Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 47, 20 November 1880 — Page 1

Page PDF (1.52 MB)

This text was transcribed by:  Rinda Fernandes
This work is dedicated to:  To My Beloved Parents, John and Clara Brito Sabas of Moloka'i

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 KE MX. HELE 471 POAONO, NOVEMABA 20,1880. {NA HELU A PAU 990.

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUIIA.

@HOOLAHA --O na Olelo Hoolaha @.@Hookahi Dala no @ puka ana. he @1.50: @. he @2 00

@ A ME NA MELE He 1@ Ke@hookahi. ua like m@lani.

@MA@ E hoomanao na maka@m@ mai i na olelo hoolaha ma@akea Poaha. i ole e kaukai ia @

@na @hulehu. aole e hoopuka i @Hoolaha. Kanikau a me ke Mele @ m@ ia mai ka uku.

@ mai @ na leta i ka Nupepa @

                                                 @a MOOLELO O

                                                 ERIANA KA WIWO OLE

                                                             -A Me-

                                                 @AHONE KE KOA:

                                                 MOKUNA XXVII.

@A. @ Mukada i kulou iho ai e unuhi @ma@ ka pahikaua a ka mea i eha, ua @ ia ak@ la e ka Denemaka kana @ kaiewa ana ma kona aoao, a me @ a@o hope loa, l@mai mai la oia i ka @a @oke o ka puuwaiai o kona enemi. A p@a @ hooko ia ai ka hopena maluna o @ Mukada. ke kii onohi hoi o ko Irelani @.@ai, na @eo hooho hauoli o ka lana@ pat@ela ana no ma o a maanei o ke @moko

@ a na leo e ikuwa hauoli ana, e @ ana ka kakou moho opio me kekahi @ a @kani Denemaka, a kahea aku la ko@a @ea:

E kuu @oahanau i@u wai ula o ka pahika@ake ke Keiki Alii Mukada i kekahi @k@ ke puhee liilii nei iakou imua o @ mau @oa, nol@la. e uaka@ aku kou @ : @ka makalu@ hookahi o ko kaua @a@

@ p@u @ no o na olelo a Donala, pu@oa @o@ a@a ka @ Denema@a honua.

@aku oe i ka enemi e @uhe@e la, i @ hou mai ai o Donala. Ina eia kela ‘@ii @ apuhi iloko o ka hu@kau ana o ka ene@ keia la, ala@a, e uwe aunei o “K@nepu@ ka wela o ka ia.”

@ koke no, oili ana ua Pepeekue noho @ me ke ‘lii Denemoka Burueda a @ mau ukali o laua. e holo ana i ka @ a malumalu o kekahi wahi ulula@u.

@ ma ka papa hoomanao o na kaua @ pau ike ia, o keia hooili kaua @ o na kaua weliweli loa: a mai ia @ ma @uhulih@a ia ai ka mana o na @ ma Irelani a liko @ mea ole a hiki @ o keia moolelo e i@i nei kakou.

O na enemi o ka Akau a me ko lakou @okoa @a holoi ia aku mai ke kahua @ nalowale: o ko lakoumau puali kaua a pau ua @. Ua luku ia na’lii a me na @ o lakou maluna o ke kahua mokomo@ a lanakila a Irelani e poina ole ai a @na @ mamo.

He umi tausani a oi aku na Denemaka i @ ia ko lakou mau ola ma keia kaua ana a me keia huina ko lakou mau alakai a me na keiki alii elua a ka Moi o Denemaka.

Maluna aku hoi o ka ekolu tausani na kanaka o ka Moi Leinster i helu pu ia aku @ poe make.

I ka ike ano o ka Moi Beriana i ke auhee ana o na enemi, kauoha koke ae la oia i kona p@ kaua kiai e ukali aku i na meheu o ka enemi a huli hoi mai la oia i kona hale @ me kona wahi kokoolua he wahi keiki.

Aole oia i hopohopo no kona ola i keia wa no ka mea. ua ike kumaka oia i ke au@ ana o ka enemi ma @ maanei. I keia @ e @kaha @ iloko o kona hale lole, aole o@ i lohe i ka make ana o kaua keiki @. @ aole kona mau ‘lii i @ aku @ o ko lakou alualu ana i ka enemi.

A @ e @l ana @ ka hoomaikai ana aku i ke Akua o ka lanakila kiekie i @, a@a @oi komo mai la kekahi poe @ Denemaka iloka o ka hale lole, a pa@ la:

O ko@ wa hope keia o Beriana, ua hiki mai @.

E ku @ o ke kuahiwi, heaha kau i hiki mai nei i keia @ wahi @ Beriana i pa@ aka ai, @ia @ ae @ kaua p@hikaua a ke mai la e p@le iaia iho imua o kona @ enemi.

Pane aku la ke’lii Powa e Beriana, o kau keiki aloha, aia oia maluna o ke kahua kaua kahi i waiho ai he heana no ka poe make, he popo lepo hoi na keia mau kapuai e hehi. a e ukali aku auanei oe ia makalua hookahi. O ke keiki hoi a kou hoahanau,ua makaukau oia i moepuu no olua, no ka mea, e na-i aku no au i kona mau kapuai a hiki i kona make ana me ke kaulua ole. A nolaila, iloko o keia hora o ka lanakila i loaa i kou mau puali kaua. e lawe no au i kou ola ano e Beriana.

Ke hoino nei au ia oe e ke kaoaka kipi, wahi a Beriana me kona mau maka hulili @ae mai i kona mau enemi; kauoha ae la oia i ke keiki, e kahea aku i ke k@i.

I ke keiki i hoomaka ai e haalele iho i ka hale lole, ua ako koke ia ae la kona ola e Burueda ke Denemaka, mamuli o kona lumai ana aku i ka@a pahikaua iloko o ka umauma opiopio a haule aku la oia i ka honua.

Me ka leo hooho hoonaaikola ke ‘lii Powa i lele mai ai imua o Beriana, aka, ua hookue@i ia aku la nae oia ihope me ka hauna pahi a ka Moi aoo, me ka puana pu ana ae@ E kokua e na Delakasiana lanakila! E hoopakele i ko oukou Moi!

Ia wa i lele like mai a@ na Denemaka maluna o ka Moi Beriana, a ka@li aku la me ka ikaika i kana pahikaua mai kona puili ana.

I keia wa o Burueda i pale ae ai i ke ‘lii Powa ma kona aoao, a lumai aku la i kana pahikaua @loko o ka umauma o ka Moi Beriana.

Unuhi mai la oia i ka pahikaua i paumaele i ke koko, kaikai ae la iluna, a puana ae la: E hoike ia aku imua o kela a me keia kanaka. ua haule o Beriana a make ma ka lima o Burueda.

E ka mea hohe wale, i pane mai ai o Beriana, iaia i hina aku ai a wa@ o i ka honua me ka nawe no o ke aho i kona houpo.

Pane mai la ke lii Powa, iaia i leha aku ai i kona enemi maka eleele oiai oia e mauliawa wale ana no, he oiaio aole oia i make ma ko’u mau poho lima, aka, e mauliawa ana oia a make iho; a pau loa iho la na enemi o Denemaka i ka nalohia. Nolaila, pane aku la ke ‘lii Powa ia Burueda, e awiwi aku ano, oiai aia ka puuhonua no kakou i ke kuahiwi a hiki i ko kakou hui pu ana me na hoa’loha.

Oiai lakou e holo ana a o ke komo aku k@e iloko o ka ululaau mai kahi mai o ka mea make i powa ia, hoea ana no o Mahone a me Donala a me kekahi poe Delakasiana e hal@ ana @ ke kino make o Mukada me lakou.

E noho @ho oukou ianei, wahi a Mahone, a e hele ae au e hoike i ka Moi Beriana i ka nuhou kaumaha.

Komo aku la ka kakou koa iloko o ka hale lole o ka Moi, e hoike aku i ka make ana o kana keiki, aia hoi, ua lohe aku la na koa he leo makena mai ke koa opio mai, a maopopo koke ae la i na mea a pau ua make o Beriana.

Puka mai la o Mahone mai ka hale lole mai a pahola mai la i ka lono eehia: Ua make ka Moi Beriana, ua powa, ia oia iloko o ka hale lole e kela ‘lii Powa lima koko a puuwai uliuli o ka manao.

Kaomi malie iho la ka luaui makua i ka lima o kana keiki, a pane mai la me ka nawilwali, aole na ke ‘lii Powa, aka, na Burueda a o ke ‘lii Powa pu no kekahi me ia. Ua holopono anei ka nee ana o ka lanakila ma ko kakou aoao, e kuu keiki hopo ole?

E ka makua, ua kauliilii na enemi ma o a maanei, wahi a Mahone; a mai pauaho mai oe ia makou iloko o na lanakila ana o o keia la, aka, e noho mai oe i alakai a i koo no makou no na haua o keia la

Ua hoikeia no ia’u i keia la, a ua hiki mai no hoi i o’u nei ka lohe, ua helu pu ia aku ka’u keiki aloha o Mukada, me ka heluna o ka poe i make no ko lakou aina aloha; nolaila, o ko’u make ana aole ia he mea e waia ai ka lahui kanaka me ko’u koko, aka, na ke Akua e hookup@a mau aku i kuu aina makuahine aloha a mau loa.

Me keia mau huaolelo i kuu mai ai ka Moi Beriana i kona aho hope loa, a haalele iho la ka uhane i ka hale kino lepo e hoi i ka poli o ka makuahine honua, a hoi aku la ka uhane i ka mea nana i ha@a.

Alaila, olo ae la ka pihe makena mai o a o i ka pahola ia ana aku o ka lohe ua make o Beriana.

O@ai @ae ke alii Powa e holo ana me ke Denemaka no kona home kuahiwi, ua kau hou ae la ka kakou koa opio a me kona ukali maluna o ko laua mau lio, a alualu aku la i na powa.

A ia laua ma ke ala, halawai mai la ke k@ Malaki me laua a me kona mau kanaka. Mamua ae nae o ka oili ana aku o na huaolelo a ke koa opio, ua ninau mai la o Malaki. Ua ike a@i elua i ke kaikamahine Fi@avola? Pane aku la ke koa opio, aole: a ua ahe ia oia?

Pane aku la o Malaki, ua kaili ia aku oia me kou makuahine hookama e na Denmaka.

He oiaio a@ei, he mau aweawe kaumaha ke kau mai a@a maluna o’u no keia mau hana wiwo wale i hana ia e ke ‘lii Powa wahi a Mahone. Ina pela ka manao ana, alaila, e moe ole aunei ko’u po no ka powa nana i hana keia lima koko, a e ukali no au iaia i ka piko o na mauna a iluna hoi o na ale o ka hohonu, a hiki i kona waiho ana ma keia mau poho @a; nolaila, e komo pu mai oe e Malaki a me kou mau kanaka ma keia hahai ana i ka deragona eleele.

Oiai lakou e kuu ana i ka holo o ko lakou mau lio, ua ike ia aku la ke ‘lii Powa a me ke Denemaka a me na ukali e hookee ae ana ma ke ala mauna no Dubelina. Aka, mamua o ka heh@ ana @ ko lakou mau kapuai i ka palena waho o Dubelina, ua wawalu aku la na mai@ o ke keiki Irelani i ko lakou kua; a na ia mea i hoaui ae i ka lakou huakai a huli mai la e paio i ko lakou mau enemi.

Ia lakou i halawai ai, pane aku la ke koa Mahone, owai la o oukou ka mea nana i ako ae ke ola o kuu Moi maikai.

Pane mai la ke Denemaka me ka hopo ole: Owau; E kukala ia aku imua o ke ao holookoa, na Burueda ke Denemaka i pepehi iho i ka Moi Beriana iloko o ka hora o ka lanakila.

E kukala pu ia aku no hoi i ko ka honua a pau, na ke keiki a ka hoahanau o Beriana i pepehi iho i ka powa pakaha wale.

A e like me ka liona pololi e popoi ana i kona enemi, pela ka kakou koa imua o ke Danemaka, a hoolei ia aku la oia mai kona lio aku a waiho iloko o ke ehu lepo, lele iho la ke koa opio mai kona ho iho, unuhi ae la i kana pahikaua a lumai aku la iloko o kona umauma. Pela auanei e make ai ka mea pakaha wale ana @ lima koko nana i pepehi i ka Moi Beriana.

A oiai ke koa opio me ke Denemaka, ua miki aku la o Donala no ke ‘lii Powa a ia laua e hakoko ana me ka hahana nui haalele pau aku la ke kanaka nona na lima kakauha i olokea ia me na olona i ka pahuna ihe i kona enemi ana i lia nui ai, a wala aku la oia mai kona lio aku a waiho ana i ka honua me kona alo iluna; unuhi ae la o Donala i kana pahi pepeekue mai kona wahi ae a lumai iho la i kona maka @ oi iloko o kona puuwai; puapuai mai la ke koko mai ka makalua mai o ka pahi a kahe aku la i ka honua, alaila, unuhi mai la o Donala i ka pahi a pane iho la: E kuu hoahele, i keia la i kena ai ka lili o kou haku, a i keia la i i@ ai oe i ka wai ula i koko o kou enemi, a pela auanei e make ai ka mea naau hookiekie a me ka pakaha wale, pela i hooko ia ai ka hopena weliweli maluna o ke ‘lii Powa no kana mau hana eleele.

Na ke koa Malaki hoi a me kona mau kanaka i luku ak@ i ke koena o na enemi me ke ‘lii Powa, a aole hookahi o lakou i pakele aku i ahailono. Na lakou i oki ae i na poo o ke ‘lii Powa a me Burueda mai ko laua mau kino ae a hoihoi aku la i kahi hoomoana me ka olioli no ka lanakila i loaa ia lakou.

Hoihoi aku la o Mahone i kana ipo a me kona mama hookama me ka palekana i kahi hoomoana o na koa.

O ke kino kupapau o Beriana a me Mukada kana keiki, ua lawe loa ia i ka luakini o Kilimainehama malalo o ka malama ana a Malaki.

Noho iho la o Irelani holookoa iloko oia mau la me ke kanikau ana no ko lakou Moi aloha i make nana i noho hoomalu i ka aina iloko o ka maluhia mai o a o.

I ka hala ana ae o na mahina eono, ua hooiaioia ke koa opio Mahone o ka Violaume, oia kekahi o na ‘lii o ka hanauna o Beriana, mamuli o na hoike a kona mama hookama, oia ke keiki ponoi a Mahone ka Nui, ka hoahanau ponoi o Beriana ka Moi.

Mahope mai oia manawa, ua hoohauohia ke koa Malaki, ma ka hoohui ia ana o kana kaikamahine o Finavola me Mahone ma ke apo lokahi o ka mare, a pela laua i noho ai me ka maluhia ma ka halealii o Kinikora iloko o ko laua mau la me ka hauoli a me ka olioli nui, a o Donala o ka laau ihe, ko laua hoa’loha oiaio.

He ewalu h@neri makahiki i hala ae nei, mai ka hoohaahaa ia aoa o ka mana o na Denemaka ma Clontarf; ke pua@a mau ia nei ko Beriana inoa, me ka hoomanao mau ia a hiki i keia la e na kanaka Irelani.

Ma keia Helu hope o ko kakou Moolelo, ke hawai nei ka Mea Kakau i ke mahalo, i ke haawi nei ka Mea Kakau i ka mahalo, i ke ahonui o na makamaka i uhai a holo pu me keia nanea ma na kolamu o ke KILOHANA POOKELA o ka LAHUI HAWAII; a me ka hauoli hoi @ hoola@a mau ia aku ka poe heluhelu o ke KUOKOA me na molelo maikai. A me oukou pakahi a pau ke aloha no ka HOPENA.

                                                 Hale Keokeo

O keia ka hale noho oi aku o ka nui o Amerika, ua kapaia kona inoa o Hale Keokeo. Ua oi aku ka nui o ke dala i hooliloila mamua o ka hale noho o Kuaka e ku nei ma Nu Loka. Ma kahi o ka @1,700,000 na lilo no ke kukuluia ana a me ka hoolako ana ia loko. O ke kumu liko oiaio i ka makahiki 1792, he $333,000: iloko o keia makahiki i kukuluia ai a noho ia i ka 1800; ua hana hou ia i ka makahiki 1815, a noho hou ia i ka 1818; i ka makahiki 1829, pau ka hanaia ana o na alahele kipapa holoholo o ka pa. He kanalima makahiki i hala aku nei, i pau ai ka hanaia ana o ke keena hikina o keia hale.

O na Peresidena a pau o Amerika Hui, ua noho lakou iloko o keia hale, koe o Wasinetona, aka, o ke poo nae o kona lio kai kiei aku iloko o ka ipaka komo o ka hale, a nana aku la oia i na kanaka hana e hamo ana ia loko i ka puna. Na kekahi kanaka Irelani kaha kii hale, nona ka inoa o Hibera, nana i kukulu me ka hana hou ana, me ka $500 makana no ke kii ana i kaha ai.

O keia hale noho, hookahi haneri me kanahiku kapuai loa ma ke alo, kanaha kapuai ka laula; o ke kiekie o ka pio o ka @puka komo owaho loa o ka hale, he kanalima kapuai ke kiekie, kanaha kapuai ka laula. He iwakalua eka kihapai a me na wahi hooluana e hoopuni ana i keia hale, a ma kela a me keia aoao, ua hookaawale pakahi ia, eha haneri me kanalima kapuai, he mau hale i kukulu ia no lakou ka lilo ma kahi o ka ehiku a me ka umikumamalua miliona dala pakahi.

O ke keena oihana o ka Peresidena, aia ma ka hale elua iluna, a oia no ke keena o ka Aha Kuhina; he kanaha kapuai ka loa me kanakolu ka laula o keia keena. Iwaenakon@ o ke keena, he pakauka@ loihi, me na noho i uhiia i ka ili e hoopuni ana; e kau ana @oa ka paia he palapala aina nui o Amerika Huiia. Ua uhiia ka papa hele me ka moena lole haulaola. O keia no hoi ka hale o@hana aupuni o Amerika.

 Ka hana muaia ana o ke Kuipine a

 me ke Kuikele.

Ua hana mua ia ke kuipine a hoohana ia e ko Aigupta poe o ka wa kahiko, a he nui wale i loaa aku iloko o na lua kupapau a me na peramida (pyramids), a pela me na kuikele.

I ka makahiki 1626 i hana mua ia’i ke kuipine ma Enelani; aka, i ke@a wa, o Baminehama kahi hana kuipine oi loa o Beritania Nui. I ka hana muaia ana o ke kuipine ma Enelani, ua loaa ke kui hoookahi mai na lima hana mai he 14, na lakou na apana hana like ole. Na kekahi e hoopololei ka uwea, hoo@oi ana ka kekahi, okioki ana ka kekahi i ka loloa o ke kui, hoopio ana i ka uwea i poo no ke kui, hoopalupalu ana, hoopaki@ ana i ke poo, hoomaemae ana, hoohinuhinu ana, hooka@a okoa ana, houhou pukapuka ana i ka pepa kui a me ka hookomokomo ana i ka pepa kui, a pe@ wale’ku.

I ka makahiki 1812 i kukulu muaia a@ ka hale hana kuipine ma Amerika, a i ka wa e kaua ana o Amerika me Beritania, ua @ii ae ke kumukua@ o ka pepa kui ma@ ka eono keneta a i ka akahi dala.

I ka makahiki 1824 na Samuela Laika o Makekuseta i hana i ka mekini kuipine a hoouna aku la i Enelani. I ka wa o ke kaua kipi mai nei o Amerika, ua hana ia ke kuipine e kekahi mekini me ka hikiwaweloa maluna o kekhai huila hookahi wale @ho no. a no ka ike ia ana o ka maikai a me ka hikiwawe o keia ano mekini, o keia ke ano mekini o na hale hana kuipine o Baminehama i keia manawa.

Mai keia manawa mai, he lehulehu wale o na mekini kuipine i imi ia, aka, o ka oi loa aku o ka mekini maikai. oia ka Fowler, aka, o ka hana ia ana, he mea huna ia mai na maka ae o kela a me keia. O ka hapanui o na kuipine Amerika maikai loa, ua hana ia ma ka mokuaina o Konetetituka mamuli o ka Fowler hana ana. Maloko o kekahi hale hana kuipine, he 85 mau mekini. a e hana ana he mau tona uwea keleawe i ka makahiki, me na kuipine he mau miliona ka @i. O na kuipine keleawe, ua hookeokeo ia ae ma ka @aila loihi ana iloko o kekahi ipu keleawe i hookomo ia i ka piula; aka, o ka hanaia ana o na kuipine hao a keokeo. he mea huna ia i hoike ole ia. He ewalu mau hale hana kuipine ma Amerika holookoa.

O ke kuikele mua i hana ia ma Enelani, ua hana ia ma Ladana e kekahi negero i hiki ilaila mai Sepania ae. i ke au o ka noho alii a@ o ka Moiwahine Mere; aka, make e iho la nae oia me ka ike ole ia o kana hana ana a loaa ke kuikele; mahope mai nae ka makahiki 1515, ua loaa apuepue ia Elia Growse. He keneturia mahope mai, ua kukulu ae la o Christopher Breening ma kona@oo@oo i hal kuipine a me ke kuikele nona ma noonoo i hale hana kuipine a me ke kuikele nona ma Bukin@hamasite.

O ke kuikele @ hana malau loa ia o Enelani, he hakihaki wale, mamuli o ka palupalu o ka metala i ha@a@a ai, aka, ua hana ia ka @ o ke kui a mikio@ maikai me ka hulali, @ ai e moku ka lopi. He nui wale na kuikele @o mamuli o ka palupalu wale o ka hana ia aaa, e like me ka kila i hoohui pu ia me kekahi metala e ae, e lilo auanei ia @ mea e @ ai ke oolea o ke k@la, a ma na wahi wela, oiai e hoohana ia ana keia ano kui, e lilo koke auanei lakou @ mea @noino. He mea maikai ka hoomoa ana i ke kui i ke ahi, aka, in@ole e hooolea ia @e ka hoohulali pono ia a@, e maikai ole auanei ia kui me ka uhi koke ia e ka lepo hao.

                                                            Mai na Aina E mai

 Cophenhagen, Sept. 10, 1880.

Rev. H. H. Paleka:

 Aloha oe a nui loa, ua haalele maua @a Nu Loka i ka la 29 o Lulai no Europa, he ma@e loa ka moana i ka makou holo ana mai; @ ka la S @ Augat hiki makou i Plymouth o kahi ia o makou i paa ai i ka noe, aohe @ke ia aku o uka o ka aian ua hiki i ka hora 9 oia po pili mai la kahi mokuahi uuku kii ohua, pau aku la kekahi poe i ka lele. Moe iho la ka nui o na ohua moe maiaila ia po a hiki i kekahi la ae k@kali aku o ka ma o ae o ka noe a hiki i ka hora 9 haalele ia laila holo mai makou ia la a hiki i ka hora 10 oia po hiki makou i Cherburg kuu @ho la ka heleuma o ko makou moku, aohe i liuliu iho o ka hoomaka mai la no ia o ke kani o ka pu, kani mai la ka pu o kekahi moku, kani aku ia no hoi ka pu o kekahi moku, ninau aku ninau mai makou o luna o ko makou moku, heaha keia he kaua paha, aohe i liuliu iho o@ka like mai la na kukui o na pap@, hoolele mai la na ahi kao, malmalama ae la ka ili ka@, eia ka he hoohiwahiwa ana keia no ka Peresidena o Farani, pau aku la k@ l@ila poe ohua i ka lele koe iho la makou @e nui loa no, haalele ka mokuahi ia wahi, elua la o makou hiki i Hamburg i ka lele ana mai @ uka o ka mea mua i halawai mai me makou o Fischer hoa hui o Roth, hele pu aku la makou a hiki i ka hotele, waiho iho la ko makou wahi ukana, hele loa aku la makou i ko laua wahi e ike i ka@ wahine a ahiahi hoi mai la i ko maua hotele i noho ai i ka la Sabati ae, hele aku la makou a p@ me Fisher ma i kahi @ na holoholona @ih@u a me na mea laka, o keia pa hoikeike holoholona he pa akea ua like paha me Kula@kahua ka nui, he nui loa na haole hele i keia wahi @ ka pule. ua hiki aku ka @ i ka iwakalua @s@ni. he wahi maikai keia hookahi wale no pule o makou ia nei haalele @a wahi no Denemark, holo mai makou i ke kakahiaka Poaono hora 7, hiki i K@e@ ka hora umi, he wahi kulanakauhale u@k@ keia, o kahi keia e ku ai o na m@nuw@ o Perusia, hora 12 holo mai ma ka mokuahi a hiki i Korser hora 7, hapalua hora kau hou ma ke kaa ahi, he nani ka nana ana o na ku@ aina o keia wahi. hora umikumamakahi hiki i Copenhagen halawai me ke kaik@ahine o Hanale e kakali ana i ko makou hiki mai, hoi e mai la wau me na keiki me kuu kaikoeke maluna o ke kaa, koe aku kekahi kaa no Hanale me ke kaikoeke ona e@ ko makou wahi i noho ai mawaho iki o ke kulanakauhale, he pa nui akea me ka hale nui iwaena, he umikumamakahi ko lakou nui eha hoi nakou hui 15, i kekahi pule mai hele makou a pau i kuaaina maluna o ka mokuahi i kekahi wahi kulanakauhale kahiko o Helsingor ka inoa, aia i laila kahi i ku ai o kekahi Kakela kahiko o Kronberg Castle. ua hele makou e makaikai ia loko o keia Kakela. aia iloko o keia Kakela kekahi ala huna malalo o ka honua, ua pii aku au ma ke alapi@ a hiki iluna loa, aia no maloko o keia Kakela kahi e hoopaa ia’i na p@, he wahi aia malalo o ka honua me ke kukui e hele ai, he keu ka pouli a me ke k@w@ o lalo o keia wahi, olelo mai kahi mea nana makou @ alakai he iwakalua makahiki i kaa ae mahope,i ka wehe ia ana o kekahi lumi hoopaa pio. loaa aku la kekahi mau iwi kanaka iloko. aohe alii noho i keia Kakela i keia manawa he poe koa wale no ka poe nana e noho nei keia Kakela i keia manawa, o na kii o na ‘lii o ka wa kahiko e kau ana no ma na paia o ka hale, on na noho e waiho ana no, a pau ko makou makaikai ana ia loko o keia wahi hele mai la makou a hiki i Hamlet’s Tervasse he hale alii keia i ka @a. kahiko, aka, i keia manawa he hale hotele, ilaila kahi i luana iho a@ e paina. a pau ka paina ana hele aku @ e makaikai i kahi i waiho ai na iwi o Hamlet a me ka wai a Ofilia. a pau ka makaikai ana i keia wahi huli hoi mai la no ka mokuahi, ia makou e hoi nei ma ka mokuahi huli aku oe @na i hope he keu ka naoi a me ke kilakila @ a nana@na o keia Kakela, ahiahi hiki i kauhale. Ua pau @na @a hewa kekahi mau hua nau e hoopololei aku. Owau no kau kauwa,

 Mrs. Nolte.

                                    MAIKAI KA HOI KA PAPA

 --A ME—

KA LAAU O KOU HALE!

                                                 NO HEA LA!

 KAI NO HOI NO KAHI O

             WAILA MA!

Nana aku no hoi ia la

 Ohi ka lo o ka Laau o Makawao

 I ka ua mea hoi o ka nani o

 NA PAPA! NA PAPA!!

 --A ME—

 NA PONO KUKULU HALE

 O NA ANO NO A PAU

 Aia ma ke kihi o na

 ALANUI PAPU me MOIWAHINE,

 HONOLULU

 MALAILA E LOAA AI

             E LIKE me ka MAKEMAKE

 --NO KE--

KUMUKUAI MAKEPONO LOA

PAPA, PAPA, PAPA,

 Na Papa Huluhulu,

 Na Papa Manoanoa,

 Na Papa i kahiia

 Na Papa Kepa,

 Papa Hole Keokeo,

 Papa Hole Ulaula.

NA LAUAU, NA LAAU

Na Kua,

 Na Kaola,

 Na Aaho,

 Na Molina

 Na Peapea

Pine Huluhulu,

 Pine i kahiia

NA Papa a me na Laau Ulaula!

 Pili ulaula,

 Pili Keokeo,

 Pani Puka,

 Pani Puka Aniani,

 Ipuka Aniani,

 Puka Olepelepe.

PENA O NA ANO A PAU

Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui,

 Aila Pena,

 Aila Hoomaloo,

 Wa@iti, Pa@e.

NA LAKO O KELA A MA KEIA ANO @

 Na Ami Puka Hale.

 Na Ami Puka P@.

 ANIANI!

Pepa Hale a me na Lihilihi

 E LOAA NO MALAILA

PAAKAI HELU I O KAKAAKO @ PUULOA

 No ke Dala Kuike, e loaa no na mea a pau i hai ia ae la, no ke Kumukaai Emi loa. O na kauoha mai Hawaii a Niihau, o loaa aku no ia lakou, e hooko @ ia ae ia me k@ lawa pono. E kipa mai ilaila, i ike i ka oiaio. 906 tf