Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVII, Number 24, 15 June 1878 — Page 2

This text was transcribed by:	Andrew K. Akao
This work is dedicated to:	Analu Akao - Halau Hula`O Kupukalau`ie`ie

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ma ka @ @ mana i loaa ia`a ma ka @ 204 o ke Kanawai Kivila a me ka hoi pono ana a ka @ nolaila, ke koho a ke @ aku nei @ ia Paniwai i hope Makai Nui @ Koloa, mokupuni o Kauai.

S. W. Wilcox. Makai Nui o Kauai.

Lihue, Kauai. @ 12, 187@ 953

OLELO HOOHOLO.

Hooholoia; E kauohaia ka Loio Kuhina e hoolaha aka ma ke akea ma ka nupepa olelo haole a olelo Hawaii @ i ka hookaka ana me keia @ @.

1. He mana anei ka na Lonokanawai Apana, e haawi i ka keia me na hihia @ hana?

2. He mana anei ko @ @ e @ i ka lawe ia ana o ka lakou mau @ I hoopai pahao ia, e hoohana ma na wahi e ae e na Hope Makai Nui o na apana I manao ai? JNO U. KAPAHU

Hale Ahaolelo, Iune 4, 1878.

Keena a ka @ Kuhina, Iune, 6, 1879.

Ia ka Mea Hanahano G. Rhodes,

Peresidena o ka Hale Ahaolelo.

Sir: Ua loaa mai ia`a ka hanohano e pane aku ma ka “ae” i ka ninau ana o ka Olelo Hooholo o ka Ahaolelo e hoihoi pu ia aku nei me keia; a e pane aku maka “haole” i ka loa o ka ninau.

Ma ka Pauku 1006 o ke Kanawai Kivila, ua hoakakaia kea no o ka keia ma na @ i hoopii hou ia.

Ke noho nei ka@ ka uwa hoolohe

ALFRED S. HARTWELL,

@62 @ Loio Kuhina.

HOIKE KULA AUPUNI.

E hoike ana na Kula Aupuni o ka apana o Honolulu, Mokupuni o Oahu, iloko o keia malama o Iune e hele nei, e like me keia hoomaopopo ana malalo iho:

Poakahi, la 21 o Iune, ma ka Luakini o Kamoiliili, na Kula o Wailupe, Palolo, Kamoiliili, Waikiki-kai a me Manoa.

Poalia, la 25 o Iune, ma ka Luakini o Kawaiahao, na Kula o Moanalua 1, Moanalua 2, Kalihi-uka a me Kalihi-kai.

Poakolu, la 2@ o Iune, ma Kawaiahao no, na Kula o Kawaiahao, Kamakela, Maemae, Kapalama a me Makiki.

Poaha, la 27 o Iune, ma Kawaiahao no, na Kula o Koma k, Koma w, Kaumakapili a me Pauoa.

E hoomaka an aka hoike i ka hora 9 o kakahiaka o keia a me keia ia i haiia maluna; a ke kono ia aku nei ka lehulehu e hele ae.

E hoomaha ana keia mau Kula mai ka pau ana o ka hoike, a hiki i ka Poaha la 1 o Augate, 1878, a ma ia ia e hoomaka hou ai ke kula ana. W. JAS. KAMIKA,

Luna Kula o Honolulu.

Aliiolani Hale, Iune 6, 1878. 862 3t

Ua oluolu i ka Mea Hanohano kaIlamuku McMahoo, Peresidena o ka Repubalika o Farani, ko Makou Makamaka Nui a maikai, ka hoohanohano ana mai ia Makou, ma ka hoonoho ana mai ia Monsieur Eugene Dalos me ko Makou Aloali, ma kea no he Kanikela a Komisina no ka Repubalika o Farani, a ke kono aku nei Makou i ko Makou mau makaainana a pau a me na Poo Oihana o ko Makou Apuni, e haawi aku i na mahalo kiekie i kona kino, kona waiwai a me kona mau ohua, a e haawi pu aku hoi i ka mahalo piha a me ka pauieie ma kana mau hana pili aupuni a pau, ma kea no he Kuhina Noho.

Hanaia ma Halealii Iolani, Kulanakauhale o Honolulu, i keia la 29 o Aperila1878.

KALAKAUA R.

657 HENRY A. PIERCE. Kuhina o ko na Aina e.

Oiai au e kaawale ana mai ka mokupuni aku o Hawaii, na J. W. Keaomakani Esq. e laweiawe ma kea no he Hope Kiaaina no Hawaii. SAM`L. KIPI, Kiaaina o Hawaii.

Hilo, Apr. 1878 857

Ua oluolu i ka mea Hanohano ka Peresidena o Peru, ko Makou makamaka Nui a maikai, ka hoonoho ana mai ia ka Mea Hanahano Jua Frederico Elmore ma ko Makou Aloalii, ma kea no he Kuhina noho no ka Repubalika o Peru ma Honolulu, ke makemake nei Makou i ko Makou mau makaainana a me na oihana o ko Makou Aupuni e haawi aku i na manao akea oluolu i kona kino, kona waiwai a me kona mau hope, a e haawi hoi i ka pauieie nui ma kana mau hana pili aupuni, ma kea no Kuhina Noho.

Hanaia ma Halealii Iolani, Kulanakauhale o Honolulu, 1 keia la 12 o Aperila, 1878. KALAKAUA R. HENRY A. PIERCE, Juhina o ko na Aina e. 17

Ma ka Poaono, la 29 o Dekemaba 1877, 1 ka hora 12 auina la, e kuaiia aku ana ma ke kudala, ma kea la komo o ka aoao mauka o Aliiolani Hale, Eono (6) Loi, e waiho ia ma Auaukai, Waikiki; a penei ka nui o na eka`o keia a me keia loi: 238-1000 eka, 203-1000 eka, 100-1000eka, 134-1000 eka, 66-1000 eka, 79-1000 eka.

O ke kii a me ka Palapaia Anaaina o na aina i oleloia maluna, e like ia no ma ke Keena Kaiaiaina. Keena Kalaiaina. Novemaba 8, 1877. 832 3t

Ua hoopaheeia ke kuai o na Loi Kaio I hoikeia maluna ae a hiki I ka Manawa e hoolaha hou ia aku ai. J MOTT SMITH, Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Dec 11, 1877 837

MAKE MAINOINO MA KAHUKU.

Me Ka walohia paumako, welina manaonao, menemene, lihaliha, ke hoike aku nei au imua o ka lehulehu, i ka moolelo kaumaha a manaonao no ka make ana o Makaluhi Pikai (w), me ka laua keikikane, non aka makahiki 1, me 11 malama, a me ke keiki i iloko o ka opu o ka makuahine, o ka malama puni keia, hanau mai. Eia ka e poino e ana i kea hi a ka aila mahu. Auwe!! Aloha ino.

Ma ka la e 4 o June nei keia poino ana. Eia ke kumu i poino ai leia mau kino ola, i ke kakahiaka o ua la nei, hele akula ua o Makluhi Pikai nei i ka lawaia i kahakai, a loaa he mau ia liilii, he Oili. Hoi maila a ka hale, ho-a I kea hi lanahu, kii aku la i ke kini aila mahu, a hou akula i ka welau i ka me aila, a ho-a akula, i ke ahi, o ka a noia, ka pae aela i ke kini aila mahu mahope, me olelo aku i ke keiki, ne-ene-e aku oe e ke keiki ma kahi e, a huli aku la no i kapuahi, me ka nana ole ae i hope. Eia ka ke hoohuli mai nei ua keiki nei i ke kini aila mahu i kapuahi, e pahu ae ana me he pu la, au aku au mai ka aila, a lele mail aka aila i na maka, i ke poo, a me ke kino a puni a pela no hoi i ke keiki a puni ke kino. Ia wa i hao mai ke alelo manamana ana ole a kea hi ia laua nei, pau loa ke kappa, a me ka ili i kea hi, aohe mea kokua ia laua nei ia wa, holo ka makuahine iloko o ka hale, me kea hi e lapalapa ana i ke kino a puni, kapalili hoi ke keiki i waho i ka wela a kea hi, hiki maila kahi poe, a ko kua ia laua nei. Ua pau loa ke kappa a me ka ili i kea hi, o ka ili nei o kakou, ua puku ia mai a pupuku, manaonao ke nana aku, ua like ka ili me ka lole alapia eleele loa. O ke kane a ua wahine nei, ua hala no ia la i ka hoa Bibi, a ka haolei Honolulu, ua kii ia no ia la, a i ka hiki ana mai, ua make ka wahine me na keiki. A ke naauauwa nei ke kane, me ka manao ole ae i kona ola, me he hewahewa la, aole ai i ka ai, pakele ke ola, ua pouli loko o ka manao. Nawai e ole naauauwa hoi, a ku pouli loko; ua lilo ka wahine, a me ke keiki, ka hoa pili o ka po me kea o. Ke paiauma nei na kini, me ka ehaeha o ka puuwai, a o wau pu kekahi i loko o keia aloha manaonoo, menemene. Nona keia wahi kanaenae.

Luuluu ka lani hakoi kea o,

Owe ka lewa i ka wai puilani,

Ke honuo hoohiala ai nei,

Ka waimaka a ke aloha pau ole,

Ka minamina na ole i na kau a kau,

O Pikai ko`u hoa pili he kane.

K. H. KALEOHANO KUAKAHA.

Laie-wai June 10, 1878.

KA NUPEPA

Kuokoa me ka Au Okoa

I HUIIA.

No ka Makahiki, $2. Eono Mahina, $1.

Dala Kuike ka Rula.

IUNE 15, 1878.

I KO MAKOU POE LUNA, A ME NA

Makamaka Heluhelu Aloha Oukou;--

Ke aneane aku nei kakou e hiki i ka hopena o ka hapa mua o keia makahiki, a ke kau leo mua aku nei makou ia oukou me kahi kanaenae a k aloha me ka mahalo piha i ko oukou aho nui ma ka lawelawe ana no ko KAKOU NUPEPA no keia hapa o ka makahiki e pau ae nei. Ke uwalo aku nei ka leo o ka oukou kauwa, ka NUPEPA KUOKOA, me ka hopo ole a me ka hilinai kanalau ole maluna o ke ahonui o oukou i ike mua ia no na hooikaika ana no ka hapa i koe o keia makahiki. E ala mai iluna me kea no mau o na keikikane eleu, a e ohi koke i na dala no ka hapa hope, a e hooili hakalia ole mai i ko makou keena. A e paipai no hoi no ka poe lawe hou. Ma Oahu nei o ka helu akahi o ko makou poe luna, oia o Nakikiao o Ewa; ua like kona hele ana me kea o malamalama malun o na eheu o ka makani. He mikiala, he pololei no hoi ma ka makou ike iloko o nu mahina i hala. A ua ahonui no ko makou poe luna apana o ke one o Kakuihewa.

Ma ka mokupuni o lalo, o ka makua o Holoa, H. Kalele o Nawiliwili a me ka Rev. R. Puuki o Hanalei, a me Holi o Waimea na luna oi o ka mikiala a ku maoli i ka hanohano o ka mahalo piha ka lakou mau hana. Aole no hoi makou i ike i hewa o na luna e ae oia aina, he mahalo no, o ka oi ka makou e hoike nei. Ma na Hono o Piilani, no ka Rev. A. Pali me kona mau kokua, J. Haole o ka malu Hekuawa a me ke keiki lalawai o Haiku ko makou mahalo no ka ikaika a me ka maemae o na hana o ka hapa makahiki i hala. He wahi mea iki ko makou no kahi poe luna o ua aina nei o Kama, no ka lohi a me ka pohihihi o ka hana, a ua hoohalahala iki no hoi kekahi poe heluhelu. Aka, ua maikai no ka hapa nui.

No Hawaii hoi, aole paha hiki ia makou ke wae. Mai na kualono uliuli a me na kahawai owe o ka aina makani apaapaa a hiki aku i na pali kiei moana o Keehi hookah manao, he hoomaikai ana no na kokua ana i hala, a e makala mai oukou no keia mua aku. Ke paipai aku nei makou no na koena i koe o na mahina eono i hala, a no ka hapa hope o ka makahiki, e hookaa koke. A e hoomakaukau mua no hoi no ka halawai pu ana me ko makou Elele ke hoea aku.

Imua hoi o ko makou mau tausani poe heluhelu, ke pahola aku nei makou i na hoomaikai ana, a n aka NUPEPA KUOKOA e hoike nona iho imua o oukou ma keia hope, me ke kikoo mau ana i na mea o mua. He mau haneri palapala kai loa mai ia makou iloko o keia mau mahina, e pili ana no makou iho, no ka makou hana, a no ka nupepa a kakou; a ma keia hope iho e wae ana makou i na manao kupono a hoolaha aku imua o na makamaka heluhelu.

KA AHAOLELO.

Ma ka Poaono iho nei, ua heluhelu mai ke Kuhina Kalaiaina he olelo hooholo, e hoo kaawale ana i $3,000, i mea hoomakaukau no ka holo hou ana o ka maku “Storm Bird” i na pae aina o ka Hema, no ka hoopae ana mai i ko laila poe kanaka no ka hooulu lahui, e like me ka poe i hoopae mua ia iho nei. Ua olelo ke Kuhina, he oi aku ka pono o ka hoonua koke ia o ka maku mamua o ke ku wale ana ma ke awa nei me ka lilo mau me ka hana ole. Aka, ua hoopanee ia ka noonoo ana i keia, a hoopuka ia ka hoike a ke Komite Wae e pili ana no ia hana. Ua kue loa no hoi kekahi poe i ka olelo hooholo.

Ma ka Poakahi iho nei, ua hoopuka mai ke Komite Wae i ka lakou hoike no ka huakai a Kapena Mist, he nui na dala ana i hoolilo ai, aka, ua ike ia ka hua o kana hana, no ka mea, ua loaa kekahi poe kanaka hou no nei, a o ka moku, he waiwai maopopo ia no ke aupuni. Aka, aole i hoike ke Komite i ko lakou manao, he hoike wale no no na mea i hana ia. Ma ia la no, ua hoike mai he Komite o na mea ekolu no ka nana ana i na buke helu o ke keena o ka Loio Kuhina a me ko ke Kalaiaina. Ma ka lakou hoike, aole i hewa na Kuhina. Wahi a lakou, ua pololei ka hana a ka Loio Kuhina, a ma ke Keena Kalaiaina, he wahi hemahema iki wale no, aka, aole i ku I ka hewa. A o na huaolelo “aihue dala” i hoopaka pinepine ia, ua hewa loa ia olelo, ma ka noonoo a ka poe maikai. Ua heluhelu mai ka Hon. Palohau, he Bila Kanawai, e papa ana i ka haawi ana o kekahi oihana aupuni i na Lunamakaainana. Ma keia, ua hoike mai ka Mea Hanohano i kona ano kuokoa. Aka, ua olelo ia aia iloko o ka Ahaolelo na kanaka ka naauao o keia aupuni, a ina pela, pehea la e pono ai na oihana ke haawi ia i ka poe naaupo?

Ma ka Poalua, aohe hana, ua holo ka Hale i Waikiki. Ma ka Poakolu, ua waiho ia mai he bila kanawai, e kauoha ana i na mea a pau e lawelawe ana i na oihana mahiai, kalepa a pela aku, e malama ia ko lakou mau buke helu ma ka olelo Hawaii a me ka olelo Beritania a ina e kue kekahi i keia, e hoopaiia oia i na dala e like me ka hapaumi o kona loaa makahiki. Ina e holo keia, a e kakau inoaia e ka Moi, alaila, e pilikia ana na hui kalepa Olelo E a me na Pake. Ma ke awakea o ia la, ua noho Komite ka Hale no ka noonoo ana i ka hoike a ke Komite Waiwai. He nui ka poe i kamailio, a me he mea la ua manao ino kekahi poe i na Kuhina. Ua pono no ke Komite ma ka hoike maopopo ana i na hemahema o na Keena Oihana, a me ko lakou nieniele pono i na Kakauolelo, me ka hoike pono i na loaa a me na lilo; aka, o ka hoike malu i na manao ino i na Kuhina, aohe pono o ia.

Ua olelo o Kapena Loke, ma kona manao aohe hiki ke hoahewa ia na Kuhina ma keia hoike; alaila ku mai o Mr. Kaai a olelo mai la, ua apono oia i na olelo a Kapena Loke e hoapono ana i na Kuhina, aka, e hoahewa ana i kekahi mau ano o ka lakou hana. Ua lawe ka hale i keia hoike, a ua hoapono ia, he 24 ae, e he 17 ma ka hole.

Ma ka Poakahi ua hoopaapaa nui ka hale no ka hoike a ke komite o na Aha hookolokolo, ma ko lakou hoike ana e hoopanee loa i ka palapala hoopii a Kalama Kaopua. Ma kela palapala hoopii ua noi o Kaopua e hoihoi ia kona mau aina. Ua hoike ke Komite he mea hiki ole ke hana ia keia; no ka mea, ua hoopuka ka Aha Kiekie i ka olelo hooholo no keia mea. Aka, ma ka manao o ka Hale, he mea hiki no ke hooko ia ka manao o ka hoopii, nolaila, ua waiho ia keia hoopii i kekahi komite wae. A pau ia, ua hapai ka hale i ka noonoo ana I ka olelo hooholo no ka hookuawale ana i na dala he 3,000. No ka holo hou o ka moku imi a hoopae lahui no kakou nei. Nui lo aka hoopaapaa no keia mea. Ua manao kekahi poe he pono ka olelo hooholo, he mea ia e pono ai ka aina, a he mea kokua i ka hooulu lahui, no ka mea, ua like ia poe kanaka me ko nei. Aka, ua olelo kekahi mea hanohano, ina e kokua kekahi i keia olelo hooholo aole oia he Hawaii oiaio. Nawai la e hooholo kea no o kelu olelo, “Hawaii oiaio?” He nui ka poe maikai a naauao e ma@ nei he pono keia hoopae ana mai i na lahui o ka hema, a ina e koho lakou ma ka aoao ae i ka olelo hooholo, owai la ka mea hiki ke hole aole lakou he Hawaii oiaio? He nui wale ka hoopuka ia o kela olelo, Hawaii oiaio, i keia kao. Ma ka ninau ana no ka olelo hooholo, ua hooholo ia, he 20 ma ka ae, a he 16 ka hole.

Ka La 11 o Iune ma Honolulu.

Ua malama ia ka la Kulaia o ka Nai Aupuni Kamehameha I, ma ka Poalua nei Iune 11 me ka maikai a kilakila.

NA HIONA O KA LA

I na eheu o ka po i auhee aku ai a oili mai la ka pawa o kea o o ka la. Kulaia, ua hohola mua ia mai la ka aahu kappa hulali o ka lewa maluna o na piko o na mauna a me na kuahiwi, a puka ae la na kukuna nani o ka ia a pahola mai la maluna o ka ili honua me ka olino, oiai hoi na paia o ka lewa luna ua kalae pono, a ua ahu wale na kualono.

Ia wa kakahiaka poniponi wale, ua ike mua ia aku ia na kaoo kanaka he nui wale, e kamoe ana ma kea la e hiki aku ai i ke Kahua Kapiolani Paka; aka, mamua ae o ka pulelo loa ana ae o ka la a noho pono iho iluna o na welau pali, ua hoike mai la ke kulanakauhale alii i kona mau kakiko o na waihooluu like ole e kowelo pulelo kiani ana maluna o na huini o na pahu hae, e ahai ana i ka lono hauoli no ka la Kulaia a puni ka aina; a pela i hoike pu mai ai na wini oioi o na kia o na moku i ko lakou komo pu ana mai e hauoli no ka la Kulaia, ma ke kau ana i ko lakou mau kahakahana waihooluu nani a na eheu makani e ahai malie ana.

I ka hehi ana mai a na kapuai o ka la maluna o na kula a kiei loa iho la iloko o na awawa a me na alu, ua ike ia ka paa pono o ke alahele e hiki aku ai i ke Kahua me na makaikai o na ano a pau; e koele wawae ana kekahi maluna o na wahi lio kahiko, ma na kaa kekahi poe a me na lio; a ke nana aku, he panio lua ia la i ke kula, kohu papahi lei i paukuku ia ka hele a hoonuanua i ke ala, e kapio ana no ka home ehukai o Kaneloa, oiai hoi ka leo hokiokio o na waapa mokuahi me na leo palalu o ka pu puhi e uwalo mai ana iluna o na opuu ale; me ka lakou mau ukana I hele a ohuohu ka oneki a hoolele mai la I kula. A I ka puhee ana mai I ka aeone a hui mai la me ke anaina nui e hoopuni ana I ke Kahua hoomanao mokomoko o ka Nai Aupuni Kaulana, ka mea hoi non aka la Kulaia a ka lehulehu e hauoli ana, a hookah ke kaana ana i na lealea.

NA HANA O KA LA.

I ka hiki ana ae o ku lima kuhi o ka wati i ka hora 10 a oi ae, ua poha mai la ka leo o ka ohe no ka liuliu makaukau no na lealea o ka la, a oia kela papa kuhikuhi malalo iho:

1 Heihei Kaalio holo kiau, eo ia Champagne no ekolu puni. Manawa holo mua, holo mua, 2:59, elua 2:53 3-4; ekolu 2:55, Makana 200 dala.

2 Heihei holo maoli no na lio a pau, no elua puni kaulike. Manawa holo he 4 minute me 23 seona, holo hou no ke kolu o ka puni, eo ia Jimmie. Manawa holo 4 minute me 37 sekona, makana 200 dala.

3 Heihei Kukini Wawae, no na mea a pau eo ia Wm. Allen, he 200 iwilei ka pau holo. Manawa holo he 13 sekona, makana 15 dala.

4 Heihei Kaalio holo kiau no na lio a pau, eo ia Ashby no elua pni: Manawa holo mua 3 minute me 37 sekona; aina 3 minute me 38 sekona. Makana 100 dala.

5 Heihei holo maoli no na lio a pau, eo ia Stanford Colt no Keoni Kamaki. Manawa holo 1 minute me 57 sekona; makana 200 dala.

6 Heihei holo maoli no na lio liilii a pau malalo o 3 makahiki, eo ia Katie Lee. Manawa holo 2 minute me 2 sekona, makana 100 dala.

7 Heihei Kukini lele pa no na me a pau, eo ia Wm. Allen, makana 15 dala.

8 Heihei lio holo maoli no na lio a pau, eo ia Katie Lee. Manawa holo 2 minute me 6 sekona, makana 100 dala.

9 Heihei Miula a eo ia Paliaitea, makana 40 dala.

10 Heihei no na lio liilii a pau, malalo o 13 1-2 kikoo ke kiekie, eo ia Fanny Lee. Manawa holo 2 minute me 11 sekona, makana 15 dala.

11 Heihei lio holo maoli, aohe pilo lio, a eo ia Katie Lee, makana 20 dala.

12 Heihei lio lele pa. 4 pa e lele ai, a eo ia Jimmie, makana 80 dala.

Ma keia heihei ua hoopaapaa ka aoao i make ai, a hole i ke eo ana i ka lio maluna ae, oiai oia ka puka mua i ka pahu eo, a ua lele ia na pa a pau; aka, hooholo na lunakanawai i ka pono i ka lio hope, no kekahi kumu i ike ia.

O ka heihei maluna ae, oia ka panina o na lealea o ka la ma ke Kahua o Kapiolani Paka, a huli hoi kela a me keia i kona home iho me ka maluhia, me ka loohia ole o kekahi i na ulia ponio. Ma ka makaikai ana I ka huina lehulehu I akoakoa ae, ma kahi paha o ka 4000, na lio 2000 a o na kaa he 50 a oi aku.

O ko ke kulanakauhale poe hoi, ua hoolawa ae lakou i ke koena o ka la me na hooholo lio a holo kaa ana, a hiki wale i ka nalo ana aku o ka la i ka ilikai.

OLELO HOOLAHA.

MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni apana ekolu o ko Hawaii Paeaina, maka waiwai o I pake no Hilo, Hawaii i make, Ua heluhelu a ua waiho ia mai ka palapala noi o Lilihaoa I a me Maria I, e noi ana e hoo aioia ka palapala kauoha hope o I pake no Hilo Hawaii H P A i make, a e hoonohia o G. W. Akao Hapai i luna hooponopono malalo oia palapala kauoha hope. Nolaila, ua kuuohaiia ka poe a pau I pili, o ka i`oaono oia ka ia 6 o Iulai 1878, I ka hora 10 o kakahiaka ma ka hale hookolokolo ma Hilo, oia ka Manawa me kahi I koho ia no ka hoolohe aua ia ua noi ia a me na mea kue ke hoikeia. 8 L. AUSTIN,

Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.

Hilo, Hawaii Mei 29, 1878. 863 3t

O KA poe a pau he mau Bipi a he mau Lio paka ko lakou e holo ana ma na kula o Mokuleia, ma Waialua. Oahu, me ka loaa ole o ke kuleana ia lakou ma ia kuia, ke kauoha ia aku nei lakou, e lawe koke aku i ua mau holoholona ia o lakou, iloko o na ia he kanakolu mai keia ia aku, o hookomoia uaanei iloko o ka pa aupuni.

Honolulu, Iune 15, 187. 863 3t

NALOWALE!

O KA Buke Baneko a Harriet Moore, ua haule a nalowale, ua papaia ka uku ana ma ka Banekoa me na wahi e ae. 1t.

KE MAKEMAKE NEI AU I KEIKI Malama Pa. A. F. JUDD, (Alapaki.)

Honolulu, Iune 14, 1878. 863 tf

AHA Hookolekolo Kiekie o ko Hawaii Paeaina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka hana o ka waiwai o Sylvester Sabian y Castro o Honolulu i make, ma ke keena imua o ka Lunakanawai Judd. Kanoha e hoolaha i ke noi e apono I ka papa hoike, hooku ana, a e mahele i ka waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o Cecil Brown a me Ana Sabian y Castro, i kappa ia i keia wa o Mrs. Costa na luna hooponopono waiwai o ka waiwai o Sylvester Sabian y Castro i make, e noi ana e apono ia na hoolilo he $978.89, u e hoike ana o na mea i loaa mai ia laua he $1001.23, a e noi ana e nana a apono ia keia mau mea, a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana ma ko laua lima i na mea i kuleana malaila, a e hooku ana ia laua a me ko laua mau hope mai ko lakou noho ana mai ia ano. Ua kauoha ia o ka Poalua ka la 9 o Iulai, 1878, ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o ua Lunakakawai ia, ma ke keena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka Manawa i kohoia o ka hoo lohe ana i ua noi la, a me na papa hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, ina he koumu io ko lakou e ae ole ia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea I kuleana maloko e ka waiwai i olelo ia. O keia kauoha ma ka olelo Enelani a me ka olelo Hawaii, e palia maloko o ka Pacific Commercial Advertiser a me ka Kuokoa, he mau nupepa i paiia a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka Manawa I olelo ia no ka hoolohe ana.

Kakau ia mua Honolulu, ko Hawaii Paeaina i keia la 31 o Mei 1878. A. FRANCIS JUDD,

Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

862 3t A. Rosa, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

O KA mea non aka inoa malalo iho i hookohuia i Lunahooponopono Waiwai me ka Palapala Hooitina no ka waiwai o Isaac Harbottle i make, ke kauoha aku nei i na mea a pau i ale i ua waiwai ia e hookaa mai; a o na koina a pau i kuleana iloko o a waiwai, he pono ke hoike ia mai iloko o na mahina eono mai keia ia aku, a i ole e hole mau loa ia aku lakou. W. C. PARKE,

Lunahooponopono Waiwai o Isaac Harbottle i make.

Honolulu, Iune 6, 1878. 862 4t

E IKE auanei na kanaka a pau, o ka mea non aka inoa malalo iho, ua hoonoho ia mai e ka mea hanohano A@ Fornander Lunakanawai Kaapuni apana elua, i lunahooponopono no ka waiwai o Mahulu k o Kaupo, Maui i make. Nolaila, o ka poe i aie iaia a me ka poe ana i aie aku ai, e hoike mai ia`u iloko o na malama eono, a ina aole pela e hole mau loa ia. P. KAMAI.

Puuomaiai, Kaupo, Mei 30, 1878. 862 4t

He Nui Anei Kou Makemake i na

Mekini Humuhumu Lole?

Ina pela, alaila, e kipa mai no ma ka Halekuai

KAKELA A ME KUKE.

A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ano MEKINI a WHEELER a me WILSON, mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai o ka mea hookah.

Ka MEKINI a SINGER,

Ma ke $50 pakahi, a me kea no

MEKINI a WILCOX me GIBBS,

ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai.

1 mea e pau ai oukou kanalua e na Makamaka no ke kupono o keia mau ano Mek@ai, e naue mai no me ke kuihe ole, a e ike no oukou iho. 862 tf

HOOLOLI PAPA KUHIKUHI MANAWA

O KA

MOKUAHI HAWAII

LIKELIKE!

KAPENA,::::SHEPHERD.

Poakolu, Iune 19, hora 5 pau…………………………………………Kaapuni ia Kauai

Poalua, Iune 25, hora 6 pau…………………………………………..Kaapuni ia Hawaii

No ke ake nui e hoopomaikaiia ka lehulehu kaahele, ua hoololi ae nei na o@a o Likelike i ka Papa Hoike Manawa o ia Mokuahi e like me malana.

AOLE AIE NO NA UKU OHUA?

Na ka Hale Oihana e loaa`i na Palapala.

Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mea mai ka uku moku. Aole e @ ka hewa no na paiki, akana a puaio oaha, ke ole e kakaaia ka loaa ana mai. E h.okaaia ka aku ukana i ke wa e nolia aku ai.

SAMUEL G. WILDER, (WAILA) AGENA.

Keena ma ka Pa Kuai Papa o Waila Ma, kiki o Alanui Papa a me Moiwahine. 840 tf

OLELO HOOLAHA!

Ma ke Keena a ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana 3, K@ o Mei. Hilo, Hawaii. He hoopii oki mare. Awa Millie W Costa J. H. Mills Jr. Ma ka hoopia oki maluna ae, ke kauohaia nei e hookomoia ka @ oki mare ana ka @ e awa Millie w i @ a, ao ke kauna he @ wahi @ a me ka @ o J. H. Mills k i @ @, a e @ keia i @ paa mahope o ka p@ ana @ @ @ @, mai ka ia aka o keia kanaka ana, ma na kumu maopopo i waiho ia mai ke @ @ @ @ kupono e ae e haole @ ai ma mua mea ia. A ua @ @ mea hopia e hoolaha ae ia kekahi @, i hoola ia e keia @ @ ma na nupepa Hawaiian Gazette a me ke Kuokoa @ na @ @, a o ka hoolaha moa ana malako a ka a mahina hookah, mai ka ia aku e keia @ ana, a e na @ a pua ke @ ma @ e na makana @ e hoike mai ina he @ kekahi o lilo oia ai keia @ @ i @ a paa.

Hawaii @ @ I keia la 10 o Mei 1878.

Na ka Aha: D. H. HIKIKOKI, Kakuaolelo.

Ke hoike aku nei ae ma ke hoolaiia, e ka olelo ho@ @ ae, oia na ke @ @ a ka ole ka @ o ka @ maluna ae, e waiho mai ana ku`u keena.

981 @ D. H. HIKIKOKI, Kakuolelo.

AHA Holokolokolo Kaapuni Apana 3, Hilo Hawaii @ Kau Hookolokolo o Mei 1878. Kamaka w ka mea hoopii no ke oki mare kue ia Kamohoalii k ka mea hoo@i a no ke oki mare, ma ka hihia hoopii oki mare maluna ae, ua hooholoaa ka pono e hoo@aawale loa mai ka berita mare ae ma ka aoao o Kamaka w no ke kumu o ka moekulohe a me ka hale ana o na malama eono mai ka ia aku o keia hooholo ana a like me ka olelo ala wale @ a hoike e hoolaha I ke kope oiaio o keia olelo hooholo iloko o ka nupepa aupuni Hawaiian Gazette a me ke Kuokoa ao no hebedona eono o ka hoopuka ana maloko o ka malama hookah mahope iho o ka hoohoiaia ana, a o na kanaka a pau i pili, ua hiki no ia lakou ke hoike mai i kekahi kumu e hole ia ai, maloko o ua malama eono.

Na ka Aha: D. H. HIKIKOKI, Kakauolelo..

Ke hooiaio aku nei au, o na olelo maluna ae he kope oiaio ia o ka olelo hooholo no ka hihia.

861 6t D. H. HIKIKOKI, Kakauolelo.

AHA Hookolokolo Kaapuni Apana 3, Hilo, Hawaii, @, Kau Hookolokolo o Mei 1878. Kaiahua w ka mea hoopii no ke oki mare kue ia Mai Kahunanui k ka mea hoopili a no ke oki mare, ma ka hihia hoopii oki mare maluna ae, ua hooholoia ka pono o ka hooka@wale loa mai ka berita mare ae, ma ka aoao o Kaiahua w no ke kumu o ka moekolohe a me ka haalele mau a haalele loa o Mai Kahunanui mahope iho o ka hala ana o na malama eono mai ka la aku o keia hooholo ana e like me ka olelo, aia wale no a hoike ia main a kumu e kue ana. A ua kauohaia ka mea hoopii e hoolaha i ke kope oiaio o keia olelo hooholo iloko o ka nupepa aupuni Hawaiian Gazette a me ke Kuokoa no na hebedoma eono o ka hoopuka ana maloko o ka malama hookah mahope iho o ka hooholoia ana, a o na kanaka a pau i pili, ua hik no ia lakou ke hoike mai i kekahi kumu e hole ia ai maloko o na malama eono. Na ka Aha: D. H. HIKIKOKI, Kakauolelo.

Ke hooiaio aku nei au, o na olelo maluna ae he kope oialo ia o ka olelo hooholo no ka hihia.

861 6t D. H. HIKIKOKI, Kakauolelo

E IKE auanei na kanaka a pau, o makou o ka poe nona na inoa malalo iho, ke hoolaha aku nei makou ka poe hui i koe iho, aole i hoolilo aku i ka hapa o ko makou aina e waiho ia ma Kipahulu, Maui Ilikina, oiai ua hoolilo aku nei o Keoho, Nakila, Kalawaia a me Kahiamoe i ko lakou hapa ia Tomo, Kapena mua iho nei o Kapueokahi; nolaila, ke papa ku nei makou, aole e hele kekahi a mahiai maluna o ua aina la, no ka mea, aole i kaawale ka hapa o kela a me keia hui iloko o ua aina ia. Aia ko makou ae, a kaawale ke kuleana o kela a me keia hui; a ina aole e hoolohe i keia, alaila, e hoopii ana makou imua o ke kanawai, a e koi i ko makou poho i ka poe I hoolimalima aku ia, a me ka mea a lakou I hoolimalima aku ai. O makou iho no.

J. K. IOSEPA, NAHOLOWAA, KEAUKOA, KAAKAU W,

AAMAU W.

Honolulu, Mei 26, 1878. 861 1m

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

O KA poe a pau i aie i ka waiwai o Wm. Wright o Koloa, Kauai i make, ke kauoha ia aku nei e uku koke mai i ka mea non aka inoa malalo iho. O ka poe a pau ana i aie aku ai, ke kauoha ia aku nei e hoike mai i ko lakou mau koina, me na hooia o kupono i ka mea non aka inoa malalo iho, ma Koloa, a i ole i kona loio Alfred S. Hartwell ma Honolulu. JOHN N. WRIGHT,

Lunahooponopono o ka waiwai o Wm. H. Wright i make.

Honolulu, Mei 15, 1878. 860 4t

UA hoonoho ia mai ka mea non aka inoa malalo nei, e Abr. Fornander, Lunakanawai Kaapuni o ka Apana 2 o ko Hawaii Paeaina, i lunahooponopono waiwai no ka waiwai o J. W. Kalawaia o Lanai i make. Nolaila, ke kauoha aku nei au i ka poe a pau a ka mea make i aie ai, e hoike koke mai i na bela ia`u iloko o na malama eono mai keia la aku, a ina e hala keia Manawa i oleoia, e hole mau loa ia aku no. A ke kuoha pu aku nei au i ka poe a pau i aie i ka mea i make, e hookaa koke mai; a o ka poe a pau e paa ana i ka waiwai lewa o ua mea make ia, e hoihoi koke mai lakou ma kuu lima iloko o na mahina ekolu mai keia ia aku. A ina aole e hoolo ia keia kouoha, e hooko no au e like me ke kanawai o ka aina. J. HUALII.

Lunahooponopono Waiwai o J. W. Kalawaia o Lanai.

Kaanapali, Maui, Mei 20 1878. 860 1m

O WAU o Annie ka wahine mare a Akong, o kau hoolaha no`u ma ka helu 20 o Ko Hawaii Paeaina, aohe mana. Eia na kumu: 1 Aole au i hana i ka hewa kue i kou pono. 2 Aole loa oe I malama ia`u iloko o na makahiki 7 3 Aole no hoi au i aie ma kou inoa i hookah keneta. 4 Ua hoopai ia oe no ka hewa moekolohe ma ka la 14 o keia malama, a ke noho nei oe maloko oia punana a hiki i keia ia. Nolaila, he ma@a hiki ia`u ke aie ma kou inoa iloko o keia aupuni, aole ou kuleana e hole ai. Kou oiaio, MRS. ANNIE AKONG.

Honolulu, May 20, 1878. 860 6t

NA NANI HOU LOA!

KA IINI ANA OLE A KA MANAO,

E NE HONE ANA I KE KINO, A LOAA

IHO KA OLU HE WAI O LALO!

NA PAPALE WAHINE NANI LUA OLE

o na ano a pau, e kau iho ai aohe oki

a koe aku, a i ae he “Kau kapakahi

no ka la i Mana.”

NA HAINAKA SILIKA MAE OLE

o kela a me keia ano; a ua kohu ke i ae,

“Ilei a-i oe no`u i na kau a kau.”

NA SILIKA HOLOKU O NA

ano he nui wale, e komo iho ai oe, hai o na

pua i ka nahele, i ka ua mea o ka anapa.

NA KAMAA WAHINE me ko na KANE,

o na ano a pau, e houhene koekoele ai kela i

ka papahele o Papiohuli, huliia mai au.

NA PAHU KOA NANI O KINA

o na ano a pau, i hele wale a punia o loko i

ke ala onaona, e hao ai iloko o na wahi

lole, aohe no hoi he ala a koe mai.

NA PAHU IAPANA

o kela me keia ano, ua lohiia a noho ke aka.

Na wai ala aala waianuhea o na ano a

A pau, a me na aila Lukini hamo lauoho e

paoa aala ai ke oho no elua ia no ka

hamo hookah wale ana no.

Ao ku hui ana o keia mau nani a pau iluna o ke kino, na hiki ke olelo ae, p@ihi launa ole, hoohiolo lua nawaina owa a ke kehau. Nolaila e naue nui mai, eia la ua hele a kupai, a he emi loa ke kumukuai. L. ASEU.

Kihi ma Ewa o na Alanui Moi a me Nuuanu.

Apr.30, 1878 861

KO BIHOPA MA

BANAKO MALAMA DALA!

E MALAMA NO MAUA I KE DALA O ta kanaka maloko o ka kanaka penei:

Ina hoomoe mai ke kanaka hookah i na dala $@00 a @ mai @ alaila e aku maua i @ hapahaneri akupane@ makahiki, mai ka ia o ka lawe ana mai a hiki i ka ia o kona @ ana, ke waihoia he dala hoomoe i ekolu malama a @ paha. Aohe @ e keia ia no ka hakina e ke dala hookah, aole no hoi no ka hapa malama.

Ina @ koke oia I kama dala, aole i hala na malama ekolu aole @.

@ I manao ke kanaka e @ i kana dala, e pono ke hoike e mai @ ma ka @ i kona manao oki i kanakeia @ mamua e kona @ ana a o ka@ Buke kekahi ke iaweia mai.

Ma ka @ wale no a ka mea dala e haawi ai i kana, a o ka Buke kekahi ke iaweia mai.

Ma ka ia mua o @ I keia makhiki a I keia, e hoo@ ai i ke dala, a e hoipuia ka @ me ke kumupua o na dala i @ @ ia no na malama ekolu a keu, a mahuahua, ke kumupaa e loaa i ka @.

Ina oi aku ke dala @ mamua o $@00, alaila, hooholo pu ka olelo.

E weheia ka Hale Banako i n aka hana a pau.

831 tf BISHOP & CO.

OLELO HOOLAHA.

O NA kaoaimana no lakou na inoa malalo nei, e lawelawe ana kakou i ka hana ma kea no he mau agena no makou ma ka hokomo mea mai a hoolilo ana aku i na dala I waihoia mai maloko o ko makou Banako Malama Dala. Na lakou no hoi e haawi aku i na palapala hooia no ka maua, no ka hoihoi ana aku ia lakou, a me ka kaawi ana aku i ka makou mau buke hoomanao i na poe mea dala i waiho mai. Aole hoi e emi iho malalo e ka elima dala e hookomo ia mai ai.

REV. J. W. SMITH…………………………………Koloa, Kauai.

T. W. EVERETT……………………………………………..Maui.

REV. @ BOND……………………………………Kohala, Hawaii.

LUTHER SEVERANCE……………………………..Hilo, Hawaii.

857 3m BISHOP & CO.,

MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana 3, Kau o Mei 1878, Hilo, Hawaii. He hoopii oki mare, Apikaila w kue ia Kua k. Ma @ a hoopii oki mare maluna ae, ke kauoha ia nei, e ookomoia ka huaolelo oki mare @ a ka aoao o Apikaila w i oleloia, na ke kumu he haaioia wahi moe o Kua k i oleloia, a e lilo keia i mea paa mahope o ka pau ana o na malama eono mai ka la aku o keia hoolaha ana, ma na kumu maopopo i waihoia mai, ke ole he kumu kupono e ae e hooleia ai ua mau mea ia. A uakauohaia ka mea hoopii e hoolaha ae i kekahi kope, i hoo a ia e keia olelo kauoha ma na nupepa Hawaiian Gazette a me ke Kuokoa, no na bededoma eono, a o ka hoolaha mua ana, maloko o ka ma@iaa hookah, mai ka ia aku o keia kauoha ana, a o na poe a pau ke pii maloko o na malama eono, e hoike mai ina he kumu kekahi e hio ole ai keia olelo hooholo i mea paa.

Hanaia ma Hilo, i keia la 10 o Mei, 1878.