Ka Nupepa Kuokoa, Volume XVIII, Number 20, 17 May 1879 — KA MOOLELO O BERIANA KA WIWO OLE A ME MAHONE KE KOA: [ARTICLE]

KA MOOLELO O BERIANA KA WIWO OLE A ME MAHONE KE KOA:

ĪIOKI'NA 111. |IA .MAHONE e hookohakaha ana me ka 3 ci ; vvi kil.ikili oka Ntiita maluna oka hokua o k:i !to o ke keiki nln Mukada, ka hoo»!ina hoi o ko Beriana nohoalii, ua ike ia aku la oia e ke anaina e makaikai ana i kona eleu a me ka wiwo ole. (Ja lohe koke ia aku la ka ieo o ke keiki aii Mukaila i ka f.ane nna aku i kona luaui makua : Ma ka inoa o Sana Paterika, ina e like me ka makaukau o kona hookele ana i kuu lio, pela oia e oniu ai ikn Inau ihe, aliiila, o ka Naila imua ona, ina he Bentania a he Denemaka poha, e hooikaika oia e imi i ka lei o ka mahnloia. ln wa i pane nini ai kekahi koukaualii e noho ana ma kona aoao : l/a oi nku kou hialaai nui no na hana n na Nnit;i, mamua o ka minnmina ona no ka lilo o ka lei gula 0 Mnlaki. Aole au i kaumaha no kn lilo nna o ka lei gtiln, no ka mea, ua hoike mun in, na kekaiu o na keiki n kn sioi Berinna e lei i un lei la ma ke kahua kaua mainuh oka (anakila kilakila i loaa inia mai kona mau enemi aku. Ua hoike ia no hoi, e loohin ann ka mea nana i lawe pakaha me kn make weliweli lon ina kn la hookahe koko ; n e auhee liilii ana ka enemi mn ia la, a o welo ana kn hae o Erlna me ka hanheo nui maluna o ko kokou mau poo ;a e haalulu nna na ilio o ka nkau a imi i ko lakou puu> hoonun iwaena o nn kuahiwi. Aka, poha mai la ka leo o ka o-le nlua, n hoohalawai &e Ia na moho ia laua iho me ka puahi nui o ka holo o na iio, a me ka owaka ana onn makn ihe o ka laua mau men knua i ko inun lima. No ka eehia o Erina a me kona mau Naita, e kinai lon ia na enemi oko Moi Beri* ano, wahi a ke kon Mahone, iaia i hou ae ai i na kui i ka opi noao o kona iio. E make ka mea haakei wale e like ine ka make ana okn holoholona, wahi ake Denemaka. A imua ponoi oke alo o Beriana ame kona aloalii, i halawai ne ai na laau ihe a n» Naita, ahe mea eka weliweli ika ike ana :ua pilipu iho la ka hanu ona knonka koa, a ua pilihua ka manao o ka lehulehu ; 1 ka ikaika o ka hookui ana o na mea kaua i kft pnle knua nna Naita, ua haaiulu ka honua me he olai la i na kapuai o na lio, a ua owakn ke ahi iiuna oke kapa kila oke Oenemnka mni ka pahuna a ke koa Mahone aku, a ike ia aku la ke Oenemaka ika hapai ia ana ae mai kona noho ne a aneane e hauie aku, no ka ioaa pono una i ka pahuna ihe a ke kamaeu, aka> ua eleu koke ae ia ia a hoomaka hou mai ia no ka hoiō elua ana, la wa i haawi pau ai o Mahone ke koa i ka holo o kona lio a me kona ikaika a pau maiuna o kona hoa paio, a i ko laua halawai ana. ua oi ka ikaika i ko ka mua, ua p»hu mai ia ke Oenemaka i kana ihe me ka ikaika nui, aka, ua haawi piha aku la ka Naiu opio Mahone i kana paie kaua, a haiawai ine ka ihe a kona hoa paio jia wa hookahi no i haiawai aku ai ka ihe a ka kakou koa i ka umauena kila o ke Oooemaka a pahia aku ia me ka huila ana o ke ahi. aka, ua kau aku ia na naewaewa moali ma kona kapa kiia, mai ka maka ihe aku a ke koa, me kekahi ulia poino oie. Akamai a wiwo ole oe e Mahone, wahi a ke klii Powa iaia iho, iaia e haleiio inai ana iha hana ana moho ; nole i lilo ka*n mnu ao ana i mea ote, aka, aole oe e ola loihi ioa ana e hauoli i kou mau ieaiea ana a me na mahaloia mai, e ka opio lapuwale nianao haakei.

Nani ! .\ani ! E ka hoahanau o kuu puuwai, wahi a Donat'a i hooho rnni ai iaia i kainapu mai ai maiuna o kona !;o i ko Mahone aoso. £ kioia iaia iiaio mai kona iho me kana mau mea kaua a piu. no ke koiu o ka haiawai ana, wahi hou a ka ukaii. Ua ioaa i ka Naita opio ka ike rna kana mau hana hooieaiea, a pela i ioaa ni ka eleu a me ka maaiea iaia raa na mea kaua. wahi a ke keiki aiii Mukaeii. Ua haawi hou ia mat la he laau iiie hou na ke alii Denemaka, no ka mea, ua haki kana laau ihe mui, mamuii o ka ioaa ana i ka paiekaua a Mahone. Poha hou mai ia ka leo kahea o ka o-ie, a iiuliu hou ae !a na Naita. Haawi ae la o Mahone i kana oielo kaena a holo mai !a e haiawai me kona hoa paio ; : ma ke aio ponoi o ka Moi Beriana i haiaI wai hou ai iaua, a loaa aku ia ka paiekaua ) a Mahone nie ka ihe a ke Denemaka, oiai, : ia wa hookahi no ua ioaa piha aku la ka umauma kiia o kona hoa paio me ka Ma- i hone pahuna ihe, a kaikai ia ae ia oia mai ■ kona noho ae a kiola ia i ka honua. ; Nani! Nani! E I»uu hoahanau, wahi a < Donaia, e hoolawa ioa aku i ka ilio kolohe o ka akau me kau p^hikaua. Leie iho ia ia mai kona iio iho, huki ae | la i kana pahikaua a hoio aku ia no knhi o j : kana iuaiii e waiho ana. | Pane iho ia ia, E aia, a e paie nou iho e ■ ke Denemaka hoopunipuni, a ma ka'u kau-! ' oha e hoike mai oe ia'u i ka oiaio wale no. : Aka, aole i pane ae kana pio e waiho ana. j j Kaieie iho la ka opio Mahone i kona wa- j ! wae iiuna o ka umauma o ke Denemaka, i me ke kau ana i ka wini oi o kana pahi i j kona puu, a pane iho la : E mihi a hoike j mai o Carius oe o Deneniaka, a ua lawe ko- j lohe aku oe i ka lei guia, o iuu auanei ka , pahiknua a kuu makuakane i kou koko ma ; ka iumni ana aku iloko o kou puuwai; akn, i aole he mau hoaiiona mai kana pio mai. ' U'oki! E ka opio, wahi a ke kauoha a | ka Moi Beriana, ua eha ka Naita—ua ma- j ke, —nolaiia, o oe ka mea i lanakiia. E | hookaawaie aku inia mn kahi e, a na ka poe i eha e nana i kona mau palapu. E ka Moi maikai, wahi a Anaderea kona ; pokii, iain i kukuli iho ai ma ka aoao o ko* , na kaikuaana ; ke hooie nei au i ka huli ana ) 0 ke nu o ka ianakiia ma ka aoao o ka mea nana i hoeha—i kuu—i kuu haku. E ka Moi nkahai a maikai, wahi a Donala, ke aa nei au e paio pu me keia Naita, e like me ia e leapa nei iaia iho ; e iike hoi me kana i ae mua ai 'inua o'u. i E paio like no au iu Inun a elua, wahi a j ke alii opio Anederea, aka. e haawi mai in'u j ī manawa e lawe ai i kuu huku maikai mai ke kahua ae. aole au e hoohakniin i ka ma-1 nawa me olua i kein wa. 1 ka manawa o ke 'iii Powa i ike ai i ke i Denemaka opio e w*iho oni oie ana iiuna o ke kahua hookahakahi, ua hoio mai ia oia e kokua iaia. Oiai ka kakou koa e lawe ana i na hoo* maikai me na lulu lima ana mai na maka hanohano o ke aloalii, oia ka wa e iawe ia : ana ka Naita Deneinaka e kona kaikaina a j me ke alii Powa, i kokua pu ia aku e keka- j hi o ko Beriana mau koa. j Lawe aku la lakou iaia iioko o kekahi o | na keena o ka halealii e waiho ai, alaiia, j hoike aku la ke nlii Powa i na koa kokua, j he ike lapaau kona i hiki ke iapaau i ka . mea i eha, me ka hoike pu aku, e waiho j iaia ma kona iima me kona kokoolua Naita. j Noiaila, ua haaleie aku la na koa o Be- j riana i ka mea i eha mMaio o ke alii Powa i ! a huli hoi mai la. , la wa ua nana koke ia iho la ka Naiia i j eha, a ua ike ia aole i kukonukonu kona j mau paiapu, aka, mamuii o ka ikaika o ko-! na hauie ana, oia ka mea nana i hoopouli i j 1 kona noonoo. j i E wehe i kou aahu kiia e ke alii Anade- ( } j I wa, wahi a ke alii Powa, owau ke paio pu | J me na iiio keiki hou, a e kiai oe i kou haku. j { Ua hoopaa mua au e paio me iaua, wahi j ! a ke Denemaka. | £ ka lapuwale, aoie e hiki i kou akamii j ke hoopio ia laua me ka iialawai ana me ka i | make. Mamuii wiie no o keia mau hma e ! | hoohaahaa ia ai iaua, a kiei aku ma na ipu-; : ka o ka make kaaoha ole, a maluna o kou 1 | hokua oa hoomaikai ana he nui; noiaila,; i auo, e wehe i kou aahu kaua, no ka ioaa j 1 ana ia oe he lanakila maiuna o ka Moi Be* j ! riana, oiai, ua hoopuniia oe me na popilikia | [ i keia wa, a he mea pono na kekahi Naita e j j pani i kou wahi, i huii ke au o ka lanakila j j ma kou aoao. Nolaila, o kou hiliow wale I | ana no maluna o ko'u ike a me ko'a akamai j ' e pakeie ai oe. | ; He umi minute mahope īho, ua oiii mai | ; la ke a)ii Powa malana o ka iio o ke alti l \ Anad«rea i aahuia me kooa kapa kila a ine ■ ; ka papaie kapu kiia, oiai, ua huna ia aku ta j 1 kona heieheiena a me kona mau umiumi I ; aiai e ka aaha kaua kiia. Hoio mai la oia . j mamua o kahi a ka Moi Beriana e noho ana 1 haawi mai !a i ka hoomaikai a pane mai I»:

Ua mah*auk3a au ano e poio aku me na iiio han3U hou no ka make no ka hanohano o kuu haku. ka mea e waiho ia me na palipu kukonukonu oka eha. E lawe no au i ka m3ke ma na rnea kaua īna he ihe a be pahikaua paha. a ina i make iaua ia'u, ua makaukau no au e paio me kekahi ona Naita o ka Moi a aiii paha, e hoike mai ana o kuu haku aoie ia he Naita oiaio o ka papa Naita o na 'iii. Aol> i pau.