Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXII, Number 52, 29 December 1883 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XXII, HELU 52.        POAONO, DEMKEABA 29, 1883.  NA HELU A PAU, 1152.

 

NA HOOLAHA KUMAU.

MAIKAI KA HOI KA PAPA, A ME KA LAAU O KOU HALE. NOHEA LA?  KAI NO HOI NO KAHI O WAILA MA.

Nana aku no hoi ia la ohi ka Io e ka laau o Makawao, i ka ua mea hoi o ka nani.

NA PAPA!  NA PAPA!  A ME Na Pono Kukulu Hale O na Ano no a Pau.  AIA MA KE KIHI O NA ALANUI Papu me Moiwahine, HONOLULU.

Malaila e loaa ai e like me ka makemake no ke KUMUKUAI MAKEPONO LOA.

PAPA ! PAPA! PAPA!  NA PAPA HULUHULU, NA PAPA MANOANOA, NA PAPA I KAHIIA, NA PAPA KEPA, PAPA HOLE KEOKEO, PAPA HOLE ULAULA.

Na Laau, Na Laau, NA KUA, NA KAOLA, NA AAHO, NA MOLINA, NA PEAPEA. PINE HULUHULU, PINE IKAHIIA.

NA PAPA A ME NA LAAU ULAULA.  PILI ULAULA, PILI KEOKEO, PANI PUKA, PUKA ANIANI, PANI PUKA ANIANI, PUKA OLEPELEPE.

 

PENA O NA ANO A PAU, Hulu Pena mai ka liilii a ke nui, Aila Pena, Aila Hoomaloo, Waniti, Pate, NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO.

NA AMI PUKA HALE, NA AMI PUKA PA, ANIANI.

PEPA HALE A ME NA LIHILIHI, E loaa no malaila.

PAAKAI HELU I, O KAKAAKA ME PUULOA.

            No ke Dala Kuiki e loaa no na mea a pau i haiia ae la no ke Kumukuai Emi Loa.  O na Kauoha mai Hawaii a Niihau, e loaa aku no me ka hooko pololeila.  E kipa nui iLaila i ike ka oiaio.

NA HOOLAHA KUMAU.

PAPA! PAPA! NO ALLEN & ROBINSON

Ua wehe ae ne maua PA KUAI PAPA, MA Ka uwapo o Pakaka.

Na Papa Ulaula o na ano a pau, Na Papa Paina o na ano a pau, Na Pili Hale Ulaula, Na Pili Hale Ulaula, Na Pili Hale Keokeo, Na Pepa Molina, Na Pepa Hoonani Hale. Na Pena a me na Aila Pena!

Na kui o na ano a pau.  Na Pani Puka a me Na Pani Puka Aniani, Na Pani Puka a me Na Olepelepe.

NA LAKO KUKULU HALE O NA ANO A PAU!

E kuaiia ma KE KUMUKUAI HAAHAA LOA O keia Makeke.

PAPA! PAPA! AIA MA KAHI O LEWERS & COOKE, (O LUI MA) ma ke kahua kahiko ma alanui Papu a me Moi.  E loaa ai na PAPA NOUAIKI.  o kela me keia ano.

Na Pani Puka, Na Puka Aniani, Na Olepelepe, Na Pou, Na O-a, Na Papa Hele, Na Papu Ku,  A me na Papa Moe nui loa Na Pili o na Hale o na Ano o Pau.

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai e pau, Na Kui mai ke Nui a ka Makalii, Na Ami Puka, Na Ami Puka Aniani, Na Ami o na ano a pau, Na Aila Pena, o kela me keia ano Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale, Na Aila e ae o na ano a pau.

NA WAI VANIKI A ME NA WAI HOOHINUHINU NANI!  O NA ANO A PAU LOA.  NA BALAKI ANO NUI WALE.  A ke hai ia aku nei ka lono i na Makamaka a pau, ua makaukau keia mau Makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana NO KA UKU HAAHAA LOA.  E like me ka mea e holo ana mawaena o LAUA a me ka MEA KUAI.

E Hele mai! E na Makamaka!! A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu a me ka maikai.

LOLE MAKEPONO ke Kuike e loaa no ia ma kahi o Kakela me Kuke.  E laa na AHINAHINA, KALAKOA.  KEOKEO, LEPONALO, PENA, AILA, AILA HONUA, ANIANI, NA MEA PIULA, Kopa, Aila Hoomaloo, Kui Kakia, Pa keke, Tabu Kaula, Noho Lio, Hulu Palahi, na Palumi, ahe agena no na mokupuni o Hawaii neino na Lainakini-nao Lainakini Maoli, Ki-lika, Palule Kalakoa, Alapia, Kelepa, Na Lole kupono i ka Wawae, Palule Huluhulu i ka Wawae, Palule Huluhulu, Na Lole Huluhulu, Na ka hoohelo ana, Li Lole no pini, Lihilihi, etc. A ME NA Mikini Humuhumu MAKEPONO LOA. A he mau MEA AI KAHI:

KA PALAOA, KOPAA RAIKI, PIA, HOOHU PAAKAI, HUAALA, PIA KULINA, KOPE, A HE Laau Lapaau Kaulana Loa A DR. JAYNE, LAAU HOOMAEMAE KOKO LAAU HOOPAU NAIO, PENIKILA, HUAALE, LAAU KUNU Me na Laau Hamo, a Pela 'iku.

I O'U MAU MAKAMAKA.

            I na poe hanohano o na Waieha nei, ka poe i kau na inoa ma ka papa ekahi o ka eleu, ke pau nei keia makahiki, a e hiki mai ana ka makahiki 1884 me kona nani, nolaila, e hoomakaukau hou kakou i ka lawe ana i ke "Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii, a o ka poe no lakou na inoa kaa mua, e haawiia aku ana ke kii makana nani o ka Haku Visakauna Nelesona, he mea hoonani no na home, e like me ke kii o Kenela Kalani e kau nei ma na home o kakou i keia wa.

            Eia kekahi, ua kupono no hoi ke la we nuiia ka nupepa i keia makahiki, no ka mea, he kau ahaolelo ano nui ae keia, a malaila auanei kakou e lohe ai kakou i ke kani paapaaina o na pu rairela a na lunamakaainana o Wailuku.  O ke alanui wale nokeia e ike ai oukou i nahana a na lunamakaainana, a e hoapono ai, a hoahewa hoi i ka lakou mau hana, a he kuleana no hoi k oukou e hoohalahala ai i ka lakou mau hana, ina ua hana kekee lakou, nolaila, o ka mea heluhelu nupepa ole, ua like ia me ka hale poeleele ipukukui ole, a e hou hewa ana i na puka aniani e like me ka pinao, peia no e hou hewa ai ka mea nupepa ole i ka hai nupepa, a he mea hilahila loa ia ke pakike ia mai, nolaila, ke olelo nei kekahi poe he mea makehewa ka lawe ana i ka nupepa, he mea mau no ia ina hana kekahi i ka mea e malamalama ai, e hoouhi aku ana kekahi i ka pouli mahope ona.

            O ka nupepa, he mana kona e hoike ai i na manao kuokoa a pau o ke kanaka, aole ona mea e keakea ia ai aia wale no a pilikino no manao, alaila, aole he mea naauao, aka, he mea hoeha ia i ka manao o ka hoa'loha, a ua eha no hoi ka lahui ilaila.  O ka nupepa, oia kekahi mea nana e hoike mai he kanaka naauao oe, ke hoakaka oe i kou manao naauao malaila e pili ana i ka pomaikai o ka lahui, a pela aku, nolaila wau e paipai nei i na mea a pau e lawe nui i ka nupepa, a e heluhelu pinepine a me ka hoomanao mau i na mea i heluhelu mua ia, i makepono ai ke dala o ka lilo ana i ka nupepa, eia keia mai minamina i na dala elua wale no uuku omilumilu, e haawi, e haawi i na dala elua.

            Ina loaa mua i na Waiehu na dala loaa mua no ke Kilohana, alaila, e panai ia mai ana no hoi lakou e na manaolana hauoli i ka ike ana iho ia Adimarala Nelesona, he hewa hoi ia la, alaila, eia iho kekahi ho hou iho.

            Ke pane mai nei kekahi, o ka nui ole no hoi paha ka hewa o ka mea hou o ka nupepa, eia kekahi, aole he poe haku manao naauao o ka nupepa, he mea oialo paha ia ea, aole pela, nawai la hou auanei i papa ia oe aole e haku i mau manao nou, ke waiho nei na kolamu nou no ka mea haku manao o ka pepa, mai aua i ka ike o kou lolo maikai a ke Akua i haawi ai ia oe e hana a e hoike i na mea a kou uhane ike 1 waiho ai iloko o kou poo.

            Aole o ke KUOKOA wale no, aka o ka Pae Aina pu kekahi.

            O ka nupepa KO Hawaii Pae Aina, oia ka nupepa a kou io ponoi loa, he mea maikai no ke lawe ia nupepa, owau no kekahi luna o ia pepa, e hele mai me na ala elua e like me ko ke Kilohana, a e loaa no hoi au ma na wahi i ilelo ia maluna, nolaila, e o'u mau kini aloha, kokoke e paukeia makahiki ka iho aku koe e ae aku ma kela kapa o ka muliwai houo 1884, e pono e hoonani aku i ke Akua no kona lokomaikai i keia makahiki e pau ana, he nui wale na kini o keia lahui i hooponaloia e na pilikia, aole i kanamai, aole wahi e ae a kakou i ike ai i keia mau pilikia, o ka nupepa wale no ka mea hoike mai i keia mau pilikia ma na wahi a pau o ka aina, nolaila, e lawe ia KUOKOA me ka Pae Aina.

            Nolaila, ma ka nana ana i keia mau nupepa elua aole laua i kaawale kekahi me kekahi, a penei ka pili ana.

            He aupuni kuokoa Ko Hawaii Pae Aina, a ke noho ka lahui malalo o ia inoa, nolaila, pehea la i aloha ole ai keia lahui i ko lakou aina, a me ka nupepa e laha nei imua ponoi o ko kakou mau kiionohi, ke ake nei au e lawe nui na mea a pau loa i ike i ka heluhelu buke, e lawe i na nupepa i oleloia maluna, no ka mea, he mau nupepa laua i aloha nuiia a ua loihi ko laua ola ana no na makahiki lehulehu.  Eia kekahi waiwai o ka nupepa KUOKOA, aia ma ka aoao eha o ia pepa na haawina kula Sabati i unuhiia e Laiana, he mea hoopomaikai i ka lehulehu ma na mea o ka uhane, a aole oia wale no, he malamalama ia no ka lahui holookoa, a ke manao nei au, i na he hiki ke hoonui hou ae i ke kino o keia mau nupepa Hawaii, alaila.  Oia ka pono loa alaila, noke iho hoi paha a uukauka, e pane iho paha ananei ka mea hoopuka nupepa, ka, nui ae no ke kino nui pu ae no me na ala, manao au ina e hoao ia ana ua oi loa aku ka pono o ia, aole e emo ke heluhelu iho i keia o ka pau koke ae la no ia.

            Nolaila ea, e ko na Waieha aina malu i ke ao e hoomau aku kakou i keia mau huaolelo kaulana, "Eo no ia Maui," na Maui i hoomaka mua ka uwea olelo a me ke alanui kaa ahi ka hale aupuni hou ma Kahului, ka lawe ana nai i ka wai mai na Koolau mai nona na mile loloa a hiki i ke kula o Kamaomao, a me ka haawi aina ia Wailuku, a pela aku, a pela pu no hoi kakou e lokahi ai ma ka lawe ana i ka nupepa o kakou.  Ke manao nei au lawa keia leo ana.            JOSIAH. HAOLE.  Wailuku, Dek. 14, 1883.

E MALAMA OE I KAU OLELO.

            Aia o mea Miss Lede Ano e, aole o'u oluolu iki iaia.  Paakiki oia ma kona mau manao like ole me ko'u.  Aole ae, aole loli iki, aole huli iki mamuli o ka'u.  Paupauaho au, aole hiki ke hoomanawanui hou aku iaia.

            Ina hele hou mai oia i ko'u hale e ike mai ia'u, aole au e hele e ike iaia.

            Pane kekahi mea e lohe ana.  E Miss Lede Hoohalahala, aole e hele hou mai ana o Miss Lede Ano e i kou hale, aole hoi oe e ike hou ana iaia.

            No ke aha hoi?  No ka mea, ua make oia ano mai la no.

            Ke kaumaha no ia o Miss Lede Hoohalahala me ka hilahila loa.  Akahi no a ike i ka hewa o ka holoholo olelo ana.

            E malama kela me keia i kona alelo.  Mai hoopuka i na olelo hoahewa i kou hoalauna.  O olelo hoahewa oe i ka mea i make, oiai ua manao oe e ola ana oia.

KA AAHU WALE NO.

            He makuahine me kana keiki ka i haule iloko o ke kai mai ka moku aku.  E lawe ana na nalu ia laua iuka.  He pililakeke ko ke keiki.  Hoopaa ka makuahine i ka pililakeke me ka manao aia ke keiki maloko.  I ka puka ana nae iuka, aia hoi o ka pililakeke wale no ma ka lima o ka makuahine, aole ke keiki.  Ane paupauaho a make ka makuahine i ka hoopaa a huki ana i ka pililakeke iuka.  Kei kona hoka.

            Auhea oukou e ka poe e hoopili ana e hoopaa ana i na lealea, i na waiwai o keia ao.  E hoomanao i keia makuahine.  Ikaika oia i ka hoopaa ana i ka lole o ke keiki. me ka io ole nae maloko.  Auhea ka io iloko o na lealea, a o na waiwai o keia ao?  Aohe io.  E hoka ana oukou e like me ia makuahi ne ke hiki aku i kela ao, a nana aku a ike, he aahu wale no, aohe io maloko, Hoopaa, Mat. 6;19,20.

E MALAMA I NA KEIKI.

            O na keiki, he io lakou no na makua.  Aloha oukou e na makua i ko oukou io iho.  A makemake e ole.  A ke imi nei i ola no oukou iho.  E imi pu i ke ola no na keiki.  Ina make na keiki, make kekahi hapa o ko oukou io iho.

            E malama pono i na keiki.  E ao pono ia lakou.  E pule pu me lakou ma kahi mehameha.

            E heluhelu pu i ka ke Akua olelo.  E hoolako ia lakou i ka baibala, i ke Kauoha Hou, i na buke himeni.  Ma ka pule ohana, e nana na makua i pau pu lakou malaila.  E alakai i na keiki i na halawai, a i ke kula Sabati.

            E pule mau i hoohuliia mai na keiki ma ka pono, me ka manaoio e hiki no ia lakou ke huli, a lilo i mau haumana na Iesu.

            A ina he poe haumana kekahi na Iesu, e hana ia lakou, e kokua i ko lakou hele ana mamuli o Iesu.  E hoomanao, he poe keiki lakou, aole pau na hewa kamalii.  Mai huhu a hoahewa i na hana ano kamalii a lakou.  E kala i na hana kamalii.  A ao aku ia lakou ma na mea e kupaa ai ko lakou uhane opiopio.    HAWAII.

NA ITAMA.  "Alia, e kuu hoa nei, Mai make koke e.  He make na ia apu e.  Mai inu.  E hoolei."

            Aole oe e ola ma ka uwe ana.  Hiki ke iho i ka make me ka uwe ana a hiki ilaila.

            He Aha hoa ka i kukuluia ma Enelani e Farani Masepe (Marphg.)

            Eia ke ano.  Ke hoohiki nei na lala e haalele, aole i na waiona wale no, aka, i ka baka me na mea ano like, me ka opiuma.

            He lipine belu ma kahi kaula keokeo mawaena, oia ka hoailona i kapiliia i na lala o ia Aha.

            Ka Ahahui wahine Lahui Kinai Ona.  Ka umi keia o na makahiki ona, 75,000 ka nui o na lala, ma na taona a kulanakauhale 3,000.

            Ka Ahaolelo o Nu Iereke, ua kau ia i kanawai hookapu i ke kuai ana i ka baka me na Kika i ka poe ui.  Ina kuai kekahi i ka baka, o kela ano, o keia ano i ke keiki kane, a kaikamahine malalo iho o na makahiki he 16, he 20 dala ka uku.

            Maikai loa ke hana pela ka Ahaolelo Hawaii, 2000,000 barela bia i inuia ma kela ma keia makahiki ma Piladelepia, 3 miliona dala ka lilo.

            Naaupo loa ia kulanakauhale.  E hilahila loa oe.  E wikiwiki oe e haalele.  A mai hoouna mai oe i kou bia ia Hawaii nei.

            Ua haalele kekahi kanaka kuai rama ia oihana.  Ua huli i kanaka titotala, ua lilo i lala no ka Aha Lipine Belu.  Ua minini aku i kona mau barela waiona iloko o na kio lepo.  Hoohalike ka poe kuai rama a pau.

            He wahine i lilo i ka ona.  Ua lawe ia i kekahi hale kahi i lapaauia ai ka poe puni rama.  A ua ola.  Ua hookuu ia oia.  No ka hilinai ana i kona ikaika iho.  Ua ona hou.  Olelo kekahi, mai inu hou oe, a hiki mai ke kauka nana oe i hoola ma kona hale.

            Hoole oia, aole hiki.  Ina waiho ia imua o'u ka rama me ka luaahi ma kekahi aoao, a o ka lani ma kekahi aoao, e lawe no au i ka rama a hele i ka luaahi.

            Mana ka ona rama! Mai hoao e inu.  Waiho loa.

            Bihopa Warena.  Ninau oia i ka poe ehiku, e makemake ana e lilo i poe kahunapale' ke hoohiki nei anei oukou e haalele loa i ka baka?  Ae lakou, ae.  Paipai lima ka aha bihopa a pau, olelo ka bihopa, ua ike au i kekahi Aha Bihopa, aole he lala e use ana i ka baka.  Paipai lima hou lakou.  Owai ia Aha?  Ka Aha Negero ma Tenesi.  Mahuahua loa ka hehi hauoli ana.

            Pehea na Aha Euanelio o Hawaii nei?  Pehea kona mau lala, na kahu, na elele, na diakona, ka poe e manao ana e lilo i poe kahunapale?  E hoohalike me ka Aha Negero ma Tenesi.     HAWAII.

NA HOALAUNA.

            Elua ano o na hoalauna, na hoalauna maikai, na hoalauna ino.  Me ke ano o kou hoalauna, me ia oe e like ai mahope.  Ina he hoalauna pono kou, e pono ana oe, ina he hoalauna ino kou, e ino ana oe.

            E maopopo ana kou ano ma ke ano o ka mea au e koho ana i hoalauna nou.

            He hoalauna inu rama a piliwaiwai anei kou?  Aole paha liuliu a like pu oe ma ia.

            He kanaka ona anei oe?  No keaha?  No kou launa pu ana paha me ka mea ona.

            E ao ia oe e ka manu kamailio, me ka parota.

            He parota ko kekahi kanaka, ua ao ia oia i kekahi mau huaolelo, a ua paanaau iaia ia, e like me "Na hoalauna ino."  I kekahi la lele ae oia i ke kula a hui pu me na manu kolohe e ai ana i na hua i luluia.

            Hele ka ona o ka manu parota e ki i keia mau manu kolohe, a i ka nana ana, aia hoi kana parota e waiho ana ua eha ma kekahi eheu, lawe oia iaia i ka hale, ike na keiki iaia me kona eha, ninau lakou.  Heaha kana i hana'i, heaha kana i hana'i?  "Na hoalauna ino, na hoalauna ino," pane ka parota me ke kaumaha.

            Pela i eha ai, oiai na ui he nui ma ka hui ana me na hoalauna ino.  He olelo ao ma Sepania, "E noho pu me na ilio hae, a aole liuliu a aoa oe me na ilio hae."  A olelo Solomona, "O ka mea i hele pu me ka poe akamai, e akamai no ia, o ka hoalauna o ka poe lapuwale,  e mahuahua kona hewa, a e poino ana oia."  Wahi a kekahi kanaka ui e make ana, "O kou launa ana me Voletaire, ka mea ia i poino ai au ma keia ao, a e make mau loa ai ma kela ao."

            E na ui Hawaii, owai ko oukou mau hoalauna?  Ma na hale hea ko oukou launa nui ana?  Ma na hale inu rama, inu bia, pahupahu, hulahula, piliwaiwai anei? 

            E wikiwiki e haalele ia mau hale, a ia mau hoalauna ino, o poino a make pu me lakou.         HAWAII.

TAKE A DRINK

            E inu pu kaua ea, aole anei?

            Aole, aole au e inu ke ao mai nei kuu lunaikehala, he mea pono ole ka inu ana i na waiona.  Aole au e ae ana e lilo i kauwa kuapaa na ka rama.

            Ka wai, wai ono, huihui, kahi wale, kuu mea inu ia, aohe ona kaulahao e hoopaa mai ai ia'u.

            E inu pu kaua, ea, aole anei?  Aole aole au e inu.  Ua ike au i na kini i hoilihuneia, a i hooneleia i ke dalal a koe ole i wahi keneta hookahi.

            Ka wai, wai ono, huihui, maemae, kuu mea inu ia, a lilo ole kuu dala ilaila a puni ka makahiki.

            E inu pu kaua ea, aole anei?  Aole, aole au e inu.  E inu anei au a ino kuu ole kino, a ino pu kuu inoa maikai me kuu kulana maikai, a nele au i ka oihana ole?

            Ka wai, wai hou mai kapunawai mai kuu mea inu ia.  Nona mai kuu ole, kuu ikaika, a me kuu oli pu.

            E inu pu kaua ea, e ae i keia inu hookahi wale ana no.

            Ka ha keia o kou hoowalewale mai ia'u e inu rama pu kaua.  Ka ha hoi keia o ko'u hoole ana, aole au e inu.  Ko'u pane hope keia ia oe ua paa kuu manao, ma ko ke Akua kokua ana mai aole loa au e hoao, a hoopa iki, a mau loa aku no.  Ka wai, wai ono, maemae huihui, kuu wai mu ia, ka mea e lilo ole ai au i kauwa kuapaa a i mea naaupo loa.      UNUHIIIA E HAWAII.

HE HAIOLELO NO NA KAMAA BUTI MAI.

            He kumeka ma Beralina.  He mea maa iaia ka hoahewa ana i kona mau hoalauna, ke like ole ko lakou manao me kona ma na mea e pili ana i ka hoomana.

            Aole oluolu kona kahunapule i keia mae, nolaila noonoo oia i ka mea e pau ai.  Kauoha oia i ke kumeka e hle mai i kona hale, ka hele no ia o ke kumeka ilaila, a olelo ke kahuna iaia, E ana oe i kuu wawae no ka paa kamaa buti.

            Ae, e wehe oe i kou kamaa.  Wehe ke kahuna i kona kamaa; ana pololei ke kumeka i ka loihi, ka laula, me ke anapuni o ka waewae, a kaku ma kana buke, a hoomaka e hoi aku.

            Alia, makemake kuu keiki i paa kamaa buti nona.  Pane ke kumeka, maikai, auhea ke keiki i hiki ia'u ke ana i kona wawae?  kahaha @ e lawe oe i ko'u ana no kona kamaa.

            Aole hiki, pane ke kumeka, okoa ka laau kamaa no kou wawae, aole hiki ke hana i na paa kamaa elua ma ka laau hookahi.

            Pane ke kahuna, ae, pela io no.  Aka makemake oe e like ka manao o kou mau hoalauna no ka hoomana me kou.  A hoahewa ia lakou ke like ole.  Pane ke kumeka, ae, ua hewa au, ke hooki nei au i kuu hoahewa ana.

UNUHIIA E HAWAII.

OLD DAFE KEAKA

            He kanaka ano hupo keia.  Ua hele nae oia i ke kula i kon awa opio.  A loaa kekahi ike.  Ua komo iloko o ka First Reader.  Aole hiki ke hele hou aku.  He hupo no oia, aka, he kolohe loa.  Ane hiki ole i kona makuahine ke hoopaa iaia.  Ua lilo hoi oia i ka inu rama me ka ona.

            I ka wa e ona ana, hana lealea na keiki me ia.  He hana pono ole nae ia.

            He kahunapule ma ia wahi e kanaloa ana no na halawai hoohuli a ka poe Euanelio, e halawai mau ana ma na  po e hoohuli ana, me ka manao e hiki i ka poe hewa ke huli koke mai, a lilo koke i poe haumana na Iesu.

            Olelo oia, ina e hiki ke hoohuliia o Old Dafe Keaka ma ia halawai, alaila pau kona kanalua, a ae i ko lakou maikai.

            Ma kekahi po, he mea e ke kikeke ana ma ka puka o ka hale o ua kahuna nei.  Ku oia a wehe i ka puka.  Aia hoi e ku ana o Dafe Keaha.    

            Makemake au, wahi ana, e ike ia Iesu, ke imi nei au iaia.  A no ko'u ike ana he kahunapule oe, ua hele au maanei.  Hiki paha ia oe e kuhikuhi i kahi e loaa ai Iesu ia'u.

            Kuhi ke kahunapule, ua ona paha Keaka.  Aka, ma ka nana liuliu aku, ua akaka aole oia i ona.

            Makemake au o leoaa o Iesu.  Olelo mai lakou ma ka halawai Euanelio Ina loaa Iesu i kekahi mea, aole oia e makemake e inu hou i ka rama, a e hoana kolohe.  Aia la Iesu mahea?

            Manao ke kahuna e kipaku aku ia Keaka no kona ano hupo.  Aka hoo manao oia i ke kauoha, e ao aku i ka euanelio i na mea a pau, a ao oia i keia hupo i ka enanelio ma na huaolelo i hiki paha iaia ke hoomaopopo.  A hoi aku la oia.

            Mai ia manawa mai, ua pau ka ona o Keaka a me kona ano kolohe.  Loaa kekahi hana haahaa iaia.  A o ka uku i loaa mai hoihoi aku oia i kena makuahine.  Apo hou oia ina buke kula i haalele ia.  A mahope iho, kuai oia i baibala nona, e heluhelu mau oia.  Iloko o na makahiki he 10 pau na baibala i ka weluwelu no ka huli mau ia e ia.  A ua paanaau iaia na mokua a pau mai Kinohi a Hoikeana.

            Hoakokoa pinepine oia i na keiki, a hai aku i na olelo i paanaau, a olioli lakou i ka hoolahe ana.  Hele oia e ike i ka poe mai, a me ka poe e make ana, e pule, e ao, e kuhikuhi i ka Haku ia Iesu.

            Ikaika hoi oia i ka paipai ana i ka poe ona, me ka hoohuli ia lakou.  Nui kana mau hana maikai.  He ano hupo no.  Aka, ikaika oia ma ka hana pono.

            Ina olelo mahalo kekahi iaia no ka nui o kana mau hana maikai, pane oia, "aole no'u iho ia, aka, no ko'u ike ana ia Iesu."

            E imi oukou e na haippule i ka poe hupo, i ka poe ana.  E kuhikuhi ia lakou ia Iesu.  Ina loaa Iesu, pau ka ona me ke kolohe.

            A o oukou ka poe i ona mamua, na haalele nae, e hoohalike me Old Dafe Keaka e hoopaa i ka baibala, e ao i na hoa e imi i na mea e pau ai ka ona. UNUHIIA E HAWAII.

HOOMAHA O NA KULA AUPUNI.

            E hoomaha ana na kula Aupuni a pau, mai ka Poalima la 21 o Dekema e hele nei, a hiki i ka Pakolu la 9 o Ianuari 1884, a ma ia la e hoomaka hou ai ke kula ana.  W. J@ KAMIKA.  Oihana Hoonaauao.  K.P.H.

Dek. 21, 1883.

MAKEMAKE IA.

            Ke hoike ia aku nei na mea a pau e makemake ana e loaa na PAI AI ma ka PAKE KE a me ka PAHU paha, e kauoha mai ia'u ma ka leta no ka holawa ana aku i na kauoha Ai a puni keia mau Paemoku o na kauoha no ke kulanakauhale, e ia ae ia aku no e like me ka makemake o ka mea kauoha ma ka ipuka o ko oukou mau hale, no ke kumu kuai haahaa loa.  E waiho ae i ka oukou mau kauoha ma na leta ma ka Hale L@.

ALBERT K. KUNUIAKEA.  Honolulu, Mei 12, 1883.

MAKANA LA KULAIA KUAI!  MA LA HALEKUAI LOLE NUI O HONOLULU NEI E makana waleia aku ana he mau kii pena i ka mea kuai mai a @ ii a u i ka $1.00 a oi aku ka lilo i ka wa hookahi.  EWEHE MUAIA ANA IKEIA LA MA KA HALEKUAI LOLE NUI O HONOLULU.  He Kuai Manuahi Launa ole.  He Kuai Hoopoho a Hoopakika.  E hele nui mai e na makamaka e wae oukou e like me o oukou makemae iho i na waiwai o kela a me keia ano he nui wale.

A.M. MELEKI.          HELU 104 ALANUI PAPU.