Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIII, Number 36, 6 September 1884 — Page 1

Page PDF (1.76 MB)

This text was transcribed by:  Kanoa
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE XXIII, HELU 36.      HONOLULU, POAONO, SEPATEMABA 6, 1884.                       NA HELU A  PAU, 1188.

 

NA HOOLAHA KUMAU.

 

MAIKAI KA HOI KA PAPA

A ME

KA LAAU O KOU HALE!

NOHEA LA?

KA I NO HOI NO KAHI O

WAILA MA!

 

HANA AKU NO HOI LA LA, OHI KA IO O KA LAAU O MAKAWAO I KA UA MEA O KA NANI.

NA PAPA! NA PAPA!

A ME

NA PONO KUKULU HALE.

O na Ano no a Pau.

AIA MA KE KIHI O NA ALANUI

Papu me Moiwahine,

HONOLULU.

Malaila e loaa ai e like me ka makemake no ke

KUMUKUAI MAKEPONO LOA.

 

PAPA! PAPA! PAPA!

NA PAPA HULUHULU,

NA PAPA MANOANOA,

NA PAPA I KAHIIA,

NA PAPA KEPA,

PAPA HOLE KEOKEO,

PAPA HOLE ULAULA.

 

Na Laau, Na Laau,

NA KUA,

NA KAOLA,

NA AAHO,

NA MOLINA,

NA PEAPEA.

PINE HULUHULU,

PINE I KAHIIA.

NA PAPA A ME NA LAAU ULAULA.

PILI ULAULA,

PILI KEOKEO,

PANI PUKA,

PUKA ANIANI,

PANI PUKA ANIANI,

PUKA OLEPELEPE.

 

PENA

O NA ANO A PAU,

Hulu Pena mai ka liilii a ke nui, Aila Pena, Aila Hoomaloo, Waniti, Pate,

NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO.

NA AMI PUKA HALE,

NA AMI PUKA PA, ANIANI.

PEPA HALE A ME NA LIHILIHI.

E loaa no malaila.

 

PAAKAI HELU 1,

O

KAKAAKO ME PUULOA.

 

            No ke Dala Kuike e loaa no na mea a pau i haiia ae la no ke Kumukuai Emi Loa. O na Kauoha mai Hawaii a Niihau, e loaa aku no @ kaka hooko pololeila. @ @ipa nui laila ike oiaio.

905 tf. i

 

NA HOOLAHA KUMAU.

 

DILLINGHAM & CO.

Mau Mea Kuai Lako Hao

Alanui Papu, Honolulu.

 

FRANK PAHIA.

ANA AINA! ANA AINA !!

            KEENA HANA: Aia ma alanui Moi, kokoke loa i ka Uwapo o Hooliliamanu.                    tf.

 

E wehe ana o A.

M. Meleki.

No ka Hookahakaha nui,

NA LOLE NANI

O NA LOLE KAU MAKALII, &C.

OIA NA

PAPALE KANE, PAPALE WAHINE, HULU, PUUA LAUU.

E HOOMAKA ANA,

POAKAHI, LA 21,

POALUA, LA 22,

POAKODU, LA 23.

Ma ka halekuai helu 104 alanui Papu.

1884! KAU AHAOLELO 1884!!

KUOI MAI NA MEA A PAU!

 

            O ka Poakahi, Poalua, a me ka Poakolu, o keia pule ae, e hoomakaukau ana au e hoikeike aku imua o ko'u mau makamaka a hoa'loha Hawaii, he heluna piha o na papale kinohinohi o na wahine mai ka $2.00 o ka papale a pii aku i ke $6,000.  He hiki no ia makou ke kinohinohi i na papale ma na kumukuai a pau. Aole o makou malama i na opala puehu wale i ka makani iloko o ko makou mau halekuai. He hiki no ia makou ke nooiaio he mau waiwai o ke ano maikai wale no ka makou e kuai aku. Aole o makou kuai i na waiwai ma na halekuai kudala ma Kapalakiko, aka, na makou iho no e kinohi a hana ko makou mau papale iho. A ma na lole aahu, aole e hiki i kekahi mau halekuai e ae ke hoopapa mai ia makou, a ke olelo nei maanei, he oi aku ka emi o na kumukuai o ka'u mau lole. He elima o makou halekuai, a ma o ko makou kuai emi ana i na waiwai, ke holopono nei ka makou mau hana. Ua oluolu pu makou i na puka uuku e loaa ana. O na papale piva, $3.00 wale no.        CHAS. J. FISHEL.

            Halekuai kihi o alanui Hotele me Papu, a me kihi o alanui Nuuanu me Kalepa.

LOLE MAKEPONO

Ke Kuike e loaa no ia ma kahi o

Kakela me Kuke.

E laa na

AHINAHINA, KALAKOA. KEOKEO, LEPONALO. PENA, AILA, AILA HONUA, ANIANI.

NA MEA PIULA,

Kopa, Aila Hoomaloo, Kui Kakia, Pa keke, Tabu Kaula, Noho Lio, Hulu Palahi, na Palumi, ahe agena no na mokupuni o Hawaii neino na Lainakini-nao

Lainakini Maoli, Ki-lika, Palule Kalakoa, Alapia, Kelepa, Na Lole kupono i ka Wawae, Palule Huluhulu, Na Lole Huluhulu, Na ka hoohelo ana, Li Lole no pini, Lihilihi, etc. A ME NA

Mikini Humuhumu

MAKEPONO LOA.

he mau

MEA AI KAHI:

KA PALAOA, KOPAA

RAIKI, PIA, HOOHU

PAAKAI, KUAALA,

PIA KULINA, KOPE,

A HE

Laau Lapaau Kaulana Loa

A DR. JAYNE,

LAAU HOOMAEMAE KOKO LAAU HOOPAU NAIO, PENIKILA, HUAALE, LAAU KUNU.

Me na Laau Hamo, a Pela 'ku

840 tf.

 

HE MOOLELO KAAO NO KEAOMELEMELE.

 

KA PUA NANI IUIU O

Kealohilani, Kahiapaiole Nuumealani a me Kuaihelani; ka mea nana i uneune ia Konahuanui a kaawale o Waolani ka aina o ka poe eepa a pau i noho ai.

 

Hoopukaia e ka Haku Moolelo kaulana Mose Manu, no ke Kuokoa.

HELU 1.

HOAKAKA.

            (E na tausani poe e heluhelu ana i keia malihini hou mai Hilo a Waioli, mai na kualono a na makalae, na awawa a na aekai, mai ka anuu iluna lilo a i na Hawaii Ponoi, ka Lahui hoi nona keia moolelo, aloha oukou.

            Eia mai ke kaikamahine eueu a hookalakupua o ka lewanuu, ka mea nana i lele mai e like me ke o ana o ka uwila ma ka Hikina a holo aku kona malamalama ma na welau o ka honua ka mea nana i hehi ku i na ale o ka moana Pakipika, ka mea nona na onohi alii i hoopuni ia e na ao polohiwa, a nona hoi ka hale e niniu mau ana i na welelau makani i ka po a me ke ao, a he Hiena hoi no ia mau la i napoo aku la, ano la, ua lawe ka mea nana e kakau nei i keia moolelo e waiho aku imua o oukou, a na oukou ia e nana a kaana i kana mau hana he nui wale. He mau i na moolelo a me na kaao Hawaii nei, aole ia e moekahi nona wale iho no, aka, e kamailio ana no kela a me keia, e hele ana ia i ka loa a me ka laula; e like me ka ikaika o ka lolo o ka poe kahiko i ka hoopaa ana iloko o ko lakou puuwai, pela i hoomanao ia ai a hiki mai i keia au holomua o ka naauao a me ka hoomana Karistiano, nana i wehe ae i ka pouli a opiopi ia aku la ma kela aoao o ka poepoe honua me ka lakou mau hana, a ma ke kamailio ana i keia kaao, aole ia e hoomaka ko ke ana no ka mea nona keiia moolelo, aka, e hoomaka mai ana mai na makua mai a me kona mau hanau mua, a ma ia hope iho e huli aku ai ke au o ka olelo ana no ka mea nona keia nanea, a e ike auanei oe e ka mea heluhelu i ka nui o kona mau inoa a me na aina i kapa ia ma ko lakou mau inoa ma keia moolelo a me ka naha ana o ka mauna o Konahuanui ae nei a lilo i awawa o Nuuanu, a i mahele pono ia na olelo ana no kela a me keia me ka huikau ole, a i wae ia na kamailio ana me ka maemae mai ka mua a ka hope o keia moolelo, a e hoomaka kakou e kamailio ma keia wahi.)

MAHELE MUA.

            I KA manawa kahiko o keia lahui Hawaii nei, he mea mau i ko kakou mau kupuna ka loaa mua ana ia lakou na ouli o ka ike ana aku i na aina mamao ma ka hema a me ke komohana o na pae moku o Hawaii nei ma ka moana Pakipika kahi a lakou i ike aku ai i keia mau aina o Kahikiku Kahikimoe a me Kahikiikeapapanuu a me Kahikiikeapapalani, a me Kuaihelani, Nuumealani a me Kealohilani. He poe aina pahaohao me ke kupanaha ke huli aku ko kakou mau noonoo a hoomaopopo i ko lakou mau ano, alaila, he mea akaka wale no ia i ko kakou mau Lunaikehala, aka, ina e manao kakou e nana pono i ka mea oiaio o keia moolelo, alaila, e loaa no ia kakou ka wa kupono e halo iho ai me ke akahele, a e ike ia auanei na mea oiaio e waiho mai nei he nui wale, sole o kana mai.

            Aia mai loko mai o keia mau aina kahi i puka mai ai o ka Mooinanea ke kupua nana i mahele iho iaia ma ka mana i loaa iaia ma kona ano i elima mau mahele, oia hoi keia: Ka mua, ka moo alii, ka lua, ka moo akua, ke kolu, ka moo kala, ka ha, ka moo kahuna, ka lima hoi, oia ka moo o na makaainana. Aia mailoko mai o ka moo akua i puka mai ai o Ku me Olopana, he mau kane, a mahope mai o laua i hanau mai ai o Hiilei a me Hinawelelani, he mau kaikamahine i hanauia ma Kukulu o Kahiki, a no ka ike ana o ka Mooinanea he mau kaikamahine maho pe mai nolaila, ua hookaawale ae oia ia Kuaihelani i aina no Hiilei a me Hinawelelani e noho ai, i ole e ike laua ia Ku a me Olopana. Ma keia hookaawale ia ana o ua poe keiki nei, he mau oiaio ua loaa ka maluhia me ka hiki ole e hoohaumia ia lakou a hiki i ka nui ana, ua malama ia me ke ano kapukapu akua, a lilo lakou i punahele na na ma kua me ka hoolohe pono i na leo e pa e ana ma ko lakou mau pepeiao, ma ia ano lakou i noho ai a hiki wale i ka wa i ike ai lakou ia lakou iho, me ka manao o na kaikunane o a@a wale iho no na kanaka e malama @ nei maluna o ko laua aina, a pela no hio me Hiilei ma. Aka, i ka wa i ma@ao ai o ka Mooinanea e lawe ae i ke ahi o lakou e hoolauna aku i kahi k@@ kane me kahi kaikamahine, a kahi no a loaa ia Ku ka ike ana i ke ano o ka wahine, a pela no hoi me Hina. I ka ike ana o Ku ia Hinawelelani a na@ pono i kona mau hiohiona he mau oiaio, aia maluna o kona mau ano a pau, he kulana o ka nani oi kelakela ma ka ha@mu mau ia e na pua hoomahie luna, "a he maikai Waipio he alo l@a na pali," a ke huli ae hoi a nana i k@ Ku mau he lehelena, me he ohia la e noho mai ana i ka malu o na lau laau o ka waokele.

            Ma keia mau haawina like i loaa ia laua, ua like a like laua mau kulana oiwi a e hiki ole ai ke hoohalahala ai kekahi i kahi. A ma ia mea, ua komo mai la iloko o ko laua mau puuwai na makemake like e noho he kane a wahine, ma ke ano e hoopololei i ko laua moolelo, oia hoi ka noho a kaikunane a kaikuahine, aole e puka na olelo kuamuamu he kauwa, a me na olelo lapuwale he nui wale a ua olelo ia ma ia ano, "he huna ino." Ma keia kumu ua lilo ia i mea maikai iko laua manao, a noho hoao ae la laua he kane a wahine. Aole i liuliu loa ko laua noho ana ma ia hope iho, aia hoi, ua hapai ae la o Hinawelelani a hala he mau la ua ike aku la o Kane me Kanaloa ma ko laua ano akua-a mana hoi mai luna aku o ke kuahiwi ae nei o Waolani a oiai ko laua kaikuahine e noho ana maluna o ua kuahiwi la, nolaila ua hoomakaia ka hana ia ana o na He@a i Kipapaia a hoonohoia me na poh@ @la maluna o Waolani e na lahua ka@@@ ano eepa he nui wale oia hoi ka @ a me ka pukui akua, ka lalani akua, ka mano akua, kini akua, a me ka lehu akua, he poe hoolohe keia i na olelo ke pane ae a he eleu ma ka awiwi hikiwawe loa o na hana nui ke olelo ia'e, a he manawa pokole, ua lilo na hana nui i mea ole me ka holo o ka hana. A ma ia mea ua kaulana lakou ma ia mea mai ka wa kahiko mai a hiki i keia wa, a e ike ia na hoike oiaio o ka lakou mau hana e waiho mai nei, a mahope au e hahai aku ai i ka mea heluhelu; ma keia wahi e waiho i ka olelo ana no Kane a me Kanaloa. Ma keia wahi e huli hou ae kakou a olelo no Ku a me Hina.

            I ka manawa i ike maopoopo loa ia'e ai ua hapai o Hina, ua noho aku laua ma ia ano a kokoke i na la nahunahu hanau keiki, ua ike ia na ouli o ka lani a me na ao polohiwa e haakokohi ana i loko o kalewanuu, a ke hookuku mai la na opua i kaili o ke kai, a ke okuku mai la na ale kupikipikio o ka moana a ke nee paa ae la ka ohu e uhi i na awaawa a me ka piko o na mauna, a ke aneane mai la o Kulanihakoi e hoohanini iho i kona wailani, a ike ia aku la ka lalapa o ka uwila i ka lewa, a ke lohe ia aku la na leo pohapoha nunulu o ka hekili e nakolo ana i ka honua. aia hoi na anuenue ke haaheo mai la iloko o na kilihune ua awa, ka ua koko hoi ke haaheo mai la me na awawa iluna o na lau laau, "me he ua ulalena la no Piiholo e kiheahea ana i kukui o Lilikoi." A ke kupuni paa mai la ka punohu ula i ka ili kai, a ke hoomaka ae la ke olai e hoonaueue i ka honua, a ke hoomaka mai la na omaka wai o na kuahiwi e hoopiha i ke alo o na kahawai, a ke holo mai la na makani me ko lakou ikaika e pulumi ana i ka honua. A ke ume la na puahiohio i no owili lepo me na opala iloko o ka lewa me he mau ao kaalelewa la, a ke haluku la na waipuilani ma ka aina a me ka moana, a ke ike ia aku la na ano ao like ole e huna ana i ke aouli, a ke kau mai la kahaea, a aia hoi na onohi alii a me na luakalai e hoopuni ana i ka maka o ka la, a ke lohe ia aku la na leo o na manu a me na pupu kahuli leo lea o ka nahele, a ke popoi haki kaikoo mai la na nalu ma na kumupali me na makalae, a ke ike ia aku la ka pualena o ka moana e huna ana i kona wai hooluu lipolipo, a ma keia mau hoailona kupanaha a lehulehu wale i ike ia; aia hoi, ua lohe ia na leo kupinai o na kino kanaka ano pahaohao e wawalo ana ma na wahi a pau o kukulu o Kahiki.

            I ka wa i hoohui ia ai keia mau mea a pau i kahi hookahi, a lilo ae la i mea pouli ka malamalama o ka la no na anahulu ekolu, a ua meha like na wahi a pau o na aina i hai ia ae nei. A i ka mao ana'e o keia mau hoailona, ua hanau maila nae he keiki kane maikai, aia nae i keia manawa i hanau ai, ua hoouna aku la o Kane a me Kanaloa i ko laua kaikuahine, oia hoi ke Anuenue e kii i ke keiki a Ku me Hina na ako@ e hanai aia nae i @oia nei wa i hiki aku ai, aia o Ku e lawelawe ana i ke keiki, ua hele mua nae keia e noi ma o ka Mooinanea la, a ma ko lakou ano Akua, ua ae mai la nae oia me ke kaulua ole, oiai he noi na kona mau kaikunane haku lani aole he mea e paa ai, oia nae, ua hai mua mai la nae o ka ka Mooinanea i kana mau olelo kauoha a i hoi oe a hiki aku imua o na kaikunane haku o kaua e-a, a i noho oukou a i nui ka oukou hanai, a i manao ae oukou iaia e hoomoe i ka wahine, mai ae aku i kahi wahine o Hawaiinuiakea eia no ia nei kana wahine e moe ai, i ole e haumia ka oukou hanai.

(Aole i pau.)

 

KA MOOLELO KAAO O

Kahanuopaineki.

Ke keiki alii o ke aupuni o Halia

Ka Olali o na Waoakua o Arabia,

Ka Naita nana i kuekaa na lua huna o na Powa.

 

            A O KE kokoolua iho hoi oia kau e kuu aikane.  I keia la, e lilo ai oe i aikane aloha na'u, a o ko'u alo alii nei, e noa ia wahi a pau ia oe; kani ae la ka aka a ua mau elemakule nei, a o laua wale no keia e lo'u nei; a o na kaikamahine hoi ua hoaikane mai la no hoi laua, a ke lauwili nei na iwi aoao o laua; a o ka makuahine hoi, ke haalulu e wale mai la no, no ka makemake loa e lilo o Kahanuopaineki i hunona nana. A ia lakou nei e lealea ana, ua hele mai la ka Moi a ku mai la imua o ka kakou k@@, a kamailio mai la me ka leo oluolu : E kuu keiki, e oluolu ana anei oe i ka'u noi, oia hoi keia, o ko'u makemake a mare ia olua me kau kaikamahine alii nei, a o kau aikane hoi, e mare ia laua me ke kaikamahine a ke alii powa. Ia manawa i lohe ai o Kahanuopaineki i keia mau olelo a ka Moi o Rusia, o kona wa no ia i pane aku ai : E ka moi e, e oluolu oe i ka'u wahi olelo, oia hoi keia, owau nei, ua lilo mua ko'u ae ana i kekahi kaikamahine alii, a ua hoopalauia wau me ia, a nolaila, aole paha e hiki ia'u ke haawi aku i ka ae ana elike me kau noi; a ina aole la hoi au i haawi mua i kuu ae iaia, alaila he mea maopopo e hooko ia no kau noi, a e lilo hoi kau kaikamahine alii i noa noho no'u no keia ola ana; alia nae e kali no hoi oukou, e hoi au i kuu aina hanau a hui me kuu makuakane, a noonoo pu maua a - o ka mea e holo ana ia maua, oia ka maua e hooholo ai. No keia mea, ina e hoole ana kuu makuakane aole au e mare me ia kaikamahine, alaila lilo no oiala ia'u, oiai no hoi he ui no hoi keia a he nohea, a ua kapaia hoi e kona lahuikanaka "Ka ui o Rusia."

            I ka pau ana o keia mau olelo a ka naita opio, ua kamailio hou aku la ua Moi nei i ka i ana aku : Elua wale no laua nei oi, oianei a me ka ianei aikane, a ua oi iki ae hoi ke aikane mamua oianei, a i ko'u manao oia no ka helu ekahi, a oianei ka helu elua, a ua hoohiki nae laua nei, ina e loaa ke kane iaia, o ka laua kane no ia e noho ai, aole ona makemake e lilo aku kekahi o laua i kahi e e noho ai, a ianei iho nei no makou a ekolu mahina me ka hapa a hiki i ka hoi ana aku nei, alua ae nei no la o ke kaawale ana; ua olelo no nae kela he kane hoopalau no kana aia la i Polani, o Buliana, ke keiki alii o Farani, eia nae aole oia i ae, a o kana kane i aloha ai, he keiki hanai ka nana a oia kana kane i makemake ai e mare, aole nae i ae ka makuakane, oia kona mea i mare ole ai me ua keiki alii la o Farani.

            I ka Moi e kamailio nei, ke haloi e wale mai la no ko ianei mau waimaka a ninau hou aku la keia. A nohea mai ia kaikamahine alii? Hai mai la ke alii oia ke kaikamahine alii o Arabia iloko o keia wa, aole hiki iaia ke hooluolu iho i kona aloha, nolaila, ku ae la ia a hele holoholo aku la mawaho o ka lanai me ke kaukau ana iho iloko ona : Ina o kuu hoea ana mai nei e noho ana no oe, ina paha ua mama keia mau haawe kaumaha a ke aloha e nipo nei la i kuu nui kino, a "Hoohanini Mana i ka wai opua," a ina no hoi i hoolohe oe i ka'u mau kauoha me ka loaa ole o kou kino i ka haumia, alaila, na'u oe a nau au, nou neia ilihia. Ia manawa, puliki ae la oia oia i kona mau lima ma kona umauma a hanu mahe iho la; puana ae la ia i keia wahi ilihia me ka haaloulou o ka leo : E ke aheahe lau makani e kolonahe mai nei, e hele aku oukou a hai aku iaia, a e lawe pu aku i kuu aloha a hooili aku maluna o ka mea a'u i aloha ai; hanu @okohi ae la keia a nape malie iho la. Huli mai la keia a hoi iloko, a i ka uhi ana mai o ka po, ikeia aku la ka malamalama o ka pa alii a puni i na kukui. I ka malamalama o na kukui e pahola ana mao a maanei o ka pa alii, ua ikeia aku la ka huakai a ka poe hanohano o ke kulanakauhale e hele mai ana no ka ahaaina hulahula o ia po, a i ka akoakoa ana mai o ua poe nei, ua hoolaunaia mai la lakou me ka kakou koa. A i ka pau ana o na hoolauna ana, ua hele aku la na mea a pau me ka rumi i hoomakaukauia ai no na lealea o ia po, a i ka makaukau ana o ke anaina hula, ua kani mai la ka bana a hoomaka iho la ka hula ana.

            I ka nalo ana aku o ka Moi a hoea hou mai ua kahiko ia oia me na lole o na kumukuai oi loa, a pela no hoi kana kaikamahine a me ke aikane, nana aku no hoi, ahu no hoi kinohinohi ua mea he nani, a o ka Moi Kono Giliko hoi, ua kahikoia oia me ka aahu powa o kona aupuni powa. Ia manawa, hele mai la ke kaikamahine alii a ku ana imua o Kahanuopaineki ma, a noi aku la i ko laua oluolu e hoomakaukau no ka hui pu ana aku ma ke anaina lealea. Ike mai la na keiki alii o Rusia ia laua nei me na kapa kila, nalu nui iho la lakou me ka hoohenehene ana, me ka manao me na aahu kaua no laua e hulahula ai. Alakai aku la ke kaikamahine ia laua no ka rumi auau a me ka rumi komo kapa, a kali iho la keia ia laua ma kekahi rumi okoa. I ka makaukau pono ana o ka kakou mau koa, ua puka aku la laua iwaho no ka rumi a ke kaikamahine e kali ana, a kukui pu aku la lakou nei no kahi lealea. I ke kaikamahine i ike mai ai ia Kahanuopaineki ua kuhihewa oia he anela keia, no ka mea, he nui na 'lii a me ka poe hanohano i maalo imua ona, aole nae oia i ike i kekahi oiwi nani a kilakila i hoaahuia i kekahi aahu i lehau wale i na kinohinohi nani e like me keia.

            O keia aahu o ka kakou koa, oia no kona aahu i kona wa i poniia ai i hooilina alii no ke aupuni powa o na mauna hui o Arabia. Ia lakou nei i hoea aku ai ma ka rumi hulahula, ua haawi mai la ke anaina i ko lakou hoomaikai ma ke ku ana mai iluna, a kunou aku la no hoi lakou nei. Ke lou akou nei a lou mai na kaikamahine, ke noho la ka hoohie maluna o lakou me ka hoomakaleho nui, a ua pipika wale ae la no na keiki alii o Rusia no ka hilahila i ko lakou mau aahu. I ko lakou hoomaka ana e hula, aole he keiki alii o Rusia a puni e uhai aku i ke akamai a me ka maikai o ka hula ana. i ka ike ana o na keiki alii ua haulehia ko lakou akamai i ka naita opio, ua kuaki loa ko lakou manao ia laua nei, aole nae e hiki ke hoohana mai, no ka mea, ua kau ka weli o na mea a pau ia laua nei. Ua hoomauia ka hula ana a hiki i ka hora eha o ka wanaao, ua hoi aku la kela a me keia e hooluolu, aka, o ke kaikamahine alii hoi, aole i moe pono kona po; ua kii mai la kela i ka lima o ka kakou koa a huki hele aku la me kona manao e hoi laua e moe pu ma ka rumi hookahi, ia wa i pane aku ai o Kahauuopaineki : Aole o'u makemake e ae aku i kau, no ka mea aole paha i ae mai kou mau makua i keia hana au e ke keiki, aole no hoi e hiki ia'u ke ae aku i kau noi; e hoi oe ma kou wahi moe, a ina oe e paakiki loa mai ana, e haawi koke aku no au i ka hoopai weliweli maluna o kou kino palupalu. E hookaawale koke aku ! E hookaawale koke aku oe, o ili aku auanei ka poino maluna ou e ka alii, aole au i hele mai i kou aupuni nei ma ke ano hoohaumia aku i ko'u kino me kekahi. O kuu olelo hope wale no e hoi oe ma kou wahi moe, a na ke Akua e malama mai ia oe; hoi aku la ke kaikamahine alii me ke kaumaha a hiki i kona rumi moe, aole i moe pono kona po a hiki i ke ao wale ana.

            I ke ao ana ae, ua akaukau mai la ka papaaina no ka paina kakahiaka, aka koe wale no na alii, ua kali na kuone a ala na alii o ko lakou wa no ia i hookani aku ai i ka bele, ua akoakoa mai la na alii a me na malihini, ua hoonuu iho la lakou i na ono i hoomakaukauia. Pau ka paina ana ua hele aku la ka kakou koa e hui me Kono Giliko, a kamaiho aku la keia imua ona : Ua makemake au e hele i kou wahi i keia la, a he elua wale no la o'u e noho ai ilaila, alaila huli hoi mai au no kuu wahi i hoounaia mai ai e hele e huli i ka ike i koe, oia hoi ka makemake o kuu makuakane, o hala auanei ka manawa, a he mea hoi ia e ili koke aku ai ka noonoo kaumaha i kuu makuakane, ua kuhihewa ua loaa ia maua i kekahi ulia poino ma ka'u huakai hele, a nolaila, o ko'u makemake e hiki koke i kou wahi a ike aku no hoi, huli hoi loa aku maua no kahi a kuu makuakane i makemake ai. I ka lohe ana o ke alii powa Kono Giliko i keia mau olelo, ua kamailio mai la oia e hele laua e hui me ka Moi, a ina e hoi kakou i keia la, alaila hohohoi kakou. I ko laua hiki ana aku imua o ka Moi, ua ninau koke mai la ka Moi : Heaha ka makemake o ke alii i hiki mai ai imua o'u i keia wa? ua pane aku la ka naita opio, e oluolu ke alii e hookuu aku ia lakou e hele i kahi o Kono Giliko a hoi mai, no ka mea, he makemake loa oia e hoi i kona aupuni, e ike i kona makua. Huli mai la ka Moi iae na maka i hoopihaia me ka waimaka e hoopulu ana i kona mau lihilihi, a kamailio mai la : E kuu keiki, e ka makia e paa ai o kuu aupuni, e haalele mai ana anei oe ia'u? I kuu manao, alia oe e haalele mai ia'u, aia a pau ke aupuni i ka hooponopono. alaila huli hoi aku oe i kou wahi, i noho au he kanaka malalo ou. Ia wa i pane aku ai ka kakou koa : E ka Moi e, eia wale no ka'u wahi olelo e hai aku ai ia oe, o ka inoa o ke aupuni, oia ko'u; a o ka hooponopono ana maluna no ia ou e ke alii; ia manawa ua noonoo iho la ka Moi, a ua hooholo iho la iloko ona, a ua ae aku la oia e hookuu aku iaia, aole nae ia manawa, e kali a hala na la eha, alaila hele; ua ae aku la ka kakou koa no ka noho ana a hala na la eha. Iloko o keia mau la, ua noho iho la lakou me ka lealea, a hala ka manawa, ua makaukau iho la ka huakai e hele no kahi o Kono Giliko, a ma keia huakai hele o ke kaikamahine alii kekahi o Rusia me kona mau ukali. I ka hele ana o ka huakai a hala na pule eha, hiki aku la lakou i kahi o Kono Ciliko, ke kulanakauhale o ka nani i noho ai.

            I ko lakou hiki ana aku, ua hookipa ia aku la lakou nei me ka hanohano nui, a o ke kumu paha o keia no ko lakou ike ana i ke kaikamahine alii o Rusia. Ua haawi mai la na makaainana i ka lakou mau hookupu ana i ke kaikamahine alii, a me ka kakou mau wahi naita opio, a o keia mau puu waiwai, aole ka kakou mau koa i lawe mai i kekahi hunahuna o ia mau waiwai, a iloko o keia mau la, ua haawi mau ia he mau ahaaina nui no lakou nei, a o na lealea a pau oia ka i hoikeia mai imua o ka kakou mau koa. Mahope iho o ka hala ana o ka manawa a ka kakou koa i hooholo ai no ka noho ana ia kulanakauhale, ua hoomakaukau iho la laua nei no ka hoi ana i kahi o laua nei i hoounaia aku ai mai Arabia aku e ko laua makuakane e hele e ao iloko o kekahi lua huna, aia i ke kuahiwi o Rusia, (elike me ka hoike a ka mea Haku moolelo ia oukou, i na helu i hala, oia hoi maloko o ia lua huna ka malamalama o ka la, mahina a me na hoku.)

(Aole i pau.)

 

He anoi au e honi,

I ka nae o Keaomelemele.

He moani lau liilii,

I Kahanuopaineki.  LIMAHANA.

            Ma Kamoku, Lanai i ka la 31 o Julai 1884, mareia e ka S. Kahoohalahala o Mr. D. C. Keliihananui me Kaloke Kahalakahiki.

            Ua kuai kudalaia ae na waiwai o ka hale kuai I. X. L. e ku nei ma ke kihi o alanui Nuuanu me Moiwahine ma ka Poaono o ka pule i hala. Makepono na waiwai. wahi a na haano'u.

            Pakele kekahi paahana o ka hale hana o Happer (Hapa) mai make, mamuli no ia o ka hooke ia ana mai e ke poo o kekahi papa nui e palaina (kahi) ia ana. E ole e ike e ia pakele ai.

            Ua hanauia mai he kaikamahine mohaha, na Capt. Chas. J. Malaihi, (o ke kuna Kekauluohi,) me kana lede, Mrs. Kauahi K. Malaihi, ma Kikihale, Honolulu ma ka la Sabati iho nei, Aug. 24 1884. O ka lua iho la keia o na hua a ko laua mau puhaka i hoohua mai ai, aka, o ka mua, ua ako e ia no.