Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 31, 4 August 1877 — E pokeokeo io ana ke Aupuni i ke Dala Pepa. [ARTICLE]

E pokeokeo io ana ke Aupuni i ke Dala Pepa.

Mr. Lunahooponopono ; 3Bha oe Ma ka lialawai o ka Aha Hooiilu Noonoo o ka poe naauao iloko o ke ku- j lanakauliale nei o Honoluiu ma ke kee-! na lialawai o ka luakini o Kaumakapili, s a ua ike ia ma ka 29 o ka la 19 iho ; nei o lulai nei, na olelo a ka poe maka-! po, e olelo ana, #iia ka o ke dala pepa I ke dala waiwai io ka ka lahui, waiwai ■ pu me ke aupuni. | E olelo ana e piha ana na pakeke i ka nui o ke dala pepa. E hiki ana na hana kaumaha he nui, i ka nui launa pono ole o ke dala pepa, poho wale. a puehu wale i ka makani, a pulu wale i ka ua, a pau wale i ke ahi ; aka, no ko ; lakou la ike no ua makaukau lakou ia, j a ike i ke ino o ke dala maoli he kau-' maha, heaha no la ka mea i waiho ole ai iloko o na hale haua, kukulu no hoi j i mau hanako, he mau p;\hu hao no hoi j hoihoi no hoi i na lua huna. j Aole ka ! Ua kuhihewa au, no ka! nele ka hoi i ke dala, a loaa ae hoi ke ! diila pepa pau io hoi na pilikia, i ka j nui launa ole o na dala pepa. Ehia ( poe nui'wale o ka poe kanaka waliine a kamalii e pepa mai nei, ua loaa e no ia lafltou la na pepa kini, kini kalapu, ki#kaimana, a pela aku. Auwe !'ku-) hihewa hou no au. Eia ka na keiki ' dala nui wale, o na keiki o ka hale humu buke, makena ua opala pepa o lakou, piha io no ko lakou pakeke, aohe wahi hoohalahala o ka maku i ka i i J kupono ai ēlike rae ko Lkou olelo ma ko lakou halawai hooulu noono, ka pi- ■ ha o na pakeke i na dala pepa. Heaha : la ia, he nlakolako paha? 0 ko'u manao aole ia o ke kumu e | waiwai ai, no ka mea, aole i hooluhi | aku nei ko kakou makua lani ia ia iho ; no ke dala pepa, aole loa no, no na dala no a pau, dala keokeo, dala kula,; kaimana, hao, keieawe, na pohaku wai- \ waiwai io, nolaila, waele aku nei kela i ke alanui e hiki nui mai ai kela mau mea, oia hoi ke kuikahi pauailike, he alanui hao keia e holo ai na ukana, na mea ulu o ka aina, oia hoi ko ko, kofe, huluhipa, ili bipi, ili kao, o ke ko nae. ke kaikuaana. Eia hoi, o ka kakoa hana nui, o ka hana pooo, kiai pouo, o . ka nana aku nana mai, lokiihi ka hana, | kuikahi a kai like. Eia ko kakou ma- i kualani ke naku mai nei i ka hana, e j like me kana mea i hele ai i kahi aole I i hele na kupuna, oia no ka kakou Saau! kuaiu e komo aku ai & hana a he . nui no na liana o pouo ai ke kailike, f

alaila, e pii oe e Hawmi ilaaa i ka paDe poo, aole ke dala j>ep s o ke eūiii pepa ka lakoa la e aoonoo ai, i aka ka mea e loa& m&i ai ? e hana t e pela a h\uū 7 e hoolele a hapukn i na e-L% e Mpnla e elieli e hoo i na pnLipola. na anoano e kana, e olao e pnepae, e kiai epai ka awea. E hoohana i na lima rje ke kino. Aole hoi e hooio, ke kaamaha nei au no kakon, ke hoike mai nei na nui 0 kakou i ka loaa aku o ko kakoa poe ma na hnlna alanni o ke kulanakanhale nei, e noho hana ole ana, a e loaa ana no paha ke dala pepa ia lakoa la, aole nae e nele ana, no ka mea, he mea puehn wale no na pepa, pomaikai io no. Ke olelo nei na nupepa q kakon, p u loa na haole walwai o ke kulanakauhale nei o Honolulu i ka hoi ma na apana kuaaina i ka mahiko no ka mea, ke kukula mai nei na wili ko hou. 0 kahi poe kanaka hoi ke lauahi aku nei me lakou. Maikai keia poe o lakou, he mau la h?tna.keia, aole a lakou la manao o ke dnl\ pepa, ka mea e pau ai ka pilikia o ka hana, 0 ka poe hana me na lima me ka ikaika, o lakou ke ike ana i na djila pepa, na bila kanalima, haneri, tausani a pela aku. Aole oke kamailio e hooio ai ma ka ike o ke dala pepa popo wale, ke dala ka ia e waiwai ai ka lahui a me ke aupuni. Ninau kahi poe kanaka he poe nuau oluolu, ninau i kahi keiki haole " pehea la ke dala pepa, pono anei pouo ole paha." Eia ka ke keiki haole, he pono no ke dala pepa no ka poe kalepa, aole i pono no ka lahui e like me kakou nei. Mahea e nui ai ke dala, ma ka liana mahi kanu kalo, na ka pake e kanu i ka raiki, e oi no ke keiki ō ka aina ma ke kalo ka oi, o ka poe i paa ma ke kanu ko me ka raiki, ua paa lakou malaila, aole o ka imi i daia pep •, he hope ia, o ka hnna ka mua e kamailio ai, a e noonoo ai. 1 na o ke kanu ko oia ka hana, ua loaa kahi kupono i ke kanu, e nana aku kaaiina 0 na kanu raiki, e mahi aku, ina hoi o ka aina kanu kalo, e kanu aku, o na aina kanu kofe e hana aku, aole 0 ke ku wale aku no ma ka huina o na alanui o ke kulanakauhale nei, a nana wale aku i na pake e maalo mau nei i na kakahiaka a pau a puni ka makahiki 365 la o ka makahiki, me na aumaka 0 na mea ulu, kapiki, akaakai, a ifte na mea nlu e ae he nui, aole no he hoahewaia o ka liana ole o kanaka, ina nae he pepa ka kanaka e pepa ana i ka la Sabati me ka pili waiwai, aole oia ka hana. E ala e hana no na hana maikai a pau i ulu ka lahui. Ena makamaka, e huki like i na kaula o ka lanakila, i mau ke ea o ka aina i ka pono. He oiaio ka hoike a kela keiki haole, 110 ka poe waiwai no ka pomaikai o ke dala pepa. Eia paha ko kakou noonoo e pono ai, e kukakuka, e ui e ninaninau me ka hui pu me ka makau i na kanawai o ke Akua me ko ka aina, i mea e hiki ai na hana mahiai. E hoohana i kahi poe o kakou ma na mea hiki, e alu kakou, aole e hooio naauao ma ka waiwai 0 ke dala pepa. Me ke aloha. D. A. M.