakui ana keia i ua hana hou o Honolulu nei.

 

I ke ahiahi Poalua iho nei, i kekahi o Kumukahi ka inoa, e hoopaa ana i ka niniu o kana pahi poepoe maloko o ka Hale Olo Papa o Mr. Hopa, (Hopper) ma Amahou, ua kapeke ae la kona wawae, a hapapa ino kona lima i kahi e paa ai. O ka wa no nae ia i moku ai, iaia i hapapa aku ai. Ua paa no ka huila e kaa ai ka pahi, a iloko o ka nawe ana aku i moku ai ka lima. Ua moku pu eha manamaualima o ka lima akau, a koe o ka manamaualima nui. Ua lawe ia oia i ka Halewai Moiwahine, a ke lohe mai nei makou, e ola ana oia.

 

Ua loaa mai ia makou kekahi leta i kakauia e Kumu, (Kumu hulu ukeke paha, i ole, Kumu makai loihi paha,) no Kapauhi, Honolulu nei, nona ke poo: "E waiho oe a ike maka, Pane ae ko waha pololei."

 

E pale ana i na olelo ikaika a S.P.K.N. Keola. A mamuli o na lono e ae i loaa mai ia makou e hooia ana i ua mea i hoopuka mua ia, nolaila, ke hooia aku nei makou i ka Keola, a ua hai mua aku makou i ke akea i kona wa e ao hula ukeke ana ma Kikihale. Ke ao aku nei makou ia oe mai kokua hewa oe; a i ko kahu umu hoi o ko kumu hula, e hoopan i ke ao hula ana.

 

HAWAII KUE IA HAOLE - Ua lohe mai makou, i kekahi la o ka hebedoma i hala, ua hopuia e kekahi makai kulanakauhale kekahi haole malihini molokio o keia kulanakauhale,. A i ka laweia ana imua o ke kiai haole o ka haole o ka Halewai, ua niuauinauia ka haole holo uni, a mamuii o kana pale ponoi, ua hookunia ka haole. Me ka ike no o na hoike i keia haole holo nui, a hookuu wale ia no. Nolaila, ua ala mai iloko o ke kanaka Hawaii ka manao lili a hoopnka i ka olelo, ina he kanaka Hawaii ia holo nui ana iho la, me keia ua paa iloko o ke pahi. Ke makemake ole nei makou i keia hana a he kiai o ka Halewai a me kekahi poe e ae o ia auo.

 

HE PUNANA KA HULA NO KA MOEKOLOHE. - Ua lohe mai makou mai a Kaeleuokekula, ua weheia ka maluhia o kekahi pulapula hou ma Kapaakea, Waikiki waena, a o ke kumu o keia poino i ili mai maluna oia kaikamahine, no ka ae laelae o na makua e hele i ka hula, a o ua haawina iho la no ia e loaa ana maloko o ia punana, a kiko ae ia hua loaa ka palapala laikini. Ua akaaka loa ia ka oia no kalapa ana ae o ka makua e hoopii. - a onou ia mai ana ka i na palahako, o ka olu iho la no ka ia, pau ka maka poniuniu ai ole. O ka lua keia o ua kaikamahine i hoopoinoia a ke huna wale ia la no, me he la ua ae no lakou. He oi ka pegana ma Kamoiliili.