Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 38, 22 September 1883 — HE LUKU WELIWELI. Kanahiku-kumamalima Ola Uhane i make. [ARTICLE]

HE LUKU WELIWELI. Kanahiku-kumamalima Ola Uhane i make.

Ma ke ku ana mai o ka moku kuna Jrwin mai Kapalakiko mai, ua loheia mai ma ona la ka lono weliweli malalo iho po ka poino a luku weliweli o na kanaka ma ka mokupuni o lava. Ua koho waleia aku no ka huina kanahiku, kumamalima- oia ka huina o ka poe i make, aka, ua olelo hou ia, he mea maopopo oleke kohopololei ana i kahuina nui loa oka poe i make. Mamuli ona lono i hoikeia mai Laeiana mai ke kulanakauhale o Batavia oua mokupuni la, ua oleloia, oka a ana oka luapele ua oi loa aku oka ikaika mamua oka mea i inanao ia. oka hapanui o ka aoao akau o ua mokupuni la, ua paa pono i kekahi ulu laau nui, a a mamuli ona ula ahi wela ame na pohaku enaena i kiolaia mai loko ae o ka luapele a haule iwaena o keia ulu laau, na ia mea i hoolilo i ua ulu laau la i hookahi umu nui oke ahi. E hina ana na kumu laau nunui ilalo me he mala huika la imua o kekahi makani ikaika. Elike me ka mau ame ka ikaika oka pii ana o na.ula ahi lalapa iluna o ka lewa a me ka ikaika pu o ka hoohakui ana a ka olai, pela ka ikaika oke kupikipikio ana o na ale oka moana e hoopuni ana i ua wahi mokupuni nei. Weliweli aka launa ōle mai na hiohiona e hoopuni ana i ua wahi mokupuni nei. Weliweli a kupilikii ke kulana o na kanaka. 0 keia ih*> la na hikimua o ka poino i hoohaiua iho maluna o ua wahi mokupuni la. Ke mau nei no ka pii ana ana ula ahi wela me ka hoonaueue ana aka olai i ka aina holookoa, alaila, hoomaka ke kai i kana hana. Ekolu ale nunui oka pii ana ai ka aina maloo kahi e kuku ana na hale lehulehu o na kanaka laweia a j)ulumi pau ia aku la iloko o ke kai; o ka aina holookoa a puni me na nanaina uliuli o na mahinaai kope, raiki, iniko, paka, a me na mala ko nunui, ua lilo he hookiona kai, lepo, pohaku, amena pohaku pele—he mahinaai oka pomo a ka inea. Aole he mahinaai hookahi ī pakele.

Mamua pono o ke alo o ke kulanakauhale o ua mokupuni la, oia o Batavia, he auna hale pupupu lehulehu ke kuku ana no na Pake, a ma keia mau pupupu hale kahi i hookahua iho ai na Pake he iwakaluakumamalima tausani. 0 na hale a me na Pake a me ko lakou mau pono a pau, ua unuia aku a pau iloko o ke kai—pau i ka make a poino, a mai loko ae o keia huina i hoikeia maluna, ua pau loa lakou ika make a koe he elima tausani wale no. Mai loko ae o kanakolukumamalima haneri haole Europa a me Amerika ma ke kulanakauhale pemoi, he ewalu haneri o lakou i make. O ke taona o Anfer ko lakou wahi hookio'na ama keia wahi kahi i puulu nui ai na haole Europa a me Amerika, ua uhi pi\ mua ia wahi e na pohaku a me na lepo, alaila, miki mai la ke kai pahola ae la ma 0 a maanei a lilo iho la ua kahua hale la i loko kai. Ma kekahi mau taona e ae ua like no a like na haawina poino i paholaia. O na hale ipukukui i kukuluia ma ka lae o Sunda ua nalowale m£ lalo oka moana a me ka puu kahi i kukuluia ai ua mau hale ipukukui la. I keia wa kahi i ku ai ka puu a me ka hale ipukukui, he moana wai wale no i keia wa. O keia na lono maluna ae i ikeia a i pahola uiua ia na lono ma ka la 29 o Augate, a 0 keia malalo iho na lono i ikeia ma ka la 31 0 ia mahina no. Ma keia la ua ano akakuu loa na hookalakupua ana a ke olai ame ka luai pele, a manao iho la na kanaka i ko lakou palekana. Aka, ua hewa kp lakou manao koho, no ka mea, ua pii hou ae la na ula ahi lap.alapa mailoko ae 0 na luapele me ka halulu nui i loheia ma ka mokupuni 0 Sumatena, a pahola aku la ma na aoao a pau oka aina na lalapa ahi i pakui pu ia me ka makani puahiohio a na ia mea i wiliwili ae i na kanaka, na kaupaku hale', na lio a me na mea a pau iluna oka lewa. Weliweli maoli keia lono i hiki mai i o kakou nei.