Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 39, 29 September 1877 — Page 3

Page PDF (1.92 MB)

This text was transcribed by:  Kelly Murray
This work is dedicated to:  Rylen-Thomas Kaiko Murray

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

O KA PONO O LEAHI HE KU E O LAEAHI.

            Ma kuu ike ana i ka haina a me na hooia a ka mea ku-e no ko'u haina o ka ninau nona ka inoa maluna ae nei, mehe ia, he hihio kana o ka ike ana, ai ke ala ana ae, hooia mai la, o ka pono o Laeahi, a i ole ia, he kamaiki no ke a-u Waipuilani mai nei o Kahekeaulana, a o kuku ana na ulua i kula Aole nae hoi he kapi ia oia wahi, o Ulua, no ka hei ana o na Ulua ilaila, ma Hauula ae nei kahi koho-la o ka pae ana, aole nohoi he kapa ia oia wahi o Kohola i Kalaupapa i Molokai kekahi ia nui, he Nu-ao o ka pae ana, aole nae he inoa oia ano malailaila, no ke aha la, no ka mea, aole i laha ma na 'lii mai, aole nohoi he olelo Alii. 

            Ua manao au, e mau no ke kipu ana o ka ua Kuahine ia Manoa nei, eia nae hoi. ke uwe e mai nei o Kanepuniu i ka wela a ka la:  Nolaila, ke houna aku nei au i na kilihune ua o Mololani, i mea hooma'u no ua la ko i ahuena aole nae hoi ka hau keke o na niho.

            Ma ka haina a kuu hoa e hilinai nei o Laeahi ka pono, aole ka o Leahi, no kona ano ole, wahi ana.  Aole no ka paha oe i hoomaopopo i na hoakaka ana au ma ua haina la, ua hooike piha au i ke ano oia inoa, ae pono oe e nana hou a ike pono.  Oia inoa Leahi, he olelo ia na ke kaikamahine a Pohukaina ke alii ia ia o Oahu nei, "E hele oe-a Leahi aku."  Oia hua olelo alii la, he mea nui loa ia ia Hawaii nei, a ma ia hua olelo alii lakou i kapa'i ia wahi o Leahi a hiki mai i keia la, a pela no e hea nui nei na kanaka, lae o Leahi, aole lae o Laeahi.

            Ke hoomanao la no paha oe i ka hahai ana a kahili i ka opaa,  a kapa ia ai ia he leana "kaopuakiikii" ke kaulana la ia-la, he hele na ke 'lii, Eia iho hoi ka kauai aupuni Kamehameha I "He mamalahoa" ke puka la ia la he olelo alii.  I na iho ka kauikeaouli.  "O ke kanaka pono, oia ku'u kanaka, a oia hoi ka mea e mau ai ke ea poo o ke Kilohana Pookela, no na'lii wale no ia.  A eia koke iho no hoi o Hoopomaikai kuikahi e noho nei i ke kalaunu.  O ka, Hooulu a Hoola lahui hoi kona aupuni." ke kaulana la no ia la, ke olelo ahi.  Ua ike iho nei paha oe i ka mokuahi hou, ua kapa ia o Likelike, no ka mea oia ke alii wahine nani i ho-au uneki pani'o. ke laha nei ia la, ee inoa alii, a he kapa ana hoi ua na'lii.  Apela nohoi paha oe e a-o kanaka ae ai la, o hoo@, ae o Leahi io kona inoa pololei.  Mo ko hoowahawaha nae paha ia leo alii ea, oia ko mea e hoole ai.  Pela no ka paha aenei oe e hoole ai ia Likelike mokuahi, a e kapa no oe o Kilauea hou, no kou hoowahawaha alii.  I na poi aohe lua e like 'i.

            Eia hoi kekahi, o au mau ninau i waiho mai nei, me kou manao paha he kahua ia o hooia mai ana i ka pono ma kou aoao kee hoole aku nei au' aole.  Penei na hoololei ana i lono oe.  Ma ka ninau akahi, o Puuoina ka pololei wahi au, oia kou ae hewa i ka lehulehu, eia mai ka oiaio, o ka puu o Puowaina, no ka owa o ka lepo ma ia puu ke kumu i kapa ia'i pela, a na Haupu hoime Kamahalo na 'lii nana i hoau mua ia puu ma ke puhi kanaka ana i kapa ia inoa.  Me he mea la no paha ua ike oe i ke ano oia inoa, o kou apakau ninau ilaila.

            Ma ka ninau elua, o Laeokalaau ka pono wahi au, aole o Leakalaau a pale ia hoi o Leahi.

            Ke hele la no oe i ka mala a ke 'lii.  Aole he pololei like oia mau haina au, penei ka pono lae o Kalaau, mai hoohuikau oe i ka lae  me ka inoa nona ia lae.  No ka mea o kona inoa mua, o ka lae o Kaluakoi, a i ka Pakea noho ae hoi ilaila, me kana laau nui, oia ka mea i kapa ia ai ia lae o Kalaau, a pela no hoi oe e hea ea i keia, lae o Leahi.

            Ma ka ninau ekolu o Lae Hao.  Ke hele loa aku nei ia hihio au ma kela aoao o ka Akelanika.  Eia iho no iauei o Leahi, a o Leahi hoi wahi au, apakau wale aku nei no oe i ka lapa manu ole.  Aole ka hoi i loaa ia oe ke ano o kou aina hanau, oleloake hoi paha oe ilaila, he hahai inoa wale iho nokau ma ko ninau, aole nae he akaka pono o ke ano io oia mau inoa.  Nolaila ke nee papa aku nei ka loku ana S. kaua Kuahine i na pali.  A i haukeke mai ko waha i ke anu, ua makaukau au e hoouna aku i na mapuna wai pumehana a ke @ o na imu o Manoa nei.  A i pohu mai hoi, aole @ holo i Kahiki.  Owau no me ka oiaio.                                                            SKK HUKILANI,                                                                                                                                         Waihoolana Manoa Sept 24 1877.

 

Na mea hou o ku Hui Kawaihau.

Mr. LUNAHOOPONOPONO;  Aloha oe: -

            Me ka ulu mahiehie o ka'u maka sila i keia kakahiaka, oiai hoi au e halo ana ma ko'u puka aniani, e hoike moi ana na ohu o ke kuahiwi mai na owawa e halii malie mai ana, a e hoike maopopo mai ana he kakahiaka maikai keia, a o kuu wa no ia i haliu iho ai ma ko'u papa kakau, me ka iini e loku ana i ka puuwai e lohe oe i na mea hou o ka Hui Kawaihau.

            Ma ka la 3 o Sept. nei, Poaono, ia'u e hana ana me kekahi o ko'u mau hoa ma ka auwai a ka puhi, oia hoi ka auwai a Kapena Ki e eli nei, a pau ka'u hana ana me kekahi wahi e ae me ko'u hoa, kahea aku la e uhaele kana mamua, ae mai la kela.  Ia maua i iho aku ai malalo mai o ka auwai a na kanaka o makou e oki la, e hoomaemae la i ka auwai, a eia hoi maua malalo mai, he wahi kahawai okoa ia, a o ko'u hoa hoi mamua, a owau aku mahope.  I ko'u hoa e iho la mamua, lele aku la kela ma kela aoao o ua wahi auwai nei, a kau kela ma kela aoio, kahea mai la kela ia'u "maikai iho hoi na wahi laau" a, auhea aku la no hoi au, auhea.  Eia mei, o ko'u wikiwiki aku la noia, a lalau iho la au i na laau nei e moe loihi ana iloko o ka wai a huki mai la au i kapa, a ia wa mau ai ike iho ai, he kii laau, ua kalae ia no e like me ke kanaka, aole nae he wawae he mau maka no, he iho, he waha, he mau lima, a me kekahi mea i hana onioni ia maluna ae o ke poo.  Ia maua i ike iho ai i keia kii, ua kahea ae la maua  me ka leo nui.  Ke akua e!  He akua la!!  I keia @ maua e kahea nei, ua naholo liilii mai la kela kanaka keia kanaka e ike i ka mea hou, he akua kii o Holulukukahi.  [A eia no ua kii la ma ke Keena o ke Kuokoa.  L H]

            Eia ka mea kupanaha, ia makou i hoi mai ai a hai aku i keia mea i kamaaina oia wahi, noua kii nei, hai mai la lakou, he @ i a o Manokalanipo, kahi hoi ana i pani ai i ka wai, a ua kapaia o ka Mano, a Manokalanipo.  A ua hai pu mai la lakou, he make ke kii e okioki aia a hana mua ia, alaila pau ka mana hiki hoi ke lawe mai.  I ka la Sabati 9 o Sept. nei, ua hoao au e pii e hoao i ka mana o ua akua kii nei, owau a me kekahi haole oia o Charles Tuner, ma ka lawe ana mai i kekahi hapa o kona kino.  I ka hoao ana nae, aole i kue ae ua kii nei me kona mana, a ua oki ia kona papale a me kona make, aole naa o maua make.  Kupanaha ka hupo o Hawaii nei, he mana ka ia laau.

            Ua hai ia mai au, he mano keia, kahi hoi a kela Alii o Manokalanipo i pani ai i ka wai, a naha aku la ua mano nei, uwa ae la ka pihe a na kanaka, a pela kana hana mau ana a lohe o Makalii ke kaikamahine o ka lewa i keia uwa nui, iho mai la oia a ike ia Manokalanipo, a ia wa laua i lilo ai i kane a i wahine, a na olelo ia, mai a laua ka laha mua ana o na'lii o Hawaii nei, mai Kauai aku nei, a ua huna ia he 6 kii malalo o keia mano, a ke mau nei kekahi hapa o ua manao la, a ke kukulu hou ia nei e Kapena Ki.  Ke hele nui nei na kanaka e ike i na kii la.

            Eia no ka Moi ke noho nei a e lawe aku ana paha oia i ua kii nei ke hoi aku maluna o Likelike.  I ka Poalima iho nei ke ku ana mai maluna o Marion.

            Ke makaukau nei ko makou aina no ke kanu aku, me he mea la aole e hiki ana i ka la mua o Nov. paa e i ke ko, a no ka aoao mua ka lohi i ka wai.  Ke paia nei, ke huki nei ka uwea o ka aina.  Hookahi mea mai o ka Hui nei, o Hou.  E K Lilikalani a he wahi mama iki no.  Ke @ mau nei na kuaua mua ia Kapaa nei, hala ole i ae uoke nei.  Ke kuna Luka, ke holoholo nei ke kai ma kona mau oneti, ua piha oloko i ke kai.                                                                                                          ISAAC D. IAEA.J     Kapaa, Kauai

 

Ka Evata mamala olelo paakiki.

            Ua kokoke i ka hora 10 o ka po, e noho ana o Mr. Evati ke Kuhina nui o Amerika Huipuia i keia wa maloko o kona keena moe e noonoo no kekahi mamala olelo hookahi ana i manao ai he kupono paha ke hookomo iloko o kana haiolelo e hai aku ana ma kekahi haiolelo i konoia mai ai oia.  He hora paha i hala o kona hoopapau ana. ala ae la ko ka wahine poo mai ka uluna ae, wae ae la i kona mau maka me na lima a pane mai la:  E William ! aole anei oe e hoi mai ana e moe?"  Me ko ke Kuhina Nui hoohuli ole mai i kona mau maka i ka wahine, pane mai la oia:  "E kuu aloha, he mea hiki ole e kauoha maoli ia au e hoi e moe, no ka mea, o ka mamala olelo a'u e noonooo nei, he mea ole ia ia oe, a he pono e hoopania i ka wa a'u e hoopapau nei i ka noonoo maluna ona.  Aole paha oia e hooloihi ana ia'u a hale he minute a elua paha."  A i ke kani ana o ka hora 12, alal hou ae ana ua poo uluna nei a kahea ana:  "E hoi mai oe e Mr. Evata i kou moe, ua hala loa ka manawa."  "Ua kokoke e paa loa ua mamala olelo nei," wahi a ka pane a ke kilo aupuni, "a aole paha e hala ana he hookahi hou aku minute i koe."  I ka hora 2 a me ka hapa, ala hou ae ana o Mrs. Evata, a ike aku la no i kana kane, e kakau ana, pane aku la oia:  "E ke Kane, e hoi mai oe e moe! A i oleia, e ala ana anei oe a ao ka po?"  @ iho la o Mr. Evata i kana peni, peku aka la i na kamaa noho hale a pane mai la, "Ae, e hoi koke aku ana au.  Ke manao nei au e loaa ana paha ia'u he elua hora mamua o ka paina kakahiaka e hoolawa ae i keia mamala olelo."  A iloko o umikumamalima minute, ua pauhia @ ia ke Kuhina Nui.

 

Ka Alihikaua nui io o na Puali Koa Rukini.

            O na nele o na puali koa Rukini i na lanakila ole, aole ia he mea uuku, no ko lakou nele maoli no i na Alihikaua ole.  O ke Duke Nui Nicolasa, he kanaka paioa loihi oia a maikai ka naneina, he kanahakumamaono na makahiki ona i keia wa, he kaikina ponoi no ka Emepera, a he hanohano keiki @ maluna @, a he Loa hoi ma ke ano o kona moolelo koa i na wa paikau a hookahakiha o na koa ponoi o ka Emepera.  He inoa wale iho no ko na Duke Noi Nicolasa nei, a o ka hookele a me ke alakai ana, na ka ukeli poo o kona mau ahaiolelo, oia o Gen. Nepokoitize ka Molele o Rukini.  Ua komo oia iloko o ke koa mai ka wa mai he 1G wale no ona mau makahiki, oia hoi, no ua makahiki aenei paha i aueane e kanaha i hala, aka me he mea la nae paha, aole ana wahi kaua ano nui iki i kaulana ai oia.  Ua noho oia he mau la uuku i ka wa i hoopuniia ai o @ i ke kaua ai o 1853-4, e opiopio ana no nae ia wa.  Ua noho pu nae oia he 2 makahiki me ka puali kaua @ ma ke ano he kokua no na ukeli io maoli, a ia manawa oia i ike kaua hakahaka ai.  ua laweia ae oia ma ke ano he ana aina kahua kaua, a i keia wa, oia ke poo o ka @ ana-aina kahua o ka Emepera o Rusia, me kona kokua o Gen. Todele@.  I keia wa, ke ohi nei oia i na aliikoa @ a a me na Alihikaua nui mailoko mai o ka poe i noho a hana pu me ia iloko o na makahiki he 24 i hala, ma ke kulana o ia wa, he kapena a Mekie.

 

Eia au me ka aloha.

E ka Nupepa Kuokoa;  Aloha oe:-

            Aia ma ka Lahui Hawaii o ka mahina o Augate 30, Helu 35, nona ke poo "Na mea hou o Hilo."  Ua ike au i na mea hou a pau mai ka mua a ka pau ana, na mahalo no au, a na akamai no hoi ka haku ana i lawa ai kona manao, nolaila, ua maikai no ia i ko'u hommaopopo ole ana.  E ku'u hoa kuili o na nuhou o ka Nupepa Kuokoa Mr. James Kanaeholo Kahaina, kou inoa ponoi a'u e hoike nei me ke kani pono.

            1  Ua kaupaona ia oe, 'ua ikeia kou mama.  Aia ma ka hapa mua o kou manao, e hai ana, he keiki e ao ana i kona makuakane, ma ka la 4 o Augate, a pela aku.  Ua ike au i kou manao malaila, oiai, o ne no ia keiki @ ao aku ai i kou makuakane ponoi o Puhi no ia, a o oe no hoi o Kanaeholo kana keiki ponoi.   A nau no ka oe e mahalo iho i kou ao aku i kou makua hele auwana.  Ua ikeia kou mama, ao'e walohia o kaou puuwai owau me ke aloha.    

            1  Aia ma ka hapa hope o kou manao, na ike hou ia kou mama, penei.  O kou kepa ana i ka inoa o kou hoalauna o Pauikamano, ea, ua noho pu oe me ia a ua kamailio pu nohoi a ai pu nohoi, a ua ike no hoi au ia ia, aole oia kona inoa i hoaponoia e ka Lunahelu, eia ka ka mea i maa ia'u, o kona inoa o Paulo Puniai, aole o Paukamanao, aole anei o kou mama ana ia o kou puuwai no kou hoalauna.

            "E aloha i kou hoalauna e like me kou aloha ia oe iho."                                                                                                                                                                                                                                                                      G W KALOHAI. Sept 24, 1877-

 

Ua hei oe e Hawaii i ka Upena!

MR. LUNAHOOPONOPONO;  Aloha oe: -

            E pahola hou mai kou oluolu ia'u no kekahi wahi kowa kaawale hou.

            O oe e Hawaii e noho nei i keia la me ka nanea i na kupalu maunu i lu ia mai imua o kou alo, he palu ia e hoohae ana ia oe i apo ae, oiai na ku o ka upena ua kupaa iho la ilalo, a eia oe ma ka waha kahi i lana ai, a ke kapeku nei na lawaia o kou komo pono aku iloko o ka olo o ka upena, a kani iki ka lakou la aka; aka, ua paa oe a hei hoi, aole he wahi e pakele ai, oiai, ua komo aku la oe iloko o ka maka o ka upena a ke huki la i na alihi ilalo, a ke emi iho la na ikoi e nalowale; aka, no ke ano hemahema o na kapeku a paa pono ole o ka upena, ua pohae aku ia, a pakele mahunehune aku la oe ia hana ana e Hawaii.

            A no kou oili ana a pakele, nolai'a, ua hoonui ia ae ka upena a ua oi aku ka paa o ka honoia ana, aole e hiki i kou mau kualu ooi ke oleole, a i kou wale hoi ke pakelo; nolaila, ua hoopuuiia oe e Hawaii i keia manawa a puni i ka upena e hiki ole ai ia oe ke mawehe ae, a ke pakele 'ku i ka hei ana a paa.  Aia oe iwaena o keia upena kahi i holo ai, me he lio hele hewa la i paa i ka pa aupuni, @ ke kali ana no ka manawa e kudala ia aku ai; nolaila, pela oe e Hawaii e halii nei na kuli ilalo, iloko o ka  nanea a me ka palaka pu.  A i ka wa au e Hawaii e manao ole ae ai i ka hooena, ua lilo oe he luahi a he mea ole loa iwaena o ka heluna he lahui; ua like oe me he aila honua la i ani ia iho i ke ahi, a puoho ae la a nalo aku la; a heaha ka mea i koe iho?  He puu lehu a me ka opala.  A mahea i hoahu ia ai?  Ma kahi kupono ole i hoana ia no ia mea.

            Ano ka wa au e Hawaii e hookanaaho ae ai, e kakoo ai hoi i kou puhaka, hoeueu a pau ka nipo ana iloko o na hihio moeuhane palaualelo, e kaakaa ae na maka a makaala, me ka nana ana aku i na ouli o mua e hiki mai ana; liuliu e na wahi ukana no ka naue ana aku i ka kuakai loa.  O kou wahi aho hope loa ia a lele aku ka hanu i ke ala.

            O oe e Hawaii!  He hikimua oe ma ka naauao, a he holomua hoi ma ke kalepa ana; a o keia mau mea, naua oe i hapai ae iluna, a panee aku ai kou oho ana ma kou lepo kupa, oia ka mea nana i hooloihi i kou ku ana he heluna lahui, no ka mea, aia ke nape la i kou houpo ka hanu, ke kukui nana e hoomalamalama ke ala poaeae o kou noho ana, a o ka moali ia e loaa ai @ oe e Hawaii ka puuhonua o ka palekana, oia ka loaa ana ia oe he kulana naauao; aka, maluna ae o na mea a pau, he emi hope oe ma ka neoneo hikiwawe.

            Nolaila, o kou heluna i koe iho, aia maluna o ko lakou hokua na haawe pilihua o ke kaumaha a me na aweawe o ka hookae ia; a he mai aai ia e aki ana i kou ili a me kou kino holookoa, a oia kekahi, o na palapu ola ole i kau ia maluna ou e ka oi@ ponoi, a oiai oe iloko o ka hooikaika e loaa mai ai ka pono o kou noho ana, a e hala ae ai ka heluna o na la, aole i hooneleia na ukali pu ana a keia mai ia oe; ma ke kahua o  kau @ me ka ili paa o kou aina.  He pula kaumaka hialaai nui ia na na kapuai malihini e lia nei o ka lele ae o kou aho a opu ae ka hanai lokoino au e Hawaii a kau pono i ka piko.

            Nolaila, heaha ka laau lapaau e hoola ia ai keia mai oni ou e Hawaii?  Eia wale iho no, o kou makaala a malama ia oe iho.  a pela wale iho no e kanaaho ai kona holo moku ana i ka aai i kou kino.  E oki au i ke puhi aaa i keia o-le, no ka lehulehu ka manao lokahi.  Owau iho no me ke aloha.                                                                                                                                             SAM@ K. PAHAU                                                                                                                                                   Honolulu, Sept. 28, 1877.

 

OLELO HOOLAHA

 

            MAKE KEENA o ka Lunakanawai Kaapuni Apena @ Lahaina, Maui, i make.

            Ua heluheluia a ua waihola ka palapala @ a Kaneholeole @ a me kana kane Keana.  e noi ana e hooiaio ia ka Palapala Kauoha hope loa a Malo k. no Lahaina. Maui. i make.  Nolaila, ke kaneha ia'ku nei na kanaka a pau ke pili o ka Poakolo, oia ka la 31 o Okatoba.  M H 1877. @ ka hora 10 A M ma ka Halehookolokolo ma @, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nei ia a me na mea kue ke hoikeia.                                                                                ABR FORNANDER.

Lunakanawai Kaapuni Apana 2 H P A.                                                                                                                                 Lahaina, Sept. 24, 1877

 

            E IKE ananei na kanaka a pau ma keia, owau o ka mea nona ka @ malalo, ke papa loa aku nei aole e helewale ua @, hipi, puaa, hoki, kekake, manu, maiuna o kuu aina hoolimalima, oia ka @ PA-U, Waikiki, mokupuni o Oahu.  Aole no hoi kuleana o na kanaka ke helewale maluna o ka manu ma na @ o ka loko.  Ua hookohu aku au ia Mokulehua i luna nana e nana.  O na helehewa a pau e loaa ana maluna o na aina la.  e hoopiila no e like me ke kanawai.          JAMES AULD.

            Pawaa, Waikiki, Sept. 26, 1877.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             826 3ts 823

 

I KA POE KU I KA AUHAU O KA APANA O KOOLAUPOKO, OAHU.

            E hele ana ka Luna Ohi Auhau o keia Apana maluna ae, e ohi i na Auhau o ka pae a pau i @, ma na ia a me na wahi i kuhikuhiia malalo iho nei:  Okatoba 2 a me 3 ma Waimanalo, Kailua a hiki i Kaneohe.

            Okatoba 8, e noho ana ma ka hale noho o Kamealoha, no ka ohi ana i na Auhau o Kualoa, Hakupuu, Waikane a me Waiahole.

            Okatoba 9, ma ka hale Wiliko@ Kaalaea, no ka ohi ana i na Auhau o Kaalaea, Kahaluu a me Waihee.

            Okatoba 15, ma Kaneohe, no ka ohi ana i na Auhau o Heeia a me Kaneohe.

            E eleu mai oukou, no kam ea, ua eo la kakou ke koko mua o ka waiho e ana o na dala i ka Waihona Aupuni i ka la 27 aku nei.                                  J.U. KAWANUI.                   826 2ts 827                             Luna Ohi Auhau o Koolaupoko.

 

Hoolaha a ka Luna Hooponopono Waiwai.

            MA KA WAIWAI o SAMUELA KALAWAIA k. ka mea i make kauoha ole ma Waimea, Kauai, a ma ke kauoha a ka Hon. D. McBryde, ka Lunakanawai Hooko Kauoha no kela mau waiwai.  Nolaila, ke kauoha ia'ku nei ka poe a pau he mau koina ko lakou ina paha ua @ ma ka palapala moraki a ano e ae, e hoike koke mai lakou i ka mea nona ka inoa malalo no ka apono ana.  A o ka poe a pau i aie mai i keia mau waiwai, e hookaa koke mai.                                                 P R HOLT. 

826 4ts 829                                                                                                                                                                             Lunahooponopono Waiwai.

 

$500 MAKANA !

            E ukuia ana i ka mea nana e hoihoi mai kuu Lio i nalowale ma Waipahu, Ewa, ma ka po o ka la 17 o Sepatemaba, 1877.  O ke ano he ulaula, hookahi nae wawae keokeo, a eia ka hao kuni. U            SK                              HENRY SMITH.

Hale Pai Palapala o H L Sheldon.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   826 tf.

 

            EIA ILOKO o ka Pa Aupuni o Koholaloa, Apana o Honolulu 6 lio i laweia mai.  Lio k ulaula laekea wiwi 8 w keokeo ak S-I.  Lio k keokeo kukaenalo @ X HS maluna RL malalo.  Lio k  ulaula laekea lo'hi puka mamua 3 w keokeo, na puki na wawae ak hao ano e maluna M@ malalo.  Lio k ulaula wiwi hem DK.  Lio k ulaula @ w keokeo 1 mamua 1 ma hope ak SK uha mua hem hao ano e, ua hewa ka puka mua ana, o ka pololei, kudalaia oia ma ka la 6 o Okatoba, Foaono hora 12 awakea.     A B KAAUKUU, Luna Pa Aupuni o.                                                                                                                                                                                   Koholaloa, Sept. 14, 1877.                                                                                                                                                                 826 @

 

MAKEMAKE KUAI HOKI.

            O KA poe mea Hoki kuai, e lawe mai ia Kale Kauka ma Honolulu, e loaa ia lakou ke kumukuai makepono.

            C.H. JUDD. Kale Kauka.                   Honolulu, Sept. 14, 1877.                                                                   824 4ts.

 

            KE papa loa'ku nei au i ko'u mau Aina, oia o Kaamoola me Keawanui, aole e hele wale na kanaka maluna o ke kula a me ke kai lawaia me ka hoike mua ole mai ia'u a i ko'u hope.  O ka poe e hele wale ana, e hopu ia no lakou a hanaia ma ke kanawai, no ka mea, he nui loa ka aihue ia o ka i-a a me an huaai o ka uka. 

F W BECKLY  (Kahapula)                                                                                                                                                   Manawai, Sept. 4, 1877.                                                                                                                                                                     877 4ts*

 

Hoolaha a ka Luna Hooponopono Waiwai.

            OIAI, ua hookohuia mai ka mea nona ka inoa malalo i Lunahooponopono no ka waiwai o NA WAI k, o Waiina, Kauai, i make, e hele mai imua o'u ka poe ana i aie aku ai, a e hookaa mai hoi ka poe i aie lala, a e hele pu mai no hoi na pilikoko o Kahookolo w, aia ka wahine ma@ o Nawai i make, e hele mai iloko o na malama eono, mai keia la aku, o hele lakou.                PAU,               Lunahooponopono Waiwai o Nawai.             Lihue, Kauai, Aug 25, 1877    823 4t* 826

 

            E NA KEONIMANA hanohano a me na Lede maka palupalu, o "Kahaia aina ua haaheo,"  ke poloaiia aku nei oukou, e lele auna like ne ma ko maua Halekuai Lole, ma Kaiopihi, malaila e loaa ni ia oukou na Alapia nani loa o na ano a pau, na Huluhipa like ole o na ano: na Iliwai nani he lehulehu wale a @ na ano lole no a pau: na kamaa, papale, waiala, a me keia ano keia ano no a pau a ka naau "e olu ai he wai ko lalo," e loaa no ia ma ko'u Halekuai, me ke kumukuai oluolu.

HAN SOME & AYAU (Aiau Ma).                                                                                                                                       Honolulu, Sept 1, 1877.                                                                                                                                                                 823 3m* 835

 

            AUHEA puk@ e na kanaka a me na kaikamahine maka palupalu o na Pali Koolau o Kauai, ke po loai ia aku nei, e @ @ e ike i ko oukou makamaka ma ko'u Halekuai, ma Kapaa, Kauai, malaila e loaa ai ia oukou na Lole Alapia maikai loa, like ole o na ano; na @ uluhipa lehulehu o na ano ano a pau; na kihei Sekokia maikai loa: na Liilua-@ e olu ai ka manao; na Lole wawae he nui wale na ano; na Palule Liilua a me na ano helehulehu wale; na kalakoa pua nani ke ike aku: na @ kane a wahine; na @ kaue a wahine; na wai ala @ poli e niu ai ka puuwai ke ike aku, ua ulua mai a pau ianei, a ke @ aku nei me ke kumukuai @ loa.  E kipa mai e ike maka i ko oukou makemake, mamua o ka @ ana i na wahi e ae.

A.C. CNCHEE & Co.                                                                                                                                                                        Honolulu, Sept 1, 1877.                                                                                                                                                                    823 6ms*

 

HENEIKI KA AKA I KA OLU.

OLU O KE AHA?

OLU O KE KUMUKUAI O NA LOLE HOU o ka Halekuai o GOO KIM !

            MALUNA  mai nei o ka mokuahi Hawaii "Likelike," a me ka mokuahi "Kulanakauhale o Nu Ioka."  E hoomaka ana ke kuai manuahi ma keia @, a pela mau aku ma na Poaono a pau.  Nolaila, e hele nui mai oukou e o'u mau hoa maikai ma keia la, e wae a ka mea a ka iini e @ ai, kiola iho "i ka @ a mau a-la paha o Kaualeau," a e loaa no na holoku poni uiluli a halila, a me na kalakoa hou loa i ike oleia mamaua ma Hawaii nei, na palu huluhulu a me na iliwai o keia a me keia ano, na kihei huluhulu nani loa akahi a ikeia, na makalena au liilii, kakau loloa ulania, hinahina, uliehu a me ka poni,  na @ liilii, na Lakeke keiki, a me na kolo@ ho punehana o na kaikamahine liilii, a me na mea nani e ae he lehulehu wale.  E heia mai i ike i ka nani o Aipo.          GOO KIM.                 Alanui Nuuanu, ma ka aoao ma E wa mai o ka hale polapola.                        25 6ms*

 

            E IKE auanei na kanaka a pau, haole, pake, pukiki, a me na ano no a pau, ma keia palapala, ua kapu ina na kuleana mahi kalo, mahi pu e waiho ia ma Wailele.  Waianae, Oahu.  Ua kapu loa na ilo, hipi, hoki, puaa, manu, a me na ano a pau, aole e hele maluna o keia mau kuleana.  O ka mea kue i keia, e hoopii ia e like me ke kanawai, a e hoouku ia no hoi e like me ka nui o ka poino.  O @ Naohe ka luna hoolaha a hooponopono a me kona @ hope.   D NAOHE a me ka poe Hui.

Kanepuniu, Waianae, Oahu. Sept. 12, 1877.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                824 3ts 836

 

            KE makemake nei ka mea nona ka inoa malalo iho, e hoolilo aku ma ke kuai, i kona @ lealea a me ka @.  O ke kaa, na @ a @, me ka pokaa @,  a aia ke ku nei me ka maikai.  O ka Lio, he opiopio ia, @ a ua @ loa i ke @, a he lio kupono no na ohana e hopohopo @ ai, aole ona ina ma ke ka ona nei.  Ua manaoia e kuai ma ke @ makepono loa.

D M FYFE (Paipa)                                                                                                                                                                 Honolulu, Aug. 23, 1877.                                                                                                                                                               823 3ts 836

 

HOOLAHA HOOKOLOKOLO

 

             @ (whole section)

 

            A HA HOOKOLOKOLO KIEKIE o ko Hawaii Pae Aina, ma ka Hooponopono waiwai.  Ma ke @ a ke @ o Makaokalani Kahalelaau,, he keiki @.  Lie kauoha e @oi ana ke @ e ae ia i kuai @ kekahi waiwai @.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Kahalelaau k o Honolulu, Oahu, ke Kahumalama i ke kono a me ka waiwai o na Makokalani Kahalehaau ia, he keiki opiopio, e noi ana e @ ke kuai ana i kekahi waiwai poa o ua @ nei, a e @ ana i kekahi mau kumu kupono i hiki ai ke @ ua waiwai @ la.

            Ua @, o na @ aku o na keiki ia a me na mea a pau i pili ia waiwai @, e hele mai imua o keia Aha i ka Palua, ka ia 9 o Okatoba, @@ 1877, i ka hora 10  A M, @ ka @ Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i oleloia e hoike ina he kumu e ae ole la'i ke noi no ke kuai ana ia waiwai paa.

            A ua kauoha hoi ia, i kope o keia kauoha e @ ekolu heledoma mamua ae o ka hoolohe ia ana ma ke Kuokoa he nupepa i @ ana Honolulu.

            Hanaia ma Honolulu i keia ia 13 o Sepatemaba, M H 1877.              A. FRANCIS JUDD.

                        @:                                                                                           Lunakanawai o ka @,                                                             Jno. E. Earnard, Kakauolelo.                                                                                                                                      825 3ts 827

 

            A HA HOOKOLOKOLO KIEKIE o ko Hawaii Pupaina, ma ka hooponopono waiwai, ma ka waiwai o Maikai ko Honolulu i make @ ole, imua o ka Lunakanawai Judd.  Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono Waiwai.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a J H Paty, he mea a Maikai aie ai, e hoike @ ana o Maikai no Honolulu, ua make kauoha ole ma Honolulu, "na ka ia 1 o Iune, M H 1877, a e noi ana e haawiia ka palapala hookohu Lunahooponopono Waiwai i ka mea @.

            Ua hauohaia. o ka Poalima, ku la 5 o Okatoba, M H 1877, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi ia, imua o na Lunakanawai ia, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha. ma Honolulu, a ma ia mauawa a ma ia wahi no e he kumu aiaio ko lakou e ae ole ia'i ua noi ia.  A o keia olelo kauoha, e @ ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa, nupepa ma Honolulu.

            Kakaula ma Honolulu, ko Hawaii Paeaina, Sepatemaba 8, 1877.                                          A. FRANCIS JUDD.

Ikea:                                                                            Lunakanawai o ka Ahi Kiekie.           Jno. E. Barnard. Kakauolelo.                                                                                               824 3ts 836

 

            A HA HOOKOLOKOLO kaapuni Apana Eha ko Hawaii Pae Aina. Kauai. SS. Kau o Augate A D 1877.  EMALE KAIO w, kue ia J H KAIO k.  Hoopii oki maue.  Ma ka hihia hoopii oki mare maluna ae, ua kauohaia, ua kaa ka pono ma ka aoao o Emale Kaio w, no ka hookaawale ana no ka noho ana mau, no ke kumu ua loaa o Kaio k. i ka mai pake, aole e hiki ke hoolala a hookola mahope o ka pau ana o na malama eono ma keia ia aku, koe wale no ina he mau kumu kue ko lakou, e hoike mai iloko i ia wa, i kumu e ae ole ia ai.

            Kakauia ma Nawiliwili, Kauai, Augate 7, 1877.        Frank Bindt, Kakauolelo.       NA KA AHA.

            Ke hoike aku nei au, o na olelo maluna ae, oia no ke kope oiaio e ka hihia maluna ae, e waiho nei ma ke keena o ke kakauolelo o ka Aha Hookolokolo Kaapuni Apana @.                                                                       FRANK BINDT.

821 6TS                                                                                                                            Kakauolelo aha Kaapuni Apana Eha.

 

            A HA Kaapuni Apaha Eha o ko Hawaii Pae Aina.  Kauai SS. I ke kau o Augate A D 1877.  P KALAWA k ka mea hoopii keu ia LU UKIA w, ka mea hoopiiia.  Hoopii oki mare.

            Ma ka palapala hoopii i oleloia maluna, no ke oki mare, ano ua kauohaia, o ka olelo hooholo e oke ana mai ka @ mare aku, mamuli o ka aoao o P Kalawa k. no ke kumu no ka haalele loa o Luukia w, oleloia; e iho i mea paa mahope o na ma'ama eono. mai ka la i hoopukala ai keia olelo hooholo, ke hanaia  e like me na olelo ai, a ua kauohala ka mea hoopii, e hoolaha i ke kope i hooiaioia o keia olelo kauoha ma na nupepa aupuni i keia a me keia hebedoma eono o ka hoolaha mua ana iloko o ka malama hookahi mai ka la aku i hoopuka ia ai keia @ i mea e hiki ai ina mea a pau i pili i keia hihia ke hoike mai iloko o na malama eono ina he kumu ko lakou i hooko ole ia ai ia-olelo hooholo a lilo i mea ole.

Fank Bindt, Kakauolelo.         NA KA AHA.           

            Ke hoike aku nei au o na olelo @ ae, oia no ke kope oiaio o ka hihia maluna ae e waiho nei ma ke keena o  o ke Kakauolelo o ka Ahahookolokolo Kaapuni, Apana Aha.  FRANK BINDT.  821 6TS Kakauolelo Aha Kaapuni Apana Eha.

 

Kopa Kukaepele A GLENN !  AOLE LUA NO KA HOOMAEMAE I KA ILI !

 

He mea hoopau i na eha,

Na ili Puupuu;

A he Hoomaemae i na mea ino;

A he Hoopau Lumatika;

A he Kopa Auau no hoi.

 

O keia Kopa ka oi aku o ka mea maikai waihoia mai imua o na kanaka.

 

Aole wale no ka Hoopau ana i ka Huehue

Ili Poha, Wela la, Luluaina, a me na mea e ae o ka Ili;

A ma ia holoi ana, o ka Hoopalupalu pa kekahi i ka Ili, a keia LAAU HOOMAEMAE LUA OLE E HANA AI !

 

O ka hoemi ana iho i na mai o ka Ili, a o ke pale aku i ka mai mai na lole e na Mai Lele, oia kekahi. O na ohana a me na poe makaikai, ina e hoolako lakou i keia KOPA HOOMAEMAE LUA OLE, Alaila, na lanakila lakou.

 

He hoopau i ka lehu o ke poo, A he Kopa no hoi e kaohi mai ai i ka lauoho mai ka hina ana.

 

Ua hooia nui mai na Kauka no ka maikai o keia Kopa.  E loaa no ma kahi o  M. MCINERNY.

Kihi o na Alanui Papu a me Kalepa.                                                                                                                           824 3ms

 

OLELO HOLAHA

 

WAHIE KUAI MAKEPONO !

            @ (whole section)

 

Richard F. Bickerton !

[PEKETONA]

LOIO a he HOKUA ma ke Kanawai !

            E HELE ANA OIA IMUA O NA AHAHOOkolokolo a pau, @ (whole section)

 

HOOLAHA HOOKAPU.

            E IKE auanei na kauaka a pau, @ ua lilo mai ia'u ma ka hoolimalima ka @ Rev. @ e waiho nei ma Nuuanu, nolaila, ke papa a hookapu loa @ nei au i na kauaka, pake, pakiki a me na haole, aole e @ wale @ o ua Pa @. a aole hoi e @ wale maluna o @ ke ole e ae ka mea @ kaluoa malalo iho.  Ina e kue kekahi i keia.  e @ i @ a i ole,  e @ ia ma ke kanawai.

A. REMOND.                        Nuuanu, Sept. 17, 1877.                                                         823 3ts*

 

F. CRAWFORD MACDOWELL,

LOIO A ME KOKUA.

            KEENA Hana-Kihi o na Alanui @ a me Moi, ma Ewa iho o ka Ualehuai o E O @ ma.      823 1yr.

 

J. M. Davidson,

Loio a Kokua !

            HALE Oihana, maluna ae o ka Hale Kuai Buke o Wini, ma ke keena i noho @ ia iho nei e J W Aukina.  Ua makaukau oia e laweiawe i na hihia o keia a me keia ano, imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni.       744 1yr 823

 

            E IKE mai ananei e na @ a pau loa i aie mai ia'u @ na helakuai ma Punahoa a me Kahaili mamua ma @ ma kukuihaele me Waipio ma @. a me Kaiopihi Kohala. ma ka mokupuni o Hawaii.  Ano ua lawaloa ka manawa @ ka huli ana e hookau i ko oukou mau aie, a i ole no e hookaa koke ia mai, alalia, e ohi ia @ na nie a pau me ka @ pu.  O ko oukou pono, o ka makaala e hookaa koke @.  E loaa no o Akana me Akaka ma Waipio, a ia laua e hookua aku ai na poe a pau i aie ma ka halekuai ma Waipio: a la akahai hoi e @ aku ai na poe a pau i aie mai ma na halekuai ma Kalopihi, kohala: a o na poe a pau loa i aie mai ma na halekuai e ae, e hookaa ponoi mai no lakou ia'u.  E loaa mau no au i na poe a pau ma ko'u halekuai noho mau ma Punahoa, Hilo, Hawaii.  Maloko no o ia halekuai ka manualii kiekie ma @ waiwai a pau ma ke dala @ Nolaila, e na kini o ka aina ua lehua, e kipa mai i kahi o ko oukou ma kamaka nei, i anei e hoolawa ia'ku ai ua anei a ko oukou mau puuwai me ka hoohakalia ai i ke kino, a e lawa pono ai kou makemake.  Owau no me ke aloha.  

C. Y. AIONA                                                                                                                                                                         Hilo, Hawaii, Aug. 23, 1877.                                                                                                                                                                     824 2ms*

 

HOOLAHA !

            O KA POE NONA NA INOA MALALO iho. he poe malama HALE INU @ a me KOPE ma Honolulu nei, ke hai aku nei makou, mahope ae o ka @ mua o Augate 1877, aole no e haawiia ke Kika Manuahi i ka poe inu Ki a Kope paha.

            Akong,                        @,                               Kwan Sway,

            Aswan,                       Nam Gan,                    Kitchway,

            @,                               @,                               Hop Wo,

Honolulu, Iulai 23, 1877.                                                                                                                                                        Nong Chuck.                                                                                                                                                                                       818 6m*

 

            Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, oiai, ma ka mana i haawi ia mai ia'u ka aina o C.K. Williams nona ka inoa o ka Ululoa, e waiho la ma Palolo, Mokupuni o Oahu.  Nolaila, ke papa loa aku ne, au, a ke hookapu aku noi in a mea a pau, aole e hookuu wale i ka lakou mau holohona, o ka mea e kue i keia, e hoopii ia no ia e like me ke Kanawai.

819 3ms.                                                                                                                                                            Charles Long.

 

KUAI O KA AINA

Kanu ko waiwai nui a me ke Kula.

I ka Hora 12 awakea, o ka Poaono, Nov. 3.

Ma ka Hale Kudala o E P @ ma Alanui M iwahine, Honolulu, e kuai aku no makou no ke dala kuike, i ke

AHUPUAA O HONUAPO A ME KA ILI O KAPUALEI !

E waiho la ma ka Apana o Kau, Hawaii.  O keia mau Aina a @, ua pili pu laua, a ino e @ i hookahi Aina, alalia, o kona nui, e kokoke ana i ka 2,000 EKA KA PALAHALAHA!

Mailoko mai o keia huina, he 1,000 paha e ka a oi aku a emi mai paha, Kupono no ke Kanu Ko, a o ke koena, he AINA HANAI HOLOHOLNA MAIKAI.

Kuleana, a na Luna Hoona Kuleana @ haawi ai Helu 8559 Apana 13.

Ua hoolimalimaia ua aina la, a e pau ana nae i Ianuari o ka makahiki 1879.

O ka aoao maluna o keia aina aia ke waiho nei malalo o ka poni o ka ua, e lawa'i ka pulu o ka lepo no ke kanu ko a puni ka makahiki.

No na mea i koe, e ninau ia S R Dole a ia E P Adams @.  Aia ke kii ma ka Hale Kudala.  E O HALL,

                                                                                                                                                 J M SMITH,

                                                                                                                                                S B DOLE,

Na Malama Waiwai o Lunalilo.

823 4ts                                    E P ADAMS, Luna Kudala

 

WILLIAM R. CASTLE.

(Kakela Opio.)

Loio a me Luna Hooiaio.

            MA NA ANO HANA PILI KANAWAI A pau, e lawelawe koke ia me ka hikiwawe.  Na palapala Sila a me na Palapala pili aina o na ano a pau, e hoomakaukau ia no, a he Notari Hoolalo Palapala no ka lehulehu.

            Keena hana,  ma ke Alanui Kalepa, 3 hale ma ka hikina o ke Alanui Papu, Honolulu.         (786 1y 827)            (511

 

            CECIL BROWN,

Loio a he Kokua ma ke Kanawai

A HE AGENA NO KA HOOIAIO ANA I NA Palapala no ka mokupuni o Oahu.

Helu 8 Alanui Kaahumanu.  Honolulu, H P A

763 1y 814

 

HE PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO O KA Mokuahi Hawaii

LIKELIKE !

KAPENA MARCHANT.

 

Poakahi Sept. 24, 5:30 ……………………….No Punaluu ma Kona ae a hoi mai no

Poakahi Oct. 1, 5:30 …………………………………………..No Hilo a hoi mai no

Poakahi Oct. 8, 5:30 …………………………No Punaluu ma Kona ae a hoi mai no

Poakahi Oct. 15, 5:30 ……………………………..………………Kaapuni ia Kauai

Uku Eemoku mai Honolulu aku.

A hiki i Laiana a pela maluna mai ………………………………………………$5.00

"           Maalaea,          " ………………………………………………………….7.00

"           Makena           " ………………………………………………………….8.00

"           Mahukona       " ………………………………………………………..10.00

"           Kawaihae        " ………………………………………………………..10.00

"           Kailua              " ………………………………………………………..10.00

"           Kaawaloa        " ………………………………………………………..10.00

"           Hilo                 " ………………………………………………………..12.50

"           Kau                 " ………………………………………………………..15.00

Uku Kaapuni ia Hawaii ……………………………………………………..…23.00

A hiki i na awa o Kauai ……………………………………………………………@

Uku kaapuni la Kauai ……………………………………………………….…12.00

Uku ohua Hawaii oneki …………………………………………………………2.00

 

            Aele aie no na uku ohua.

            Maka Hale Oihana e loaa'i na palapala.

Aole keena o hope e @, aka wale no a kaa mua mai ka uka moku.  Aole e lii ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, @ e kakania ka loaa ana mai.

E hookaala ka uk akana i ka wa o nolia aku ai.

SAMUEL G. WILDER (Walia,)        Agena

Keena ma ka Hale Kuai Papa o Walia ma, kihi o Alanui Papa a me Moiwahine.