Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 48, 27 November 1880 — Kohu Kamalii kahi Elele Poakolu. [ARTICLE]

Kohu Kamalii kahi Elele Poakolu.

Lunahooponopono o ke Kuokoa : A.loha oe. E aha ana la kahi nupepa Elele Poakolu e walaau nei ? A heaha la kana kamailio ? Ke manao nei au, he ohana 1010 paha ka' poe nana e pai nei kela-nupepa, ao!e kohu iki na kamailio ana i ke ano naauao, aka. mamua o ka puka ana o keia pepa, olelo mai lakou he nupepa na ke kanaka Hawaii he waha olelo oiaio, " eia ka oole." Eia ka he nupepa palaualelo, ke olelo raai nei, ua wahi nupepa nei i ka hoohenehene oka Nupepa Kuokoa, ia R. W. Wilikoki ike hohu kamalii, a heaha la hoi aole ka ia he kamalii? Ke hai nei au, he wahi keiki wale iho no ia, aole i pau ka pu-a ana a kona wahi elemakule iaia, aka, koho e ia iho nei i lunamakaainana no Wailuku, a i kona no* ho ana aku nei i ka Ahaolelo, loaa hou iaia hookahi alelo manamana i piha me na mea awaawa, aole oia kana olelo mamua, mamua ae o kona h&le ana'ku i ka Ahaolelo, hai leo nui ae oio, e hele ana wau e imi i ko oukou mau pono a e hooemi iho i na lilo aupuni, aka, i ka hiki ana'ku i ka Ahaolelo, ua huli aku la ka welau o kona alelo iloko,a puka mai la he alelo okoa, oia hoi e hoonui aku ana i na lilo mai ka waihona aupuni ae ; na wai i kauoha iaia, e hoolei i $16,000 no no ke alo alii, a me ka $25,000 no kn laina mokuahi o Kina, a e ae i ke kanawai, e inu laula na kanaka Hawaii i ka rama, he mau hana kamalii wale no kein, no keaha kona hana ana pela, eia, no kona naaupo, a no ia naaupo, holo hou oia e imi i nanuao nona ina aina e, ina he Hawaii oiaio ua K. W. Wilikoki la, i na aole oia e kiola wale i kahi dala uuku, a kahi elemakule e kolo hele ana ma na kuauna o na wahi loi, e imi | ana i dnla no kahi nuhau aupuni.

Ke olelo hou mai nei ua wahi nupepa nei, no ke poi pu ia ka oko ke kanaka Hawaii mau manao ma ka nupepa Kuokoa 6ia ka ke kumu i hoala la'i ka Elele Poakolu, i waha olelo no ke kanaka Hawaii, aole pela ko'u manao, ua hoāla ia kela nupepa i hoa, a i loaa hoi kahi e kipa ai ka poe palaualelo, a i wahi hoi e waiho ai na heana.

Heaha ke kumu i poi pu ia'i ka manao o ke kanaka Hawaii ma ke Kuokoa ? Eia ke kumu, no ke ino, no ka pelapela, no ka palaunlelo, a me ke kuamuamu ino i l<a hoa'loha, no ka mea, aole makeinake ke Kuokoa e lawe a hoino i ka īnoa maikai o ka hoa'loha, ke ano oka pepa aka lahui, Hawaii oiaio, aole o kahi Elele Poakolu waha kani ano ole, me he mea la ua kokoke mai kou hopena, ke hoomanno nei paha oe, 1 ka nupepa Pakipika o na makahiki i hala mamua loa aku nei, owau kekahi luna nui oia pepa ma Wailuku nei, eia ka mea hoike nui ia ma ia pepa, oka hoopuka mau ana i ka munao hoino inu kahunapule rne ke ano kuhihewa, a heaha ka hope oua pepa la ? Ua /nakeJoa uū nupepn Hawaii oiaio la o m mnu la, a pehea ka' Elele waha kani, e pono e noho malie; e imi iho i mnu nuhou mai nu aina e mai, a e haku iho hoi i na inanno naauao a kaulike, i mahnlo nui ia'i oe e Elele Poakolu.

Auhea la ka nupepa aloha lahui, o loko o keia au naauoo, oke Kuokoa paha, a i ole ia oka nupepa Elele Poakohi p«ha a lakou la e pai mai nei ? Ke manao nei ka niieu haku manao, oka nupepa Kuokoa no. No ka mea,' 1 Ua loihi kona ola ana he mau makahiki loihi, me ka hanwe mau ana ina manao kaulike oka lahui 2Ke hoopuka mau ia nei ma ka noao eha, he mau haawino no ke Kula Sabjti, he mea e hoonnauao

mai ana i na opio o keia au holomua. i haku ia e ka makua L.Laiana. 3 O ka hoomau ia ana o na moolelo kaulana oiaio, e like me ka moolele o Nele'vona. ame Mnhone, ame na moolelo ona aina Pegana e noho ia mai la e nn kanak» Hawan ponoi, a me na olelo ao naauao e ae he nui wale.

A heaha hoi kau e Elele Poakolu ? eia wale iho no kau hana a mnkou e heluhelu nei, he pai ia oe iho i lilo ai oe i mea makemake ia, a o kekahi hana au, he makemake e hoopaapaa me ka hoonaukiuki ia makou i ka poe nana e lawe nei kou kino, ke makemake nei makou e haawi mai ia makou, i na olelo e naauao ai, e hele oe ma ke alanui polulei, me ka nana ole i o i a nei, e nahu mai 'a oe, m»i huli kou mnka ) ka Akau, aole i ka hema, mai ku e paio naaupo me ka malamalaina o ka la, no ka mea. o ka Nupepa Kuokoa, ua kau oia i kekahi olelo kaulann ma kona poo penei. "Ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii, " nolaila, ke kau mau ln no ka īnoa iaia, a hiki i keia la " ke olelo mai nei paha ke Kapena o ka Elele Poakolu, " ke kokua nei au i ka nupepa Kuokoa, aole pela ko'u manao, he kokua wau ī na nupepa a pau e hoopuka ia nei me ke ano naauao, aole me ke kuamuamu ma na mea pili kino a pau ; noluila ke makemnke nei makoa ka poe lawe i kou kino ma Wailuku nei. i ka lilo «na o kou kino i olelo wale no, a e piha me na nuhou o n» aina e. A me na moolelo naaaao a pau ioa, a me na mea ao mai i ka lahui Hawaii e hele imua ma na hana e pomaikai ai ka noho ana, a e waiwai ai hoi, eia'hoi keia, mai ae wale aku i na manao maikai oie e hookomo iloko o kou kino pa* lupalu opiopio, he pokole wale no na I» i hala ae nei. aka, ina e hoole oe i ka makou, mamuli hiki mai kou hopena a lilo oe i ole ahe mea hilahilu ia. Me ka mahalo i ke Kapena o ke Kuokqa. Wailukū : Wailnku Maui. Noy. IS. 1880. Ua |ono ia, o ka ha]e o L'maikaika i lilo iho nei (pa ke kuai ana a ke kahuna Katolikn Lakina, ua hoolilo hnu ia i ka Bihopa Kntolika o Honolulu nei; nole nae i lohe ia ke kumu kuai.