Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 5, 3 February 1877 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kaile Costa |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA NUPEPA KUOKOA, ME KE AUOKOA I HUILA.
MA KE KAUOHA
Ma o ka waiho ana mai o ka mea hanohano Elisha H. Allea. Lunakanawai Kiekie o ka Ahahookolokolo Kiekie a Luna Hooko Nui o ke Aupuni, e hoomaka ana I ka la 1 o feberuari, ua olao@ I kea lii ka moi ka hookohu a@a’ku e like me keia malalo iho nei, e hoomaka ana mai ia Manawa hookahi:
Ka mea hanohano Charles Coffin Harris @ Lanakauawai Kiekie o ka ahahookolokolo kiekie a luna hooko nui o ke aupuni.
Ka mea hanohano Alfred Francis j@@@, I kokua mua o ka ahahookolokolo kiekie a hope luna hooko nui ke aupuni.
Lawrence McCully Esq. I kokua alua o ka ahahookolokolo kiekie o ke aupuni.
Halealii iolani ian 30 1877.
Ua oluolu I ke alii ka Moi ka hookohu ana’ku ia ka mea hanohano Frederick S. Lyman, I Luuakanawai kaapuni no ka Apana hookolokolo kaapuni ekolu, e @ooinaka ana I ka la 18 o feberuari.
Halealii iolani, jan. 30, 1877.
Ua @ o kame@ agena no ka hoolalo @ na palapala kepa haoa ao ka apaoa o waimea, kaual.
J. Mot@ Smith
Kuhina kalalaloa
791 315 783.
Kaena kalalana, ian 24 1877.
Ua oluolu I ke all@ ka Moi ka hookohu ana ako la C.H. @ @ I no@ @ no ka mokupuni o Maui.
Haleahi iolani,ian,22 1877. 791 315 783
Ua oluolu I ke all@ ka moi ka hookoha ana aku I na keoulmana malalo iho I mau kom@ no ka hooko ana I ke @ @ kokua ai I ka @ ana I ka waiwai o ke aupuni @ Sept. 25. 187@:
@ @. JNO. M. KAPENA
@ @. H.A.P. CARTER
Capt. JAS MAKEE
@ iolani. Ian.20,1877. 707 3@ 783
I @ ai me me ka pauku 231 o ke kanawai kivila. A kukulu a e hu@kanawalela ana kekahi pa @ na holoholo ae a hale ina @, Mokupuni o Maui,
J MOTT SMITH, Kuhioa kainiaina.
Kaena kalalalna. Ian 26, 1877.
I kulike me ka pauku 232 o ke kanuwai kivila, ke @ a ka haokuhu aku nei au ia M Paiko luna pa no na holoholona aku hia @, Mokupuni o Maui.
WILLIAM L MOEHONUA, @ o Maui.
Lahina, Feb 23, 1877.
E kualla aku ana loa ke kuuala nia ka puka o Allioiani hale, I ka paione. Feb. 10, 1877, hora 12 awaken, na hoohinalinia o na alua aupuni ma Hawaii, e piil la I Hamakua no ka manawahe 15 wakahiki.
Ookala Alal@loa
Nakahloha Ulukanu
Kaohaona la me 2 Manowailele
Koho kiekie malku @ aku o ka mak@likl.
J MOTT SMITH, Kuhloa Kalalaina
Keena kelalaino, inu. 1876. 799 318 799
Ua hookohuia o @ Ex. W L moehonua I keia la, I koinl@ina Palena Alua, a I agina no ma aloa nupuni no ka apuna hookolokolo Alua, ma kahi o @ Ex. J M kapeoa I walho wai.
J MOTT SMITH
Kuhina kalalalna.
Keeua kalalaina, ian @,1887 789
Ua hookooula ka poe noaa na inoa malalo iho I kela la, I agena hoo@nio palapala kepa, I kuuke ai me na hooeo ana o ke anawai, e hoolou ai I na paoko I me 2 e ke ka nawai e hoomana ana I na palapala kepa.. nialalo o ka pauku 1417 o ke kanawai kivila, I aponoki ma ka ia 28 o @ @ 1872, a apono hoa la I ka la 25 o sepatemaba, 1876:
Nov 6-Samuel kaal. Hana, Maui
Dec 1-W O Lane, Kooinuloa, Oahu.
Dec 18-SAMUEL N Kinerson. Wahalua.Oahu
Dec 18-Kla Nahaolelua. Lahaina.Maui, ma-kahi I D.Kuma@opill I waiho inal
Dec 27-Z Seta. Hanalei.Kauai.
Dec 28- J H Pahio, Hilo,Hawaii, ma kahi o J W Keaomakani I waiho mai.
J.MOTT SMITH,
Kuhina kalalaina.
ke@na kalalaina, ian @,1877. 789
O ka uku o na agena hooiaio palapala kepa ma ua olelo elua. He kanauliuna keneia(60 keue@) no ka hoolalo ana I ka olelo @ a he hapulua dala no ka olelo, Hawaii.
Ma ke kaueha a ke kuhina kalalalua.
CHAS.T GULICK
Keena kalalaina,ian 4, 1877. 789 31s
NO NA MEA PILI I NA PAPA KULA APANA.
I mea e hooko pololella al oa hooko ana I ke kauawai e pill ana I ka huro o ka oihana hoonaanao, e like me ka maoa o ka pauku 3 o ke “kanawai o hoopau ana I ka mokuna 10 o ke kanawai kivila a e hooponopono ai I ka Buno o ka olhaoa Hoonaanau,” I apono@ I lauuari 10,1876,
Ke kauohala nei e ku papa hoonaaua, ma na apana a pau o keia aupuai, ina aole I malamaia ke koho balola no he koho ana I hua k@olu no ka papa kula apana, e like me ke kuhikulu o ke kanawai, alaila o ka lala akolu mua o ua papa la I kohola I ka wakahiki I hala. E noho no la aiamuli o la kuhola aila, o e hana me ka waua piha a hiki I ka wa e hoopihalu ai ma ke koho pono ia ana ma ka Manawa I haiia. W JAS.SMITH Kakauolelo.
A Ulolanl Hale.Ian 4,1877. 789 31
Ua polia wai I keia keena no ke kuai aku I na aina Aupuni malalo ino:
Hawaii.
Ke koeuoa o Honom@, Hilo. Na W Kinney, no $506. Alna o kekula, I’uoa, he @@@ eka, no J N Malao, no $150.
Molokai.
Keona o kamauoul, ua C H Parker.
Kauai.
Aina ma Wa@oll, na Allen & Robinson. No $1200.
Lanai.
Aina o kanuolu, na W M Gibson,
Oahu.
Aina ma pawaa, A.Jaeger, no $100. Na pa aina o kulaokahuu.helu 336,383,378,173,179.343,353, ua kea lii ka Moi, no $1000. W R Casile na ma aina helu 183,126,127,166,167,168, D K Dole, na pa aina helu 336,338,387, no $500. T R Foster, pa aina helu 391. M Jones pa aina helu 128,@,161,163. Ua noi pu la mui ua aina aupuni malalo ino, e hoolima uma aku:
Hawaii.
Puu waimea, na ka @ hanai uipa. Na aina o ookala, alalaloa,makahiupa, pauoaoeia, ulakauu, kaohaoha I a me 2. No 10 niakaniki ma ka $300 no ka makahiki.
Maui.
Aina o wahanu. Na J Markie.Aina o Waialua,na W Fogo.
Molokai.
Aina o ohia, na a Fornander no @ M.H,.no $24 M.H. ke koila aku nei ka pue a pau e noi mai ana e hoolimalima a kaui paha I ua aina aupuni, e hoike pu mai ka iu o ka alua. Elike me ka mea I like@, ka nana I makemake ia ai e hoonana iho a me ka nui o ka uku hoolimalima.
Eia ka poe noi aihana I keia keena:
E helekunihi, hana maui, I luna alaiiul. C H Dloker, I @ lehulehu no makawao Maui. S F C@, I aguan koolalo palapala kepa no konano hema.
Ma ke kauoha a ke kuhina kalalanloa,
C.T Gulick, Kakauolelo.
Keena kaiaiaina, ianuari 9, 1877. 789 @
O na poo leia I makemakeia e ke kanawai, e pill ana I ma auhau poo leia, I apoaoia I sepaiemaha 17, 18@6, e le@@ no lakuu ma ka nioau ana I ke keena waiwai.
J O @artar mamma bake nui.
Dec 2@ 1878. 787 3@ 789
No ke knai. I ka la peapno,ianuari 20,1877, ma ka hora 12 awakaer ma ailloiani hale, e kuai ku@illia ai keia moa malalo iho:
He aloa 2 eka a ai aku paha e emi mai paha, e huil ia kea lo I kahakai o Waikiki. Oahu, a na poai ia ua pa ia @ ua pa aina o @@@@ Ex. W.L.Moehonua a me Mr. Henry. @@@@. Kumukaai o koho ai mai ka $200 aku.
A ma ia wahi hookah no, e huai kuualaia aku ai ka hoolimalima uo, makahiki o kuinainaaia, ma ka mokaiiaai o Kauai: o ua aina ia, ua poaiia kekahi aoao e”keaiia” a makekahi aoao aia aonhola, aoaa na @ he @ a oi aku a ewi mai paha. Uku hoolimalima e koho aku ai, he puoo no ka makahiki J MOTT SMITH
Kuhina kakaiaina
Keelis kalalaina,Dec 1@ 1876, 786 81
O ka nui o na dala I hooilio ia no ke kakulu ana I ka hale hoikei@e Nui ma Pilodelapia, he $8,500 000. O na lilo o ka maiamaia ana iloko o na ia hoikaike he 159. Na kohoia. He $1.500.000. aia a hiki aku na loaa I ka $10,000,000. Ai ilo aku ia na lilo o pau.
I ka makahiki 1853, he 60,000 wale no ka nui o na koa o rosia, aka I keia Manawa, nap ii ae ka huiua o kona mau I ka wa maiuhia a hiki I ka 1,310,000 a I ka wa kaua, na hiki ke ohila a I ka heluna. He 2,500,000.
Ka Nupepa Kuokoa
ME
Ke Au Okoa
I huiia.
Published every Saturday, $2 a year
Honolulu,Feberuari 3,1877.
Ua kau aku ke kainaliiwahi@e likelike a me kaoa wiliwili kalulaui. I ukaliia e na kahu wahine malonao ka moku kaua Fantome, I ka poalaa a holo aku la I kona. Ua haawi mai ka puu o Puuowaina I nap o aloha no ka hele ana oia wau alii e hoomaha ma kekahi wahi o ko lakou aupuni.
KE MAKEMAKE nein a kahu waiwai o ka halenai moiwahine, e pakui hou mai I ona mau hale hou ma ke kahua kahia ka halemai e ku nei, no ka hoolawa ana aku I ona mau keena hou no ka poe I hole ia no ka hale ole. O ke kumu o keia, ke poo mai nei ka makemakeia o ka malamaia o ka hale a me na mai. Ke kaheaia nei ka poe kapili hale a pau, ina he makemake lakou I keia hana o ke kukulu ana @au hale pakui, e hookomo ae I ka lakou mau koho no na lilo I ke kakauolelo o na Kahu Waiwai mamoa ae o ka la 10 o Feberuari, me ka hele nae e ninaninau pono I ke ano a me ka nui o na hale I makemakeia.
O KE KOPAA a me ka laiki, @a waiwai Hawaii nui loa e hoo@naia nei I na makeke o Amerika Huipuia. I ka makahiki I hala koke iho nei, ua hoouna aku kakou, he 26,072,429 paona I komo I ka makeke hookah wale iho no o kapalakiko, a o ke koena iho, ua komo aku I na awa e ae. O ka nui hoi o ka laiki, he 1,662,342 paona I hoounaia aku mai Honolulu, a I kapalakiko a me Oregona,mawaena o na malama o Okatoba a me Dekemaba.
MA KA AOAO mua o ko kakou pepa o keia la,e loaa ai ka palapala I kakania e Mrs. Kaaialii Kahelemauna, he Misionari wahine I waiho na iwi o kana kane ma ka aina malihini o Mile, e hoike pau ana I kea no o k aka haku hana maluna o na kino uhane ola o ka lahui nona ia mokupuni a me kekahi mau mea e ae e pili ana I kea no nui o ka olelo, ka noho ana oka lahui a me na mea ano like. E heluhelu kana palapala me ka makemake nui ia. A o ka makou mea I makemake nui ai, o kona aa no e hoi hou I na aina kahi ana I waiho aku nei I na uhane I huli mai, e hoopau I kana hana, ke loaa ke kokooloa kupono no keia hana maikai.
UA LOHE mai nei makou o ka hihia o na paahana e hoopaaia nei ma ka hale paahao o lahain. No ka haakeke ana I ka hana o ka mahiko o waihee, mamuli o ka hoolilo ia ana ma ke kuai o ka mahiko mai ka ona mua mai a I ka ona hou, ua hoopukaia ka pono ma ka aoao o na paahana, a e lanakila lakou mai ka paa ana malalo o ka palapala kepa I hanaia I ka wa o na ona mua.
KE HAAWI akum nei makou I ka mahalo I ka poe a pau e hoomau mai nei I ke kakau ana I ka kakou milimili, “Ke kilohana pookela o ka lahui Hawaii;” me ka pakiko a me ke ahonui kakou e holomua ai ma ka hoolawa ana I ka makemake o ka poe kakau mai.
Ka Hui aloha Hope Loa ma Aliiolani Hale.
I KE AWAKEA Poaono aku nei I hala, ua hoakoakoaia ae kekahi anaina hanohano maloko o ke keena ahaolelo o Aliiolani Hale, no ka hoolohe ana I kekahi mau hana kupono e hoikeia aku ana imua o ka Lunakanawai Kiekie, mamua o kona waiho ana mai I ka noho kiekie hookah o ke aupuni, a lawe I ka oihana kuhina noho Hawaii ma Wasinetona. Ua hoohanohano loa ia keia anaina, mamuli o ka hiki kino ana ae o kea lii ka Moi. E ike a e kamailio ma na hana o ka la. Ua hoonohoia ka mo maluna o kahi kiekie me na lunakanawai Kiekie. Mahope o ka noho ana o na lunakanawai ma na noho, ku ae ka loio kuhina o ke aupuni, ma ka inoa o ka papa loio o Honolulu, a kamailio aku la he mau huaolelo hoalohaloha no ka waiho ana mai o ka lunakanawai kiekie I kona noho, me ka heluhelu pu aku I keia mau ol@lo hooholo malalo iho, ma ka olelo haole:
I ka mea hanohano Elisha H.ALLEN
Ka Lunakanawai nui o ko Hawaii pae aina-ALOHA. He mea kaumaha, a ehaeha hoi no ka naau I ka loaa ana mai o ka lono e waiho mai an aka mea hanohano Elisha H.Allen ka lunakanawai nui o ka aha kiekie, a me ke kaulike o ko Hawaii Pae Aina, I ka oihana ana I malama ai me ke akahele, a me ka hooponoiloko o na makahiki he iwakalua I hala.
Ano ka mea hoi ma kona kupaa, a malama ana I ka maluhia o ke kumukanawai, a me na kanawai o na Moi o ko Hawaii Pae Aina, a me ka malama ana I na pono, na pomaikai, a me ke kuokoa o ke aupuni a me ka kahui o ko Hawaii Pae Aina, ma kona alakai ana a me kona kuhikuhi ana me ka ewaewa ole I ka papa loio ma kea no naauao, a hoopono hoi ma na hana a pau e pilu ana I kana oihana lauakanawai kiekie o ke Aupuni Hawaii.
Nolaila,e hooholoia e ke komite I kohoia e na hoa o ka papa loio I akoakoa ma ke keena oihana o ka olio kuhina o ke aupuni Hawaii.
E hooholoia, e haawi aku na hoa o ka papa loio o ko Hawaii Pae Aina, I ko lakou mahalo kiekie, I ka mea hanohano Elisha H.Allen ka lunakanawai kiekie I waiho mai I kana oihana kiekie me ka waia ole, a e hoolilo hoi na hoa o ka papa loio o ke aupuni Hawaii I kana mau hana maikai a pau I kia Hoomanao mau loa no kona inoa hiwahiwa e kau aku ai ia hanauna aku, a ia hanauna aku, no ka wa pau ole, ma na mea a pau e pulu ana I kana oihana Lunakanawai kiekie I waiho mai nei.
Hooholoia, E haawi aku na hoa a pau o ka papa loio I ko lakou mau hoomaikai a pau, a me ko lakou mahalo kiekie I ko ka lunakanawai kiekie ohana oiai lakou e noho ana me kakou.
O makou no me ke aloha pumehana a me ka naau haahaa,
Alfred S. Hartwell, Lawrence Mccully, Sanford B.Dole, J.K unauna, Edward Preston, W.L.Holokahiki, Cecil Brown, William O.Smith, William R.Castle, E.T.O’Halloran, J.M.Davidson, George B. Kalaaukane,L.Keliipio.
A pau na olelo a ka loio kuhina,alaila, ua ku mai o Mr.Unauna ma ka aoao o na loio Hawaii,a kamailio mai I kekahi mau olelo kupono me ka heluhelu pu ana I na olelo hooholo maluna, ma ka olelo Hawaii.
A pau kana mau olelo, alaila, ua noi mai o Mr.Makale, e hookomoia na olelo hooholo maloko o ka moolelo o ka aha hookolokolo kiekie, me ke kamailio pu mai kekahi mau olelo e hahapai ana I ka hoomanao ana no ka wa I hala,a oia no hoi ke kaikuaana o na loio o keia wa. I ka hoopau ana keia haiolelo I kana kamailio, na noi aku oia, e haawiia I kope o na olelo hoohoio a ka papa loio I ka lunakanawai kiekie
Ua kokuaia ke noi e Mr.Dole,a hooholoia, ua kamailio mai oia I kekahi mau olelo uuku kuliu, e hoomaikai ana I ka lunakanawai kiekie, no kona oluolu I na hoa o ka papa loio.
A pau kana kamailio ana, alaila,ua ku mai o Mr.B@rnard, ke kakauolelo nui o ka aha kiekie, a heluhelu I kekahi olelo I hakuia a kakau inoaia e ka ilamuku, kakauolelo nui o ka aha kiekie. Hope ilamuku a me ka mahele a unuhiolelo o ka aha.
A pau naolelo maluna ae, ua ku mai ka lunakanawai Harris, a heluhelu I kana haiolelo I haku ai no ia la. E mahalo ana no I ka lunakanawai kiekie ka mea e waiho mai ana. A pau kana, he mau wahi huaolelo pokole ka kona kokoolua.
Alaila, ku mai kea lii ka moi, a hoopuka mai I keia haiolelo malalo iho:
He mea kamahao, a he mea kakaikahi no hoi, iloko o ka moolelo o ka honua nei, ka loaa ana o ka hui ana, ka launa ana, a me ka akoakoa ana o kakou ma keia wahi I keia la. Oia hoi ka iho ana mai me ka hui ana o ke poo o ka mana hooko me k@ poo o ka mana hookoloko kekahi o na mahele nui o ko kakou noho ana ma kea no aupuni.
Ua loaa ia kakou I ua wa a pau, ka maa, no ka hui pu ana ma kea no aupuni aka hoi, ma keia la, ua eehia ka mauao o na mea a pau. No ka mea, I keia la, a I keia makahiki, e ike a e lanna pu ana kakou me ia I ka la apopo, a I keia makahiki ae paha, owai la o kakou ken oho ana me ke ola ma keia honua. I keia la, eia oia me kakou, a ua hauoli kakou I kona noho ana mai ma kona ano kino a me kona k@la@a oihana he luna kanawai kiekie no ka aha kiekie o keia aupuni, aka, mamua ae paha o ka hala ana ae o keia mau la e hiki mai ana, e @ele ana kakou I keia mau mea a elua.
Ke ku nei au ma kona aoao, aole wale ma ke ano poo no ke aupuni, aka, ma kea no he hoa aloha a he hoa no ka papa loio,a e manao ae na hoa o ka papa loio, ua kupono ko lakou akoakoa ana I keia la, a me ka loaa ana ia lakou ka Manawa e hoike ai I ko lakou manao aloha oiaio a I hiki ai hoi ia lakou ke Alana iki aku I wahi mohair uuku no kona kulana maikai, kona naau hoohaahaa, launa aloha, kona kuoo me ka noho pololei.
He kumu oiaio keia no kakou no na hoa loio o ka papa loio Hawaii e kaumaha ai; no ka mea, ke hele nei ko kakoa ma kamaka ka makua @a@@ e kahikuhi a e aiak@ ia kakou mai ka hookau@ke ana I na pono o na hana a ka papa loio I mua o na aha . a me ko kakou omo ana I ka @aia o ka ike ma na kanawai mamuli o kana mau olelo hooholo I hooholo ai no na hihia I ulu ae Iloko o kona wa I noho ai ma ka oihana.
E manao ae ka papa loio I keia la. Ua kiekie lakou kulana ma ko lakou lilo ana I hoa no keia papa, ke hoomaopopo ae lakou na lawe ia, a ua hooiaio ia ka pololei o kana mau olelo hooholo e na aha kiekie o na aupuni nui o ko na aina e.
O ka hihia I haua ia maanei no hoke, ua ikaki ka paio ana o ke komi@ina Farani, me ka waiho ana aku I kona aupuni I na hoohalahala e piii ana no ia hihia. Ua ai aku ke aupuni o Farani I kona aha kiekie, a ua apono mai ko laila aha I ka pololei o ka hooholo ana o ka aha kiekie o keia aupuni I ua hihia ia pela no hoi me ka hihia o kekahi kanaka Farani maluna o kekahi moku Amerika o ka “Nassau.” Ua ui ia no ke komi@ina o Farani I kona aupuni, a ua hoapono hou mai no ka aha kiekie olaila I ka hooholo ana o koonei aha kiekie Ua ui ia keia hihia hookah I ko Amerika aha kiekie a na hooia pu ia mai no e kolaila aha kiekie.
Aole I poina ia’u a me J.K.Unauna I loko o ko maua opiopio. Oiai oia e noho ana he kanikela no Amerika no Hawaii I ka malama o Novemaba, 1852, I ka haunaele nui ana ma ke kulanakauhale nei, me na luina o na mokuokohola e ku ana Iloko nei o ke awa o Honolulu. Aia noi na hele kohana ae oia mai kona hale noho ae a waho o ke alanui iwaena o ka puuluiluina e hooweliweli ana, a hiki ,aluna o ka papa(I wawahi ia iho nei) a noi maila oia I kona lahui kanaka amerika, e malama I ka maluhia o na kanawai, a e hooko ia no ke kanlike o ko lakou makemake. O kona hoike ana ia I kona koa oiaio oiai, ua kau mai ka weli o na mea a paum a aole hoi I aa kekahi o na alii moku e hoike I ko lakou mau poo ma na alanui o ke kulanakauhale ia wa.
Ke hoomanao nui ae nei no wau, I ka hilinai nui ana o na alii aimoku I pau aku nei, kauikeaouli, liholiho, kapuaaiwa’a me lunalilo I kona ika, kona Akamai a me kona hoopono I ka 1853, iaia I pani iho ai I ka hakahaka o ka noho khina waiwai a me ka luna kanawai kiekie o keia aupuni, I ka 1857, ua komo mai oia I loko o na oihana aupuni a pau me ka paulele ia I kona mau manao a pau ma ua aha kukakuka malu a me na hana e ae o ke aupuni. Ua noho oia I loko o ka aha kuka malu, me na ‘lii kane a me na ‘lii wahine I pau aku nei I ka make. O na ‘lii wahine: o hakaleleponi ka moiwahine, ke kauonohi, alapai, konia, keohokaloke a me keelikolani, a o na alii kane, o Kamehameha III, Kamehameha IV,Kamehameha V, keoni ana, paki, kekuanaoa, namakeha, piikoi, kapaakea a me kapena, o ka poe I pau aku nei I ka make. Ua lilo au I hoa no ka aha kuka malu I ka 1857, a ua hiki ia’u ke hoike I ka paulele nui o na mea a pau I ke koikoi o kona mau manao Iloko oia aha a he hilinai nui na alii I kana mau olelo ao.
Eia au I waena o oukou ma ko’u kulana, he hoa no ka papa loio o Hawaii nei; kekahi o ko’u mau kulana kiekie a hanohano hoi, a e pono e hiilani kakou ia kulana e na hoa o keia papa loio, me ka hoohalike ana me kana mau hana. I ia oia no kakou no na hoku liilii, I alakai no ko kakou mau ike, ko kakou naauao, a me ka kakou mau hana a pau.
Ua piha kona mau makahiki I noho ai Iwaena o kakou I na hana maikai, a ua ili mai maluna ona na hoohanohano ia he lehulehu, e na ‘lii a pau I make aku nei a me ke aupuni ana I hoohana iho ai a haawi manawalea ai I kona ike a me kona naauao, a I hookup ai.
O ka’u wahi kanaenae hope nona, no ka mea, e haalele mai ana ia kakou. E haawhi kakou ka papa loio I ko kakou aloha nui loa iaia, a ke owili nei au ia’u iho a me ka lahui holookoa iloko o keia aloha hookah.
A o ka pa@ina loa o na hana, oia no ka pane ana mai I na haiolelo a pau a me ka hoike ana mai I ka moolelo o kona noho Lunakanawai ana, a hiki ae I iune nei, alaila, piha ka iwakalua makahiki o kona noho Lunakanawai kiekie ana. He la nui keia no ka poe naanao.
Leo Aloha Aloha Alii Hope Loa o na Makaaluana.
E KE KUOKOA:-E hai ae oe I ke aloha o na makaainana aloha alii o keia mokupuni, no ke ‘lii e moe pu nei me na makaainana ma kawaiahao, e oluolu mai ka makua alii Chas.Kanaina. e weheia ka hale alii o ke ‘lii e moe nei ma kawaiahao, ke hiki aku I ka la 15 o Feberuari, ka la hoihoi Ia mai ai mai ka ilina alii mai o na ‘lii e moe la ma maemae, I la e hoonana hope loa ia’I ke aloha o na makaainana I ka lakou aloha e moi nei. A e lilo ia la I la e hoopulu ia’u ba oaoalioa o na makaainana e na mapuna wai a ke aloha alii.
Ma keia, e hoike mai ka makua Aliii I kona aloha I na makaainana o laua, ma ka ae mai. A ma ka hole mai, a o oe e ke Kuokoa ka hoike. E aloha ananei ka makua alii.na na makaainna-.
Na Nu Hou Kuloko.
• E haalele ana ke kilaoea I keia pok@oi ae no @ iwio kaipuui ana ia Kauai.
• Ua I keia aku I kele ahiahi aka nei,ke ku ana ae o ka moilil me oi kappa keia hololoia.
• E puka ana @ keiki kiaai ahi I keia awakea a e hele hookahakana ana mai uaalanai@ooi o keia kalaoakanhile.
• Ian.30,1877, ma heeia-uka, koolaupoko, oahum ua hanau mai o keliimak@kaihonua, he kaikamahine ua Ioane kalawaia k. me Mary Kaimiwaiwai w.
AUMOKU KACA-he elua wale no moku kana e ku @ ma ke awa o Honolulu, oia he moku Rakioi, a he moku a o@rika hoomaamaa I ua kainalii I ka ike holomoku a kana moana.
• Ua paa pono loa aenei ua hana hou a me ka hale pakai o ka halepule o polelewa, I keia Manawa Ua ike pu aku ao hoi makou I ka hoomaemae hou ia ana ae o kahi punawai e ku la ma ke kihi o polelewa.
• Ke kani nei ua mamane a na kamao kapill moku ma na wahi hemahema o ka moku kana Ronini e pili la ma ka oopo makai loa o anahou.
• Me he mea la, ke hoi mai nei ke kawaaion o Honolulu nei, oia ku la, no ka mea,ke hoomak@l ma @ kooa mau kukuna kikiki.
Ua hoopomaikai hou mai@no na lani ia Honolulu nei me nap aka ua koikoi I ua ahiahi Sabati a me poakahi I hala aku nei me ka kuu pu mai I ka ipu makani a laamaomao mai ke kukulu hema mai.
HOOLANAIA I KE KAL-I ke awehewehe ana ae no o kai ao o ka poaono I hala, oa hookunia aka kahi moku kana I kapili mua ia no ke keleawe mamua o ka hookuuia ana iloko o ke kai.
• I ka paakahi iho nei, oiai hoi e hiu ia ana na waiwai o ka moku kaleo Dovenby e houlele moi I uka nei, aia hoi moku iho la ke k@ala o ka mea hiu, hale iho la ke koa @ o ka mea hiu, haole iho la ke kua hao maluna o kekahi kanaka o ka moku a eha loa.
MOKU KUNA IOLANI-I ka poakolu iho nei, ua holo aku keia moku kuna hou I kapiliia iho nei, no ke awa o ma@ko malalo o kapena powers, kekahi mei kaulana I ua moku la. Ke kolokolo e ae aei makou e lilo ia I moku hale.
KA HUA O KA MALAMALAMA- Ua hookuku ae kahi Ekalesia naku e ulana e noho kahu ia nei e Rev.B.G. snow no ka pomaikai o ka papa Amerika, he mau pahu aila nui. , a ua lawe ia mai I Honolulu nei a lilo no ka ekolu haneri dala a keu. O ka hua keia malamamala ke ike mai la I ka mea pono e hana ai.
PALAPALA AINA HAWAII-Ua hiki mai kekahi mau kope o ka palapala aina o Hawaii nei. Oia na kope I palia ma ka papa pai pohaku mai a ka papa hoonaauao I kuai ai a e waiho la ma Piledelepia he palapala aina nui keia o ka pae aina o Hawaii nei, a o kona kamokuai e hookah dala ana paha a oi aku.
NA LOA O NA AWA M@ANA-Mai Honolulu a kapalakiko he 2100 mile; mai Honolulu a I samoa, he 2290 mile; mai Honolulu a I Fiji, 2780 mile. Mai Honolulu ak@ a I na awa o Aukalana, nu kihani, 3814; a hiki loa aku I kikune, 4480 mile. Mai Honolulu aku a I keiamau awa malalo iho; a hiki honoaaona 4893; a I ioa I pauama, 4620 mile; a I Aeapuleo. 3280 mile, a u kalio, 5240 mile; a I Valaparaio, 5725 mile; a I paukeaho (Baker is), 1@40 mile;a Victoria, Vanakonwa 2360 mile, mai Fiji a I kukaoe, 1750 mile.
HE MEA E MAIKAI AI KA PIA LOLE-hoopiha I elua piha o ke puna wai me ka pia, hui me 2 pu@a nui piha I ka wai, a hoohehee, alaila, pakui hou me 1 gila wai, koai ai @ hui like, alaila, hui mai me I paina wai weia I paila ia he haualoa hu@@ ka loni o ka Manawa, koaiai hou me ka nui pu iho I ona hakina apermaceli(apana liilii hoiho ke kui) a me I pu ia n@ paaka o @ I hoohee ia, koaiai wikiwiki me ka hui hou iho I ona wai, a e ike ana no hoi I ka hehee kupono o ka pia. I ka wa e aiaua ai I ka palule o ke kua o ka palua iho no hoi ka nai o ka pia lole a me na mea I hoakakaia maluna.
HOOKAHAKAHA KAA WAL-Malalo iho nei o ike ai ka lehulehu I ua alanui kahi e hale ai ka hoaku o na keiki wikaai o ka oihana kinai @: mai ka helu 2 aku a I alanui mauaakea, Iho I kai a alanui moipii I laua; hiki I ke alanui Nuuanu, iho I kai huli @ alanui. Mpowahine pii iluna; huli ma alanui papa pii I uka; huli ma alanui Moipu iluna a hiki I alanui pu,waina;huli mauka, pii a hiki ina alanui Bertiania iho I lalo a hiki I walanui papa poo mauka a iho ma alanui kukoi, iho wa alanui nuuanu a noho ke kea helu 4 ma ko lakou hale.
HULI H L- ma ka holu au aku o ka makuaha “ku@anakanhale o kekane”, o ka poalina iho nei no kapalakiko, oak au aku o his honor E.H. Allen, no ka hui e malama I hana oihana hou, he kuhina noho no Hawaii ma ke kulanakanhale o Wasioetona
PAPA HANOHANO O KE KUOK@A- Ua komo hou wai nei I keia pule malalo o ka p@e hoohauo@aoo ia, I ka poe I @ook a palua @ala u@o kuokoa ka makahiki1877 e hele nei kamanu uo maemae, ailaina no Honolulu, Kailua no komo@ Jese Helo, P W Ame huluili, B.kupau, Chas Kaiapa.H.Pau eono, peela@, liniole, no lihue, Kauai lakou a pau.
Ku mai ka mokuahi “kulauakauhuie o kikane.”
I ko hora aumoe o ka poaha iho nei, ua ku mai ka mokuahi lawe leia maluna ae main a panalaau mai o ka homa Iloko o na la holo he 13. Aole mau mea hou ano nui mai maluna ona, eia wale iho no:
I ka huli hoi ana aku o ka mokuahi Zelandia mai Honolulu aku no kikane, a hala paha he elima la mai anei aku, ua puka ae he mai Samola poki maiwaena ae o na kino oluna o ka moku. A I ke ku ana I Fiji, ua hoomalu loa ia oia aole e hole e aku I kekahi ohua, ukana a eke leia hoi a pau na la hoomalu. He ikaika lo aka hoomalu ana malaila, a he palaneka ma Hawaii nei.
Nupepa pa iia maluna o ke kaa ahi.
Ke imi nei ka Akamai I kekahi mau mea I hana ole ia I na wa I hala. Ua hiki I ka noonoo a me ke Akamai o ke kanaka, ke hoonohonoho I ka hela ana o na hoku, I ka pouli ana o ka la, ka eli ana I ka aina maloo a lilo I ala holomoku , ka lawe ana I ka olelo ma ka anapu ana o ka uwila, ka hooholo ana I ka holo o ke kaa ahi a hiki I ke kauaono mile o ka hora, ka lele ana iluna o ke ea. A o kekahi mea hou loa mai nei. O ke pai ia o ka nuoepa maluna o ke kaa ahi. Aia maluna o ke kaa ahi e holo nui nei mai nu loka a ka@alak ko he nupepa non aka moa Transcontinental, e paiia ana I ka wa e holo ai mai nu loka a kapalakiko, a pela no hoi ma ka huli hoi ana mai.
NA PALAPALA I KE KUOKOA.
PEPA PILI DALA
Ke ulu nei a manoahua keia hana lapuwale he pepa pulu @ @ keia mau anupuaa o @ apana o koolaupok@ nei, oia o puuala,wai@, puheewiki a me k@m a eia ke @anaia nei keia hana a ke dabolo ma keia wahi. Ma ka hale o kauka ma punaluu, @ hale o @ ma waiono. Ka hale o hale ma paheemaka, ka hale o kaanaana, kamaile a me kaoae @ kapano, ma keia mau wahi e akoakoa mau ai n aka oe a me @ waline I @ po a pao, mai ka poe kiai aupuni, no hou. O me oa lona ekalesia.
Ika po ka la 24 iho nei o ionoari, na akoakoa ae ua mea he nei ua ko hale hale ma puheea@, he po pepa ia e no, lilo aku la o kiuwiuwi ekolu dale, o makanui a me kana wahine, ua oi ae ko laua lilo a me kekahi poe e ae. A I ka wa@aao, hoi aka la o makanui a me kana wahine I ka hale, a na pepeu ia iho la ua wahine nei no @ a puu ka waka a lewalewa iwaho ke nana aku. O ke komo o keia pepelu ana. Ao ka pau ana o @ dala I ka lilo. Aloha wale ka maka ke kukai o ke kiuo. a@hea o kinamu a me hoomana oa makai o keia apaua,e kii ae e kiuai, e uhuki @ e hoopau I keia hana ino. Iie puuku ekaie@ia o makauui a me iiaie no kahana, e malama oina I ko olua inoa @ahia, a mai Hawaii kau wahi lihi iki ao ke @. Me ka minamina I ka maluhia.
J.M.K LUALII
Punaluu,ko lauloa, o., ian 29 1877.
Haiamu na manu
Ua ikea ma kou helu 3, aoao 10 o ka la 20 o ianuari, “no ka papa hanohano o ke kuokoa.” Ua nani! A nani lua ole ka hoohie ana o lakou; ma kekahi o kou opi aoao. Mahalo! Mahalo piha ko’u ake niau, a me ko lakou la ae no hoi; I ke kau kehakeha o ko lakou mau inoa; ma na ehen o ke kuokoa.
Oiai, e haiamu ana na manu inu wai Lehua o ke kaona, ina kekahi o kou kolainu. A u hakakoi ae la na puuwai o ka lehulehu; me ka eehia pu hoi o ka manao I ka ike ana iho I ka hoohanohano piha, a ka luuahooponopono o ke kuokoa, I ua inoa o ka poe lawe pepa. Maole ilihau lahilahi kela, he nohea ke ike iho. A e hoakea aua hoi ma na welelau o ke aupuni Hawaii nei I na manu lawe lau @, ina ko lakou mau nuku. Mai ka la puka I makanoni, a I ka welona a ka la I Lehua.
O na manu wale no anei I hou ia ka nuku, ku’u e hoaiai ae nei, ma ua @oai anu a me ke kaei wela. Koe hoi na @unua peepoli o laiei@awai a me na mole @ o ka ua kanilehua, oia hoi ka poe lawe pepa, a oia keia.
No laie maloo koolauloa, G.Naehu, J.Kalawaia, Holokai,J.L. kuhi, kaaimea, liki w, kaiwihaona w, kaonahelani w. no laie wai-J.H.K.kuakaha,D. kamakeam kaehu,J.K.H niau J.W.K.Amaka,B.Kaliuo, W.B.Kilioe,J. kaouimaunu.W.H.Pono,J.M.Kawaipua,S.K. kuikauwai,A.Kalua puuahi, H.keawemauhili,K.kaneipu,Luukia w. no kahana-puoanuime paka.
E pono loa ea, e hoopiha ia ka oneki o kou waihona. Me na inoa o ka poe lawe I kou kino holookoa.no ka makahiki a hapa makahiki no hoi. Oia hoi ka poe manao e maiaina nei I kou ola. Pehea hoi oukou e ka poe lawe ole I ka oiwi lahilahi o makana, ka lole nane ola o ka manao, e hui mai kakou a lokahi pu e lawe ma ka u wea olelo o ka pakipika nei, eia ka inu epa kuokoa, mai oi mai maua a aua iho I na dala elua, o I ia mai ananei,he kulana no ka poe lapuwale e haawi I ka luna hooponopono. I oili pululo ae na inoa o oukou, wa kea o polohiwa a kane, @ kalewa aku hoi ma ka lihi o ke ao oana lai o kona. Me ka luna hooponopono ka anoi. Me na keki hoohie hua kepau ka welina.J.L.K.H.KEALAKUHILIMA.
Laia,Oahu,Ianuari 24,1877.