Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVI, Number 43, 27 October 1877 — Page 2
| This text was transcribed by: | Michael |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
MA KE KAUOHA
HE HOOLOLI i manaoia no ka Pauku 6, o ke Kumukanawai i haawiia ma ka la 20 o Augate, M H 1864, e like me na olelo o ka Pauku 80 o ia Kumukanawai.
E hoololoia a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 61 o ke Kumukanawai, a penei e heluheluia ai ua Pauku la:
Pauku 61. Aole no e kohoia kekahi i Lunamakaainana in a he pupule a he hupo paha, a ke ole ia he kanaka malalo o ka Moi, a ke hiki ole aku oia i na makahiki he iwakalunakumamakahi, a ke ike ole hoi i ka heluhelu a me ke kanaulima, a ke maopopo ole hoi iaia ka helu waiwai, a ke ole hoi oia i noho ma keia Aupani i ekolu makahiki, mamua iho o kona kohoia ana; a ke ole hoi ona waiwai paa, a waiwai lewa paha i maopopo i hihia ole iloko o keia Aupuni e like me elima haneri dala.
Aponoia i ka la - o - M H 1876
HE HOOLOLI i manaoia no ka Pauka 20 o ke Kumukanawai i haawiia ma ka la 20 o Augate, M H 1864, e like me na olelo o ka Pauku 80 o ia Kumukanawai.
E hoololiia a ma keia na hoololiia no ka Pauku 20, ma ke kapae ana i ka huaolelo "Ahakakau" mamua iho o na huaolelo, "iloko o ka Hale Ahaolelo," a penei e heluhelu ia ai ua Pauku In:
Pauku 20. E maheleia ka Mana Nui o ke Aupuni i ekolu Apana okoa, oia hoi ka Mana Hooko, ka Mana Kau Kanawai, ka Mana Hookolokolo.
E ku kaawale ia mau mahele ekolu; aole hoi e noho kekahi Lunakanawai iloko o ka Hale Ahaolelo.
Aponoia i keia la - o - M H 1876
KE hoike ia'ku nei ka lohe i na mea a pau, o na poe malalo iho nei, he mau @a lakou ao ke Kuhina Noho o Amerika Huipuia, e like me ka mea i hoikela mai I keia Keona e ka Hia Ex. James M Comly, ke Kuhlna Noho o Amerika Huipuia.
Mrs. Mary McKay, he Amerika
George A Carller, he Amerika
Paulo, he Hawaii
@h Chew, Honokaona, Kina
J MOPP SMITH, Kuhina Kuikawa o ko na Aina e.
Keena o ko na aina e, Honolulu. Oct. 19, 1877. a20 21s
O NA Palapala Kuai, Hoolilo a hoolimalima, e palia lakou i ka Hoailona Pai mamua e ka lawe ana mai i ke Keena Hooiaio Kope, no ka hoopaa ana ma ka buke.
THOMAS BROWN, Luna Hoolalo Kope.
Keena Hooiaio Kope, Oct. 24, 1877.
Aponoia J MOTT SMITH, Kuhina Kalalaina.
UA hookohuia o Mr. S W Wilcox e ka Papa Hoonaauao i Luna Kula no ka Apana o Koolau, mokupuni o Kauai.
W JAS, SMITH, Kakanolelo.
Kaena Hoonanuao, Oct. 21, 1877. 830 31s
UA hookohuia kela mau Keoniniana malalo iho, i mau Luna Haawi Palapala Ae Mare, penei:
T. Seta, no Uaualei, Kauai.
David Alawa, no Kona Akau, Hawaii.
J MOTT SMITH, Kuhina Kalaina.
Keena Kalaaina, Oct. 18, 1877. 829 31s
UA hookohuia o His Ex. W L Moehonua e ka Papa Hoonaauno, I Luoakula no ka Apana o Lahaina, mokupuni o Maui. W JAS SMITH, Kakauolelo.
Keena o ka Papa Hoonaauao, Aliiolani Hale, Sepatemaba 27, 1877. 828 31s
UA hoopaneeia ke kuai kudala o ka aina aupuni o Kiola kaa, Kau. Hawaii, i hooiaha la'ku ai,e kuni la'ku ana i kela la, a Liki i ka Poaono, la 27 o Okatoba, i kahi a me ka hora i hoolaha mua ia. J MOTT SMITH Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Oct. 13, 1877. 828 31s
Hoolaha.
O na Bona Aupuni Hawaii ma na puu dala ho $100, $200, $500, & 1,000 a me $3,000, e uku aku ke Aupuni he 7 kenela no ka makahiki, a e ukuuia iloko o aole e emi malalo o umi makahiki, e hiki no ke loaa nia ka puu dala e kau paleualu ai, a hiki i ka wa e hoike hou la'ku ai, ke nui mai i kela Keeua. JOHN M. KAPENA, Kuhina Waiwai.
Keena Waiwai, Aug. 27, 1877. 828 tf
Hoolaha.
O na Kahu Malama Zeiki, na Lunahooponopono Waiwai, na Lunahooko Kanoha a Kahu Malama Waiwai e ae paha e makemake ana e hoopukapuka, ke hoike la'ku aei ka lohe la lakou, e hoopakala no na Bona Aupuni Hawaii, na puu dala he $10, $200, $500, $1,000 a $5,000 palua. ma ka ukupanee ma ka 6 keneta no ka makahiki, ke noi mai i kela keena, a e kau palenaia no nae ka nui o ke dala e hoopaka'i. JOHN M. KAPENA. Kuhina Waiwai.
Keena Waiwai. Aug. 27, 1877. 828 tf
Ka Nupepa Kuokoa
-ME-
Ke Au Okoa
I HUIIA.
Published every Saturday, $2 a year
HONOLULU, OKATOBA 27, 1877.
UA HAAWI IHO NEI ka Aha Kiekie o ke aupuni i ka olelo hooholo, ua ponono na Luna Helu ma ka lakou helu ana i na auhau o ka poe mea waiwai paa a me ka auhau ana ia waiwai hookahi ina ua morakua, maluua o ka poe e paa aua i na moraki o ia mau waiwai. Aole i hoolaha piha ia ae ka olelo hooholo a na lunakanawai, aka, he mea maopopo nae ua lilo keia i kanawai, a e kulou na mea a pau malalo iho o ia mana.
UA HOI MAI NEI ke Alii ka Moiwahine Kapiulani, mai kena huakai keapuni aku nei i na mokupuni o Hawaii, Maui, Lanai a me Molokai, ma kana kumu hana nui e hapai nei, oia ke kukulu ana i na Ahahui Hoola Lahui, ma kela a me keia Apana; me ke koho ana i na Luna ponoi o kela a me keia Ahahui, a me ka hookaokoa ana i na hana a kela a me keia, me ke Komite Hooko ma kahi o na hooko hane. Iloko o keia manawa a ka Moiwahine i hele aku nei, ua pii oia i na pali, ua au i na kahawai, ua hehi i na aina paiahalahe, ua lehelehi ma na aina a-a, ua piuana i na mauna, ua iho i na awawa, ua au i ka moana, ua holo ma na lio, a ua kaapuni oia me ka hoomeha ole. A o ka mea oi aku o ka pomaikai, oia ka holopono o kana mau hana me kona boi ana mai nei me ke kino ola maikai. Hookahi a makou leo e pane aku ai, no ka pomaikai o ka lehulehu, oia hoi, he pono i ka lahui ke hiipoi i keia bana i lawelawe alii ia e ko kakou Moiwahine, nana i alo i ka ua me ka la, i ke anu me ke koekoe-
"Polu ka opeope me kahi kapa,
Haele wale iho no aohe malu,
Haele pu no me ka na i Kona,
Halawai aku me ka la i Leleao - e"
E Amene aku kakou i kana hana, no ke ola o ko kakou Ishui.
UA HIKI MAI nei na lono mai ko kakou Kuhina Elele mai i ke alo alu o Sana lakoho ma Ladana, e hoike ana, ua halawai oia me ko ka Moiwahine Kuhiua no ko na Aina e, a e hoomaka koke ana na kukakuka ana, e like ka hikiwawe me ka mea kupono e aeia mai ai, Ua lana ka manao o ko kakou Kuhina no ka holopono o kaua misiona.
UA LOHE mai makou, no ka ani loa ka o na ukana i menaoia e hooili mai maluna o ka mokuahi lawe leta i hale aku nei a me ka piha e o ka moku, ua konoia ka mokuahi, e waihoia mahope i hookahi a i elua paha haneri tona ukana, no keia awa. He hoike ana keia no ka holomua o na aina a i elua ma ke kalepa, mamuli o ka hooholoia ana o ke ku kahi.
Ka Halawai o ka Papa Misiona
AMERIKA.
Ua hoomaka ka halawai makahiki kanaono kumamawalo o ka Papa Misionari Amerika i ko na Aina e, i ka auina la o ka la 2 o Okatoba nei ma ke kulanakauhale o Parovidence, Konetikuka Ua nui ka poe i hele ae i ka halawai. Na Rev. Mareso Hapakini D. D., ka Peres dena, i kahea mai e hoomalo ka hale. O ka huina loaa mai e hoomalo ka hale. O ka huina loaa no ka oihana, no ka makahiki i pau, he $441,391, a o ka huina pau o na lilo, he $458,527; a o ke koena aie ma ka la 1 o Sepatemaba, he $47,985. Ua lilo keia he makahiki hoao ikaika ma ka home iho, no ke poho pinepine o ka pue mea dala a me ka poino ana o ke Kakauolelo hanohano, a mawaho aku hoi, no na keakea mai na ulia mai o ke kaua. Aka, he holomua nae ka hapa nui o na hana ma ke ano laulaha i oi ae mamua o kekahi mau makahiki lehulehu.
KE KULANAKAUHALE O NIKOPOLI.
O ke kulanakauhale o Nikopoli, a na Rusia i lawe pio ai, he kulanakauhale oia nona ka huina he 20 000; Ua loaa mua keia kulanakauahle iaTr jan. he 20 mile kuna mamao ma ke komohana akau aku o Sistova a he 52 mile mai Rutesaka mai.
Ma kahi kokoke i keia kulanakekauahle, i hooukaia ai kekahi kaua kaulana i kapaia ke kaua o Nikopoli, i ka makahiki 1396, i ka malama o Sept, la 28, i ka wa a Bayaz d Iiderim i hoopio ai i ka puali kaua Kristiano malalo o Sigimnud ke alii o Hunegari.
Ua ku ke kulanakauhale o Nikopoli ma waena o kekahi mau puu kuhoho elua, a aia malaila e ku nei kekahi ha'e Kakela kahiko lou. He mau luakini kakaikahi o ko Tureke ano, a he oihana kalepa nona ponoi iho. O kona mau pale kaua, aole i kapili ia ma ka laina pololei, ua uhi ia me na malumalu a me ua nihoniho lepo, i haopuniia hoi me kekahi lua wai hohonu i hahau ia a paa loe.
Ka make ana o Kapena Semmes o ka "Alabama."
Ua make o Rapela Semmes ma Mobile, Alabam, i ka Poaha la 13 o Sepatemaba. Ua hanauia oia i ka la 27 o Sepatemaba, 1809; komo i ka aumoku kaua o Amerika Huipuia i ka 1826, ma ke ano he Pikimana, lilo i Lutanela i ka 1837, a i Kapena hoi i ka 1855. I ka wa kaua o Amerika Huipuia me Mekiko, ua hana papalua oia maluna o ka moku a ma ke ano kokua ia Generala Worth. I ka wa i kaua ai ka Akau a me ka Hema, waiho mai oia i kona noho ana Kakauolelo o ka Papa Hale Kukui ma Wasinetona, lawe ae la a noho kapena iho la maluna o ka mokuahi Sumter o ka aoao kipi ma Nu Olina, paniku iho la i ka nuku o ka Muliwai Misisipi, a iloko o ka malama o Iulai o ka 1861, lawe pio ae la oia i na moku kalepa lehulehu wale o na haole Amerika ma ka akau e holoholo ana ma ke kai kuono o Mekiko. Alaila, holo aku la oia i Southampton, Enelani, kahi ona i kiai makaala loa ia aku ai e ka moku kaua Amerika Tuscarora. I ka wa i puka ai oia e holo i ka moana, hoopaaia iho la ka moku kaua Tuscarora, he 24 hora e na mana o Beritaoia, aka hahai aku la oia ia Kapena Semes a i ke kowa o Gibaralata, a paniku kokoke loa aku la i ke awa o Taugier, nolaila, kuai aku la ua kapena Semmes nei i kona moku a hoi mai i Enelani. I ka malama o Augate o ka 1862 noho alii iho la oia maluna o kela moku powa kaulana o ka Hema, oia ka Alabama, i kapiliia nuna ponoi ma Birkend, Enelani, a hoolako iho la i ua moku la me ua luina Beritania, a hoomau aku la i kaua haua o ka powa i na moko kalepa Amerika. I ka la 11 o Ianuari, 1863, mawaho ae o Galavestone, kaua iho la laua me ka moku kaua Amerika Hatteras, a mahope o ke kaua pokole ana, piholo mo la koua enemi.
A i ka la 19 o Iune, 1864, mawaho ae o na kapakai o Kereboro, Farani, i ka wa a ua Alabama nei e hakaka ana me ka moku kaua Amerika Kearsage, kapena Winslow, piholo iho la ua moku powa Alabama nei. Aka, ua apo ia ae ua kapena Semmes nei e kekahi moku Beritania o Deer bound kona inoa, a pakele aku la oia i Euelani. I ka pau ana o ke kaua, au komo oia ma ka hoomaamaa kanawai (kela oihana kupapau pule ole ia) me Mobile. I ka malama o Dekemaba, 1865, ua hopuia oia a laweia i Wasinetoua, aka hoopaahao wale ia no oia he eha malama. I koua wa ui, o ke kanawai kana mea heluhelu mau a i na makahiki hope, komo hohonu oia iloko o na mea naauao. I ka 1851, ua pai oia a hoolaha he mau buke, nona ke poo, ka hana ma ka moana a ma ka aina, i ka wa o ke kaua me Mekiko, a i ka 1852," "ke kaua a Generala Scott ma ke Awawa o Mekiko." A i ka 1864, na hoolaha oia he buke, ka "Alabama a me ka Sumpter" mau holoholo aua make moana i ke 1864, a i ka 1869 ua hoolaha hou oia he buke, "Na Hoomanao ana o na huakai kaua ma ka moana, oiai ke manawa e kaua ana na mokuaina." Ua haiolelo lehulehu hoi oia no kana mau huakai holomoana lehulehu.
KE KANAKA PUPULE
HOAO E LAWE I KONA OLA - KONA ELI ANA
I KONA LUAKUPAPAU - KONA MAKE ANA.
Ma ka mokuaina o Ilinoe. e noho ana kekahi kauake nona ka inoa o Elisai Baraunu, nona na makahiki he 65, aole oia iloko kona noonoo maikai; ekolu ona hoa ana e lawe i kona ola iho, a o ka hope loa o na hoao ana, ma kekahi la Sabati, me ka manao o kona hopena ia, aka, aole i hookoia.
Hookahi makahiki i hala, hoao iho la oia e ki iaia i ka po, aka, ua hoopakele ia e kekahi mea e ku koke ana Ehiku mahina mamua aku, lawe iho la kana keiki ponoi i kona ole iho, a olelo ae la ua kauaka nei, e hana no oia ia karaima hookahi, oia kona maoao mua, aka, aole oia i hooko
Ma kekahi po Poaono, hoouna aku la kona ohana i ka lohe ia Davida Hailaki e hele mai io lakou la, no ka mea, ua manao o Bareunu e lawe i kona ola iho. Hele mai la o Hailaki i kahi o ke kauoha, a loaa iho la isla o Baraunu e eli ana i kona lua kupapau ma ka aoao o ka lua o kana wahine mua, me ke kukui e a ana ma ke kae o ka lua, a e waiho ana he pu, ninau aku la ka malihini, heaha kona manao o ka hana aoa me keia, a pane mai la ia, e lawe ana oia i kona ola iho, a e eli ana ia i kona lua ponoi, a ua makemake oia e kanu ia oia pela iloko o ka lua me ka pahu ole, ke loaa aku kona kino; nonoi moi la oia i ka malihioi, e kokua aku iaia ma ke kiola ana i ka lepo iluna, a e hai aku i na mea a pau, aia no oia iloko o kona noonoo maikai ana, ao'e hoi e hiki i ko ke ao nei ke hoohuoi no kona make ana; aole hoi he mea e ae e ahewa ia no keia hana ana, aka o kona ohana ponoi wale no.
Noho pu aku la no ka malihini me ia a hiki i ka pau ana o ka a ana o ke kukui ihoiho, a hoi like aku la laua i ka hale. Loaa hou iho la ona kukui hou no kana pu, a hoi hou aku la i ka eli lua ana; ma ka hora 11 oia po, hohonu iho la ka lua, a hoi mai la oia i ka hale; aka, aaole i ike ia ua hoao oia e lawe i kona ola me kela pu ana; o kona manao mua nae ia iaia i hoi ai i ka hale mahope iho o ka hohonu ana o ka lua.
Iaia ma ka hale, nakinaki iho la ia i wahi kaula i kana pu, i hiki ai ke ki iaia a make, aka, no kekahi kumu, na poho wale ia manaolana ona. I ka la Sabati, iho aku le ia i kekahi wahi kulanakauhale a hoi mai la i ka hale me ka omole laau make a me kekahi mau apena papa, a halihali aku la i na papa i kona lua kupapau i mea e uhi ai no kona kino, me ka hoomakaukau ana i na hemahema a pau no kona make ana. Ma ka hora 10 paha oia po, haawi aku la oia i kana wahi moopuna he 25 ke neta, a ale koke ae la i ka elua hapakolu o ka omole laau make; ua ole no oia a hiki i ka hora 5:25 minute o kekahi la ae make loa, me ka waiho no maluna o kahi moe.
He kuikamahine kupanaha.
Aia ma Kenetuke kekahi kaikamahine kupanaha, nona na makahiki he eha wale no, i ka la 20 o Maraki'i hala.
O kona kaumaha hoi i ke kaupaonaia ana, he haneri paona; a o kona kiekie, he 4 kapuai me 8 1/2 iniha; o ka laula o kona umanma, he 1 kapuai me 6 iniha. Ua uhi paapuia kona kino me ka huluhulu e ulu manoanoa ana; a oiai hoi kona helehelena ua uhiia me ka umiumi, ma kona papalina a maluna ae o kona waha, koe kona auwae, (he umiumi Pelekane ia a kakou e olelo nei). He hookahi makahiki me ka hapa i hala aku nei, he ikaika maikai kona ola kino; a mahope wai o ia manawa, ua puui kona kino i ka wela, me ua pukapuka liilii hakahaka ma kona kino holookoa no kekahi mau la; a mailoko mai o keia mau hakahaka liilii o kona kino, na puka mai kekahi ea hohono, a iloko o ka hapaha hora mahope iho o ka hoomaemaeia ana o kona kino, me ka hookomoia ana i ka aahu, ua haoli koke mai la kona kino a puni, me he mea la ua hamoia aku me kekahi pena eleele. I ka emi ana iho a nalowale pa pukapuka liilii o kona kino, na hoomaka koke mai la ka ulu ana o ka huluhulu a puni kona kino holookoa, e hookoe ana i ka poli o kona mau kapuai wawae a me na poho lima. O kona leo, he keu aku o ka halulu, me he la he leo noloko mai o kekahi pahu barela waiho wale, a he mea kupanaha kona ikaika lua ole. Ua hiki iaia ke hapai a halihali i kona hahau mua, nona na makahiki he umi, malalo o kona lima me ka mama loa; a ma ka hai mai a kona makuahine, aole ka i hoomaopopo ua kaikamahine la i kona ikaika iho.
[Ma ko makou manao koho wale, he mamo keia kaikamahine na Esau, ke kanaka huluhulu i oleloia, a i ole, na Nebukaneza paha. - L H].
Hoopakele la ke ola e ka popoki.
I ke poholo ana o kekahi wahine me kana mau keiki elua ma kekahi muliwai, ua hoopakeleia koua oia a hoihoiia aku i kona hale me ka nawaliwali, a oiai hioi kana kane he nawaliwali, aole hiki pono o na kokua ana no kona wahine, ma na mea kupono no ka mea nawaliwali; nolaila, he kulana pilihua ko laua o a ua palupalu like.
O ke kulana o keia ohana, he kulana iloko o ka haiki me ka pilikia a ka launa ole. No kekahi mau pule loihi, o ke ola o keia ohana o ka noho ana, he wahi uale me ka paakai wale no, aole hoi he wahi mea makemake hou i komo i ko lakou waha, a he mea hui ia e hoonui hou ia aku ai ka nawaliwali o ka mea mai, a he mea k, - umaha hoi ka ike ana i ko lakou kulana pilihua.
I kekahi la, hele aku la kekahi pop ki kia hale o keia ohana ma ke kula, a pupui aku la i kekahi iole rabati opiopio a hoihoi aku la i ka hale; lawe ae la ke kane i ka iole rabati a hana iho la i sup@ no kana wahine e waiho ana i ka mai, a na ia mea i hooikaika ae i kona kulane. I kekahi la ae, hele hou aku la au pupuki nei i ke kula ma kana hana i maa mau, a hoi mai la me ka mauu ma koua waha i ka hale; a ua kaana like ia e ka ohana o ka hale e like me ka hana ana i ka iole rabati, a ma ka hana ana a keia popoki maikai, na hoola ia ka nawaliwali o keia wahiue mai kona woe mai ana, a loaa iaia ka ikaika, a pekele hui kona ola mai ka pololi a ka ai ole.
HALAWAI HOOLA, LAHUI MA KA BETELA O WAIKAPU MAUI.
Ma ka hora 5 a oi o ke ahiahi, Poalima, Oct. 12 ua kani ke ae la ka Bele, no ke kahea ana i ko Waikapu holoukoa, e akoakoa ae maloko o ka Betela Nawai-eha, e lohe i na mea momoua, a me na mea e oluolu maikai ai ke kino; e pili ana no ka mea i hoakakaia ma ke poo o ko kakou kumuhana, mai ka waha mai o ko kakou Moiwahine Kapiolaui.
Mahope o keia, ua akoakoa mua mai na makaainana, e ake ana o ka ike aku i na hana a ko kakou Moiwahine, e pili ana no ko kakou Lahui ponoi; aka nae, ua liuliu iki ka Moiwahine, no ke ano maluhiluhi paha, no ka mea, i Waihee oia kahi halawai ai me ko laila mau makaainana. A ma ka aneane ana aku paha e kaui ka hora 7 o ke ahiahi, ua lohe ia aku ka haluku ana mai a na makaainana, iloko o ka hale pule, no ka ike ia ana aku o ka Moi wahine ei ae oia; a ua hikiwawe ka maluhia o ke anaiua.
Mahope oia, komo ana ka Moi wahine, i ukali ia e Mrs. Nele Evelete a me J kamakele, a ilpuili aloha ia aku hoi e Mrs. K Ned, e hookipa ana ma kahi i hoomakaokau ia noua maluna o ka awai; aka, aole oia i noho ma kahi i hoomakaukau ia nona ua noho iho la no ia malelo me na makaainana, a i kuka i pu ia kona komo ana mai ka mele ana mai a ka papa Himeni o Waikapu i ka Himeni ke Lii mana mau Mahope o ke pau ana o ka Himeni, ua ku mai la o S. W. Makaiwi e pule, a pau ka pule ana ku mai o J. Kamakele a hookaka mai i kekahi manao i mua o ke anana e pili anano na hana a ka Moiwahine; pauia ua ku mai ka Moiwahine e haiolelo.
KA HAIOLELO ANA.
Ua ku maoli no i ka anoi, a me ka iini i ka lohe pono ana aku i ka leo moaka a ko kakou Moi wahine, ma kana haiolelo ana; e kauoha ana i ko Waikapu, e ha@ oukou me ka hooikaika; a e kokua pu, i kino hookahi, i koko hookahi i manao hookahi a hana aku i ka mea e pono ai keia Lahui.
Oiai, ua like keia Lahui wahi ana, me ka moku e piho ana iloko o ka moana kai lipolipo. Ai mea e pono ai, a e pakele ai na ohua maluna o ka moku, he pono ke kokua aku i wahi waapa; a maluna olaila, e aloalo aku ai ina ohua, a hoopae ola aku ma ka aina maloo; oia hoi e malama pono na makuahine, i ka lakou mau keiki, e like me ka olelo a ko kakou Moi ma kana huakai mua; O ka makia paa o kona aupuni, oia ka hooulu Lahui, a ua hele mai nei au e hooko ia hana a pela aku.
A mahope o ka pau ana o ka haiolelo, ua heluhelu ia ke kumukanawai a ka Moi i kakau ai maloko o kekahi Buke i mua o ke anaina, a na ka Moiwahine i ninau i ko ka hale, i ka apono a me ka ahewa ana i na pauku a pau o ke kumukanawai, a ua hooholo like ke anaina a pau ma ke kau lima ana.
KA LULU DALA ANA.
Ua lulu kela a me keia mea i na kenikeni, i mau mea e pono ai, a e hiki ai ke kokua aku i na hone, na mai o ka poe i komo ma keia hana maikai.
Ka nui o na dala i lulu ia he $39.75 a oi; a ke lulu nei no ka poe i ike i keia hana maikai, a mahope iho o keia ua koho ia na Komite.
Mrs. K. Ned, Peresidena; Mrs. N. Avelete, Puuku; Mrs. E. Luanine, kakanolelo; Na komite imi hana. Mrs. M. Kekeleiaiku; Mrs K. Makaiwi; Mrs. Sobe kapu; Mrs. K Noholoa; Mrs. Kahana; Mrs. A. Kahalewai Mahope o ka pau ana o keia au mele hou mai ka Papa Himeni; pauia pule Ao na hana hope, oia ka lulu lima pu ana o ka Moi wahine, me na makaainana o ua makani kalana nei he kololio, a hookuu ia na hana me ka maluhia. M. P. WAIWAIOLE
Waikapu, Okatoba. 12, 1877.
Na Nu Hou Kuloko
I ka Poalua iho nei, na holo ako ka manawa Farani Limier no Tahiti.
Ua mahalo makou i ka hookohuia ana mai o Antonio Ross i Kakauolelo Alua no ka Aha Kiekie.
He ohaha maikai ke ola o ke Kiaaina o na Hono a Piilani i hiki mai nei, ma kana hoakai ukali i ka Moiwahine.
HE AUI MAKAPENI. - O ka hua pi-a-pa hea, ma ka olelo Beritania, kai hoike mai i ka noa o kekahi holoholona ma ka olelo Hawaii, a heaha ua holoholona la?
Mai hoohala ku makou mau tausani poe heluhelu i ka alawa ana ae e nana i na olelo hoolaha e puka aku nei, ke kokua o ko oukou mau pono pilipaa.
I ke ahiahi Puaha iho nei, na ku mai ma ke awe o Honolulu nei, ka moku kuna Hawaii "Haleakala" o Mesrss Alleu a me Robinson.
Ma ka Poaha iho nei, ua haawi ae o Sambo o Niupaiapai i ahaaina palela no ke hoomanao ana i ka la hauau o ka laua kaikamahine, oia o Kamaka Sambo, a i ka eono o kona mau makahiki.
Ua hoaikane hou mai nei na eheu o ka pouli i ko kakou mau ipuka hale, uo ke kuu ana aku o ke aliiwahine o ka po e hoomaha iki, aka, aumoe aku ala mai ia me kona nani.
Ma ka po Poaha nei, ua haawi ae ka puali Pahi Ohe o ke aupuni he anaina hooluana ma kahi o Kapena Makee, no ka hoohala ana i kekahi mau hora anoano eehia o ke aumoe.
Maluna mai nei o ka mokuahi "Kulanakaohele o Kikane" i kau mai ai kekahi mau haole kapili moku, e pakui iho uo ua lima kapili moku o ka mokuahi o kapena Hopena e kapiliia nei.
KA MOKU KAUA "PENSACOLA." - Ua lohe mai makou, e haalele ana keia moku kaua Amerika, ka moku hoi o Adimarala Murray, ia Kapalakiko, no ka holo mai i Hawaii nei, ma ka la mua o Novemaba.
Halawai mau ko kakou mokuahi holo pili aina me na ulia poino, aole aua huakai i hoi nele mai me ka lohe ole o kekaui poino; ma kana huakai hope loa aku nei, lilo aku kekahi o kona mau waapa i ke kai.
Mai poina ka poe ku i ka auhau o ka apana o Waimanalo i ka hele ae e hookaa i ko lakou mau auhau ma ka Hale noho o Kane, i ka Poakahi aenei, Okatoba 29, no ka mea, e noho ana ka Luna Ohi malaila.
- O ko Kailua hoi, e hele ae i ka Haleku'a Aupuni, ma ka Poalua, Okatoba 30, olai e noho ana ka Luna Ohi ma ia la. Ina e hala keia mau manawa maikai, alaila, e loihi ana oukou i ka nele i Kaneohe.
Ohuohu mau na kolamu o ke Kilohana e hoea aku nei i na mea hou o na aina e, a me ko ka aina nei; o ka makou i e nowelo noii nei i ka imi me ka pauaho ole no ko oukou pomaikai, i eo mua ia kakou ka lanakila no keia makahiki ae.
Ke uokenoke mau mai nei kahi mokuahi o Balaka Ma i ka holoholo i ke awa o Puuloa a me Ewa; a ma ko makou kiei ana aku i kekahi auina la; au piha pono oia i ka ukana he ipu haole, a he hoike anu mai ia, ua kokua ia ka pilikia o na makamaka oia mau wahi.
Ke holo mai nei ka hana a na Kamana kapili moku i ka nana ana i ka moku o Hopena, a ke pii ae nei kona makaukau no ka hoau ana i keia mau kai, a me he la, ma na malama mua o keia makahiki ae e makaukau loa ai; a au mahui lohe makou i ka inoa, o Kamehameha III.
Ua ike iho makou i ke pai hou ia ana iho nei o na hoailona kau laau o na moku, a e loaa ana i ka poe e makemake ana ma ka hale kuai buke o H. M Wini; o ka waiwai ia o na hoailona moku e kau ia mai nei ma Kaimuki a me ke Kaona Alii nei.
I kela ahiahi Sabati aku nei i hala au malama hou ia ke anaina haipele maloko o ka Hale Keaka Lio ma Ainahou, malalo o ke alakai ana a ka Ahahui Karistiano o na kanaka ui o na haole. Ua nui ka poe i hele ae e hoopiha i ka hale, a e lohe hoi i na hana ma ia po.
PUHI OHE MAHINA KONANE. - I ke ahiahi Poaono aku nei o ka hebedoma i halaua haawi io ae na keiki puhi ohe o ka Moi i aha mele po mahina hoolailai ma ka Emma Kuea, me ka lakou mau mea kani, i mua o ke anaina i piha i au makaikai o na kama like ole. O kekahi ia o na po mahina kunane a makou i like ai.
Ua lohe wale mai nei makou, ua lilo aenei ia Mr. Jas. Campbell (Kimo), na pa aina a me na hale o Mr. C. E. Williams e waiho nei ma ka apana o Honolulu nei, no ke kumukuai, he $50,000. Ua pau pu iloko o keia kuai ana, ka Hale pohaku nui o Kahikina Nui a me ka aina, e ku nei ma alanui Papu. Ua makepono no na aoao elua ma keia kuai ana.
Ma kekahi o ua nupepa o na aina e, i ike iho ai makou, au kakele mua ia kekahi moku kuua Hawaii. ma kana huakai mua loa ma ia mau kapakai, a ua ike ia kona holo, nona ka inoa o Haleakala; a no kekahi o ko kakou mau kamaaina haole maanei, oia o Sam. Allen ma, a eia ae paha oia ke eku mai nei i na ule o ka moana no na kapakai o Hawaii nei.
NO KA PAPA OLA HAWAII - Ua hoomaopopo mai ia makou, mamuli o ka waiho ana mai o A, Kalauli a me J. Kakioa i ko laua mau hookohu ma ke ano he mau lala no ka Papa ola Hawaii, ua oluolu i ke alii ka moi ka hookohu ana, ea Hoo. J. Moaoauli a me E. P. Aikue o H@kipuu Koolau ma ia mau makaloa. Nalaila, o ka Papa piha keia wa, o Hou. C H. Judd, Hon. J. Moanauli a me E. P. Aikue.
Ua lohe mai makou, he hebedoma senei a oi ka loihi o ka manawa a na kaula moku i keakea ai i kekahi hepa o ke awa o Honolulu nei, a iloko o ia manawa, ua nui na hoohalahala ana i waihoia aku i ka Lana Awa, aka, aone nae i hoopololeiia. I kekahi ahiahi aku nei i hala, i ka wa a ke Alii ka moi e hoehoe waapa ana, kuia ae la ka hoeuli o hope i kekahi kaula a wehe maohia i hiki ai. Pakele no hoi kahi waapa mokuahi mai poino i keia mau kaula moe malalo o ke awa. Pehea keia hana.
Ua loaa mai i ko makou keena nei kekahi palapala e loiloi ana i ka helu a kekahi Inaahelu, aka i ko makou noonoo ana i ko makou kuleana io ma keia mea, ua ike makou, he makehewa wale na hoohalahala o keia ano. He kanawai ko kakou no na auhau i kaula me ke kupono ole, a ilaila wale no kakou e kanaaaho aku ai, no ko kakou pakele ae mawaho o na auhau pakui wale iho me ka oiaio ole. No ka mea, aole ma ka hoolaha ana ma ke akea e pau ai na auahu pakui wale iho, aka aia no i ka Papa Hoopii auahau ka hookuu ke ike he pololei, a ke hoopaa hoi, ke ike he oiaio. Nolalia, e imi kakou ma ke ala a ke kanawai i kuhikuhi ai.
Ma ka Poaono o ka pule i hala, au loaa ae la kekahi mau tini opiuma i hunaia iloko o ka paila papa i kekahi poe kanaka, oiai lakou e paila pono ana i na papa ma ka pa papa o Alani me, i ka wa i ike ia ai, ua lawe ia aku imua o na Luna o ka Hale Dute, a ua makana ia mai ka mea i loaa'i me ko lakou oluolu i ku i ke aloha. Ua manao wale ia, na kekahi poe haole i huua, me ka manao e lawe malu e kuai i waena o ko kakou poe e hoomaa nei ma ia Kumuhinu, eia nae, kaulai ia ae le na iwi o Hua i ka la, a moa kolekole ka imu uala a kamalii.
Iloko o keia mau po pouli o ka hooilo e naue nei, ua hoonanea piha ia ko ke Kaona alii mau opuu rose, a me na hapanea i ku i ka hoohie, e na leo o na mea kani nahenahe a hoiuainau mea ipo o ka nahele. I ka hoolono aku, he mau mea kekahi e ku ai i ka i-i a ke aloha, no Ka Lani alii opio, Kawaihau o na Moku e moe mai nei i ka moe kau a hooilo, ana hoi i hooulu ae ai me ka hiehie nui, a mamuli o kana kukulu ana ia mau hana aloha, ua kokolo malie mai la ke aa oia hana, a nona ko makou welina.
Aohe oiaio.
E ka Nupepa Kuokoa; Aloha oe: -
Ke hoike aku nei kekahi o na makai o ka Arana o Honuaula impa o kou kiekie, he kuleana anei ko na makai e komo wale iloko o na hale o na kanaka paahana i hoopuniia i ka pa, a hopu aku la i ka poe pepa pili waiwai i ke la Sabati au e kaeko nei imua o ka lehulehu? He kuleana anei ko na makai a me ko ka Lunakanawai e hopu aku i ka poe pepa pili waiwai a hookolokolo a hoopai a hookuu paha? I na ua ike oe i ke Kanawai, alaila, e hoike ae imua o ka lehulehu. I na he kanaka makee oe i ka pono a kue i ka hewa, alaila, e hele ae oe imua o ka Lunakanawai e hoohiki ai no keia mau hewa au e ike @ iloko o ka Apana o Honuaula. I na e hoole mai aoa ka Lunakanawai Apana o Honuaula i kau hoopii a hoohiki malalo o ke Kanawai, alaila, e maopopo anei ia oe he Lunakanawai malalo o ka Hui mahiko.
No ka maopopo ole o kekahi ninau au, oia ka mea i hoike ole ia mai ai e na keiki o ka Hale Pai Nupepa. Penei: Nolaila, ke ninau aku nei au ia wa@ la? auhea la ka mana o ke Kanawai i hooholoia i na Kau Ahaolelo i hala? Auhea ka hoi, i ka makahiki palahemo hea? Ke olelo nei oe aole e hiki i ua Lunakanawai la ke hana i kona mana ma ke Kanawai, no kona ano kuokoa ole, aia oia malalo o ka Hui mahiko kihi i pee ai, nolaila, ke hoike aku nei au, me ka wiwo ole imua ou, me ko'u ike pono, au ola na makaainana o Honuaula nei i keia lunakanawai. Penei e maopopo ai, ua pepehi kekahi luna hana i ka pake o ka hui, a ua eha ka pake, na hoopii oia imua o ka Lunakanawai, a ma kana nana aoa, ua ku ka hewa imua o kana aha, a na hoahewa ia oia e like me kona hewa i hoikeia imua o kana aha. Owau ihe no.
H. W. KAILIANU.
LANAKILA NA MONETENEGERO MALUNA O NA TUREKE.
Ma Gorausku, ua lawe pio mai na koa Monetenegero i na ppahao pio a lawe ae la i ka papu o Erkvica, a paa iho la i ka aina ahiki i Fotrch. Ua puhi pau loa ae lakou ia Cilek i ke ahi a me na kauhale e ku kokoke aku ana, mahope iho o ko lakou lawe ana mai i na koa mai, ku a eha a me ka p e hiki ole ke kaua aku. He 3,000 na koa Tureke i lawe pio ia mai, 3 pukaniahi ame 500 pu'raifela.