Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 5, 1 February 1879 — Page 1

Page PDF (1.56 MB)

This text was transcribed by:  Lucia Laidlaw
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.KA NUPEPA

KUOKOA ME KE AU OKOA

I HUHA.

NA OLELO HOOLAHA: - O na Olelo Hoolaha he 10 kaina kakau lima, he Hookahi Dala no ka puka mua ana; olua puka ana, he $1.50; no hookahi mahina, he $2.00.

NA KANIKAU A ME NA MELE: - He 10 Keneta ka uku no ka lalani hookahi, ua like me $1.00 no 10 lalani.

HOOLAHA MAU : - E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia aku a kekahi pule ae.

  E hoomanao e na lehulehu, aole e hoopukaia kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mele, ke ole e hookaa mua ia mai ka uku.

KA

NANEA EEHIA

O KA HIWAHIWA OPIO

AMILE!

KA IWIKUAMOO HOPE LOA O KE

AUPUNI O ABEONA:

KE KOA O NA KAU.

MOKUNA 1 ...HELU 29.

Me ka leo awiwi ua Kunimana nei i pane mai ai iaia nei i ka hoomaopopo ana mai i ko ia nei ike ana'ku i keia mau kii kupanaha:

  "Hauoli au i kou aahu; e hoike ana i kou kulana ma ka oihana koa."

  "O ka aahu o kau oihana ko'u makemake e komo;" wahi Amile.

  "He mea makehewa paha ka hai ana'e, he mea pono i ke koa ke kali mau ana i kana pahikaua ma kona noao ina kana mau wahi a pau e hele ai;" wahi a ua Kunimana nei.

  "Ae! a o ko'u hoa moe pu o ka po;" wahi a Amile i pane ae ai.

  Oiai laua nei e kamailio ana, kani mai la ka o-le no ka hoomakaukau ana e hele aku e alualu holoholona hihiu, a nolaila ua hele aku la laua e paioa, a pau, kau aku a maluna o na lio a holo aku la no ka ululaau. He la hauoli ia no ka kakou opio, oiai aohe mea i kaalo ae mamua o kona alo me ka ole i haule aku ilalo o ka ilihonua; a no ka nui o ka hauoli a me ka lealea, ua nanea loa lakou, a ua aneane e haule ka la i lehua mamua o ko lakou huli hoi ana. I ke koke ana i ka hale, hoomaopopo iho la keia i ke ano e o kona kamaaina oia o Kunimana, a i ka hiki ana i ka hale, pane mai la iaia nei, no kona maluhiluhi, e kala aku iaia oiai ua eha oia i ka lio, a e hoi koke ana e hooluolu.  Nolaila o Amile wale no kai noho i ka papa aina o ke ahiahi. Haalele koke iho la ua Kunimana nei iaia nei, a hoi aku la i kona wahi moe. He elemakue kai hele aku a pani aku la i ka ipuka o ka rumi o ua Kunimana nei, laka ae la a hooholo ae la i na polohuku hao a paa. Huli aku la ua elemakule nei a hele aku la me ka luliluli o kona poo me ka helehelena kaumaha.

  Ua piha ia o Amile me ke kahaha i ka ike ana i keia mau mea kupanaha, a hoomanao ae la i ua ninau hoohuahua a ua Kunimana nei ia kakahiaka i kona manawa i ala mai ai mai kahi moe mai. I ko Amile hoi ana e hiamoe, aole keia i hoopaa i na ami hao nunui o kona keena, oiai, ua like loa ia me he'la ua hohe wale ma kona manao, nolaila ua luka wale ae la no i kahi ki uuku, a haule aku la maluna o kona wahi moe, a he manawa ka hihio hiamoe. Ua hiki aku paha ka lima kuhikuhi hora o ka uwaki i ka minute hope loa o ka hora

o ke aumoe, aia hoi ua hoala ia ae la ko ia nei hooluolu ana me ka hikilelu e kekahi nakeke ano e mawaho o ka ipuka o kona keena. Me he la ua wawahi ia mai la ka laka, a manao ae la ia he aihue paha - aka, pehea la ka aihue e hiki mai ai ilaila oiai ua paa na ipuka owaho e na kiai. Meha iho I@ na mea a pau koe ka hua a ki makani maluna o na lau laau e hoopuni ana i ua Kakela nei. Hoi hou iho la keia e moe me ka manao he moeuhane, ia manawa ia i hoomaopopo iho ai i ka wehe ia ana mai o kona ipuka.

  "Owai malaila?" wahi a ia nei me ka leo halulu a koikoi, a wahi ae la ia i kona koloka mawaho o kona kino, lele mai la mai luna mai o kahi moe, a lalau aku la i kana pahikaua. Aohe pane leo ia mai. "Owai malaila?" wahi hou a Amile. He leo akaaka henehene kai pae mai.

  Hemo ae la ka ipuka a malalo o ka owaka o ka mahina, i ke aku la keia i kekahi kino kanaka paioa, ua aahu me kekahi uhi koloka weluwelu, ua a ke ahi ma kona mau maka, a e paa ana ma kona lima akau he pahi lihi pahu puuwai. Pae hou mai la ka mapuna leo akaaka ano hiena, a hoomaka mai la ua mea nei e hele mai imua o ia nei me na wawae mama.

  "Heaha kou makemake," wahi a Amile, me ka paa pololei aku i kana makakila imua ona. "E ku a e pane mai i ka haina ina he makemake ole kou e halawai me ka oi o ka'u pahi."

  "O ka pahi hea? O ka pahi hea"? wahi a ua kanaka nei me ka leo hehena. "E hoolei ia pahi, e pepehi aku nu ia oe e ke koko opio. E noho malie, aole oe e ike i ka eha, no ka mea, he oi ka'u pahi."

  Hoalu ihu la ua kanaka nei, me he la e kolo mai ana malalo oe o ka ia nei pahi a lalau mai i ko ia nei puu.

  "E ka hehena hiena!" wahi a Amile me ka hapai ana ae i kana pahikaua e uhau aku. "He aka a nei oe no ka po? a he kupua paha na ke diabolo? E hele aku ma ka inoa o ko'u akua, a i ole e kaawale koke kou poe mai kou pauku kino ae!"

  Ia manawa koke no i huli ae ai ua kanaka ano e nei, keke mai la kona mau niho a me he la, ua ike aku keia i ka lalapa o ke ahi maloko o kona puuwai, a nihi aku la a nalo hou mawaho me ka mama loa.

  Mahope iho, he hiona anoano kai kau iho maluna o ka kakou opio, i hele a kau ka lia i ka uhola ana ae o na hiohiona powehi o ka mahina ma na kuono o ua keena weli nei. Ia manawa, akahi no keia a hooko i na olelo a Kunimana, a hooholo ae la ia i na polohuku nunui o ka ipuka, a laka ae la i ke pani laka me na ki ekolu, i pale aku ai i ke komo hou ana mai o keia hiona weli nui wale; aka, ua komo mai la no nae ka weliweli a holo loa aku la iloko o kona umauma no kana mea i ike aku la. Me he la, iaia iho, oia kekahi e ku a pupule ae ana; a iloko o kona mau hoomanao weliweli ana, i ka hiki ana aku i na hora liilii o ka huli ana o ka pewa o ka po, ua haule aku la iloko o ka hiamoe.  Mamua nae o kona hiamoe ana, ua haule iho la ia maluna o kona mau kuli, a me ka eo aloha i haawi ae ai i na mapuna le oioio o ka pule imua o ke Akua Mana Loa; a haule aku la ia e moe me ka mino aka o ka maha maluna o kona mau papalina nani, i like me ke keiki hanau hou maluna o ka umauma o kona makuahine.

  I ke kakahiaka ana ae, ua hoala ia oia e na kikeke a me na kahea ana a kona kauwa mawaho o ka ipuka. Ua kau e ka a iluna, a hoomaopopo koke aku la ia aole no i wehe ia na paa ana i hoopaa ai.Wehe aku la ia, a komo mai la kana kauwa.

  "E manao ia aku ana ma ke ano o kou helehelena e kuu haku, ua komo mai oia iloko nei i ka po nei;" wahi a ke kauwa.

  "Owai, e Julisa?" wahi a ia nei.

  "O ke kanaka pupule, ua holo puni ae ia i ke Kakela nei me ka uwa leo nui ana i ka po nei. Ua hiki ae ma ko'u ipuka a ua hoohaluku. I koaa hele ana aku, nana aku la au ma ka puka ki, a hoolohe aku la. Ua malamalama loa ke kowa nui o waena i ka nani o ka mahina; a ike aku la au i ua pupule nei me ka weliweli e noko ana ma ka pili kuono, a e luhe helelei ana kona mau oho hina mamua iho o na maka. Ike aku la nae au i ka uhi aahu melemele; a ke hooia nei au, me he la, aole no he kanaka e ae, o kela elemakule no nana kaua i alakai mai i kea po pouli anoano. A ole e ae na kanaka o ke Kakela nei e kamailio nona ke hoopuka aku au i ka ninau ia lakou; ua ano makemake ole no au i kela elemakule mai kinohi mai. Auwe! e kuu haku, e noho liuliu loa ana anei kaua ma keia wahi?"

  "Ua ae ia mai au no ekolu pule hoomaha" wahi a Amile me ka noonoo nui; "aka, he mea hiki no nae ia kaua ke hoi aku mamua ae o ia manawa.  Ke lana nei ko'u mano wahi hou a Amile, me ka hapai ana ae i kona leo, aole oe i makua e Julisa."

  Ua hookiekie ia keia kauwa opio mamuli o kona maa i na hana koa a kilakila a kona haku no na makahiki loihi, nolaila, pii ae la ka ula ma kona mau papalina, mino aka iho la, a pane mai la;" e pile ae ke akua ia mea he makau mai na aakoko o kau kauwa haahaa nei," a hemo aku la ia me ka manao maikai no ka ike ana ua mau no ka maikai o ke ola o kona haku.

  I ka huli ana'e o Amile, i ke aku la ia me ke kahaha nui e waiho ana na polohuku hao nunui me ka laka kikolu o kona ipuka ma ka papahele, a e waiho hamama loa ana ka pani puka. Oiai keia e ku ana iloko o keia kahaha, ku ana o Kunimana ma kona aoao, ua hele a lena kona mau helehelena, aka, me ka mino aka olu, pane mai la; "ua hoinoino ia kou hiamoe i ka po nei, aole a nei?"

  "Ua ike iki au i kekahi wahi mea kupanaha, aka, he wahi mea ole no nae;" wahi a Amile me ka leo kuoo.

  "Hoomaopopo iho la paha oe i ka'u mau olelo mua ia oe? I keia manawa, aia ma ke kahua o keia  Kakela, he elemakule papale; a, auwe! ke ike nei oe i na polohuku nunui a me na laka paa loa, he like me ka mea ole i kona ikaika.  He mea pono paha i manawa okoa aku oe e hele mai ae e ike ia'u, oiai, ke hopohopo nei au no kaou ola no ka mea, he mea hiki ole loa ia'u ka hookaawale ana aku iaia mai ke a wahi aku.  E hoi oe, e kuu Amile maikai, e hoi oe!"

  "Ina ua makemake oe i ko'u noho ana malalo o ka malu o kou hale, alaila e hele no au: aka ina no kau, aole e holo o Amile no ia kumu; a ke noi aku nei au i kou hookipa ana no elua la hou aku, i ike pono au a hoomaopopo i ke ano o keia hihio kupaianaha nui wale;" wahi a Amile me ke ano kuoo.

  "E kuu Amile koa; e ka wiwo ole oiaio - he hiki ole, a aole loa no hoi au e aua mai i kekahi mea au e makemake ana oiai oe he malihini na'u - e noho; e noho no e like me kou makemake;" wahi hou a ua Kunimana nei.  Hemo aku la ia iwaho a puhi ae la i ka o le e paa ana ma kona puhaka; a he manawa ole loa, ua lehulehu mai la na kauwa uhai holoholona me ka makaukau me na pono a pau, a me ko laua nei mau lio pu no kekahi.                                           Aole i pau.

KA

LIO KEOKEO

O KA

WAOAKUA!

HE KANAKA OPIO PUUWAI WIWO OLE,

HE PUKONAKONA O KONA MAU

LA, A O KA OI HOPO OLE

O KONA MAU ENEMI.

MOKUNA XIV----HELU 18.

O KONA moe no ia a hiki i ke ao ana, ia wa ala ae la ia a ai iho la i kekahi a pana barena ana i lawe pu mai ai iloko o kona pakeke.

  Lohe hou aku la keia i ka halulu o na kapuai wawae, a nolaila hele aku la keia a komo hou iloko o ka puha laau.

  Nehe mai la na kapuai wawae ana i lohe ai, a hiki i ke kumu laau a ianei e pee nei a ku iho la malaia, a lohe ae la keia (Kelekona) i ka olelo a kekahi koa, he kumu laau makai joi keia, i wahie na kakou.

  E oki iho e, e Akoni i keia kumu laau i wahie na kakou, wahi a ua koa nei, no ka mea ua pilikia aole a kakou wahie, a nolaila, ke makemake nei au e nui ka wahie a kakou.

  Pehea la ka loihi o kou oki ana i keia kumu laau a hina i ninau aku ai e Kapena koa

  Aole paha lihi loa he mau hora wale no wahi a Akoni.

  Ae, e oki oe a i na e pau kou oki ana, alaia, hele mai oe a hai mai ia'u alaila, na kekahi poe koa ia e kii mai a hoihoi aku iloko o ka Papu.

  Hoomaka iho la o Akoni e oki i ua kumu laau nei, ia manawa noonoo iho la keia me ka i ana iho iloko ona, i na e mau ko'u noho ana maanei, alaila e ike ia'na waue Akoni.

  Nana ae a o Akoni iluna i ka lala o ua laau nei, a mahope hele aku a ma kekahi kum laau e aku a hoomaka iho a e oki malaila.

  I ka wa a Akoni e oki ana i kela kumu laau, puka mai la o Kelekona mawaho o ka puha laau ana e pee nei a holo aku la iloko o ka laau liilii a pee hou iho la malaila.

  Noho iho la o Kelekona malila a hiki i ka po ana, alaila hele hou a ku la ia ma ka mliwai e nana i waapa a i ole ia i waa paha.

  Nana aku la keia aole nae he waapa aka, he meae ka lele o kona oili i ka ike ana iho i kekahi pauku laau ua hoopaa ia i ke kaula.

  Koo malie aku la ia me ka hele nihi ana o na kapuai wawae a i nana aku ka hana he lona ka mea e lana ana iloko o ka muliwai.

  Kii aku la o Kelekona a wehe ae la i ke kaula a hemo a lele aku la ia maluna o ua lona nei a lele aku la ia maluna o ua lona neia hoomaka aku la e holo iloko o ka muliwai, na ke au nae i lawe aku iaia no hookahi mile me ka hapa iloko o ka hora hookahi.

  Aloe iho la o Kelekona iluna o ua lone nei a nana ae la iuka i ka aina maloo aole nae mea ana i ke ai.

  I kena kokoke ana i ka papu oia no kona wahi i aau ai, no ka mea, ua kau ia kekahi kukai nui iluna a ua malamalama loa ka muliwai, a ua makau keia o ike ia mai e kekahi mau koa kiai.

  Moe loa iho la keia a ua kokoke no hoi e hala ka papu iaia me ko ia nei mana aole la keia e ike ia mai ana e na koa kiai.

  A hala nae he mau minute lohe ae la keia i ke kahea ana mai a kekahi koa ma ka olelo Kile.

  Owai kela maluna o ka ona? wahi a ua koa kiai nei.

  Aoie nae i pane aku o Kelekona.

  Owai kela maluna o ka lona? i ninau hou mai ai ua koa kiai nei.

  Owau no o Akoni, wahi a Kelekona i hoopunipuni aku ai i ke koa kiai a e holo ae ana au ilalo aku nei o la muliwai.

  Mai hoopunipuni mai oe pela, aole oe o Akoni, e hoi mai oe maanei o ka ia aku oe i ka pu.

  Ua hiki no wahi a Kelekona, ke mai no paha.

  Mahope iho lohe aku la ia i ka leo  ke Kapena e kahea aku ana iaia, e hoi mai oe maanei o make aku oe i ka pu.

  Ua lana loa a e la ko Kelekona manao e lanakila ana ia, aka, ike hou aku la ia i kekahi kukui hou a me ke kana ana mai o kekahi pu nui.

  Mahope iho o ke kani ana o ka pu, ike aku la ia i kekahi waapa e holo mai ana i o ianei la.

  Moe iho la keia a kokoke mai ka waapa i ka lona a ianei e moe ana, hookaa aku la keia a haule iho la iloko o ka muliwai, a luu ae la malalo o ka lona a moe iho la malaila.

  Ia manawa pili mai la na koa ma ka aoao o ka lona a i nana iho ka hana o lakou nei aole kanaka, ua make wahi a ke Kapena o na koa nolaila e hoi kakou.

  Pehea la ka lona e lawe pu aku paha kahou? i ninau mai ai ke Kakiana.

  Aole wahi a ke Kapena aohe waiwai oia lona ia kakou.

  Kau hou aku la ua poe koa nei iuna o ka waapa a hoi nui aku la i ka Papu.

  Noho iho la o Kelekona malalo o ka lona a hala paha ka hapaha mile o ko lakou la kaawale mai ka lona aku, ia manawa kau hou ae la keia iluna, a olioli loa iho la kona mano no kona paa hou ole ana i na koa.

MOKUNA XV

  Lana iho la o Kelekona iluna o ka lona a ao ia po, no kona manao o ike ia mai oia e kekahi Paniolo, nolaila, hoihoi aku la keia i ka lona ma ka aina.

  A no kona pololi loa huli aku la ia i kekahi mea ai nana, maluna o ua aina nei a loaa ia ia he mau niu, a me kekahi mau hua ulaula liilii, a me ka hua piku.

  A pau kona ai ana ano pili iho la kona mau maka no kona moe ole, nolaila, auau iho la ia iloko o ka muliwai a pau, hoi aku la ma kekahi kumu laau a hina aku la ilalo e moe.

  Noho iho la ia malaila a hiki @ ka poeleele ana kau hou aku la keia iluna o ka lona a hoomaka e holo hou, pela kona holo ana a hala na po eha.

  I ka lima o ka po hiki aku la keia ma kahi ailana a laua i noho pu ai me Alama.

  Nana aku la keia maloko o ka lau laau a kuhihewa ko ianei manao e ku ana no la ka Lio keokeo.

  Hoohuli ae la ia i ka loha ma kani ana i ike ai i kekahi mea keokeo.

  I kona hiki ana malaila hoopaa iho la ia i ka lona ana i ka lala o kekahi laau, a hele aku la e nana i kana mea i ike ai i pau kona kuhihewa.

  I nana aku ka hana oia nei e ku io mai ana no ka Lio keokeo.

  E kuu makamaka aloha wahi a Kelekona me kona paipai ana i ka a-i o ka Lio, ke ike nei no au ia oe maanei aole oae kou kahu.

  Wehe ae la ia i ke kaula waha a kau aku la iluna o ua lio nei me kona manao e lawe aku ka lio ia ia ma kahi a Alama e noho ana.

  Hele aku la ua lio nei ma kekahi alanui oololi a ku ana ua lio nei ma ka waha o kekahi ana.

  Ike aku la o Kelekona e waiho mai ana ma ka waha o ua ana nei elua o a me ka papale o kekahi ilikini ua hana ia me na hulu loloa, a maopopo iho la ia ia aole no Alama keia mau mea.

  Lele iho la o Kelekona ilalo a lalau aku la i kekahi o, a ia manawa lohe hou aku la keia i ka uhuhu hou mai o kekahi lio, ai nana aku ko ianei hana e ku mai ana kekahi lio malalo o ka malu laau.

  Ia manwa ike aku la keia i kekahi mea e heino mai ana niai loko mai o ke ana, a i ka puka ana mai i ke aku la o Kelekona o ke alii o na ilikiai.

  Ku iho la laua nei a nana aku kekahi i kekahi.

  Aha? e hui hou ana ka kaua, wahi a ua alii ilikini nei ma ka olelo Kile.

  Ae? wahi a Kelekona, aia i hea o Alama? ke ike nei au i kona lio aole nae au i ike iaia.

  He mea hiki o Molino ke hana e like me kona makemake, aole kuleana o kekahi mea e ninau i kana mea e hana ai.

  Ke ninau hou aku nei au ia oe, aia i hea o Alama? ua pepehi anei oe iaia.

  Aole kuneana o ka haole keokeo ke ninau mai, no ka mea, mahope ike oe e liko ana o Alama i wahine mare na Molino (alii ilikini.)

  Ke manao nei au, ua paa o Alama ia oe i ka huna ia maluna o keia ailana, nolaila, ke i aku nei au ia e e hai mai oe i kau wahi i huna aku nei iaia.

  Heaha la ka manao o ka ilio keokeo? manao anei oe o oe ka haku maluna o Molino.

  Hapai ae la o Kelekona i kona o me ka manao e hou aku i ua ilikini nei.

  I ka ike ana a Molino i keia hana a Kelekona, lalau aku la ia i kekahi o a holo aku la a kau aku la iluna o kona lio.

  Owau ke hai aku i ka ilio keokeo kahi e paa nei o Alama, wahi a ua ilikini nei, me kona holo mai a ku imua o ka waha o ke ana, aia no maloko o kela ana kahi i paa ai, aka, ina e hiki ia oe ke lanakila maluna o ke kino o Molino a e lawe aku i kuu ola mai ia'u aku, alaila, loaa aku ia oe o Alama. E kau koke oe maluna o kou ho a e hoao kaua i ka mea o kaua e lanakila ana, alaila, e lilo auanei ia ia ka wahine Paniolo maikai.  Aole i pau.

   

            OLELO HOOLAHA.

E IKE ana@e i na kanaka a pae ma keia, owao o ka mea nona ka inoa malalo ko nei, ke papa @ aka nei ae i ea kanaka a pau, o kela ana, a me keia ano, mai @ wale, a kukala i ko lakou mau @ maluna iho o kua aina hoolimalima, e waiho ka ma Uaemedime, Nawi, ui aina o Ohia, i kua mai ia'u mai ka mea Hanohano, J. M. Kapena, Kuhina o ko na Aina e. Lio, pipi, hoki, kekake, $1.00 na manu ai kalo $023, pakaha, kapu na wahie aole e koa waie, kapu na liau @ hui kea i ka lani, eia oe aiu,  ina e loaa aka kekahi e ku ana i ka oiooia, e aku no oia elua dala, i oie e kaa mai, na ke Ladawai ka hana.  E na hoa, mai hookule, e hoo@ ua.                                            O.  NAWAHINE.

  Waihee, Jan 3 M. H. 1879                                                                           894 41

 

OWAU o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hookapa loa aku nei au i kuu aina hoolimalima i loaa mai ia o mai ka Papa Hoonaonao mai, oia ke Ahupuaa o Makawao, ma ka mokupuni o Maui, aole e hookaa wale i na ko, pipi, hoki, kekake, hipa, kao a meka poaa, maluna oia Ahupuaa o Makawao, ua kapu loa, aole e hookaa wale i na holoholona i olelo ia maluna. Ino o ka mea hookau wahi i kana mau holoholona, me ke kuleana ole, e hopu ia no a e lawe la i ka po aupuni no ke komohewa.  A pela no na ano kanaka a pau, aole e ku wale i na mea a pau maluna o na Ahupuaa ia i oleloia maluna, a o ka mea hoehohe ole i keia mau olelo, e hana ia e like me ke kanawai o ka aina.  E hoolohe i keia olelo hoolaha o pilikia auanei.                           T. AKANA LIILII.

  Makawao, Maui, Oct. 1, 1879                                                         8S1  tf

KO BIHOPA MA

BANAKO MALAMA DALA!

E MALAMA NO MAUA I KE DALA O na kanaka maleko o ka Banako, penei: Ioa hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala $3

00 a emi mai paha, alaila, e uku maua i eono hapahaneri ukupanee makahiki mai ka la o ka lawe ana mai a hki i ka la o kona ohi ana, ke waihoia ke dala hoomoe i ekolu malama a kea paha.  Aole ukupanee e helo ia no ka hakina o ke dala hookahi, aole no hoi no ka hapa malama.

  Ina ohi koke oia i kana dala, aole i hala oa malama ekolu aole ukupanee.

  Ina i manao ke kanaka e ohi i kana dala e pono ke hoike e mai oia ma ka Banako i kona manao ohi, i kanakolu la manua o kona ohi ana, a o kana Buke kekahi ke laweia mai.

  Ma ke kikoo wale no a ka mea dala e haawi ai i kana, ao ka Buke kekahi ke laweia mai.

  Ma ka la mua o Sepatemeba i kela makhiki a i keia, e hoolualu ai i ke dala, a e huipaia ka ukupanee me ke kumupaa o na dala i hoomoeia no na malama ekolu a keu, a mahuahua, ke kumupaa e loaa i ka ukupanee.

  Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300, alaila, hooholo pu ka olelo.

  E weheia ka Hale Banako i na la hana a pau.

  851 tf                                                           BISHOP & Co.

 

WAI HUI O KA HAU.

MA Ka

"BONANZA"

MA ALANUI HOTELE!

NO

JNO. W. CROWELL, (Kolowela.)

E LOAA no i na keonimana a me na lede o keia kaona, kahi e hoomaalili ai i ka wela ikiiki o ka houpo, ke kipa aku ma ka hale inu wai hau huihui o Kolowela ma wahi i hoikeia maluna, ma o aku o ka halekuai o Grant a me Robertson ma Monikahaae, Honolulu. E naue ae malaila i ike pono.

                                                (S76 3m)

 

A le ka Wai ke Ike Aku

I keaha la hoi?

I na Waiwai Nani ano Hou loa hoi paha o

ka Halekuai o

GOO KIM.

Nana aku no hoi oe, "Hoonuanua i

Apua a Kalamaula."

Oia no hoi na Hainaka Silika Nunui Eleele a Ulaula, Pulu, Wai Gula a Wai Dala, Na Hainaka liilii Lei A-i. Na Mamalu kane, wahine a me na Mamalu liilii kihi welawela o a kaikamahine.  Na hi huihui nani nanui a liilii.  Na Kihei Silika lau ma kaekae.  Na Koloka kamalii nani a me na Koloka hoopumehana no na bebe.  Na Huluhipa lau a me na lole huluhulu holoku o na wahine.  Na Muumuu keokeo o na wahine lihilihi ma ke alo, a me na Palekoki.  Na Papale wahine Malina i hoopioanaia kekahi aoao, hele keia a kapakahi Manuia o Keoki ka moku.  Na Papale Waiokia aiai, a ke kau mai i ke poo, moa uakea ua kela ke pa iho ka la, a he nu wale na ano papale e ae i ike ole ia mamua.  Na Hulu Eheu Manu no na papale wahine, e kau ai ka iwa.  Na Kalakoa hou loa, na Makalena a me na lole Iliwai, na Puuwai Gula a me na Gula Pepeiao o na wahine.  Na Kamaa ano hou o na kane, wahine a me na kamalii, na Kuka Kanahai, na lole wawae a me na Palole o na ano he nui wale, a me na Pale Pakaukau

  Na Hainaka Silika Hou loa o kela a me keia ano waihooluu lke ole, nui a liilii, na Kalakoa Huluhipa ano hou loa, na Makalena o kela a me keia ano, na Moeua l'ake, Ti Inu a me na mea hou e ae he nui wae na ano mai Kina mai.

  O keia mau waiwai, eia no ke ahu mai nei o na ano hou loa wale no, a me kekahi mau waiwai e ae he nui loa i hiki ole ke helu papa aku.  Ina aku no hoi a kapalulu hou mai, ma kela a me keia ku ana mai o ka mokuahi o na aina e.  Nolaila e komo hale no e na hoa o ka lu o ka la, e wae i ko oukou mau i ini aole no hoi makou e uiha iki, ko hele mai oukou e koekaa i na waiwai ina oo ke kuai a nana wale no paha.  E koaiia aku no keia mau mea ma na kumukuai haahaa.  Ma na l'oakahi a me na Poaono, oia oa la e kuai hoopaki loa la aku ai ua mau waiwai nei.

  858 tf                                                           GOO KIM.

HALEKUAI PA.

KE OWAKA NEI ME KAPANIO

Na Waihooluu o na Pa

O KUU

HALEKUAI HOU

ma ke

Alanui Nuuanu.

Ua hoonee ia ae nei ka Halekuai Pa e pili pu ana me ka Halekuai o Goo Kim, ma ke alanui Nuuanu, aia ma ka puka elua o ka Helekuai ma ke kihi o ke alanui Chaplain, makai iho o ka pa o ka Moiwahine Ema.

Ke hoike ia aku nei i ka lehulehu, eia maloko oia Halekuai e loaa ai ia oukou na waiwai malalo iho:

Na Pa Nui a Liilii

Na Pa Huewai Lepo

Na Pika Wai nui a Liilii

Na Kiaha o na ano waihooluu a pau

Na Bola, o kela me keia ano

Na Ipukukui Hele Po.

Na Ipukukui Kau Hale

Na Ipukukui Aila Maha

Na Ipuhao o na aoo a pau.

Na Ipu Ti

Na Ipu Waiho Waihau

Na Pa Waiholoi Maka, nui a hilii o na ano a pau loa, me na waiwai e ae he nui hiki ole ke hue pau aku.

Ke kahea ia aku nei no ka lehulehu e hele mai no oukou e ike maka, a e wae no oukou iho, a e kuai aku no au ia oukou me ke kumukuai makepono loa mamua o ko na Halekuai Pa e aku  ko kakou kulanakauhale alii nei.                        Sam-wo-chung.

  Honolulu Iulai 24, 1878                               S69 6m

 

MAIKAI KA HOI KA PAPA!

A ME

KA LAAU O KOU HALE!

NO HEA LA!

KAI NO HOI NO KAHI O

WAILA MA!

Nana aku no hoi ia la

 Ohi ka lo o ka Laau o Makawao

I ka ua me hoi o ka nani o

Na PAPA! Na PAPA!!

A ME

NA PONO KUKULU HALE

O NA ANO NO A PAU.

Aia ma ke kihi o na

ALANUI PAPU me MOIWAHINE!

HONOLULU

MALAILA E LOAA AI

                                    E LIKE me ka MAKEMAKE

NO KE

KUMUKUAI MAKEPONO LOA!

 

PAPA, PAPA, PAPA,

Na Papa Huluhulu, Na Papa Manoanoa, Na Papa i kahiia, Na Papa Kepa, Papa Hole Keokeo, Papa Hole Ulaula.

 

NA LAAU, NA LAAU

Na Kua, Na Kaola, Na Aaho, Na Moli Na Peapea, Pine Huluhulu, Pine i kahiia.

NA Papa a me na Laau Ulaula!

Pili ulaula, Pili Keokeo, Pani Puka Pan Puka Aniani, Ipuka Aniani, Puka Olepelepe.

 

PENA O NA ANO A PAU

Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui, Aila Pena, Aila Hoomaloo, Waoili, Pale.

NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO! Na Ami Puka Hale. Na Ami Puka P@

 

ANIANI!

Pepa Hale a me na Lihilihi

E LOAA NO MALAILA.

PAAKAI HELU I O KAKAAKO me PUULOA

  No ke DALA KUIKE. e loaa no na mea a pau i haiia ae la, no ke Kumukuai Emi loa. O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau, e loaa 'ku ana ia lakou, e hooko koke ia no ia me ka lawa pono.

E Kipa Nui Ilailal i ke i ka Oiaia

                                                                        840 3m@