Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 11, 15 March 1879 — Page 3
E NA
Lede a me na Keonimana!
o ka
MAKANI APAAPAA O KOHALA
E Kipa, E Naue, E Komo, A e ike i na Nani o kela a me keia ano o na Waiwai Hou Loa i hiki mai nei ma ko maua HALEKUAI MA KAIOPIHI! Malaila no e loaa ai ia oukou keia mau Waiwai Maikai malalo iho nei : NA PAPALE WAHINE HULU NANI HOU LOA E PULELO AI I KA MAKANI. Ina no hoi e kau mai i ko poo, aohe i kana mai ua mea o ka Pulelo o na Lipine a me ka luhe maewa o ka Hulu i ke oho makani, nana aku no hoi, hele kela a " Kau ka Iwa he la makani,'' i ka ua mea o ka Nani Lua Ole, oia no oe la o ka HULU MAMO GULA LELOLELO O KA IU O GOMOHERA. NA KIHEI KUWELU. O keia mau Kihei, aohe i laha ma na Halekuai e ae, ma ko maua Halekuai wale no ; ua lawe mai maua no ka Pomaikai o na Lede papalina nohenohea o ua aina nei a ke aloha i anoi ai ; ina no hoi oe e Hoani ae ana i ka Aluna Ahiahi. Nolaila, ke kau leo aku nei maua ia oukou, ano wale no ka wa kupono e loaa ai keia mau Kihei Nani ia oukou NA LEI A-I HIPUU KIKEPA O NA KEONIMANA E LINOHAU AI. Ke hoohiolo nei iloko o ko maua Halekuai na Lei A-i Silika o na ano waihooluu like ole he nui, e kau mai ai i ka A-i, aohe i kana mai ke kinikohu. Na Kamaa Hila Aulii a Mikioi o na Kane, Wahine a me na Kamalii. O keia na Kamaa Hila Aulii Helu Ekahi a maua i lawe mai ai no oukou e na Lede a me na Keonimana o ua Aina Haaheo nei. He mau Kamaa keia e uwe hone ai i ka Papa Lohi o Maukele, oia no oe la, o ka Leo o ke Kolohala i ka po Lai. NA WAIALA MOANI ALA LOA. Eia pu no hoi ia maua na Waiala Iliahi Moani Ala Loa no na Hainaka, e unuhi ae ai oe aohe i kana mai ka puia i ke ala me ke onaona. NA KALAKOA. Eia no hoi na Lole Kalakoa ke ahu mokaki mai nei o na ano he nui wale. Na Pahu. A pela no hoi me na Pahu Pake, i hele kela a panio lua o waho i ka waniki. Na Moena. Eia no hoi ia maua na Moena Pake, oia no oe la o ka Pawehe o Niihau ka panio Na Pa, Bola., &c. A eia no hoi ma ko maua Halekuai nei na Pa, Bola, Ipukukui, o ke nui a me ka liiii, a me na waiwai e ae he nui wale, he hiki ole ke hue pau aku i ka nui launa ole. O keia mau waiwai i hoakakaia maluna, e loaa no ia oukou ma ke kumukuai makepono loa.
AKINA & ASEU,
Kaiopihi, Kohala, Hawaii, Nov. 9, 1878. 885 tf
Kahikina Nui!
Helu 62 Aaluni Papu.
$50,000 ka Heluna o na Lole Nani, a me na Lole " Aulii " Maikai, na Lole Kane, na Kamaa Puki, na Kamaa Haahaa, a me na mea nani e ae he lehulehu wale. E KUAIIA AKU ANA ME KA EMI IHO MALALO O KE KUMU LILO. Ua hoonee ae nei o Magnin i na mea nani, a me na mea maikai a pau o Kona Hale Kuai ma ke Alanui Nuuanu ma na lumi maemae o Kahikina Nui. Ke Ualo aku nei ia i na mea a pau, e kipa ae malaila, a e loaa no na mea "Hoohie," a Hoonani no na la "Kulaia," o kakou o hiki mai : NA LEDE, A ME NA KEONIMANA, Hele mai nui ! Hele mai pau loa ! E kuai hooemi aku ana au i na mea a pau mamua o ko'u kaawale ana aku ; no Europa i keia "Kupulau" ae. O ka mea e kuai mai a oi aku mamua o na kauna elua ka heluna, alaila e manuahi ia aku na mea nani no na kane me na wahine. 890 tf S. MAGNIN.
KAUKA T.P. TISDALE.
HOMEOPA TIKA.
AIA kona keena a me kona wahi noho ma ke alanui Beritania, mawaena o ka halepule o Kaukeano a me ka pa o ka Moiwahine Ema. E hamama ana ke keene mai ka hora 8 a hiki i ka hora 10 am., a mai ka hora 1 a hiki i ka hora 3 pm. a me ka hora 6 a hiki i ka hora 9 o ke ahiahi. Honolulu, Nov. 12, 1878. 885 tf
Na Wati a me na Nani Hoohiluhilu.
KE hoike aku nei o CHUNG FOY imua o ka lehulehu, aia oia ke paa nei ma kona lima i na mea hoohiehie i kupono no na Keonimana a me na Lede, oia hoi na WATI WALTHAM, Na KAULA GULA, Na KAULA DALA, Me na Wati Nui Amerika i kupono no ke kauhale, a me na mea makamae e ae he nui wale, a e kuai makepono aku ana oia ma ke kumukuai haahaa loa. Mea Hana Wati a me na Mea Gula. He Maliu no oia i na kauoha. He 25 keneta wale no ke aniani poi o ka wati. Aia kona halekuai ma ke alanui Nuuanu, ma o mai o kahi o Hollister & Co. 893 6ma.
E Kuai ia Ana.
HE 1,000 Hipa a me 8,000 Kao o ka Hui Hanai Kao o Kaupulehu ma Kona, Hawaii. E ninau ia H. Cooper (Kupa) o Kailua. 858 tf A. S. CLEGHORN & GO.
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Mokupuni o Oahu, H P A ss. Ma ka waiwai o Kalaeone k, i make. Olelo kauoha e koho ana i la e hooiaio ai ka palapala kauoha, a no ka hoolaha ana. No ka mea, ma ka la 17 o Feb, M H 1879, ua waiho ia mai imua o ka Aha kekahi palapala i olelo ia, oia no ke kauoha hope loa o Kalaeone i make aku la; a me ka palapala hoopii e noi ana e hooiaio ia kela palapala kauoha a e hoopuka hoi ka palapala luna hooko ia E Coil Hobron, a ua waiho ia mai e E Coil Hobron. Nolaila, ua kauoha ia o ka Poalua, oia ka la 11 o Maraki, M H 1879, ma ka hora 10 am, ma ka rumi hookolokolo o ia aha, ma Aliiolani Hale ma Honolulu, oia ka la me ka hora, e hooiaio ia'i ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala luna hooko. A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ke "Kuokoa," he nupepa i pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu. A ua kauoha hou ia, e hoopuka ia na palapala kena no na hoike no ia palapala kauoha, a me na hooilina o ka mea make, e hele mai a e kue i kela palapala kauoha i ka wa i olelo ia.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Feberuari 17, 1879.
A. FRANCIS JUDD.
Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea: A. Rosa, Hope Kakauolelo. 899 3t
MAU AINA WAIWAI NUI MA KE
KU DALA.
Ma ke kauoha a A. J. Cartwright, Esq., ke kahu waiwai. E kuai kudala aku no au ma ke akea, ma ka Poaono, Maraki 15, ma ka hora 12 o ke awakea, ma ka rumi kudala i keia mau waiwai i hoike ia malalo iho, penei:
Mahele 1—He hale me ka pa hale ma Kaumakapili, Honolulu, Oahu, ka ili he 294 anana kuea. Palapala sila nui helu 2, 614 sila a ka poe hoona kuleana helu 68.
Mahele 2—Hale a me pa hale ma Kikihale, Honolulu, Oahu.
Mahele 3—Ka loko ia o Pahoniki, a me ke kula ma Kaluaopulu, kona ili he 39 eka.
Mahele 4—Ka aina kula o Kaailole me na puu one ma Kaluaopulu, Kalihi, Oahu, kona ili he 56 1-100 eka.
Mahele 5—Ka aina o Kauhiakanamee I, he aina taro ma ka aina kula ma Kaluaopulu, Kalihi, Oahu. Kona ili he 1 75-100 eka.
Mahele 6—Ka aina o Kauhiakanamee II. He aina mahi kalo ma Kaluaopulu, Kalihi, Honolulu, Oahu, kona ili he 1 57-100 eka.
Mahele 7—Ka aina o Kuhiakanamee III. He aina mahi taro ma Kaluaopulu, Kalihi, Oahu. Kona ili he 2 10-100 eka.
Mahele 8—Ka aina o Kauhiakanamee IV. He aina taro, ma Kaluaopulu, Kalihi, Oahu. Kona ili he 3 60-100 eka.
He maikai na palapala sila. Na ka mea kuai mai e uku na lilo no ka hana ana i na palapala.
No na mea ano nui e ninau ia Cecil Brown, Esq.
E. P. ADAMS, Luna Kudala.
Honolulu, Feb. 17, 1879. 899 4t
PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO
O KA
MOKUMAHU HAWAII
" LIKELIKE,"
KAPENA. REYNOLD.
Poalua Ma r 18, hora 5 pm................Hilo
" 25 " ..............Kaapuni ia Hawaii
AOLE AIE NO NA UKU OHUA !
Ke hoole ia aku nei ka aie no na uku ohua, a ke hoike ia aku nei i ke akea, ina he mau paiki, ukana a puolo hooili ko lakou e pono e hoailona ia me ka moakaka pono; aohe no e ae ia ka lawe ana i na ukana, paiki a me puolo i hoailona ole la ke ole e kakau ia ka loaa ana mai.
HE KUIKE KA UKU UKANA.
Ma na ukana a pau a na makamaka, e pono e uku mua ia.
A e hookoia no na kauoha no ka lawe a hiki i kahi i makemakeia. A e malama ia no me ka makaala na ukana, paiki a me na puolo, lio, pipi a me ka hoki.
E hoailona ia me ka moakaka na Pahu Rama a me Waina.
O ka poe no lakou na ukana o keia ano e pono e hoailonaia me ka moakaka, a i ole e kakauia me ka moakaka ka loaa ana mai o ka poe no lakou keia mau waiwai.
O na koina no na pilikia a me na poho, e pono e hoike koke ia mai iloko o ka malama hookahi.
Aole e ae ia na hookele kaa, na keiki a me na mea like, e pii iluna o ka mokuahi i ka wa e pili mai ai ika uapo, aia wale no a pau na ohua eepakeke i ka lele.
No ke ake nui e hoopomaikaiia ka lehulehu kaahele, ua hoololi ae nei na ona o Likelike i ka Papa Hoike Manawa o ia Mokuahi e like me maluna.
Ma ka Hale Oihana e loaa'i na Palapala.
Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai. E hookaaia ka uku ukana ka wa e noiia aku ai.
WILDER & CO.
OLELO HOOLAHA.
Castle a me Hatch.
O KAKELA OPIO A ME F. M. HATCH, ua hui laua ma ka lawelawe ana i ka oihana Loio Ua hiki ia laua ke ku imua o na Aha a pau, mai ka Aha Hoomalu a hele iluna. A e lawelawe no hoi ma na hana pili i ka hooponopono waiwai, me ka imi ana i na Palapala Sila Aina, ka hana ana i na Palapala Kuai, Hoolimalima, a me ka Hoaie Dala ana.
W. R. CASTLE, Luna Hooiaio Kope.
Keena Hana, maluna ae o ka Halekuai o Dillingham & Co.
Helu 37, Alanui Papu. 3 6 ma.
ALFRED S. HARTWELL,
[HAKAWELA.]
LOIO a he KOKUA ma ke KANAWAI !
Aia kona Keena Oihana maluna ae o ka Hale Baneko Hou o Bihopa ma. 867 tf
CECIL BROWN.
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
A HE AGENA no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu. Helu 8, Alanui Kaahumanu. Honolulu, H. P. A. 2y
S. B. DOLE,
HE LOIO A HE KOKUA no wa KANAKA ma ke Kanawai E hiki no iaia ke lawe i na hihia o kela a me keia ano mea o na Ahahookolokolo a pau o keia Aupuni. Keena hana ma Alanui Papu, maluna ae o ka Halekuai o Likikini.
Honolulu, Oahu, Januari 19, 1878. 3 1y
RICHARD F. BICKERTON,
[PEKE TONA.]
Loio a he KOKUA ma ke KANAWAI!
E HELE ANA OIA IMUA O NA AHAHOOKOLOKOLO a pau o keia Aupuni ma na ano hihia a pau, ina paha ma Oahu nei, a ma na Mokupuni e ae. Ua makaukau mau oia i ka hana ana i na Palapala piii kanawai o kela a me keia ano. Ua hiki no hoi iaia ke hoaie dala aku ma ka moraki ana ina aina, ma ka ukupanee haahaa loa. E hanaia na hana me ka hikiwawe a ma ka uku haahaa. Keena hana, Helu 23 Alanui Kalepa, elua puka ma o aku o ka hale kauka o Kauka Minuteole. 840 1y
S.W.MAHELONA
HE LOIO ! HE KOKUA A HE PALE
ma ke Kanawai.
UA makaukau au e lawelawe me ka mikioi a me ka eleu lua ole i na hihia a pau o kela a me keia ano imua o na Aha Hookolokolo a pau o keia aupuni. Ua hiki no hoi ke kakau i na palapala a pau e pili ana i ka Oihana Loio. E loaa no au ma ko'u hale noho mauka iho o Kawaiahao, a i ole ma ke keena hookolokolo o ka Aha Hoomalu a me ka Aha Kiekie ma Honolulu nei. O ka poe makemake e aie dala, he oluolu ka ukupanee. 876 3m
JNO. LOTA KAULUKOU.
LOIO A HE KOKUA.
UA makaukau au e lawelawe i na hihia a pau o kela a me keia ano iloko o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni. Ua hiki no hoi ke hana i na palapala a pau e pili ana i ka Oihana Loio me ka eleu. E loaa no au ma Heeia Koolaupoko, a ma Honolulu no hoi i kekahi manawa. 877 3m
DAVID K. MALEKA.
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
UA makaukau au e lawelawe i na hana a pau ma keia Oihana imua o na Aha a pau o ka mokupuni o Hawaii. E loaa no au ma ka hale hookolokolo ma Hilo, a e hooko ia no na kauoha mai na wahi a pau o ka mokupuni me ka hikiwawe loa. 882 1y oc26
E DWARD KEKOA.
HE Loio no na Aha Kakau ole ma Hawaii. Aia kona Keena Oihana ma alanui Waianuenue, ma o mai o ka hale hookolokolo o Hilo, o Nani Kaauea ka inoa. E loaa no ma ke Keena mawaena o ka hora 8 am a me ka hora 4 pm., ke ole he pilikia e ae. 882 1y oc26
J. KAPOHAKIMOHEWA.
He Loio a he Kokua.
NO na Aha Hoomalu a me Apana o ka mokupuni o Maui. E loaa no au ma Makena, a e hooko ia na kauoha mai na wahi e ae o ka mokupuni me ka eleu a me ka hikiwawe loa. 883 6m no2
S. M. P. KALEO.
He Loio, he Kokua, a he Pale ma ke Kanawai.
NO ka Aha Apana a me ka Aha Hoomalu o ka Apana o Wailuku, Maui. E loaa no au ma Waiehu, Waihee, a i ole ma ka Hale Hookolokolo ma Wailuku. 884 1y no9
P. NUI.
LOIO! LOIO!!
O ka Ua Ukiukiu o Makawao, Maui.
UA makaukau oia e kokua i na mea a pau e hele aku ana i ona la, ma na mea pili kanawai imua o ka Aha Apana a me ka Aha Hoomalu, me ka Aha Keena a ka Lunakanawai Kaapuni o Maui. E loaa no au ma ka Hale Hookolokolo o Makawao, a i ole ma Haiku.
885 ly no16
HEN RY N. KAHULU.
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
UA makaukau no au e lawelawe i na hana a pau ma ka Oihana Loio imua o na Aha a pau o ka mokupuni o Oahu. E loaa no au ma ko makou Keena Oihana ma alanui Papu, Helu 31. E hookoia na kauoha mai na wahi a pau o ka mokupuni me ka eleu a me ka hakalia ole.
885 ly no16
ASA KAULIA.
Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
UA makaukau au e lawelawe i na hana a pau ma keia Oihana imua o na Aha a pau o ka mokupuni o Oahu. E loaa no au ma ke Keena Oihana ma alanui Papu, Helu 31 ; a e hooko ia na kauoha mai na wahi a pau o ka mokupuni me ka eleu a me ka hikiwawe.
885 ly no16
L. A. THURSTON.
LOIO!
WAILUKU, MAUI.
889 6m dec 14
TIMOTHY KALAEONE.
He Loio a he Pale ma ke Kanawai.
IMUA o ka Aha Hookolokolo Apana o Kawaihau, Mokupuni o Kauai. A he Agena hoi no ka hooiaio ana i na Palapala Kepa no ia Apana. E loaa no au ma Anahola, a i ole ma Waiakalua, Koolau, Kauai. E makaala no au i na kauoha me ka eleu loa.
895 ly Jan. 25.
J. W. M. POOHEA.
He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
No na kanaka a pau imua o ka Aha Apana a hiki imua o ka Aha Kaapuni ma ke keena no ka Mokupuni o Molokai; a he Agena Hooiaio Palapala Kepa no hoi no ia Apana. E hookoia na koi-i a ka makemake me ka eleu loa. E loaa no au ma ko'u home ponoi oia o " Kalauonaona," ma Wawaia, a i ole ia, ma ka Halehookolokolo ma Pukoo.
895 l y Jan 25.
Nuhou o ko na Aina e
Ka Luku a ka Mai ma Astrakhan.
[Keena mai kela pule mai.]
O keia mai luku e holapu nei ma ka apana o Astrakhan, ua kapa ia o ka "Make eleele, " oiai, o keia mai i hoike ia ae la, iloko o na makahiki he nui i aui aku, ua ike ia, o kona home noho oia no o Aigupita, Syria, Helene, Tureke a me na panalaau hui o Rusia. O na kanaka o keia mau aina, ua luku ia e keia mai, a ua hoike pu ia ae no hoi ua like ka make ana o na kanaka me he pulelehua ala ; holo mama loa aku la ka luku ana o keia mai a puni, a o ka nui o na kanaka i pilikia ma keia mau apana hou, he umi hapa haneri e ola mauleule ana.
Aohe poe nana e nana a e hoopaa aku i na kino make, a e waiho mokaki ana hoi ma na alanui me ke kanu ole ia. O ke ano o ka hoomaka ana o keia mai, oia no ka malohi o ke kino, ka lia o ka ili, ka nawaliwali me ka ono ole o ka ai, kaumaha o ke poo a me ka eha o ka puhaka, me he mea la e wa-hi ia ana ; a ua hikiwawe loa ka pii ana mai o keia mai, ma ke ano huhuluii a me ke ano haikea o ka helehelena, a me ke ano paakiki o na mea paahana o loko o ke kino e pili la i ka puuwai. E naholo ana hoi ka eha a puni ke kino ; a o ke alelo hoi he ano maloo a me ka lenalena, a o na niho ke kileo a me na lehelehe ua uhiia e na mea hunahuna eleele, he ano like me ka hulu rabita ka pahee, a o ka opu waiho ai hoi he uliuli; a i kekahi manawa he luaiakoko; a he ano nawaliwali ma na lala a pau o ke kino. A ma ka lua a me ke kolu o ka la, e puka mai no na mea kikokiko a me na kahakaha ma ka ili. A ma ka noonoo a me ka imi nui ia ana no ka laau kupono no ka hoola ana i keia ano mai, aohe i loaa iki; koe wale no nae keia, oia no ka hoopiha i ke keena me ka ea maikai, a o ka hoomaemae i ke kino kekahi mea nui e pale aku ai i keia poino.
Ma ka makahiki 1333 ua ike ia ma na moolelo o Kina e hoike ana, he luku nui ke loohia ana maluna o na kanaka, he olai a me ka luku a ka wai nui, a e loaa no na lahui a pau i ke ahulau a me ka wi. Aole no hoi e ike ia na puu a me na loko wai, a e puka mai no na mahu mailoko mai o ka honua a luku i na mea ulu a me na holoholona, a na ia mau mea e hoopiha ae i ka lewa me na ea ino. A ma ia hope mai e puka mai ai kekahi mai luku nui, a mamua aku oia e komo ai na kanaka he 13,000,000 o Europa iloko o Kina a e make na kanaka he 25,000,000 o Asia Komohana a me Aferika Akau. E ike ia ana ma Rusia ma kahi e kokoke ana i kahi i puka mua ai i ka makahiki 1348.
E luku ia o Kona tinopela a e pahola loa ae a puni o Tureke. A e ahai ia aku keia mai a hiki i Italia, a mailaila aku hiki i Farani, Enelani, Geremania a me na aina haahaa a pau. Mai Enelani aku hiki i Suedena a a-e aku ma o o ke Kai Baletika, a hiki aku ma ka akau o Rusia. Iloko wale no o na makahiki ekolu e uhi paa loa ia ai o Europa holookoa. A e make no ka hapalua o na kanaka o Italia ia mai, a e luku pu ia no hoi na kanaka he 300,000 o na kulanakauhale nui he 15, a e loohia i ka pilikia na kanaka he 100,000 o Ladana, a ma Europa he 25,000,000 kanaka e pau i ka luku ia.
O keia mai luku weliweli, ua loaa mai na Iudaio mai, ma ka hana ana i na mea make ma na lua wai, pela i loaa mai ai na mea e pilikia ai mailoko mai o na punawai.
Ma na panalaau i noho nui ia e na Iudaio he nui wale o lakou i loohia i keia mai, a i kekahi manawa he mau tausani o lakou i pepehi ia lakou iho no ka makau i keia mai.
O keia mai ua pahola aku no ia iwaena o na poe hoomana ka poe hoi e kaahele ana mai kekahi kulanakauhale a i kekahi kulanakauhale, no ka hoohuli ana i na kanaka mai ko lakou hewa mai.
O keia poe i kapa ia he poe wiwo ole wahi a lakou, e hele ana iwaena o na kanaka i loohia i keia mai luku me ka hapa olohelohe me ka lei i ke kea ulaula ma ka ai a hiki i ka umauma.
A na keia mai luku i hookikina mai i ka manao o na kane a me na wahine e holo i na kuahiwi a noho ma na ana i mea e pakele ai. A i kekahi wa ua hele mai kekahi poe a hoolei mai i ka lakou mau makana iluna o na pa o ka halepule, oiai, ua pani ku ia na puka o ka pa no ka mea, he makau loa na Moneka i ko lakou komo mai a lawe pu mai hoi i ka mai, nolaila, pani ia ai ka puka.
He nui loa na kanaka i holo aku maluna o na moku no ka imi ana i mea e pakele ai i keia mai oia hoi ka " Make eleele." A i na e make kekahi maluna o ka moku, a o na luina e hapai ana i ke kino make, e pau pu ana lakou i ka make, a ina e nana aku ma na muliwai e ike ia no na kino make e lana mai ana me he piha-a ala, a o kekahi poe hoi e holo ana ma na alanui e noke ana i ka uwalu i na maka e mokumoku ana i ka lauoho a me ka ili poo. O ka luku o ka makahiki 1663,1664 a me 1665, aole he nui loa o ka poe make, ma Maseila i ka makahiki 1720 ua kokoke e anai loa ia ko laila a koe ka pohaku, a i ka makahiki 1790, ua ike hou ia keia mai ma Tureke, Polani, a me Rusia a ma ka hoike ua oi aku keia e luku mai nei i ko ia mau luku ana.
Ka ma re ana o ka Moi William III me ke Aliiwahine Ema.
He eono hora a me 30 minute i aui ae mao o ke kaha awakea, ua hoohui ia ma ka berita hemolele o ka Materemonio o William ekolu ka moi o Netherlando me ke kaikamahine alii Ema ke kaikamahine ekolu hoi a Keoki Vitoa ke keiki alii o Woldeck. Ua loaa mai kekahi lono mai Aroisen e hoike ana, o ka mare ia ana o keia mau alii ua malama ia me ka hanohano nui. A o na ike maka ma keia mare ana oia no ke Duke o Sakone a me ke keiki alii William o Wurtemburg. Aohe no he mau mea ano nui ma keia hoohui ana. O ka moi Williama ekolu ua mare mua no oia i ka wahine a make, a ua noho oia meka wahine ole a hiki mai i ka la 3 o Iune o ka makahiki 1877. O ke kama alii wahine Ema he nohea oia ma kona nanaina he nani molale kona oiwi a nona na makahiki he iwakalua wale no. O keia Ema no hoi oia no ke kaikamahine a Kalu a ke keiki alii Keoki Vitoa me kana wahine me Helena ke kaikamahine a ka Duke Williama o Nessau.
Ua hanau ia oia ma ka la 2 o Augate o ka makahiki 1858. A pela i hoomoali mai ai ka hanauna a ke keiki alii Keoki Vitoa. Ma ka makahiki 1193, ua hapai ia ae ke poo o ka hale o Woldeck ma ke kulana he Couna a pela i loaa ai i ko Woldeck he kulana kiekie a hiki mai i keia manawa, ma ka makahiki 1712, ua koho ia lakou i mau keiki alii no ka Emepire Hemolele no ke Keneturia a oi aku ko lakou kapa ia ana ma ia ano. O keia keiki alii i keia manawa he mea hoomalu wale no ia ma kona inoa, no ka mea, aia no ia malalo o ka Emepera Wilhelm, a e uku ia ana oia he 245000 dala (thaless) a me kona noho ma na hale kakela nani a pau o Geremania.
No ka moi hoi o Me terlands, ua ike ia e na mea a pau, ua loaa ka hale o Orange (Alanui) mahope mai o ke Keneturia 11 i kekahi Couna Geremania o Walram kona inoa ; a ma ka mare ia ana o Couna Engsibrecht me Joan o Polamen, iloko o ka makahiki 1404, ua kapa ia ia ohana ka Baromy o Breda, a pela lakou i noho ai ma na aina haahaa ; o ke kaikuahine o ke keiki alii keiki ole o Orange (Alani) a he Couna hoi no Chalon, ua lawe mai oia na ka hale i kekahi panalaau waiwai ma ka hema o Farani.
A oia ka mare laki ekolu ana. A o ke keiki alii Williama III o Orange (Alani) me ke kaikakamahine a ka moi James II o Enelani ua noho laua malalo o ke kalaunu o Beritania no kekahi manawa. Oiai e hoolai ana keia ohana maluna o ka iliwai o ka hanohano a me ke kiekie, ua haule mai la lakou i kekahi manawa a hiki ilalo o na kuekuewawae no kekahi manawa pokole wale no, aka ua loaa ia lakou kekahi kulana ma ko Europa ano noho ana, a ke kuikahi o Ladana i ka makahiki 1839, ua hoopaa loa ia keia ohana alii maluna o ka noho alii i oi aku mamua o na ohana alii e ae o Europa.
O keia alii ua hanau ia ma ka la 10 Feberuari o ka makahiki 1817, a ua noho oia ma ka noho alii ma ka make ana o kona makuakane, iloko o Maraki 17, 1849, he oluolu oia ma na mea ana i ike ai i ka pono, a he enemi ino loa oia no ka mea ana i ike ai he hewa. O ke keiki hiapo a ka moi Wiliama he 18 ka nui o kona mau makahiki mamua o ka wahine mare hou a kona makuakane.
Mahanahana kue ia Pulehu.
E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha oe:—
Ua loaa ia'u ke kuleana e kamailio hou maluna o ke kumuhana hoohilahila a "Ko Hawaii Pae Aina " i hoolaha ai, nona ke poo maluna ae; i kokua ia mai hoi e John Sam. Kekukahiko ma kana pane o ka pule i hala.
Ma ka nana ana i kau pane e ka makamaka, hookahi mea nui a'u i ike, oia kou ulupuni ana i ka inaina enaena, no ka mea nana i hoaiai ae kela mau olelo ku ole i ka maemae a me ka maikai, ma na kolamu o ka nupepa e akena ana iaia he " Hiwahiwa na ka lahui; " a he kokua ikaika oe no ia hana ino a lapuwale, malalo o na kumu elua; o ka mua, ka apono ana i kela olelo he kupono a maemae.—O ka lua, ka hoomaa ana aku i ka hookele oia pepa e mau ma ia hana o ka hoolaha ana i na pahenehene a hoohilahila maoli, imua o ke akea o na poe lehulehu e lawe ana a heluhelu ia pepa.
Malalo o keia mau kumu i loaa ai oe ia'u he ukali no ka hikimua oia hana mako-na a haumia, ma kou imi pu ana e mama like i ka ma na awahia o ke kuamuamu a me ka hailiili; aole oia wale, aka, ua hooikaika oe e hoike ia oe iho he kanaka i piha i na haawina oia ano, ma ke kukala akea ana me ka leo nui, he ake kou e papa leo pu me a'u he alo a he alo. No ka lawa ole anei o kou inaina a ka lehulehu i ike ai ma ka pepa i hala, i ake mai ai oe e paio pu me a'u ? he alo a he alo ? Ina pela, alaila, he akioma maopopo loa kau mau hana e hana ai ; a he koho mua pololei hoi no ke kahua o kau moo hana.
Ua kamailio au malalo o ka olelo i hoolaha ia, no kona kupono ole a maemae imua o ka lehulehu, oia hoi keia : Ua mahanahana loa no kana pulehu. Heaha ke ano io maoli o keia olelo ? Ua ike no oe he olelo ano lua keia e hoonalo ana i kona waiwai io. A i mea e pokole ai ke kamailio ana, e hoike aku au, he olelo pelapela loa ia a ua pili i na hana haumia; ke a hoopili ae i kela hunahuna no kam ea i make, e ike ia auanei, ua pahenehene piha ia aku ke kupapau me ka olelo ano lua ; aole oia wale, aka, ua hoolanakoi ia ka manao o ka mea heluhelu i kona ike ana i keia olelo, a ua hoomahui oia e hoomanao a hoala koke mai i ka manao kuko. Ua lawa paha au.
W. J. MEA HELUHELU.
Honolulu Ma raki, 11, 1879.
LUNAKANAWAI NO KA MANAWA.—Ma ke kaawale ana o ko kakou Lunakanawai Hoomalu no ka onawaliwali mai i loaa iaia, nolaila, ua pani ia o W. L. Wilcox i Lunakanawai Hoomalu no ka manawa.
I NA LUNA NUPEPA KUOKOA.
Ua makemake ia na Luna Nupepa kuoKOA a pau mai Hawaii a Kauai, i ka wa a oukou e hooili mai ai ia makou i na dala o ka poe lawe nupepa ; e hoike pu mai i ka papa inoa o ka poe hookaa palua mamua ae o ka la 31 o Maraki i kulike ai me ka makou rula. A i hiki hoi ia makou ke hookaawale pono i na Kii Makana no ia poe.
He Anaina Himeni.
Ma ka ho ra eiwa o ke kakahiaka o ka la apopo he ANAINA HIMENI maloko o ka Lunakini o Kawaiahao. Ua wehe ia keia hana no na poe a pau e makemake ana i keia hana maikai he himeni, a me ka poe e makemake ana e ao a loaa ia lakou ka ike i na leo himeni me ka hoomaamaa ana ia lakou iho ma na Himeni Hoolea. E alakai pu ana ka Ogana me ka poe himeni a me na hoa no hoi o ka Papa Himeni. E hele mai a e hui pu ma ka himeni ana.
NU HOU KULOKO.
MAI POINO.—Ma ka aluna ahiahi o ka Poaono i hala, ua hookui ae la kekahi kaa lawe ohua ma ke kihi o ke alanui Uniona, a mamuli o ka malie a me ka laka o ka lio ua pakele ke kaa mai poino, a i na he lio piena, ina aohe nao ai i ka papaa.
KUMUKANAWAI.—Iloko o kekahi mau la o ka pule i hala ae nei, ua paa i ke pai ia he eha hane ri kope o ke Kumukanawai o ka Ahahui Poola, he 18 aoao ka nui o ke kope hookahi, a e kuai ia 'ku ana no ke kumukuai he hapaha dala pakahi.
MAKEMAKE IA.—Ua makemake ia na mea a pau e manao ana e komo iloko o ka Ahahui Poola, o Honolulu nei, e akoakoa ae ma ka manawa halawai o ka hui ma ka Poaha mua o Ape rila e hiki mai ana ma ko lakou hale halawai mau.
MAI HILO MAI.—Ma ke ano ahiahi o ka la 5 iho nei o keia mahina, ua ike ia kekahi ahi nui e a ana ma ka mauna o Maunakea ma ka aoao e huli la i Hilo, Hanakahi, hookahi po o ka a ana o keia ahi. Peia ka lono i loaa mai ia makou mai ia G. W. K. Kaohai o Punahoa, Hilo, Hawaii.
NO WAILUKU.—Ma ka holo ana 'ku nei a ka mokuahi " Likelike " no kona mau awa ma ka hikina, ma ke ahiahi Poalua iho nei, ua kau aku maluna ona ka Ilamuku W. C. Parke, a me ka Loio Kuhina E. Preston no Wailuku, no ka huakai e pili ana i ka pepehi kanaka malaila.
Mai Kaupo mai.— He leta ka i loaa mai ia makou mai a J. Kawaiaea mai o Kaupo, Maui, e hai mai ana ua pau ko lakou pilikia i keia wa no ka wi, a ua ola hoi ka aina, ua uliuli mai ke kula, a ua hiki ke kanu aku i na mea kanu.
MA KA po Poalua iho nei, ua koho hou ka puali " Hawaiian Guards, Co. B." i ko lakou mau alii no ka makahiki 1879 :
Kapena—Chas. B. Wilson,
Lu tanela 1—James I. Dowsett, jr ,
Lu tanela 2—Henry Bertlemen.
I NA LUNA NUPEPA KUOKOA.— Ua makemake ia na Luna " Nupepa Kuokoa " a pau mai Hawaii Nui o Keawe a Kauai o Mano, i na he mau koena " Nupepa Kuokoa " e waiho nei ma ko oukou mau lima i pau ole i ka lawe ia, e hoouna koke mai me ka hookaulua ole ia makou ma Honolulu nei, i mea e hiki ai ke hoolawa ia ke koena o ka poe makemake nupepa e kauoha mai nei.
HANAU KUPANAHA.—Ma ka lokomaikai o Mr. E. Lililehua o Kikihale, Honolulu, ua hoike mai oia ia makou no ka hanau kupanaha ana o kekahi wahine o Kekuewa kona inoa; ua hanau mai ua wahine ala he elua keiki, ka mua o ka hemo ana mai he keiki i ano like me he moo la, a o ka lua he keiki maoli; o keia mau keiki a i elua ua make no i ka hemo ana mai.
E MAKAUKAU! E LIULIU. !!—Ma keia Poaono oia ka la 15 o Maraki nei, e Ohi aku ana wau i ka Auhau o ka'u poe lawe " Nupepa Kuokoa " o keia makahiki. Nolaila, ke kauoha ia 'ku nei oukou e hoomakaukau a e liuliu e iho io la honua mamua o ko'u hiki ana 'ku, oiai, ua makemake au i ka'u mau inoa e hookaa palua mai mamua o ka manawa e hiki mai ai ke Kii Makana, i paa mua iloko o ka buke o ka poe hookaa palua, a i nui ole hoi ka hana. E malama a e hoolohe i keia. Ka oukou kauwa haahaa. S. W. B. KAULAINAMOKU.
POE MAKEMAKE NUPEPA—Ke hoike aku nei makou imua o ka lehulehu. O ka poe a pau e makemake ana e lawe i ka " Nupepa Kuokoa " mai ka malama aku o Ape rila o keia makahiki, he $1.50 ka auhau. E hoike ae ka poe makemake nupepa a pau rna kela a ma keia apana i ko makou mau Luna nupepa. A ke kauoha pu ia 'ku nei hoi na Luna, e hoike koke mai ia makou mamua ae o ka pule hope o keia mahina i hiki ai ia makou ke hoomakaukau no ka hooko ana 'ku i na kauoha e hiki mai ana.
MAI KE KOMI TE MAI.—E ke KUOKOA ; Eia na dala i loaa ia'u mai na Ekalesi o Oahu mai no na Kula Hanai Kaikamahine.
Kawaiahao, $65,15.
Kaumakapili, 50,65.
Kalihi a me Moanalua, 10.00.
Ewa, 10.00.
Waialua, 7,05.
Huina.—$146,85.
A ke puunaue nei au penei; I ke Kula o Miss Bingham ma Kawaiahao-$73,42 1/2.
I ke Kula o Miss Green ma Haleiwa, Waialua—$73,42 1/2.
Me ka mahalo i na Ekalesia. Na'u no. A. F. JUDD.
Komi te, Honolulu, March 12, 1879.