Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIV, Number 45, 6 November 1875 — Page 1
| This text was transcribed by: | Sally Vrana |
| This work is dedicated to: | Nā Lei Hulu I Ka Wēkiu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XIV. HELU 45. HONOLULU, POAONO, NOVEMABA 6, 1875. NA HELU A PAU 727.
OLELO HOOLAHA.
E Pau na Pupupu Kahiko!
E pani me na Hale Laau!
PAPA, PAPA, PAPA
O KELA ME KEIA ANO,
A ME
NA LAKO KUKULU’HALE
O KELA ME KEIA ANO, MA KA
PA-PAPA O S. G. W@ILA MA!
KIHI O
ALANUI PAPU me ALANUI MOIWA-
HINE, no ke Kumukuai HAAHAA
LOA! ae like ka nui me
ka makemake.
LAAU NOUAIKI!
NA LAAU KAOLA,
NA PAPA MANOANOA,
NA PAPA HELE,
NA KUA,
AAHO,
AAHO LIILII, &c
LAAU ULAULA!
NA LAAU KAOLA,
NA PAPA MANOANOA,
NA PAPA HELE,
NA KUA,
AAHO, POU,
AAHO LIILII,
MOLINA, &c.
Pili Cida keokeo, Pili Laau ulaula;
Na Puka Hale, o na ano a pau,
Na Puka Aniani, o na ano a pau,
Na Olepelepe Puka, o na ano a pau.
Pepa Hale me na lihilihi.
NA LAKA PUKA
NA AMI-PUKA,
NA AMI-PUKA LIILII.
NA KUI NAO
PENA, AILA-PENA, VANIKI
WAI HOOMALOO.
PAAKAI Helu 1,
O PUULOA.
E lawe wale ia no na mea i kuai ia keia Pa Papa aku a i kahi o ka mea i kuai mai, ina ma ke kaona nei, a me na Awa o keia Paeaina e like me ka aelike.
Aia maanei ke Keena o ka
MOKUMAHU “KILAUEA,”
L. MARCHANT, Kapena.
S. G. Waila ma.
709 3m 721
OLELO HOOLAHA.
Ke kauohaia aku nei na kanaka a pau, e lawe i na Lio, na Hoki a @ Kekak@ a pau loa, mailuna aku o ka aloa o
PUUANAHULU.
ma Kona, Hawaii, mamua ae o ka la hope o Dekemaba e hiki mai ana. O na holoholona a pau e loaa aku ana maluna o ua aina ia mahope iho o ia la, e hookomoia no la @ iloko o ka Pa Aupuni e like me ke kuhikuhi o ke Kanawai. F. SPENCER.
@ Puuloa, Hawaii. 723 3m 733
OIAI ua hoohamamaia ka Ipuka “Oki Hare,” e na Lunakanawai o ka Aha Kiekie. Ua makaukau ke “Keiki o ka Uaukiukiu,” e kokua i ka poe a pau e manao ana e hookaawale i ka hoa hana pono ole o ka noho ana. Emi loa no ka uku, holo ka hana.
E hele nui mai na makamaka, oluolu ka rumi o ke keiki o Haleakala. Nana pololei mai! Imua na maka a hiki i ke awa @ana oluolu o ke kanawai. Pau pilikia, ma ke Keena ha@
(719 3m) J. PORTER GREEN.
$50.00 MAKANA!
Ke haawi nei au he Kanalima Dala i ka mea nana e hoihoi mai kuu buke Hoomanao no ka Makahiki 1874. O keia Buke, ua laweia aku mai kuu Rumi m@ ma Kapalama, iluna o ka papa palapala kahi i waiho ai. He ili elleele ka uhi o waho, a maloko iho o ke opi manoanoa, ua kaula kuu inoa ma ka olelo haole a olelo Hawaii—Ka inoa haole o ua Buke nei, “Pacific Coast Diary of 1874.” Ka nui, ekolu aiaha lania, elima @ loa. KIMO PELEKANO.
Honolulu, Oct. 6, 1875. 723 @f
He Aina Waiwai Nui
MA KE
KUAI KUDALA.
Mamuli o ke Kauoha a ka Papa Hoonaauao Hanohano, e kuai aku no au ma ke Kudala,
MA KA POAONO, NOV. 13, 1875
Ma ke Alo@ o Aliiholani Hale,
Honolulu, Oahu,
NO KE KOHO KIEKIE MALUNA AE O $8 000
E WAIHO LA MA KA APANA O WAILUKU,
Mokupuni o Maui,
O keia aina palahalaha a waiwai nui, ke waiho nei ia mawaena o Maui Hikina a me Maui Komohana, nona na eka mai ka
Umikumamaono a Iwakaina Tausani.
He mau tausani eka o kela aina he aina maikai; kupono no ke kanu ko a me na mea ulu e ae ina e loaa ana ka wai e lawa ai no ka hoopoulu ana, a o ka hapa nui kupono no ka hanai holoholona.
E kuai ia aku no keia aina maluna ae, eia nae he elima makahiki i koe o ka hoolimalima.
KULEANA ALODIO.
No na mea i koe, e ninau i ke Kakauolelo o ka Papa Hoonaauao, a i ole, ia
C. S. BATO, Luna Kudala.
Honolulu, Augate 10, 1875. 715 3m
NA MEA NANI E HIEHIE AI.
NAUWE MAI NAUWE MAI
MAHEA LA E LOAA AI NA PAPALE WAHINE AUlii kolomanu ano hou loa, a me na pua nani e kinikohu ai e kau ai ka iwa, he la makani e hao ai na palena o Haupu, kapakahi manuia o Keokoi ka moku, ma kahi o
L. ASEU,
Aia pu no malaila na HAINAKA SILIKA @. LEI AI kae weluwelu, a me na LIPINE SILIKA puapua weluwelu, e kuwelu ai i ka makani.
NA KALAKOA ANO HOU LOA i ike oleia mamua. Na KAEI SILIKA Nani, NA MAKALENA KALAKOA me ka PUAKEA, na ALAPIA HULUHULU o na ano a pau, na KIHEI UHI hou e kohu ai ka lino ana, na mea ala waianuhea, e ku ai ka hoomau, a me na aila @ukini e puia ai ka lauoho i ke ala. Na @ ume naau o keia ano kela ano, na kamaa wahine o na ano a pau. Na lole kane o kela a me keia ano, na paluie kalakoa a me ke keokeo, i humuia me ka mikioi loa. He makepono loa no hoi ke kuai i na mea i hoikeia ae nei maluna ke kuike. I mea e pau ai ke kuhihewa, e na@e mai no e na makamaka ma kuu Halekuai HIKIKIIKAUO@NA.
L. ASEU.
Kihi ma Ewa o Alanui Nuuanu mauka o Alanui Moi.
Honolulu, Aug. 27 1875. 717 1 yr 768
Mau Hale Kuai Lole
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU O MAkou o ka poe @ na inoa malalo iho, na ona nona na Hale Kuai Lole e ku la ma KAALAEA a me KANEOHE, Koolaupoko, ke kukula aku nei ma ke akea, e hoomau ia aku ana no ke ku ana o kela mau Hale Kuai Lole, e like me ia i keia wa. O ka hale kuai ma Ka@ea, ia Akana ka malama, a iaia e hookaa ai ka poe aie. O ka poe aie ma ka hale kuai o Kaalaea ina e hookaa ka aie mua a komo hou e aie, alaila kuai manuahi no.
Ina makemake e ike maka, hele malaila. O ka hale kuai hou ma Kaneohe ia Akonagi ka malama. Ke haila aku nei ka lohe, e kuai manuahi a makepono loa ia aku no na lole a me na waiwai a pau o keia mau hale kuai ma ke kuike.
AHUNA, AKANA & Co.
Koolaupoko, Iulai 2 1875. 710 6m 755
Naue Mai! Naue Mai!!
EIA KA NANI LA!
E! LE-I KOHALA I KA NUKU NA KANAKA!
Ko popohe aku nei ma ka halekuai o
GOO KIM MA!
ma Kapaau, Kohala, Hawaii. E like no hoi me na kihapai i @kaa @ ia, a kipulula, ka mohaha maikai o na pua, pela no hoi ka mohaha maikai o na pua o na kalakoa ho@ loa, i ike ole la mamua ma na kaiaulu o Hawaii nei, a me na lole kupono e ae no hoi he nui, e ku ai ka hoohenelo ana o na hapa palupalu. Na papale wahine nani loa i haweleia me ua lipine o na ano hooluu a pau e palelo ai i ka makani Apaapaa o Kohala. Na kamaa wahine @ kiekie a kilipohe, e kohakoha ai kela i ke kula apaapaa. Na Louiu o kela a me keia ano, e pale aku ai i na mea o ka la a me ka ua. Na uhi pukapuka huluhulu nani, e kau iho ai, kohu Ahuula keia. Na Hainaka Siiika nani o keia a me kela ano. Na mea kula pepeiao, na puuwai lei a-i a me na lei nani o kela ano keia ano. Na alia hamo lauoho e paoa ai na poo. Na wai a@a onaona o kela a me keia ano.
Na Lole Kane o kela a me keia ano, eia no la: Na Palule aiu @na keokeo a kalakoa. Na Palule huluhulu o o na ano a pau. Na Lole wawae o kela a me keia ano. Na koheokeo o na ano a pau. Na pahu @ maikai loa e maluhia ai na a@hu nani makamae, e kua-a ole ai i ka waiho wale. Na Papale ipu loloa a @ o kela ano keia ano e kohu ai ke hookapakahi ae, a hele @ a kilakila. Na kamaa ano hou iho pani ole, e pakele ai ka wawae i ka eha ke kula.
Ka no hoi kahi mea hai aku, e hiki mau mai ana no na Lole o na ano a pau ia makou, iloko o kela a me keia @ malama. I hoike no keia, e oluolu oukou @ na makamaka oka “Aina Haaheo” kaulana, e hele mai ma kuu Hale Kuai, ma kahi i halia maluna, oia hoi o L@aoe.
GOO KIM ma.
Honolulu, Sept 13 1875. 7@0 @m@
CECIL BROWN,
Loio a he Kokua ma ke Kanawai!
A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu. Helu 8 Alanui Kaahumanu, Honolulu, H.P.A.
688 1 yr 740
Huakai Alualu Wailiula
(Koena mai ke Kuokoa mai o Oct. @)
Mai keia wahi aku,
“Maalo ana na pali o Halelea i kuu maka
Naha mai ka ua o Pueo i ka makani,
Lilo mai na Kalihi a elua,”
a iho ana i ka pali, a au aku la i ka muliwai o Kalihiwai, a makai aku la o Kalihi-kai a me Anini, a malaila aku i ka luna o Pooku i Hanalei, a iho aku la ilalo, a kau na lio iluna o na kao, ke uai aku la kahi Kapena i na kaula a pae ma kela aoao, e wiki e wawe, a hiki ana i kahi o Mrs. Paakiha Kaukaha i make. I ka hiki ana o Kahuakai, lulu lima ke aloha, a o kekahi poe hoi,
“Honi na waha,
Hamama na ihu”
a he mau kuaua poko ka ka waimaka i hanini iho, no ka poe i hala aku la, hele a “anoano wale.” Eia makou i ka home o ka wahine kanemake, mamuli o ke kuhikuhi a ke pailata Isaac Kahilina, malalo o na apona pumehana a ia kaikamahine o ka limu ka kanaka o Manuakepa, ua pahee pakika iho la ka huakai i waena o ko lakou la mau lokomaikai nui.
I ka luana pono ana iho o ka huakai malaila, ua launa koke mai la na eueu o Hanalei me ke Kuhina Kalaiaina, oia o Jno. H. Ross, ka luna nui o ka mahiko o Hanalei, a me Alapaki Wilicoki, ka luna hana alanui, mai Kee mai a halawai me Kona, a o ka Mea Mahaloia Jno. W. H. Wana, ka Lunakanawai, he makua hoi no ka lehulehu, a me Z. Seta ma, a me George Charman ma, a me na lelehu e ae o ia one.
Eia makou i
“Hanalei aina hakukele i ka ua,”
aohe nae he wahi mea a ua iho, ke waiho hanana mai la ke one o Mahamoku, ke ponuhu mai la na lehua o Luluupali, ke hoolalahu mai la hoi ka wai o Namalokama, ke kakai mai la ka liula o Maunahina iluna, o Waioli ka aina aupuni, o Waipa a o Lumahai ka aina nona ka mole olu, o Wainiha a o Haena aku, aia ilaila ka lae ulu hala kaulana o Naue, nona keia mele,
“Kuu wahine i ke alakai o Haena,
Mai ke ala au umauma o Kaomano,
I hoolulu i ka wai kuau hoe a ka lawaia,
I ka pea i ka ulu hala makai o Naue,”
a hiki aku i Kee, aia ilaila na pali o Makana; a ma ia mau lualai ana iho, a me na hookipa oluolu, ua poina ae la na hora o ka la, a po ae ana. A no ka mahuahua loa ana mai o ka eha o ka wawae o ke Kuhina, a pono ole ke kau maluua o ka lio, nolaila, ua hooholoia ka manao, e holo ma ka waapa a pae ma Polihale, a ua hookoia pela.
Ua haalele aku la ka huakai i ka unahe wawali o ke kini pehi pua hala o Hanalei, ma ka hora 10 A M o ka Poaha, la 7 o Okatoba, no na aina aupuni ma na pali, o Hanakapiai, Houokoa, Kalalau, Honopu, a o Koamano aku ka palena.
I ka makaukau ana o ka waapa o Nakulala, ua kau aku la makou a pau he 15 ka huina, a haalele mai la me na “good bye” ana, a i kukai pu ia mai e Mr. Ross, Mr. Wana, Mrs. Paakiha Kaukaha a me Kini ma—haalele aku i ko laila mau nohenohea, ke pa malanai mai nei ka makani koolau, a hoomanao wale ae la no au i keia mau lalani,
“Punohu ula ke kaunoa i ka la,
I kuia lima ia na ki a hopu,”
oia ka poho pono ana’ku o ka pea waapa o makou, ke kohakoha aku la o mua o ka waapa i na ale o ke kai o ka au hula ana, a hiki ana makou i na aina pali, ua alaiia mai la ko makou pae ana’ku iuka e ke kaikoo o na pali Koolau, aohe awa e pae aku ai; a no ia nele ana o makou, halia mai la ia’u keia mau lalani mele,
“Kuu ipo wahine i Kalalau,
Hailona ahi o Kamaile,
O Kaikioe, o Kamakapu,
O Hoohila wahine i ka pali-e,
Pali mai la ke alanui,
Aohe ala e hiki ai,
Ko-o-a mai e ka hilahila,
Hopo au o ka waiwai ole-e-ie.”
No keia kaikoo o na pali, ua nalu wale iho la no oloko, ina paha e loaa ana o na kamaaina nana e hookomo ka waapa i Nualolo, i hoomaha iho ai ka huakai a ao ae ka po, alaila, huli aku ka makamaka. Ia’u no e noonoo ana pela, lohe aku la makou i ka leo o kekahi keiki hoewaa o makou, o Kaaiawaawa ka inoa, “Hookokoke ka waapa i Milolii!” O keia keiki, he kamaaina kona mau makua no ia mau pali—a no ka pae ana mai o keia leo hoohoihoi, o ka mohala ae la no ia o ka manao kanalua oloko, no ko ia la hoomau loa mai i na leo kahea a me na ani peahi ana, he ole hoi ka neeu mai o kekahi mea o uka, o ka noho mai la no. A no ka au ole mai o ko uka, ua wehe koke oia i kona kapa, a kono mai la ia Haiha, e au pu me ia i uka, i loaa ai ona kamaaina nana e hookele aku i ka waapa o makou a komo i Nualolo, a ua hookoia kana noi.
I ko laua au ana nae a pae iuka, a papa leo pu me kamaaina, a hohoi mai ana ua mau elele nei a makou me na hui niu o Maikaaloa o Ha@amaulu, a hoike mai ana, i ka makemake o ko Milolii poe a pae ka waapa o makou ilaila, e o ahi ai i ka pali o Anaki, aohe i ke pali o Nualolo. Nolaila, me na leo palah@ a me na kuina kapa i kaianuu mai ai lakou a kuku ana i kahakai, a noke nui mai la i ka peahi e pae aku makou iuka, no ko lakou manao paha, o lilo ia mau pehu i ko Nualo poe, a nele lakou. He kuhihewa ia noonoo ana pela o na poe la, no ka mea, o ka mea nana ka huakai, aohe ona manao pela, oiai he kamaaina mau oia i ka pali o ahi o Nualolo, nolaila, aole ona hiaai ma ia mea, a ina ua makemake ole ae la ka iwi koko o ka huakai, alaila, i aha auanei ka makou e haawi aku ai na ka poe luhi i ke o ahi mai, oiai he “neo.”
A no keia hoi nele ana mai o na elele, ua hooholoia ka manao, e holo loa a pae i Waimea, ua lauhoe aku la imua, o ka pa kolonahe mai a ke kewai lawakua o na pali, ka makani halihali ala ma ka aina iho, ke aumeume wale la makou me na ale o Kaulakahi; a ma ka wanaao o ua po la, oia paha ka hora 2 a me 3, iliki i iho ana nei kuana, a okukuu ana makou; he hapaha hora paha ka loihi o ia kuaua paka nui, a ua halana wai ae la o loko o ka waapa, a au ana na mauu a Kalani i ka wai, a kani ana na pelehu a Wana, “po-keo-keo.” O ka wai ua iho maluna, o ke kai mai hoi o ka waapa malalo, nolaila,
“Uluku ae nei hoi loko,
Aneane hakukoi ka manao.”
o ka eleu koke ae la no ia o na kamalii e ka i ka wai o ka waapa, aole i emo, ua emi ka wai, a lana pono ae la ka waapa.
Iloko aku la nae o na minute o ke ku pilikii, ua ike like na hoa ia makou iho, i ka haalulu o na lehelehe, i ka haukeke o na auwae, naka na kuli, kapalili na lala a pau o ke kanaka, a ke lono aku la au i kekahi, “auwe kuu ma—ke!” A i kekahi hoi, “Auwe kuu keiki—e!” A i kekahi hoi “Auwe kuu kane!” A o ka kekahi no noi, “Auwe kakou—e!” Pela pu mai ke Kapena waapa a na keiki e ae. Ke uwe iho la no hoi au, “Auwe kuu kaikuaana—e!”
I keia wa nae a makou e hamumumu nei, poha mai ana ka leo o ka mea nana ka huakai, “E kuu ka pea o ka waapa, e wehe like na kapa pulu, a e komo na kapa maloo, a e hoe aku imua.” Ia wa, ua hooko koke ia ke kauoha, a pau ae la ka pihoihoi o ke kamalii, a o ke Kuhina nae, aohe ona ano pihoihoi. Pono no nae ko makou uwe like ana i kela mea ino o ka moana he ua a he anu—e, a o ke ake a loko o ke ao koke ae, i ike ia’ku ke aunui me ke auiki.
Ma ka hora 9 A M, o ka Poalima, Okatoba 8, ua pae aku la ka ihu o ka waapa i ke one o Luhi ma Waimea, a keekehi ana makou i ke one, me ka ike pu iho no ua palekana, nolaila, hoomanao ae la au i kekahi mau wahi lalani o ke mele a Mrs. Kapau Kanoa, penei,
“Aia la o ka makani anu he Waioaoa,
Me ke ono o Luhi hooluhi kanaka, o Luhi.”
a mamuli o na heahea hoihoi launa ole o Mrs. Elikabeza Kapuniai, ua hoopumehana ia aku la na @ a ka ua a me ke kai o ka moana, ua kuu aku la ka luhi ka maeele a ia waapa i ka wai o Pohakomo; a mahope iho o na launa a me na papa leo ana me na hoa hee puewai o Waimea, oia o Aikake H Kapuniai, S K Kuapuu, Kaapuni a me John ma, ua konoia mai la ka huakai malalo o ko laila mau lei aloha, e lauhoe i na manai laulau ono a ka moe, i piha aku ka olewa o loko, a mahope o laila, ua kuu lia na waa i ka aina moe uhane, no ka mea aohe i moe ia ka po ma ka moana; a i lawa no a haule, aohe ea ae i ka mea nani a ia alanui moana he koekoe, ua mahana iho la hoi.
Mahope iho o ka pau ana o ka aina kakahiaka o ka Poaono, la 9 Oct. ua haalele iho la ka huakai i ka home nani o “Isaae H. Kapuniai,” a me ko laila mau manawalea, no ke Kaha o Mana, ia makou i hiki aku ai ma Waiawa, kahi noho o V. Kanuka, ua kena mai la ke Kuhina i kekahi kamaaina e holo pu i ka makaikai me makou i na wahi pana oia Kaha—a o ka lawe aku la no ia o ka ihu o na lio, i ka haale mai a ka wai liu la i Ainaike. Ke kumu maopopo o ke Au, ka Alana hoi o ka aina, i hiki aku ka hana ilaila, aohe wai, a ia ka wai i hope kahi i apa ai i na Niu a Limaloa, i hiki aku ka hana i Nohili, aohe kani o ke one, o ka huli hoi mai la no ia o makou a loaa mai la o Isaae H. Kapuniai ma e hoomaha nui ana i Kalanamahiki, a hoi like mai makou a loaa mai la ke Kuhina Kalaiaina, e-@hoi koolua ana i na Niu a Limaloa, a o ka hulei like mai la noia a hoomaha aku i Lolomauna ka huakai.
NA HIOHIONA O WAIMEA.
Ke eli ia nei he mau auwaha nui e puka aku ai ka wai o alia o Mana iloko o ke kai, malalo o na kauoha a ka haku aina o ua aina la no ka manawa, a o na kamaaina a me na keiki nunui e hele ana i ke kula, o lakou na kauwa hooluhi o keia mau la malalo o ke hoohunahuna ana a e o na la hana konohiki ekolu i ka malama, nee iho ka la o ua Kaha la, o na kamaaina ponoi e eli la i kela mau auwaha one, e like pipi hana ka oni ole ae ia la ikiiki, e like me ka makemake o ka haku aina Norewai, e pau ka wai o ke alialia, a maloo ka aina i ulu ka mauu a ka holoholona, pela oia i poina ai i ke ola o na kamaaina, pau ka loaa ana o na wai opae o Mana, e loaa nui mai ai na Ia ia lakou—a e like me ka nele opae ole a kanaka kamaaina oia mau apana, pela e nele kanaka ole aku ai ia mau apana o Hawaii nei, he pipi ka poe nona ka aina, aloha oukou o puehu aku, e like me na Inikini mua o Amerika. E Kaleiopapa—e nana lia na makaainau.
Aloha i—no.
Ua halia mai la ia’u keia mele. Penei.
“Aloha wale kona e kololio i ka la,
Anoano Mana noho ke kaiaulu,
Apo ke aka o ka wailiula iluna,
Hapai kiekie i ke aka o ka ainako,
Kewakewa ke a@a o Malaekoa,
I konoa e ka makani moana kela,
E au aku e au Kalanamahiki,
Moana ha@ ka wai a ka liula,
Upolu okoa ka hale a ka naulu, He aloha—e He aloha—a.
He mau minute ka loihi o ka papa leo ana me na kamaaina olaila, a haalele aku la ia Lolomauna no Waimea, a mamuli o ka “Poloai,” a S K Kuapuu, kekahi “ka eaea” o ka aina wai ula, ua kono ia mai la ke Kuhina a me ka huakai holookoa a pau, e paina @ wa@ea ma ka hale o Solomona, a ua hui ae na keiki lalawai a pau olaila, ina lako mea ai ma keia wahi, o ka hikina keia o na manowai ula o Waimea, a me ka wai kea o “Makaweli.” Ua kipa io aku la ka huakai malaila, a ua auau wai ula, a wai kea makou a pau, a olu iho la ia wela a ka ia holo lio, aohe imi wai ula a wai kea ana aku, no ka mea, ua hui a wai ia mai la ma keia wahi na wai elua.
I ka’u koho wale iho, o ke kiekie keia o na hookipu auau wai ana i ke “Kuhina Kalaiaina,” a makou i ike. A mahope iho o ka lua-l@i oluolu ana, ua wehe ia mai la na papa aina elua, i ohuohu i na ukana hoopiha ia loko, ua lawa na malihini a me na kamaaaina a koe nui aku. “E mahalo ia ko laila kini.”
Ua haalele ahiahi iho la ka huakai ia Waimea i ka hora 5 P M oia la, no ka uka iu o Makaweli, ma kahi i kapaia o “Pupukaniwao,” oia kahi luna o na keiki puukani, a lalawai o Niihau, he elua hora paha ka piina aku oia loa, hiki poeleele ana i kau hale, ua apo pumehana mai la na kamaaina a hookipa aku la; o “Francis Gay & Aub Robinson”—na ia iwakiani oia uka olu kohaihai, “me na mauna i hoolakoia, na lawa a oi aku na lako hoopiha.
NA HIOHIONA O “PUPUKANIWAO.”
He haliuliu ka noho ana o keia wahi, maanei e ike aku ai i ka mokupuni o “Kaula,” a me “Niihau,” a me “Lehua,” a me hapa makai o Hanapepe, ua maikai ma na wahi pana a pau olaila, eia ka lula maikai loa a lakou i hooholo ai, “aole e oki ia kekahi laau e ulu ana ma ka uka holookoa o Makaweli,” i na makemake kekahi o lakou e oki i kekahi laau hookahi, e hookolo ana oia i ku nui manu, a ae ia mai, ina ua ae ka hapanui, a hoole hookahi o lakou, o ka ole ae la noia o ke oki ana, a i na e okiia ka laau, a e kanu hou ia i laau malaila, maia hana naauao ana, ke pipili mau nei ka ua ma ia uka, “aole e like me Hanalei ka pa maloo loa, no na la elua ke kaua ana mai a na kamaaina, a kuu mai la, ua waiho aku la i ko laila mau leo nahenahe, a me na o@ina wawali a ko laila kini noho pahelehele, a me na hoomaikai aku, i ku kai pu ia mai, kaili mai la ka ihu o na lio, ma ke kakahiaka Poalua Oct 12 a ma keala pali i luna i lalo hiki ana makou i Hanapepe. Ma ka eleu o Mr. Hoolapa, a me ke ka e-e wale, ua hookipaia ia ka huakai, e puu i ka Puaa momona a pau nui aoa i ka liliha, mai na kamaaina makona o laila, a me na malihini,” puu ae la na nuku a koe nui okoa no ka waiawai a Hoolapa hoa aina o Mr. H K Lilikalani, o Kuiloa ka aina o ka Moiwahine Kapiolani, “ua makaukau mai la na lio, e holo ana makou no Koloa, pii maila ka huakai a hiki i Wahiawa, he hemahema ka uapo oia wahi, ke ka’u koe wale @a na lio, a iho ana o Kalahea ia, pii aku la a kupopou aku o Lawai aina o Emma Kaleleonalani, a kaolo aku hiki ana i Koloa, a ma kahi o Mrs. Hana K. Lilikalani makou i noho ai a me kolaila wainohia mau, ua lai pono na mea a pau. A ma ka launa pumehana ana mai o Maioho, ka Lunakanawai o Koloa, ua ulua mai a koakoa na ono a pau, aohe imi ono hou ana aku, ua piha, a hu, a ua lawa a koe aku, nolaila, ke mohai nei makou i ke aloha walehia no ka “Hakuwahine mea hale,” a me ka Lunakanawai, a me ko Kolua mau makamaka maikai.
Ma ka Poakolu la 13 Oct mahope iho o ka pau ana o ka paina kakahiaka, na kono ia mai la ke Kuhina a me makou pu e Ma@oho, ka Lunakanawai o Koloa, penei—“ina aohe wahi a ke Kuhina e na@ ai o keia la, aia ke kauwahi hoomanao o-o nei la ma kahakai aku nei, o kahi mea auau kai no hoi o ka mea nounou limukala mai, a ma’u lea iho, alaila ho ho hoi nui aku i ka olu o “Kipoha,” ua hooko ia ke noi, a mahope o na lawaia lau me ka upena, ua piha ae la na pakeke Ia, a o Maiouhu a me “Ja@ Lovell” na lawaia nui o ka la, a o ka pene aku hoi ka ka “Ua,” mahope iho o keia, ua hoi aku la ka huakai a lou wai, a paina awakea ma “Maunakapu” hale.
Ua haalele ahiahi iho la ka huakai i ko laila mau olu kohaihai, a me ko laila mau “maikai wale, e lawe ana,” me na lolo lima, a me na konoa poo ana, ua lawe lai aku la ka iho o na lio paloa i ke kaa o ke “Kuhina Kalaaina,” a me kona “Lady,” akahai, haaha, puni winiwini ole, a hinuhinu la hoi,
a onioni aku, he oleloa no, maikai wale, e lawe ana, “kupono ka limu i ke alii,” a lilo aku la hoi makou i ka luaiele a na lio me W. H. Rice, ko makou kamaaina, a hiki @ aku la i “Kipoha,” ka home hooluolu o (W. H. R.) me kana Lady, aia mauka loa o ke Ahupuaa o Haiku, keia wahi.
“Ua puni Kauai o Mano,
Koe aku o Lehua i ke kai,
E ola e ola o Kalani la,
O Kalani Hooulu Lahui”
Me ka Luna Hooponopono ka Welina, a me na kiolaola kepau ko makou an@ai, ke welo mai la ka hae o Hattie moku, e palau i na ale o ka Ieie, ke kau mai la ke ao o ka aina, e kono mai ana ia’u e hoi i ka ua kukal@hale o Honolulu, “ka huho;”—poina iho la au i keia he hoakaka keia @a “Kiilau,” malaila hoi o maliu mai o luna la, aohe hana a “Kauhikoa.”
“O Kauai ka inoa o ka mokupuni, nani wale, o Kauai ka inoa o ke Kiaaina.
Pela ae nei o “Oniula.” S KAHIONA.
Kekahi o ka huakai Alualu Wailiula.