Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 12, 25 March 1882 — KA NUPEPA Kuokoa me ke Au Okoa I HUHA. KA MOOLELO O ONILA MAKA! KA MAKAI KIU KAULANA O ENELANI! A O KA MEA POHIHIHI O KA 1868. [ARTICLE]

KA NUPEPA Kuokoa me ke Au Okoa I HUHA.

KA MOOLELO O ONILA MAKA! KA MAKAI KIU KAULANA O ENELANI! A O KA MEA POHIHIHI O KA 1868.

MOKUNA IV. kiai ma kahi hooki-o o na kaa ahi—Kah> elemakule me ka «ahu o ka poe mahi--8 eepakeke me na helehelena o ka manao īno —Ka makaikai aua o ka makai kiu i na helehelena o u » ohua lu—Ka oep:<keko wahine—Ke kiai ana ina mea m»nao 1110 — Maluna o ke kaa ahi—Kau pono ka .nakai kiu maluna o ke kahua o ka mcs huna. āOHO iho la ua o Rahela Kekona no kekahi minute me ka pane ole mai, o m*hope īho, pane mai la oia, Ke ike nt»i au he mea kupono ole 10 ia'u ie huna i ko'u wahi noho. He mea tr»akehewa wale no ia oe ka huna ano i kou wahi, no ka mea, ua hiki ia'u ke hoamaopopo i na mea a pau a'u e makemaUe ai e īke ;-.ka, i me i e nui ole ai ka hana, e pono no oe e hoike tnai. Ao!e o Rihela Kekona ko'u īnoa mpoli. Ua nnopopo moa ia'u la mea. wahi a ka makai kiu i pane aku ai me kn eleu. I ka wn a ka mikai kiu ī pane mai ai pe!a, ua tuki 'oa ke hoomaopopo ia aku ka pohinihi ma na hiona © Rahela Kekona. Oiai, ua kahaha loa k >ni naau i ka hooia ana mai o koaa hoa kamailin. I.oko o i;i inanaw*, ua ninau uku la ua m*kai nei i na niele he lehulehu, a ua pane ia mai hoi ia mau ninau me ka eleu e ua kaikamahine ia. Haaw pu aku lā no hoi ua makai la i kona hoa, 1 kek«hi «nau oleloao k pono i hiki a: i wona ke hoo:nakauknu iaia iho no, ui ulia waie e hiki mti ana m;»luna ona. Mahope iho o kona haawi ana aku i na o'.eioao kupono i uakama la, haalele iho la oih iaia.

Holio o na Uukai olelo hope a ua maliai h me Kahela Kekona, [e hoomau kukou i ke kapa ana auu i ka inoa o ke kuma ma kona inoa kapakapn a hiki i ka wa e ioaa aku ai koni īnoa ponoi] ua pau ia Onila i ka hooimopopoia kona wuhi noho, na mea e pili ana i kona kahu hanai a (ne kana wahine a ke kuiaoa o H tle Keleneka, a me kekatji mau mea e ae he lehulehu wale. Ma ia ahiahi no, oia hoi ka manawa i hoike;a ae la P.a kukai olelo ma!una, ua hiki kp ikeia aku kekahi kanaka ine ka aahu o k? poe mahiai, e ku nna ma kahi hooki-o o na kaa ahi o Mokupuni Loihi. At« k* oana aku ina kona mnu nanami u* hiki ke hoomaopopo :»ku, he kanaka mahiai maoli no ia, e kali an;» no ka inanawa holo o ke kaa »hi. laia e ka ana malailii, koino mai la na ohua he lehulehu no ka holo ana nku ma ke kna alii. 1 ua wahi kanaka maoiai nei e ku ana, «i* hoi, na? he U, ua hoolilo nui oia i kona aiaiiawa m* ka n»na ana ma n\ kolamu o kewnhi nupepa aka, i kela a me keia maoaafl, e ea mau an* kona poo ilūua i ka wa e fc«Mno <n«i ai ke pani puka o ka rumi hookip«. no ka hookipa ana inai i na ohua. Aia pa hot inaloko o ua rumi la kekahi w'i»hi luahine e noh« ani, a i ka wa i hele ae ai kekahi o na paahana o luna o ke kaa. nioau aku la ua wahi luahine la iaia i ka manawa e hoio ni ke kaa. He hapaiua hora koe alaila holo, wahi a kn panf. lloko no hoi oia wa a ua wahi lnahine nei i ninau aku ai pela, aia hoi, kumo mai la kekahi keoaimana iloko o ka rumi hookipa. £ iike oo hoi me kn mea mau i ua wahi kaoaka mahiai la, ea ae ia oia iluna n nana

aku U i ua kanaka la i komo mni ai, a iloko j no hoi oia w», ua hiki ke hoomaopopo aku, j e haka pono ana na makn o ua wahi knnaka mahiai nei maluna o ke keonimana, a hohoia ae la na hoailoia o ka hauoli maluna o kona mau helehelena, nie ka mino aka ana iho. 0 ka ohua i komo mai ai iloko o ke kaa, a ua wahi kanaka mahiai |a i nana aku ai, aole no ia he kanaka keonimana maoli, oiai, aia ma konti mau helehelena na honlona o ka manaopaa, no ka hooko ana i na hana weliweli manaonao. 1 ua wani kanaka mahiui nei e noho ana pela no kekahi mmawa, ku ae la oia iluna a noho aku la maluna o kekahi noho okoa iii» ka aoao e huli pono <\ku ana i ke alo o ka ohua i hoikeia ae la maluna. Ia manawa lalau hou aku la ua wahi elej makule la i ka nupepi a hoomaka iho la e heluhelu, ak;, o ka oiaie maoli e hoopaanaau ana oia i n» helehelena o ua keonimana la. I ka wa i makaukau ai ke kaa ahi no ka holo ana, ua kauoha iu mai la na mea a pau e kau aku no ka holo ana. Aka. o ka ohua a ua wahi kanaha mahiai nei e kiai ana, aole oia i hoolohe i ke kauoha, aka, noho malie iho h no oia iluna o kona noho. I ka hala ana ae o na minute he umi, aia hoi, knni inai la ke oeoe, a nee aku la ku mokuahi holo ama ma kona ala īho.

Aka, aia no nue ua Ueoniman'» 1;» ke noho nei rne ka neeu ole ae mai kona noho. I ka ike ana o ua wahi knnaka muhiai nei Ua noho pm loi o ua keoninuna la, ku ae la oia ilana a puk.\ aku la iwaho. laia i haia aku ni iwaho, aia hoi, namunamu malie iho la ua wahi kanaka mahiai nei: Ua loaa ke kahua oku hana. Ai:i maluna o na helehelena o kela kannka na hoailona oka mea pepehi iiannka. Aole oia e kanalua ana i lia laweiawe ana i kekahi mea a hiki i ka w.i e ko ai kona makemake, nolailn, ke lana nei kuu mhnao, aole au e kono ia mai ana e hele aku c huli i ka mea nona keia kii. ai;a, o ka ukuli wale aku no mahope o ka me> hana hewa. He hookahi hcra mah-pe iho o ka hala ana aku o ke kaa ahi mua, e holo aku ai kekahi kaa ahi hou. Ua manaopaa iho U ua makai kiu nei e kali rae ke kiai ana i ka hopena o keia hana. Ua maopop» hoi iaia ke kumu o ke kali ana o ua kanaka la, oia hoi o lonakana. 0 keia kanaka a u,i makai kiu la e kiai nei, oia no ke kahu hanai o. Kahela Kekona, a o lonakana kona inoa. 1 hele mioli aku no ua makai kiu la i kahi hooki-o o ni kaa ahi e kali no keia kanaka, a mamuli hoi o n:t kuhikuhi a me na hoakaka powehiwehi « ka wahine opio nana ka hana, i loaa ai na alakai moakaka iaia no na helehelena o kona kahu hanni. Iloko o ia wa, hookahua pono iho la o Onila Maka i kona manao no ka hiina i haawiia mai iiia e iaweiawe. Mahope iho o k* pau aipi o na kukai olelo a ua makai la me ke kama opio i hoike mua la ne nei, ua hele mua ue o Onila Maka e kam.iilio pu me ke keiki maUin-i keena e hana ana malalo o Hale Kelenek ».

A ua lona mai ke a tn»u kuin'i inai inia mai. Ua hoike aku ua lōio opio U i kona keiki ua hiki iaia ke hoomaha no na la he umi, oiai, e heie aku ana kona h;iku mai ke kulnnakauhale aku no kekahi manawa loihi. Ua hoomaopopo loi o Hale Keleneka ī kona manawa, iaia i haawi aku ai i konn aloka i ue keiki, a haalele iho la oia i kona keena ma ka hapalua o ka hora ekolu. A eia wale īho no kahi o ke kaūalua. No ka meo, ua hai m ii oia ma kana palapala i ka wahine hoopalau e i ana, e hanlele ana oia ii Nu loka ma ke kaa ahi o ka 3:20. lno peia, alaila, he hora okoa ia ana e hele aku ai inai kona keena a kahi hooki-o o na kaa ahi. Oiai, u i h<ii mai ka wahine opio me ka hooia inai, aole oia i haaleleaku i kona keena nu ka manawa i hoikeia. me ka olelo pu mai, ua aua ia oia e kekuhi mea hihia, me ka hoike h«u n.ai no hoi o ua keiki malama keenu la, ua lohe oia ī kona haku i ka i ana aku i ka mea hihia, aoie e hiki īaia ke kali hou no kekahi tnau minute, no ka mea, ua hala aku la ke kaa ana i manao ai e kau.

j\lai keia mau lono oiaioa me kekahi mau lonolono lauahea e ne i loaa mai, ua hoomaopopo iho la o Onila Maka, ua hele io aku no o Hale Keleneka i kahi hooki-o o na kaa ahi; a eia wnle iho eio ka ninau ano nui: Eia la oia ihea 7 1 ua makai kiu la e holoholo ana mawaho o ka pnpahele o ka hale hooki-o o na kna ahi no kek«hi mannwa, a hoi hou awu la iloko o ka rumi hookipa. laia i komo aku ai iloko, nia hoi, ike aku la no oia ia lonakana, ke k»hu hanai o ka wnhine opio, e noho ana no. A noho pu īho

la keia e kali no na mea e hoe* ae ana. Ika aneane ana aku 9 hiki ika manawa e holo ai ke ahi hope, ua koino mai la na ohua he lehulehu wale. la manawa, ua haka pono aku la na maka 0 ua wahi kanaka mahiai nei maluna o na ohua a pau i komo mai iloko oke keena hookipa. A iaia hoi e nana ana pela, ua kau loihi loa aku la ka nana ana a koni mau maka maluna o kekahi ohua wahine. Ma keia wahi i kokua hou ia mai ai kona kiai Inihi ana me ka hoomanawanui. Komo mai 1» ua wahine la i hele a noho kinohinohi o kona lole a loko oke keena hookipa, a aui ae la kona poo ma o a rnaa« nei, me ke ake e ike i kekahi mea ana i makemake ai e haluwni pu. la wa, puana malie ae ln oia: O lonakana w;»hine kela, a oia ka nahesa niho awa a'u e hoopapa ai i ko'u akamai. Ike kokeaku la ua wahine la i kana kane, a hele aku la e halawai pu me ia. Aka, aole nae i ike m\\ Ue kane iaia nei, no ka men, ua nanea lott ia oia i ka nana 1 na kolam i o kekahi nupepa, a hiki i ko ia nei ku ana aku imua o kona alo. Mai la manawa mai, ua kilo ia e Onila Maka, na kuka ana, na aui nna o ko laua mau poo, a me ke ano o ko laua mau onohi maka, me ke akamai !ua ole tna ke kilo ana i na ouli o ka hana a ka poe hana hewa.

la laua i kaualm ai nnluna o ke kaa ahi, ua kau pu aku la no ua wahi kun-ika mahiai nei, a noho mai la m;i kekahi aoao o ko laua mau noho, e hiki ai ke lohe ia aku kekahi hapa o kn laun kamailio ana mawaena o laua. I ke kaa nhi i holo aku ai a hiki i kona ku ana, lele aku l;i o lonakona me kana wahine. A lelepu iho la no hoi ka makai kiu a ukali aku la mahope o laua, ine ka moeuhane mua ole o Onila Maka, mamua ae o ka o ana mai a na kukuna o ka la o kekahi la ae, e halawai mai am me kona mau pepeino na lono no ke kanaka opio i nalowale. Aole i pau.