Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 25, 18 June 1881 — LETA A REV S KAOWEALOHA. [ARTICLE]

LETA A REV S KAOWEALOHA.

Papeete, Tabiti, Mei 9 188J. Kev H H Parker. Aloha oe;— Eii aa ma Tahiti i keia mau la, ma ka la 26 o Apenla, haalele au ia Uapou, a holo mai no Tahiti nei. Oke kumu o ko'u mea i holo mai ni, oia no ka manao ana e imi i mau kumu Tahiti 1 loaa maikai ia lakou ba olelo Farani a e holo aku i na aina o Uapou me Hivaoa me Farani. Eha mau kumu i makemake ia. Ma ka la 4 o keia malama, ua hele aku la au ma ka hale o Mr Vieona kekahi o na kurau ao olelo Farani, he kanaka Farani no ia a me kana wahine, na ke lii Pomare lakou i kauoha aku i Farani. Halawai au me ia a me kona ohana nui ma ka hale kula, a hoike aku la au i ke ku« mu o ko'u mea i holo mai ai; oia keia. U& kauoha ia mai au e ke kiaaina o ?a aina o Fatuhiva, e holo mai i Tahiti nei a e imi aku i mau kanaka akamai i ka olelo Farani ma o oe la, ka mea e ao ana i na keiki a ka poe Poresetane ma ka leo Farani, ka mea a ke aupuni Farani ī makemake ai, e ao ia ka leo Farani ma kona mau panalau a pau. Lohe mai ia o Vieno i keia mau manao, noonoo iho la oia me ka manao minamina aole paha e loaa ke kumu kupono no ka hele pu me oe i na aina o oukou, aka, e kuka makou me oa hoa o'u <ne Mr Green me Mr Verenia a i na e loaa ke kanaka kupono, o ia ka makou e ho >holo e holo pu me oe. O Mr Vieona he kanaka Farani oia no Parisa mai, be kahunapule no ka aoao Po> reBetane i Parisa, a ua hele mai oia mamuli oke kauoha a Pomaro ame oa kanaka o Tahiti me Moorea, no ke ano kue ō ke aupuni i ka poe kumu4lai Pelekane mai. Ua lilo o Mr Vieona i kumu kola no na ! keiki a ka poe ParoSetane e noho ana ma Tahiti a ma Moorea. O Mr Verenia, he kanaka Farani oia no Parisa mai, he kahunapule no ke Sosuite Poresetane i Pnrisa, ua noi aku !a ko T-h«ti poe i kela Sosuite i kahuna no ka ekalesia o Papeete, a ke noho nei oia h« kahu no ka ekalesia.

Ua hoi aku nei nae oia i F»»rani.. no ke- j kahi mau mahma, i hoihoi aku nei i na ke- j iki a laua i Parisa, a ia'u e noho nei ma i Papeeie «ei, hoi mai nei oia a ui halawai \ me kona ekalesia ma Papeete i ka !a 8 o ; Mei. 0 Mr Green, he kanaka Pelekane oia, he kahunapule no ke Sosaite i Ladana, ma KaiBtea kona wahi i noho mua ai, n no ka haanaele kaua m&laila i na makahiki i hala ae nei, ua hoi mai oia i Papeete nei, a he kahunapule oia no na haole ma Papeete, e kokua ana ia Mr Verenia ma na la Sdbati a pau. Ua oluolu like ko iakou hapai ana i ka hana a ka Haku ma na aina o Tabiti me Moorea, ke paa nei no ka eka!esia Poresetane kahiko ma Tahiti nei, aoie i hele aku i kela hoomana keia hoomana. 1 kei« mau la a'u e noho nei maanei, ua īke aku la au i kekahi h»jole Farani e komo ana ma kela hale keia hale mamuli o ke kauoha a ke kiaaina o Tahiti. Ē imi ia ka nui o na kane, na wahine me na keiki ma ka aoao hoomana o kela ano keia ano. No Papeetei Oiai ke kulanakauhale o keia moku o Tahiti, i kuu hiki mua ana i keia kulanakau* haie, he2Smakahiki i hala ae nei, he uuku loa na hale a me na alanui a me na haole, a i keia mau la a'u e noho nei, he kulana* kauhale alii, a he wahi hoomaha no na kanaka kaahele o ke ao nei, aole nae i oi'ku kona nui me ke kulanakauhale o Honolulu. £ uwe ia Hawaii helu ekahi, o na hana e pono ai ko na lahui Hikina a me ke Komohana. E kuu kaikaina uloha, ke aui ae nei na la ikaika, a ke hookoke mai nei na la palupalu, aloha ino ka hana a ko kaua makua i kukuiu ai mana aina o Nuuhiva. Ekolu wale no makou, a ua kokoke mai na la hope, ua nawaliwali na kaikuahine o makou.. Ke uwe nei au no ka lahui Nuuhiva, e hanle hou paha auanei i ka pouli a me ka make. E Kawaiahao e, e aia e Kaumakapili, e nana mat i ke koena o na hana, ua ala na moku o kai lilo e, ke hoio nei lakou i o lesu la, a i pau makou i ka nalo, owai la auanei o oukou e hoonoi ae la lakoba, no ka mea, ua uuku oia. Ua Be no ke aupuni Farani, e komo mai na kumu no Oahu mai a e 80 ma ka hooma na Poresetane, e hke la me ko Farani i komo aku ia i Hawaii, a o ka olelo no o ka aina ka mea e hapai nui ia ai, aka nae, o na keiki hele kula, e ao ia no ma ka leo Farani a me ka leo kamaaina, a na ke aupuni e uku ina kumu kula no loko mai o ka auhau dala o na kanaka a pnu. i na e makemake na makua eao ia na keiki ma ka leo Pelekane, na na makua no e uku i ka lakou kumu i makemake ai me ko lakou dala ponoi iho. Akahi makahiki o ka hapai ana o Samuela Kauwealoha i ke ao ana i na keiki ma Hakanahi i ka leo Pelekane, a ua holo pono kana hana, a ke hookomo nui ia nei na keiki ma ke kula, oia no hoi ka mua o na kula Beritania ma ka pae aina o Magusas. I keia la i hoopuka ia mai ai ka olelo o na kumu ma Papeete nei: ««Aole e loan kekahi kumu leo F«rani e hoi pu me oe i Uapou ua huli pu no makou na kuniu, aole i loaa ke kanana kupono. He kahunapule ī loaa ka leo Farani, oia ka mea kupono ke lilo i kumu kupono no na aina o oukou." O ia ka mea i hai in mai ia'u, ma ka la 15 paha o keia puie e hoi aku ai i Uapou. He oluolu no maua e noho nei ma ka aimua pela no na hoa o'u ua'loaa mai na leta na lakou a ua oluolu like Ukou a pau. Ua hooili ia aku na ieta a makou ma ke ala o Kaleponi, ua iohe au e holo aka'na ka moku raatiuwa Beritania i Honolulu, e hooili aku au i wahi leta nau a me na makamaka o kaua malaila, aloha na inakei misionari, me na hoahanau a pau loa, e aloha i na wahine kanemake. Owau no kou kaikuaana o na oleio maikai a ka Haku. S Kauwealoiia.