Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 38, 18 September 1875 — Ka huakai kaapuni a ke Kuhina Kalaiaina i ka Mokupuni o Kama. [ARTICLE]

Ka huakai kaapuni a ke Kuhina Kalaiaina i ka Mokupuni o Kama.

l Aog 5, 18T5, hora 6 kakahiaka, haa* ! lele iho U ka huakii i ka aekai o Hau-1 ; ola, a naue akn la ma ke ala o Kaana- j ] paii. I ka hiki ana aku o ka huakai i | j ka hale noho o ka Hon. J A Kaukau,! ) ua pahola mai la tia keiki lulawai la o 1 j k>i ua nahua, no ka hookipa ana aku i j kaua niau malihini hanohano. A pau ke j paiua kakahinka, ua kau ae la ma na lio ! a o ūonokohau ka ihu. I ka hiki ana [ aku hoi ia kahawai, ua miki inai ]a na ' kamaaioa makee alii e aua hou i ka hua-1 kai, a paina awakea malaila, noiaila, ua | noho iho la e hoonuu i na oopn momona o Honokohau. A pau ka paina ana, ua kau hou ae la maluna o ko makou mair wahi waa, a o Kahakuloa ka pahuhopu o ia la hele. (Ma Honokohau i huli hoi aku ai kekahi mau hoa i ukali mai ai i ka huakai, oia na Uon. G. W. Napaepae a me Hon. J A Nahaku.) I ka hiki ana akn i Kahnkuloa, e noho makaukau mai una uoke kamaaina oia kahawai, oiu hoi ka mea mahuloia Kaialiilii, a uia kooa hale i moe ai makou a pau loa. Aug 6, pan ke paina knkahiaka, haalele iUo la ka huakai ia Kahakuloa a me ko laiia iuau poi ono, a naue aku la uo Wailuku. I ka huakai nae i hiki aku ai i Waihee, ua miki mai la ka mea mahaloia Mr. Kealoalii,a hookipa aku la i ka huakai e paina ma kona home, ma kekahi pnpaaina i hoooiakaukauia eia a me Mf. Kaleo, nolaila, ua lawe ka huakai e hooko i ka latia poloai, a ua hana aku. A pau ka paina ana, ua kau hou ma na lio, a holo aku no Wailuku, a ua apo ia mai la makou e na lima hookipa o ka Hon. 11. Kuihelani, ka wai Apana o Wailuku, a puili pumehanaaku l» i Da hoa a pau o ka huakai, a hoomaha iho la mulaila a hiki i ka Poakahi. Aug-. 9, oa malamaia ke painakahiaka o keia la, no ka hoomanao ana i ka la hanan o Mrs. Emraa A. Kapena. A makaukau na mea a pau, ua kau ae la ma na lio, a holo aku la ma ke ala o Makawao, ahikii Kniahn, Hamakualoa, moe ma kahi o 3klr. M. Kapihe, a hookipa maikaiia aku la ka huakai e ka opu lokomaikai o ia keiki, a hoomaha iho la ka huakai no kekahi la, Augate 10, no ke ano ua o na Koolau, a ua mauaoia e bele ka huakai ma Kula a hiki i Hana, aka, no ka hiki e ana mai o kekahi kanaka kamaaina mai Koolau mai, a nana no i hai mnopopo mai i ka malie o na Koolau, nolaila, ua ani hou ka manao o ka huakai, a hele akn la ma Koolau. Aug 11.—Pau ka paina kakahiaka, ua hoomaka ka hele ana o ka huakai a paina aku ka aina awakea i , oia ka hoomaka ana aku e komo iloko o ka nenelu poho o Oopuola. A pau ae la ka paina ana, ua kau ae la maiuna o na lio, a hele aku la iluna ilalo, i uka i kai, a hoea ana i ke kahawai kuhoho o Ho nomanu, ike i na ala pauhakee o ia mau pali, a ma ka hora 4 ahiahi, ua hiki akn ka huakai i Wailua-nui, a moe ma knhi 0 Nalimanni. Ua hoomaha ka huakai malaila, no ka hooluolu ana i na boloholona, a hiki wale i ka la 16. Ua noke iho ka huakai i ka hoonuu i ka lokomaikai o na leeiki o ia mau pali, aole no 1 laua aku, ua nokea mai a ohuohu o luna o ka papaina i na uhu momona, na opihi palupalu, na opae mahiki o kahawai, a pela ako. Aug. 15 —He la Sabati ia, ua hele aku ke Kuhiua Kalaiaina a me ke Kiaaioa i ka pule, a he anaina nui loa kai akoakoa mai, no ka makemake e lohe i ka haiolelo a ke Kiaaioa, no oa mea e pili ana no ka huakai a ka Moi i Amerika* Ua kokuaia 6 ke Kuhina a me ka Hon. Kaokau, a hookuuia ke auaina me ka maluhia. Atjg. 16—Pau ka piina kakahiaka, a ia makou e makaakau ana e ka« ae ilona na Hoj a haaiel&Hio ia W«tkia-t)oi, no Hana, aia hoi, hiki mai na makaainana o ia kahawai. me ka lakou mau ma-

' kana i ke Kuhina a me ke Kiaaioa, oia ! hoi na apana olona i makanaia mai. | Ua haalele ibo la ka haakai ia wahi, ! a hoomaka aku la« pii i na pali piiku ) o La mau kahawai mai. A hiki makou i i Nahiku, ua lokahi ko makou mauao, i ua oi aku ke ino o na pali mawaena o j Wailua-nui a me Nahiku, mamua o na ! pali e ae o Maui Hikina. j Ia makou nae e hookokoke loa mai | ana i Nahiku, ike mai la makou i ka hae ; Ilawaii e welo ana f a me na leo pila e | hone ana, a haawi mai la i na leo h"uro | no ke Kuhioa. A malaila uo hoi i haj lawai mai ai me makou na keiki o ka i aina ua lani haahaa, oia ka Hon. Kakani, oia hoi ka Lunakanawai Apana o Hana a me Kaupo, a me Mr. Peenahole' ka Hope Luna Makai o flana, a o Uuna opio hoi a me kahi poe e ae. Ua hookipaia makou e ka lokomaikai 0 ko laila mau kamaaina, a ua paina makou a pau, a holo aku la, a o Hana ka paliu hopu oia la hele. I ka huakai i hiki aku ai i ka Palipilo, oia no hoi ka pali hope loa o na Koolau, ua loaa iho la he.ulia poiuo i ka wuhine a ke Kuhina, ua haule oia uo ka paa ole o ka noho o ka lio, a ua pomaikai no nae no ka nui ole ana o ka eha. A hiki ka huakai i Honokalani, ua iho aku la e makaikai i ka wai anapanapa, a huli hoi mai la a hiki i Kauiki, Hana, a riioe ma ka hale o ka Hon. O. K. Kakani. Aug 17—Ua hoomaha ka huakai no ka nui o ka maluhiluhi, a no na wahi holoholona pu hoi o makou. Aug 18—I ka pau ana o ko makou aina kakahiaka, ua miki mai la ka mea i mahaloia A. Unna, a lawe aku la i ke Kuhina, ke Kiaaina a me ka Hon. Kaukau, a o ko oukou mea kakau pu kekahi, e hoomakaikai i kona mau aiua mahiko, a hiki loa aku la iluna o Punkolo. Ia oe e ku ana maluna o ua puu la, e ike aku no oe i ka waiho maikai mai o ka aina, i ka oni ae hoi a ka lae o Nanualele, o ke ku kehakeha mai hoi a ka puu kana o Kauwiki, a e hoekepue inai ana hoi ka puu o Kaiopele ma kou lima akdu. Mailaila aku makou a i ka puu o Kaiwiopele, a huli hoi loa aku la i ka hale. A ma ka auina la hoi, ua kau aku la na alii wahine maluna o ka waapa o Unna, a holo aku la e makaikai i ka aoao makai mai o ka puu o Kauwiki, a huli hoi mai no. Ua haalele makou i ka moe ana ma kahi o Hon. Kakani, a hoi aku la ma ka hale o A. Uuna. Aug 19, hora 11 kakahiaka, na weheia ka haiolelo e ke Kiaaina, no na mea e'pili aoa no ka huakai a ka Moi i Amerika. A mahope o kana, ku mai la ke Knhina, a o ke ano nui o kana, he mau olelo paipai e pili ana i na kanaka opiopio, a hai pu mai no hoi, he Peresidena oia no ka hoikeike nui ma Piladelapia, 1 Amerika Huipuia. I ka pau ana o ka haiolelo, ua lawe mai la kekahi poe he mau ie-kuku, ohe kapalapala, a pela aku, a ua hooiliia i Honolulu. A mahope, ua weheia kekahi ahaaina nui e na makaainana o Hana, ma kekahi lanai mamua iho o ka hale noho o Hon. C K Kakaui. A pau na hana i manaoia, ua hoi hou aku i kahi o A. Unna. Auwe ! mai poina ioa la ka hoi au i ka hoike ana aku iaonkou i keknhi mea nui i hanaia e ke Kiaaina inehinei, oia hoi kooa hoihoi hou aoa i kekahi mau paa mare i hookoo i ka pili no uamahiaa ehiku ; he mau keiki ka laua ekolu, haalele iho k nae ka makuahioe, a lilo ako la paha i Maaoa, noiaila, hoopii mai ke kaue i ke Kiaaina, e hoihoi hou ialaoa no ke aloha ī na keiki. A mamuli no hoi o ke aloha o ke Kiaaina i ka makia O ke aupuni o Kalakaia, noiaila, ua hoao oia e hoihoi hou,a ua ae mai ua wahine la e hoi hou, a pehea aku nei la, ua lilo hou aku la no paha i f*ana i ke au a ka hewahewa. Aog 20,—Mahope iho o ka aiaa awa* kea, oa haaiele iho la ka hoakai i kaki o A. Unnaane na malaaa hiipoi aoa a ia poe keiki, a oane aku la e naoa i

na nalu hai muku o Puhele. kahi a na alii o ka wa kahiko e luakaha mau ai ; a mai laiia aku, hiki i Puuiki, kahi o na | makua Botiefaee a me Tiodoro, a haawi j ia mai la he m*u leo hnro no ke Kuhi- 1 | na, a apo lokomaikai mai la i na malihie j iii, me ka panee ana aku hoi ia makou e | hoonuu i na mea ono a lakou i hoomakaukau ai maluna o kekahi papaaina a lakou i hoomakaukau ai. A pau ae la : ka paina ana, ua hoonaneaia iho la ke | anaina e na leo ohe keleawe a ka bana | o Puuiki, e me na leo himeni a na puu-1 kani o ua aina ua kea la. i Ua heluhelu pu ia m ii ho mau olelo j hookipa i ke Kuhiua, a ua haioleio aku j no hoi oia ia lakou, ma ke ano he mau oleloao i na opio. Aug 21 —I ka pau ana o ka aina kakahiakn, ua haalele aku ia Pnuiki, no j | Kipahulu, a ma kahi o Mr. Puaaloa, ua hookipaia ka huakai e paina awakea, a moe mai ma ka hale o Hon. Kakani ma Kipahulu. Ua hoomaha ka huakai maanei no na la elm, 22 a me 23Aug 22.—Pau makou i ka hele i ka pule. A i ka pau una o na hana mau o ka la Sabati, ua haiolelo ke Kiaaiua a me ke Kuhina. Aug 24.—1 ke kakahiaka nui, ua hanlele aku ka huakai ia Kipahulu a me ko laila niau malolo momona, a paina mai ka aina kakahiaka ma kahi o Kaleimakalii, a o ka aina awakea, ma kahi o Kaiaiki i Nuanualoa. Ua hoopihaia keia mau papaaina me na ono o ua ano a pau. A hiki ka huakai ma Puuomaiai i Kaupo, ua apo mai la na lima lokomaikai o P. Kamai, a hookipa aku la i na malihiui e paina. I ka moe ana, ua moe ke Kuhina a me kekahi mahele ma ka-hi-o P Kamai, a o ke Kiaaina a me kahi mahele, ma kahi o Mr. Ahulii kahi i moe ai. Aug 25.—1 ka pau ana o ka aina kakahiaka, ua malamaia he haiolelo na ke Kuhina a me ke Kiaaina ; ua mahaloia ka haiolelo a ke Kuhina, no kona olelo ana aku : 4 'E na kanaka o Kaupo nei, mai imi oukou i mea e holo ae ai ko oukou hohono, a loaa makou i Honolulu, oiai eia oukou ma ka aoao makani, a e hooikaika hoi oiikou e imi, i īnea e pau ai ke kapaia ana o ka inoa o ko oukou aiua o Kaupo, o ka pono, e kapaia o Kauao." A pau ka haiolelo a me kapaina awakea ana, kau ae la ma na lio, a haalele aku la ia Kaupo a me ko laila mau kamaaina lokomaikai. A maanei i hoi aku ai na Keonimana o Hana, i ukali pu mai ai i ka huakai, oia o Mr. A. Unna, Hon. C. K. Kakani a me Boneface. I ka hora 4 paha o ke ahiahi, ua hiki maila kahuakai i Kahikiuui, a moe ma kaai o a ua hoōkipa mai la lakou e like me ka hiki ia lakou. Aug 26. —Haalele ia Kahikinui, mahope iho o ka pau ana o ka paiua kakahiaka, a naue mai Ia o ke aloa o ua Kahikinui la, a hiki anai Kanaio, ua paiua nukn malaila, a hele. loa mai a hiki ma I Uose Ranch, ka home noho o ke keiki . UlaWai o Ulupalakua, Oapt. J. Makee. | Ua nanea iki na alii kane malaila i ka pahupahu, a i ke ahiahi ana ae, u& haalele aku la ia Uiupalakua, a iho i kai o Makena, a moe mā kahi o Kekukahiko. j Aug 27.—Saalele ia Makena ma ka • hora 7 kaleahiaka, a kau maluna o ke ("Kilauea,* o Lahaina ka ihu. Ua hoi ; kekahi poe mauka me na lio. A ma ka I hora 10 ae, ku aku la ke "Kilauea" ma ( Lahaina. A noka makemake o ke Kuhina e luu i |ca wai huihui o Leiaulani, nolaila, oa kunia iho ka heleama, a ua hookaulua iki ia ka. holo ana a hala ua hora elua. Paina iki ma kahi o ke Kiaaioa, a kao hou maluna o ke ,Kilauea,a haalele hou mai la i ka aekai o Hauola, no ke kapitala o Honolulo. O ka bao«ft a me ka waiwai noi o keia hele kaapuni ana a ke Kuhina Kalaiainm i na mokopuni, oia no kooa inake* make e ike pooo i koino a me ka maikai o na alaoai, oa aina aopuni amem mea e ae e pili ana i kana oihana. A he mea no hoi ia e holo ai kekahi mau ha*

uh o ka Ahaoielo e hiki mui »na, ke noi mai kekahi LunamakaainanH i pun d.ila no ke alanui o kona npanu, a ua fkē pono ke Kuhiua i ke ino io, uoUila, ua lilo oia he mea kokua. E ola o Hawaii i ke Akua. E ola ka Moi i ke Akua. D. Mamaki. Lahaina, Sept 3, 1875.