Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 52, 24 December 1881 — Page 2
| This text was transcribed by: | Diane Poche |
| This work is dedicated to: | Langues Tirees Translation |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ma ke Kauoha.
HOOLAHA I KA POE HOOPAA.
E hoike ae ka poe e makemake e hoopaa ia lakou iho no ka hoolako ana i ka Mauu a me ka ai no ka Halelio o ke Aupuni no eono mahina, e hoomaka ana mai ka la 1 o Ianuari, 1882, ma ke Keena o ke Kuhina Kalaiaina, ma ka Poakahi, ka la 28 o keia mahina, ma ka hora 12 o awakea Penei ka averika o ka ani o ka ai i keia a me keia mahina:
Mauu, [Huika a me Oka o Kaleponi.] e oleloia
he ..... 9,500 paona
Balani, e oleloia he.... 1,600 paona
Oka, e oleloia he.... 2,500 paona
Barley [pale] e oleloia he.... 2,300 paona
Ua makemakeia ka Mauu a me ka Ai o ke ano maikai loa a e laweia mai me ka piha pono o na paona.
Aole ke Kuhina Kalaiaina i hoopaa iaia iho e lawe i ka mea koho haahaa a noi e ae paha o ka poe e noi mai ana.
W N ARMSTRONG,
Kuhina Kalaina no ka manawa.
UA oluolu i ka Moi ka hookohu ana ia His Excellency W N ARMSTRONG i Kuhina Kalaiaina ad intermim (no ka manawa), ma kahi o His Ex. H A P Carter i waiho mai.
Halealii Iolani, Dek. 14, 1881.
UA oluolu i ka Moi ka hookohu ana ia His Ex. W N ARMSTRONG i Peresidena no ka Papa Oia, no ka manawa, ma kahi o H A P Carter i waiho mai.
Halealii Iolani, Dek. 14, 1881.
MA keia la ua hookohuia o NAAU (Chas. Williams, I Luna, @ e hopu a e hoopaa ma ka Pa Aupuni i na holoholona hele hewa i loa a maluna o ka Aina Aupuni mawaena o Pauoa a me Makiki. H A P CARTER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Dek. 13, 1881.
KUAI OKA HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI.
Ma ka Poakolu, ka la 18 o Ianuari, M H 1882, ma ke alo o Aliiolani Hale, ma ka horo 12 o awakea, e kualia aku ana ma ke kudala akea ka Hoolima o kela apana aina o ke Aupuni e waiho la ma KAPAHU, HAMAKUA, HAWAII. Palena ma ka Hikina aina o Kama a me Beniamina, ma ke Komohana aina o Keehia, ma ka aoao mauka Alanui Aupuni a hiki aku i ka palena i kahakai, o kona Ili 100 eka a oi a emi mai paha.
Manawa, 15 makahiki hoolimalima. U@u koho $80 no ka makahiki, e hookau mua ia i kela a me keia makahiki.
H A P CARTER, Kuhina Kalaiaina.
Keena K@, Honolulu, Dek. 13, 1881.
MA ka haule ana o ka la 25 o keia mahina (La Karisimaka) ma ka la Sabati nolaila, e hoomanao ia ana ka Poaono, ka la 24, he la kulaia a La Karisimaka e ka lehulehu, a e panila na ipuka o na Hale Aupuni a puni ka Paeaina.
H A P CARTER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Honolulu, Dek. 6, 1881.
UA hookohuia na keonimana malalo iho nei, i keia la, i mau Komiaina no na Ala Liilii a me na Pono Wai, no ka Apana o Hanalei, Mokupuni o Kauai:
Samuel U@, Edward Kaaloa, Daniel Niulohiki.
H A P CARTER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Honolulu, Nov. 29, 1881.
O ka Hoomaha Karisimaka o na Kula Aupuni ma ka Paeaina nei, e hoomaka ana mai ka Poalima ka la 23 o keia mahina a hiki i ka Poakahi ka la 9 o Ianuari, 1882 a ma ia la 9 o Ianuai e hoomaka hou ai.
Ma ke Kauoha a ka Papa Hoonaauao,
W J KAMIKA, Kakauolelo.
Keena Hoonaauao, Dek. 2, 1881.
HOOLAHA I KA POEHOLOMOKU.
Ma ka la 1 o Ianuari, M. H. 1882 a mahope aku, e hoomalamaia ana mai ka Lae Komohana o Molokai, he Kukui Keokeo (Freanel) nona ka Helu 4 o ka malamalama e hoike ana a puni ke Panana. O ke kiekie o ke Kukui mai ka iliwai o ke Kai he 50 kapuai, a e ikeia no mai ka papahele o kekahi moku i ka wa malie ina he 11 mile ka mamao. Ua pena keokeo ia ka Puo'a. o ka hale o ke kukui, ulaula.
Penei ka waiho o keia mau Lae mai ka Panana (magnetic) o ia Kukui:
1 Lae o Leahi, akau 80o kom
2 Lae o Makapuu, akau 66o kom
8 Lae o Mokapu akau 57 1/2o kom
4 Lae Akau Kom o Molokai, Akau 8o hik
5 Lae Akau Kom o Lanai, hem 56o hik
KEENA KALAIAINA,
Honolulu, H.I. Nov. 18, 1881.
Hoolaha o na Hoololi i manao ia o
ke Kumukanawai, e like me ka
Hooholo ana o ke Kau Ahaolelo
o 1880.
HE HOOLOLI
manaoia no ka Pauku 56 o ke Kumukanawai i haawiia e ka Moi Kamehameha V ma ka la 20 o Augate, M. H. 1864, i hoohooholoia a aponoia ma ka la 13 o Mei M. H. 1868 e like me na olelo o ka Pauku 80 o ia Kumukanawai.
E hoololiia a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 56 o ke Kumukanawai, a penei e heluheluia'i:
"Pauku 56. E ukuia ka Poekohoia e na makaainana no ka lakou hana e like me ka mea i oleloia ma ke Kanawai no loko ae o ka Waihona Dala o ke Aupuni, aole no nae e hoonuiia keia uku i ka makahiki i hooholoia'i ka olelo e hoonui i ka uku, aole hoi e kaulia kekahi Kanawai e hoomahuahua ana i ka uku o ka Poeikohoia mamua o na Dala Elima Haneria no kela me keia halawai ana o ka Ahaolelo."
Ke hooiaio nei au, o ka Bila Kanawai maluna, ua hooholoia e ke Kau Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina ma ka heluhelu akolu ana i ka la 9 o Iulai, M. H. 1880.
JAMES M. MONSARRAT,
Kakauolelo.
HOOLOLI
I manaoia no ka Pauku 61 o ke Kumukawai i haawiia e ka Moi Kamehameha V ma ka la 20 o Augate, 1864, e like me ka Pauku 80 o ia Kumukanawai.
E hooololiia a ma keia ua hooloina ka Pauku 61 o ke Kumukanawai i haawiia e ka Moi Kamehameha V ma ka la 20 o Augute, 1864, e like me ka Pauku 80 o ia Kumukanawai, ma ke kapae ana i na huaolelo "elima haneri" a e hookomo ana ma ia hakahaka "elua tausani" a me kapae ana i na huaolelo "elua haneri me kanalima" a e hookomo ana ma ia hakahaka "hookahi tausani" a penei e heluhelu ai i ua Pauku la:
"Pauku 61. Aole no e kohia kekahi Lunamakaainana ina he pupule a he hupo paha, a ke ole ia he kanaka malalo o ka Moi, a ke hiki ole aku oia i na makahiki he iwakalua-kumamakahi, a ke ike ole hoi i ka heluhelu a me ke kakaulima, a ke maopopo ole hoi iaia ka helu waiwai, a ke ole hoi oia i noho ma keia aupuni i ekolu makahiki, a o ka makahiki hope mamua iho o kona kohoia ana, a ke ole hoi o na waiwai paa hihia ole iloko o keia aupuni e like me elua tausani dala, a i ole ia , o kona loaa nae i kela makahiki keia makahiki aole i emi malalo o na dala hookahi tausani i loaa no loko mai o kekahi waiwai, a o kekahi hana kupono ma ke Kanawai paha."
Ke hoolaio nei au, o ka Bila Kanawai maluna, ua hooholoia e ku Kau Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina ma ka heluhelu akolu ana, i ka la 9 o Augate, M. H. 1880.
J. M. MONSARRAT,
Kakauolelo.
Ma ke Kauoha.
HOOLAHA KOHO BALOTA.
O ke koho balota no na Lunamakaainana i keia Ahaolelo ae, e malamaia ana ma na wahi koho balota lehulehu a puni ka Aina ma ka Poakolu, la 1 o Feberuari ae nei. E hamama ana na wahi Koho Balota mai ka hora 8 kakahiaka, a e paniia i ka hora 5 ahiahi. Penei na wahi Koho Balota i hookaawaleia:
HAWAII.
Apana o Hilo. Ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo.
Na Luna Nana.
G W A Hapei - Lunakanawai Hoomalu
L Severance - Luna Helu
Jos. Nawahi - Luna Auhau
Apana o Hamakua. Ma ka Hale Hookolokolo ma Honokaa.
Na Luna Nana.
J P Miau - Lunakanawai Apana
R A Lyman - Luna Helu
Chas. Williams - Luna Auhau
Apana o Kohola. Ma ka Hale Hookolokolo ma Waimea, Kohala Hema.
Na Luna Nana.
S H Mahuka - Lunakanawai Apana
--- -
Geo. Bell - Luna Auhau
Wahi koho balota alua. Hale Hookolokolo ma Kohala Akau
Na Luna Nana.
H Johnson - Lunakanawai Apana
--- -
D S Hookano - Luna Auhau
Apana o Kona Akau. Halekula ma Kailua.
Na Luna Nana.
J G Hoapili - Lunakanawai Apana
--- -
D Makainai - Luna Auhau
Apana o Kona Hema. Halekula ma Hookena.
Na Luna Nana.
C W P Kaeo - Lunakanawai Apana
D H Nahinu - Luna Helu
J Nahinu - Luna Auhau
Apana o Kau. Halekula o Spencer ma Honuapo.
Na Luna Nana.
J H S Martin - Lunakanawai Apana
H M Whitney - Luna Helu
J Kauhane - Luna Auhau
Apana o Puna. Hale Hookolokolo ma Pohoiki.
Na Luna Nana.
J W Naeole - Lunakanawai Apana
T Kaaihili - Luna Helu
Mokuhia - Luna Auhau
MAUI.
Apana o Lahaina, Olowalu, Ukumehame a me Kahoolawe. Hale Hookolokolo ma Lahaina.
Na Luna Nana.
D Kamaiopili - Lunakanawai Hoomalu
J W Kalua - Luna Helu
S E Kaiue - Luna Auhau
Apana o Kahakuloa a me Kaanapali. Halekula ma Honolua.
Na Luna Nana.
---
---
---
Apana o na Waieha, e hoomaka ana mai Waihee a e hele loa ana a komo pu o Honuaula. Hale Hookolokolo ma Wailuku.
Na Luna Nana.
H Kuihelani - Lunakanawai Hoomalu
T W Everett - Luna Helu
W B Keanu - Luna Auhau
Apana o Makawao, e hoomaka ana mai Hamakualoa a e hele loa ana a komo pu mai me Kula. Hale Hookolokolo ma Makawao.
Na Luna Nana.
W F Mossman - Lunakanawai Apana
F H Hayselden - Luna Helu
A Fornander - Luna Auhau
Apana o Hana, me ke komo pu ana o Kahikinui, a hele loa ana a komo pu mai me Koolau. Hale Hookolokolo ma Hana.
Na Luna Nana.
S W Kaai - Lunakanawai Hoomalu
P Kawaiku - Luna Helu
P Kamai - Luna Auhau
Apana o MOLOKAI, a me LANAI. Hale Hookolokolo ma Pukoo, Molokai.
Na Luna Nana.
S K Kupihea - Lunakanawai Apana
J Nakaleka - Luna Helu
J Kaluapihaole - Luna Auhau
Wahi Koho Balota Alua. Ma ka Halekula ma Kaohai, Lanai.
Na Luna Nana.
S Kahoohalahala - Lunakanawai Apana
R W Meyer - Luna Kula
R Newton - Luna Kula
OAHU.
Apana o Kona. Ma Aliiolani Hale.
Na Luna Nana.
R F Bickerton - Lunakanawai Hoomalu
J E Bush - Luna Helu
G H Luce - Luna Auhau
Apana o Ewa me Waianae. Halekula ma Honouliuli.
Na Luna Nana.
W G Needham - Lunakanawai Apana
Frank Brown - Luna Helu
A Kauhi - Luna Auhau
Apana o Waialua. Hale Hookolokolo ma Waialua.
Na Luna Nana.
S K Mahoe - Lunakanawai Apana
--- - Luna Helu
J Amara - Luna Auhau
Apana o Koolauloa. Halekula ma Hauula.
Na Luna Nana.
J Kaluhi - Lunakanawai Apana
H Kauaihilo - Luna Helu
Paukialani - Luna Auhau
Apana o Koolaupoko. Hale Hookolokolo ma Kaneohe.
Na Luna Nana.
J L Kaulukou - Lunakanawai Apana
T A Lloyd - Luna Helu
W C Lane - Luna Auhau
KAUAI.
Apana o Waimea. Halekula ma Waimea.
Na Luna Nana.
J Kauai - Lunakanawai Apana
I H Kapuniai - Luna Helu
A Kaukau - Luna Auhau
Wahi Koho Balota Alua. Halekula ma Niihau.
Na Luna Nana.
Geo. Guy - Lunakanawai Apana
J H Kaika - Luna Helu
E Kahale - Luna Auhau
Apana o Puna. Hale Hookolokolo ma Lihue.
Na Luna Nana.
S R Hapuku - Lunakanawai Apana
J G Tucker - Luna Helu
A W Maioho - Luna Auhau
Wahi Koho Balota Alua. Hale Hookolokolo ma Koloa.
Na Luna Nana.
Jacob Hardy - Luna Helu
--- - ---
Rev. J W Smith - Luna Kula
Apana o Hanalei. Hale Hookolokolo ma Hanalei.
Na Luna Nana.
J Kakina - Lunakanawai Apana
R Puuiki - Luna Helu
W Lovell - Luna Auhau
Wahi Koho Balota Alua. Halekula ma Anahola.
Na Luna Nana.
J H K Kaiwi - Lunakanawai Apana
Jas. Bush - Luna Auhau
S W Wilcox - Luna Kula
W. N. ARMSTRONG,
Kuhina Kalaiaina no ka manawa.
Keena Kalaiaina, }
Dek. 15, 1881.
KUAI O NA AINA AUPUNI.
Ma ka Poakolu, ka la 4 o Ianuari, 1882, ma ke alo o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 o ke awakea, e kuaiia aku ana ma ke kudala akea, eha apana aina kukulu hale.
Apana Helu 413, 414, 415 a me 416, e waiho la ma ka aoao mauka o ke alanui Kinau ma Kulaokahua. Dala Kuike. Uku koho $600 no na apana eha.
H A P CARTER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Honolulu, Dek. 3, 1881.
KUAI O KA HOOLIMALMA O NA
AINA AUPUNI.
Ma ka Poakolu, ka la 4 o Ianuari, 1882, ma ke alo o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 o ke awakea, e kuaiia aku ana ma ke kudala akea kela wahi a pau o ke Aupuni Hawaii e waiho la ma Kawa, kela loko i-a a he aina a i ikeia ka inoa Kuwili Loko. He 10 makahiki hoolimalima. Uku koho, $345, e uku mua ia i kela a me keia hapaha makahiki.
No na mea i koe, e ninau ma ke Keena Aina o kela Keena.
H A P CARTER, Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Honolulu, Dek. 3, 1881.
Honolulu, Dekemaba 12, 1881.
I ka Mea Hanohano
H. A. P. CARTER,
Kuhina Kalaiaina.
Ma ka pane ana i kau ninau no ke ano o ka hoopiha ana i kahi koho elua i hoakakaia ma kekahi apana koho i kulike ai me ke Kanawai, ua loaa ia'u ka hanohano o ka hoike ana.
Ma na apana koho wale no i oi aku mamua o ka akahi Lunakanawai Apana, Luna Helu, a Luna Kula, ma ia mau apana wale no i hiki ke hoonohoia ka lua o ka Papa Nana.
O ka Pauku 6 o na Kanawai o 1868 aoao 16 kai hoakaka, o ka Lunakanawai Hoomalu a i ole ia o ka Lunakanawai Apana paha, Luna Auhau, a me ka Luna Helu, a ina i ko lakou wa e kaawale ai, o na Agena i hookohuia e lakou na Hoa o ka Papa Nana Koho.
Ma ka Pauku 782 o ke Kanawai Kivila, ua hoomana ia ke Kuhina Kalaiaina e hoakaka i wahi koho hou ma kela a me keia apana, a e hookohu oia i ka Papa nana koho mai loko ae o na "Lunakanawai, Luna Auhau, a me na Luna Kula" maloko o ka apana. Ua ikeia nae ka pilikia ma kahi e noho ana he hookahi "ale no Lunakanawai a me hookahi Luna Auhau iloko o ka apana. O laua kai hooliloia e ke Kanawai o 1868 i Papa nana koho no kahi koho mua. Ina e oi aku mamua o ekahi o keia mau Luna i huiia me ka Luna Kula alaila aole mea keakea i ka hoonoho ana i ka lua o na Papa nana koho. Aka ua maopopo ma kekahi mau apana aole loaa ia mau Luna. ma ia wahi, i ko'u manao aole hiki ia oe ke hookohu aku he Papa nana koho no kahi koho elua.
Ua hiki i na hoa o ka Papa a na koho no kahi koho mua ke hookohu iho i mau Agena ma ko lakou wahi oiai lakou e kaawale ana, aka o ke kaawale ana i manaoia ma ke Kanawai oia ke kaawale ana no ka mai a kumu e ae paha i hiki ole ke pale ia. Ua hoopaaia lakou ma ke Kanawai e lawelawe i ka hana ma kahi koho. He mea hiki ole i ke Kuhina Kalaiaina ke hookohu aku ia poe hookahi e lawelawe i ka hana ma na wahi kaawale loa a elua i ka manawa hookahi. Aole no hoi e hiki i na Hoa o na Papa nana koho i hoakakaia ma ke Kanawai na lakou e lawe mai i na Balota ma kahi mua e haalele ia wahi a e lawe mai i na Balota ma kahi koho elua.
Na ke Kanawai i hoakaka na hoa o ka Papa nana koho ma kahi koho mua a aole mana o ke Kuhina maluna o lakou. Nolaila ina aole na Lunakanawai, na Luna Aukau, a me na Luna Kula, iloko o na apana, i kaawale ai mai na Luna i loaa mua ka oihana ma ke ano he Papa nana koho. kahi e hiki ai ke wae ia mai, ma ko'u noonoo, aole hiki ke hookohu ia ka Papa nana elua i kulike ai me ke kanawai. Ina i hana ia pela a he poe i hoomana ole ia e ke kanawai ka ka Pana nana koho no ka lawelawe ana, alaila o na Balota i hookomo ia ma ia wahi na ku ole no i ke kanawai, a i na e hoohalahaia ke koho ana, me he mea la e hoole ia'an e na Aha Kanawai.
Ua ike ia ma na wa i hala, he mea maa ka hoomaopopo ana i na wahi koho elua a me ka hookohu ana i ka poe i kulike ole me ka ke kanawai i poe nana kuho. He oiaio no he mea e oluolu loa ai ka poe koho ka hana ana pela, a o ka hoomaopopo ole ia'na o ia wahi he mea ia e pilikia ai lakou. Aka mahope o ka noonoo akahele ana, ua maopopo ia'u, o ka hana ana pela he mea ia i kue i ke kanawai a anoai paha mamuli oia e lilo ai ke koho ana o na Lunamakaainana no ka Ahaolelo i mea ole. E kono ia aku ana ka noonoo o keia Kau Ahaolelo a e nana i keia hemahema e pili ana i ke Kanawai no ke koho ana i na Lunamakaainana.
Me ka Mahalo. Kau kauwa Hoolohe,
W. N. ARMSTRONG.
Loio Kuhina.
KA NUPEPA
Kuokoa me ke Au Okoa
I HUIIA.
No ka Makahiki, $2. Eono Mahina, $1.
Dala Kuike ka Rula.
POAONO, DEKEMABA 24, 1881.
NO KE KOHO BALOTA.
UA IKE mua @ @ @ poe heluhelu i ka leta a ka L@ Kuhina e pane ana i ka ninau a ke Kuhina Kalaiaina, no ke kupono o ka wehe ia ana o kekahi mau wahi kuho i kaawale ae i ko na wahi i hoomaopopo mua ia, a me ka hookohu ana i mau luna nana no ua mau wahi la, elike me ko na kau i hala ae. Ina aole i ike mua ia, e pono e nana ae i ke kolainu o na hoolaha "Ma ke Kauoha" a e heluhelu akahele iho. Ua hoike maopopo mai ka Loio Kuhina i kona manao, ua kulike ole ia hana i ke kanawai; a he mea no @ paha ia e alakai ai i na hana o ka Ahaolelo iloko o ka hihia. Ua maopopo no hoi i ko makou poe heluhelu noiau, o na hana a pau o kao kakou aupuni e kulike me ke kanawai e pono ai. A ina e kue i ke kanawai na hana o ke aupuni, o ka hihia no ka hopena. Ua pono loa ka hoala ia ana o keia ninau. A ua hai mai ka Loio Kuhina e kono ia ana ka noonoo o keia Kau Ahaolelo ae e nana i keia mea.
NA HANA PONO.
AOLE no paha e nele ka hauoli o na hoa heluhelu o ke Kuokoa, ke lohe i ka ulu ana o na hana maikai iwaena o kahi mau apana o ka aina.
Ma na lono i hiki mai, ua hai ia mai ua mau ka ulu ana o na hana pono ma Waipio a he oia mau no ka piha o na halawai. Ina e laha ae keia a puni o Hamakua, he mea maikai loa ia. Ua lohe ia ua ulu hou na hana pono ma Lahaina. Ua kokua nui ia ko laila mau halawai e ka Lunakanawai Kiekie me kahi mau makamaka e ae mai Oahu aku nei, oiai e noho ana ka Aha Kiekie ma ia wahi i kela pule aku nei. A ua hai ia mai ua ike maopopo ia ka hua maikai.
Ua hiki mai no hoi na lono mai Waialua mai, e hoike ana i ke ala nui o ia apana, a me ka huli o kahi poe hou. He mau lono maikai loa keia no na la hope o keia makahiki, ina he oiaio ka hana. E pono e hooululu a puni ka aina.
Ke hele hakahaka nei na hana o ka @ hou o Kaumakapili i keia mau la. Pono e hooikaika ia poe makamaka a paa ka hale. Ua aho no ke akahele a me ka hakalia mamua o ka pupuahulu. Ina i akahele e ia mamua, e aho la ia. Aka, ua hala ia, hookahi manao nui i keia wa, o ka hana aku a paa.
Ke hapai nei ka Ekalesia Bihopa e kukulu @ luakini hou. Ua holo aku nei ka Bihopa i na aina e, a no ia hana no paha kekahi kumu o kona holo ana, ke ole makou i kuhihewa. Ma ka fea i hapai ia no ia luakini iloko o na pule i hala ae nei, ua loaa $2000.
Ke hooikaika nei na makamaka Pake e hookaa i ke koena aie o ko lakou luakini hou he tausani dala. Aia iloko o ia hale e malama mau ia nei he kula Sabati Pake, nona na haumana he 150.
e mahaloia ka hoomanawanui ana o o ko Manao poe i ko lakou luakini hou. O ka paa wale no koe o keia hale malalo o na lima o Maluaikoo. He $1150 ka lilo, a ua loaa ka hapa nui o ke dala. Na ko Manao wale no keia i hoomanawanui me ka imi ole aku mawaho. Ua hana malie o Manoa, hana liilii a hana mau,a ke hoea ae nei ka hua. mahalo! E nana pona ae kakou i ka hana io a keia poe, a e hoomahui na apana a pau ma ka hana pono.
HOIKE A KO KA MOI KOMISINA O NA EEMOKU
MAI NA AINA E MAI.
(Kakau ia no ke Kuokoa.)
MA ko kakou pepa o keia kakahiaka, ke hoomau aku nei makou i ke kamailio ana, no na mea e pili ana i ka Hoike a ko kakou Loio Kuhina ma kona ano he Komisina Hoopae Limahana. Ma ke ano he loaa mai ia kakou na lima paahana kupono mai Inia mai he kanalua nui ko makou no ia mea, no ka mea, ma ka heluhelu pinepine ana i na buke moolelo he kakaikahi ole, ua puana pinepine ia ke ano haahaa a hoohakananu o ka lakou hana, ke hoohalike ia aku me ka lahui paahana o Kina, ua oi pakela aku ka eleu ka makaukau o na lawelawe ana o ka poe pake i ko Inia poe. O ka poe o Inia, i manao nui ia, he poe kupono lakou e konohia ia aku ai, e hele mai e luakaha mawaena o kakou, o lakou ka poe e noho ana mawaena o na puu, a aole o ka poe e noho ana ma na kapakai, no ki mea, he poe mahini a kama ina hoi ma na oihana mikiala, a me ka hoeu eu ana i na oihana e hoohna mai ai ka aina i ka waiwai, ka pono a me ka holomua o ka noho'na; he poe hoi lakou aole i maa nui me na noho palauolelo a me na noho haumia huikau a@ @ ke kualuakauhale, e like me na mea maa mau e ike ia nei, mawaena o na kulanakauhale ano nui, a puni ka honua. O ka poe mahia o na puu o Inia, he poe kakaikahi loa o ko lakou ikeia, o haalele ana i ko lakou mau wahi, a naue aku ma na palena okoa a me na wahi malihini mamao aku. He nui no ka poe o Inia e hele nei ma na aina e, ma Demarara ma. Iamaica i Inia komohana, i Garanada, Guiana, i Mauritiusa a i Fiji ma, aka aole nae lakou mahaloi nui ia ma ko lakou mau ano he poe paahana puipui, eleu, makaaia, a ikaika mau ma ka lakou mau hana i hoounauna ia ai.
Ano, ma ko lakou ano he lahui e laweia mai ana no ke kokua ana e hoolaupai hou ai i ka aina, ua koikoi loa ko makou mau hookokohi ana o ke kanalua; a mamuli no ia o na kumu he lehulehu wale, a e like no kahi me na kumu i hoakakaia e ke Komisina. O ka poe Hinedu, mai ka po mai, he poe lakou i mahelehele ma na ano papu, mai luna mai o na lii a ilalo i ka hu a me ka lopa, elike me ko Hawaii nei i ka wa kahiko a i keia wa hoi, ua hui aku hui mai kakou e noho nei, aole pela o Inia, aia no lakou ka mau la lakou pela. Mai loko mai o ka haahaa loa, a naaupo, e loaa ai ka poo e lawe ia nei e hoohauaia ma na aina mamao e aku, a o lakou no hoi ka poe kupono ole e hoolaupai ai i na aina hou mamao o lakou e makemake ia ai. Mai Hinedu a i Hawaii nei he mamao loa, a malia o na ili a me na helehelena ua ano like, aka, o ka lakou mau luana ana, na hana, na kanawai maa mau, a me ko lakou mau hoomana he ano okoa. Mai kahiko loa mai a hiki i keia manawa, aia no lakou ke hoomau nei ma ka hoomana ana i na kii pupuka ano e, ke puhi ana i ko lakou mau kino ku papau, a me na hana naaupo poele o ke : u i hala, eia kahi mea lea loa, ke malama nei o Beritania ia lakou me ke keakea ole ia mai ma keia mau kukuli ano e o lakou o ke au i hala. O kahi mea hiki ole ia lakou ke pale ae mamuli o ko lakou ano, oia no ka ai ana i ka puaa. Ua kapu loa ia lakou ka io o ka puau, mamuli o ka malama ana i na kapu a me na hoomalu ana o ko lakou hoomana. Ke hoomanao nei no mako i ka heluhelu ana no kahi mau kaua kipi nui ma Inia, mawaena o na puali koa Beritania a me na koa Inia;---ua ulu mai no ia mamuli o ka hamo ia ana o na owili pauda i ka aila puaa, a e nahu mua ia ani ui mau owili e ka niho, mamua ae o ka hookomo ana iloko o ka pu a ki aku. I ka wa i ike ai na koa Inia no keia mea, ua wawahi lakou i na kapu a me na hoomalu ana o ko lakou hoomana, ua hoomaka lakou e kipi, a lilo i mea hahana nui o ke kaua ana, mawaena o ko Beritania poe koa a me ko Inia poe.
No na manao e pili ana ma keia mea he nana pu ana i na mea pili hoomana mawaena o na lahui e lawe ia mai ana mawaena o kakou, ua hoopuka ku ka nupepa Elele o ka nupepa Poakolu iho nei. penei: "A aole loa o makou manao ua pili a he wahi lihi kuleana iki kekahi o ke kamaiho ana i ma ano hoomana, a lawe mai i mau kumu kue i ke komo ana mai o kahi lahui." Ma ka nana ana i keia mau mamala manao, ua komo mai iloko o makou ka naluea. pehea la ka i kupouli ai ka noonoo o kona mau hookele? Ke huli a nana mawaena o na aupuni naauao koikoi, e pii mau nei o ka holomua ana, ua maopopo lea loa, o ka hoomana, oia kekahi mana a une nui ikaika mawaena o na hooponopono aupuni ana o na aina naauao, a ma kekahi hoomaopopo ana, oia ka mana mua loa, nana e waele i ke ala e komo mai ai na mana e ae a pau iloko o kahi ao a aupuni hou? Ina, aole ka mana o ka hoomana i hoea mua mai i Hawaii nei, aole loa e loia ia Elele ka palolo leo nui e uwa nei. Nolaila, ua manao makou he mea kupono no i ko kakou Komisina ke kamailio ma na mea pili hoomana ma keia hoike ana i hana ai, a no ka pono o ka lahuikanaka a me ka hoomau ia ia o ka noho maluhia ma ke aupuni nei, he mea ku pono maoli i ko kakou mau Elele i na aina e ke noonoo me ke akahele i na mea a lakou e imi a e hooponopono ai no ka pono o ko kakou aupuni. Aole hoi he mea kupono ka lawe ana mai i na lahui kupono ole iwaena o kakou, i hoonawaliwali loa iho ai hoi i ko kakou noho kakaikahi ana. A keia pule ae e hoopau aku ai makou i ko makou mau manao kalai ma ka Hoike a ke Komisina.
EIA maloko o ka Pa Aupuni o Koholaloa o Honolulu, 2 lio i lawela mai. Lio ke hulupala lae keokeo, 3 wawae keokeo, ak. AV, hema vs. Lio k ulaula kiko keokeo ma ka lae, puka ke kua ak, hapala ka hao, 3 hema.
A B KAAUKUU,
Luna Pa Aupuni o Koholaloa.
Koholaloa, Dek. 22, 1881.
HOOLAHA KUE.
MA keia ke hoike nei au ka mea nona ka inoa malalo, o ka hoolaha i hoolahaia a i laweia aku e W P Kawainui, a i hoopukaia ma ka NUPEPA KUOKOA o ka la 17 o keia mahina, e pili ana no ka hoolaha a KALAAU k, no ka hoopau ana i ka palapala kauoha no kona waiwai no'u. ke hoike nei au aole he oiaio oia hoolaha a me na olelo maloko oia hoolaha, no ka mea ua palupalu loa o KALAAU k, ka'u kane mare, a aole no hoi he hiki iaia ke hana i kekahi hana. A ina ekakau hou ia ke kahi olelo hoolaha ma ke inoa o KALAAU k, e keia W P Kawainui, alaila a hoopii ia no ma ke Kanawai. KAPIKA KALAAU.
Kapauhi, Honolulu, Dek 19, 1881.
KUAI A NA LUNAHOOPONOPONO
WAIWAI.
Mamuli o ka maua i loaa mai ka Mea Hanohano A Francis Judd. Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie, e noho ana ma ke ano he Aha Hooponopono Waiwai, i hookoia ma ka la 6 o Dekemaba, 1881, a mamuli o ke kauoha a Robert H Baker a me John T Baker, na Lunahooponopono Waiwai o ka Waiwai o HENRY A KAHANU i make, e kuai ana ka mea nona ka inoa malalo iho, ma ke Kudala ma ka
POAKAHI, KA LA 9 O IANUARI
e hiki mai ana ma ka hora 12 o awakea, ma kona rumi kudala me ke Alanui Moiwahine, i kela apana aina a pau e waiho la ma Kalia, Waikiki, mokupuni o Oahu, ma ka aoao makai o ke alanui Moi, a ma ka aoao ma Waikiki o kahi o Major Moehonua oia kekahi mahele o ka aina i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui 6308 Kuleana 2081 ia J Kaneoneo no Loeau, a ua hoakaka pono ia ua apana aina la ma kekahi i Palapala Hoolilo mai ia Opunui k ia Henry A Kahana i hanaia ma ka la 81 o Maraki, 1873, a i kopeia i ke Keena Kope Hawaii, Buke 39, ma na aoao 488 a me 439, a he 2 9-10 eka iloko o wa apanaaina la.
Me ke mea kuai mai ana na lilo a pau o ka Palapala Hoolilo
E. P. ADAMU, Luna Kudala.
HOOLAHA A KA LUNAHOOPONO
PONO WAIWAI
UA hookoho pono ia mai au e ka Mea Hanohano F. S Lyman, Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina, i Lunahooponopono no ka waiwai o D Kamaka k. no Hilo, Hawaii, i make. Nolaila, o ka poe a pau he mau @ @ lakou i ka waiwai o ka mea i make i @ @ e hoike koke mai iloko o na malama eono, a i ole @ @ mau @ aku @ @ poe a pau e paa ana i na waiwai a ka mea i make, a i aie paha iaia. e hoihoi koke mai lakou ia'u.
AKAMU.
Lunahooponopono Waiwai o D Kamaka k. i make.
Hilo, Hawaii, Dek. 14, 1881.
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o MAINAE w. o Honolulu, Oahu, i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai. Olelo kauoha e hoolaha aku no ka nui ana mai e koho i Luna Hooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a Lu@a k, ke kano a me Mainae w, o Honolulu, Oahu, e hoike mai ana, o Mainae w, i oleloia no Honolulu, i @. ua make kauoha ole ma Honolulu, i oleloia ma ka -- o Sepetemaba, 1877, a e noi ana e haawiia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono no Waiwai ia Robert Austin.
Ua kauoha ia, o ka a Poaono, ka la 7 o Ianuari, 1883 ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahai a ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ka "Nupepa Kuokoa," he nupepa ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Paeaina, Dek. 21, 1881.
A FRANCIS JUDD
Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
A. Rosa, Hope Kakanolelo
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o METHUSELAH MAHUKA k, o Honolulu, i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Nui. Olelo kauoha e hoolaha aku no ka nui ana mai e koho i Luna Hooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a Simon K Kaai o Honolulu, Mokupuni o Oahu, e hoike mai ana, o Methussiah K Mahuka no Honolulu, i oleloia ua make kauoha ole ma Honolulu, i oleloia ma ka la 11 o Dekemaba, 1881, a e noi ana e haawiia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai iaia.
Ua kauoha ia, o ka a Poa@, ka la 10 o Ianuari, M. H. 1882 ma ka hora umi o kakahiaka, oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no, e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahai a ma ka olelo Hawaii a me Enelani, i ekolu pule ma ka "Kuokoa," a me "Saturday Press," he mau nupepa ma Honolulu.
Kekauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Dek. 22, 1881.
A FRANCIS JUDD
Ikea: Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.
A. Rosa, Hope Kakanolelo
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hana o ke Kahu o na keiki no ole a CHARLES APIANI LONG i make. Olelo kauoha mamuli o ke @ a ke Kahu no ke kuai ana i kekahi waiwai paa.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a Frederic Augustus Schaefer ke Kahu Malama Waiwai o ka waiwai o na keiki oo ole a Charles Apiani Long i make, e noi ana e kauoha ia e kuai i kekahi waiwai paa o ua mau keiki oo ole la i oleloia e waiho la ma ke alanui Liliha, Honolulu, la, @ e hoakaka mai ana i kekahi mau kumu ku i ke Kanawai, e @ ai e kuai ia ua waiwai paa la.
Ua kauoha e hele mai ka poe a pau i pili, i ua mau @ oo ole la a me na mea a pau i kuleana ma ua waiwai la, imua o keia Aha ma ka Poaono, ka la Umikumamaha o Ianuari, 1882, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, me ka keena hoo@ la ma Honolulu, ma ia wa a ma ia wahi e hoike mai ai ina he kumu kekahi e hoopuka ole la ai ka olelo kauoha e @ ua waiwai la.
A ua kauoha hou ia e hoolahaia he kope o keia olelo kauoha no ekolu pule mamua ae o ka la e hooloheia ai i oleloia, iloko o ka "Press" a me ke "Kuokoa," he mau nupepa i @ ma Honolulu i oleloia.
Hanaia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Dek. 22, 1881.
A FRANCIS JUDD,
Ikea: Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.
A. Rosa, Hope Kakauolelo.
AHA Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Mokupuni o Oahu, ss. Ma ka waiwai o LAI k, i make Olelo Kauoha e koho ana i la e hoolaio ai ka Palapala Kauoha, a no ka hoolaha ana.
No ka mea, ma ka la 3 o Dekemaba, 1881, ua waihoia mai imua o ka aha, kekahi palapala, i olelo ia, oia no ke kau @ hope loa o LAI k, i make aku la, a me ka palapala hoopii e noi ana e hooialo ia kela palapala kauoha a e hoopuia hoi @ palapala luna hooko ia A. Fornander na waihoia mai e C K Fornander.
Nolaila, ua kauoha ia o ka Poakolu, oia ka la 10 o Ianuari, 1882, ma ka hora 10 A M, ma ka rumi hookolokolo oia aha, ma Aliiolani Hale ma Honolulu, Oahu, oia ka la me ka hora, e ho oialoia ai ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala luna hooko. A ua kauoha hou @ e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ke "Kuokoa," he nupepa i pai ia a i hoolahaia ma Honolulu.
A ua kauoha hou ia, e hoopukaia na Palapala Kena no na hoike ne ia Palapala Kauoha, a me na hooilina o ka mea make ma Honolulu, e hele mai e kue i kela palapala kauoha i ha wa i oleloia.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Paeaina, Dekemaba 3, 1881
LAWRENCE McCULLY,
Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
A. Rosa, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
AHA Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Mokupuni o Oahu, ss. Ma ka waiwai o KAONO LILILEHUA w, i make. Olelo Kauoha e koho ana i la e hooiaio ai ka Palapala Kauoha, a no ka hooiaha ana.
No ka mea, ma ka la 14 o Dekemaba, 1881, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi palapala, i oleloia, oia no ke Kauoha Hope Loa a KAONO LILILEHUA w, i make aku la; a me ka palapala hoopii e noi ana e hooiaioia kela palapala kauoha a e hoopuka hoi i ka palapala Luna Hooko ia Polena k, ua waihoia mai e Polena k, i oleloia.
Nolaila, ua kauoha ia o ka Poalima, oia ka la 16 o Ianuari, 1882, ma ka hora 10 A M, ma ka Rumi Hookolokolo oia Aha, ma Aliiolani Hale ma Honolulu, Oahu, oia ka la me ka hora, e hooiaioia ai ia Palapala Kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.
A ua kauoha hou ia, e hooiaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ke "Nupepa Kuokoa," he nupepa i paiia a i hooiahaia ma Honolulu.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Dek. 14, 1881. Kakela me Haki, no ka mea noi.
L. McCULLY,
Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
A. Rosa, Hope Kakauolelo.
MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o Wahinenuku k, no Hana, Maui, i make.
Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a Komokaulua w, ka lunahooponopono ia ka waiwai o Wahinenuku k, no Hana, Maui i make, a e hooiliia ka waiwai i na hooilina.
Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka
Poakolu, oia ka la 18 o Ianuari, 1882, ma ka hale hookolokolo ma Liana, ma ka hora 10 am, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoike ia. ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana 2 H P A.
Lahaina, Dek. 13, 1881.
MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Kalawala k no Waliuanui, Koolau, Maui i make.
Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a Mokaulua w, e noi ana e hooponopono ia ka waiwai oKalawaia k, no Wailuanui, Koolau, Maui, i make. Nolaila, ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poakolu oia ka la 18 o Ianuari, 1882, ma ka hora 11 am, ma ka hale hookolokolo ma Hana, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoike ia. ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana 2 H P A.
Lahaina, Dek. 13, 1881.
MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o Paaoao k no Kipahulu, Maui, i make.
Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a Kamai k, kekahi o na Hooilina o Paaoao k, no Kipahulu, Maui, i make, e hoonoho keia Aha i mau Komiaina, na lakou e hookaawale a e mahele pono ka waiwai o ua l'anoao la mawaena o na hoolima ona, i mea e loaa ai ia lakou i ko lakou mau mahele me ka pono a me ka pololei.
Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 18 o Ianuari, 1882, ma ka hora 12 m, ma ka hale hookolokolo ma Hana, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la a me na mea kue ke hoike ia. ABR. FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni Apana 2 H P A.
Lahaina, Dek. 14, 1881.
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o MARY KAIIKIAU o Honolulu, i make. Kauoha e hoolaha i ke noi e apono @ papa hoike, hookuu ana, a e mahele i ka waiwai. Ma ke keena imua o ka Lunakanawai Judd.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a me ka papa hoike o Francis M Hatch, Lunahooponopono Waiwai o ka Waiwai o Honolulu i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $13@0, a e hoike ana a na mae i loaa mai iaia he a e noi ana e nana a aponoia keia mau mea, a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauoha ia, o ka a Poalua, ka la 31 o Ianuari, 1882 ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o na Lunakanawai la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oi kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i na noi la, a me ka papa hoike i oleioia, a o ka poe a pau i pili malaila, e hele mai e hoike i ke kumu ina he kumu ia ko lakou e ae ole ia ai ua noi la malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleioia. A o keia olelo Hawaii, e paila maloko o ke "Kuokoa," he nupepa i pai a hoolahaia ma @ i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, i keia la 12 o Dekemaba, M. H. 1881.
A FRANCIS JUDD
Ikea: Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.
A. Rosa, Hope Kakanolelo
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o WILLIAM HALL o Honolulu, i make. Ma ke keena imua o ka Lunakanawai Judd. Kauoha e hoolaha i ke noi e apono i na papa hoike, hookuu ana, a e mahele i ka waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a me ka papa hoike o Edward Preston, Lunahooponopono Waiwai o ka Waiwai o William Hall no Honolulu i make, e noi ana e aponoia na hoolilo he $1421 81, a e hoike ana a na mae i loaa mai iaia he $1918.00, a e noi ana e nana a aponoia keia mau mea, a e kauohaia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila, a e hookuu ana iaia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.
Ua kauoha ia, o ka a Poalua, ka la 31 o Ianuari, 1882 ma ka hora 10 o kakahiaka, imua o na Lunakanawai la, ma ke Keena ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i na noi la, a me ka papa hoike i oleioia, a o ka poe a pau i pili malaila, e hele mai e hoike i ke kumu ina he kumu ia ko lakou e ae ole ia ai ua noi la malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleioia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii a me ka olelo Enelani, e paila maloko o ke "Kuokoa," a me"Saturday Press," he mau nupepa i pai a hoolahaia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, i keia la @ Dekemaba, 1881.
A FRANCIS JUDD
Ikea: Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.
A. Rosa, Hope Kakanolelo o ka Aha Kiekie.