Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 16, 18 April 1885 — Heaha ka hewa aole e make ai? [ARTICLE]

Heaha ka hewa aole e make ai?

1 loane 5:13—17. "Ua palapala aku au i keia mau mea ia oukou, i ka poe i manaoio i ka inoa o ke Keiki a ke Akua, i ike ai oukou, ua loaa ia oukou ke ola mau ioa ; a i manaoio ai oukou i ka moa o ke Keiki a ke Akua. Eia ka manaoio o kakou iaia, ina e puie aku kakou i kahi mea e like me kona makemake, e hooiohe mai no oia ia kakou. Ina i ike pono kakou, ua hoolohe mai oia ia kakou, i ka mea a kakou e pule aku ai, ina ke ike nei kakou, i ua loaa mai ka mea a kakou e pule aku ai iaia. Ina paha e eiana aku kekahi i kona hoahanau e hana ana i ka hewa aoie i ku i ka make, e pule aku ia, a e haawi mai oia iaia i ke ola no na mea e hana ana i ka hewa aole i ku i ka make. Aia kekahi hewa i kupono i ka make: aoie e olelo aku, e nonoi oia no ia mea. O ka noho poao eie a pau, he hewa no ta: aka, o kekahi hewa iaole he mea ia e make ai.* | Uaheluheiu au i keia apana kaokoa 0 keia Episetoie i mea e hooponopono ai 1 kekahi mau hemahema liilii ma ka oleioi unuhiia ma ka Haihala HawaiL 1 Ua kupono hoi e noonoo kakou i keia apana kaokoa i mea e hoomaopopo lea ai kakou i ka manao o loane ma ka

I pauku hope !oa e pīli ana i ka hewa aoie e make &L Ma keīi panina o kooa Episetole i kona mau hoahaiuu Karisetiano, ua olelo hoa o loane i ko-! na manao paa ma ke kakau ana i keia Ep«setole. Ua Uke keia me kona manao i hoikeia mamua loa ma ka moku- i

na 2: 1. "Ke palapaU aku nei au i keia mau mea ia oukou, i oie ai oukou e hana hewa; aka, ina e lawehala ke> kahi, aia no ko kakou mea nana e uwao me ka Ma*ua, o lesu Kristo ka pono." Aoie i kakau e o loane 1 keia Episetoie no na mea mawaho oka Ekalesia e hoohuli ai ia iakou i ka pona Aoie i kakau e oia e iike me kekahi mea mokuahana e hoike aku 1 kekahi manao ano e; aole hoi e iike me kekahi mea aia e hao waie ai i ko iakou manaoio. Aka, ua paiapaia aku oia no ka pono o ka poe i manaoio ai e iike me kona manaoio aku ia lesu, oia no ke Oia no ka poe hooiohe. Ua makemake nui oia e hoomaopopo ai iakou i mau kiekie a rae kahi mau hohonu hoi ma keia Oia Akua. Ma ko iakou manaoio ua noho iakou iioko o lesu : aole oia ma iakou iho: mai onā mai ko iakou oia. Ua piii pu lakou me ka Makua e iike me Aberahama me lehova, a Mose hoi, na mea manaoio nona ke kuieana e ike i na manao a ke Akua, a iilo i mau uwao no hal Ina manaoio iakou i ka pomaikai uhane, oia no ka heie ana me ke Akua ma ke aioha hemoleie, oia no ko lakou mea i makemake nui ia no lakou iho, aiaiia, e makemake hoi lakou i keia pomaikai no ko iakou poe hoaloha a pau. Ua imi lakou ika hooia mai ka hewa mai no lakou iho, a hauo ii mau ma ka hooia i ioaa, e manaoio ana ua iohe ke Akua i ko iakou pule. Ina peia ko lakou manaoio, aoie e olelo aku lakou ī ka pono Karisetiano he epa ia, i ko lakou manawa e nana aku paha i kekahi hoahanau e hana hewa ana Aole ioa. E pule aku lakou ike Akua e loaa ai ke kaiahaia no ka hewa o ka hoahanau. E like me ko lakou manaolana aku i ka hooia no lakou iho, peia no ko iakou imi ana ma ka pule ika huikala no hai. "E noi a haawiia na oukou," oia no kekahi oielo hoopomaikai e hookau ana i ka poe pule maiuna ioa o ke kahua o na mea i hoolakoia e ke Akua me ka pule ole, e like me na holoholona. O kakou na kanaka a pau he mau keiki kakou a ka Makua Lani, a koikoi ke Akua i ko kakou noi aloha aku ana iaia, ka iauna pu ana me ia, ma ka manao aloha like a like. O kakou ka poe nele, oia no ka Mea Iloolako Honua. Ke manaoio nei ka poe haipule, ua iohe ke Akua e iike me kekahi makua i kauoha ai i kana keiki hooiohe i kekahi hana, a paa ka manao 0 ka Makua ua hanaia a pau pono: peia no ua like a iike i ko kakou mau puie ko ke Akua iohe ana i ka kakou puie me ko kakou ioaa : no ka mea, ke makemake mai nei kakou i na mea kupona na ke Akua e haawi aku ai. Ka haawina nui loa no kakou oia no ka huikala. Pela no ka haawina nui

loa no hai. Aoie keia he wahi olelo e hooemi ai i ka hewa, me he kikiko ia wale no Aole loa. He huaolelo nui ka hewa. Ma kona kumu a me kona hua he make ia. Ke kue nei ka hewa Ika manao ake Akua. Ke uhi nei ia ika Mana Akua maiuna o kakou, ke uhai nei oia i ke Kauoha akua mamua o ko kakou alo, ke hoowahawaha nei ia i ke kii ake Akua maioko o kakou. "O ka uku oka hewa he make ia " Aka hoi aole like na ano hana a me ke ano noho o na mea hewa ma ko lakou kue ana i ke Akua. He mau anuu ma ka hewa e like me na annu ma ka omaimai oke kino. He mai kuni paha aka nae he akaka loa la no ka manawa pokoie waie no : a i ole paha, kekahi piiikia ia e hiki ke hoopau koke ma ka maiama ana i mau ruia iapaau kupono: a i ole paha, he mai make ; na hoailo na o ka mai ma ki mua, oia no na hoaiiona o ka make koke. Noiaiia, ma ka pule ana i ka huikaia no hai he pono no ke hoomaopopo i keia paiena no ka pule, oia no ke ano o ka hewa. Ua like kekahi mau hewa me ke kolohe oke keiki. Ua iike kekahi mekainainapunikokookekipi haena. Eia kekahi, ona hewa a pau i huikala oie ia he mau hewa e make ai iakou. Me ka eieu oke aloha Karisetiano ma ka imi ana i ka huikaia no na hewa a pau! Me ke ahonui oke aio ha Karisetiano, ina paha e hoomaopopoia kekahi hewa mawaho o na palena o ka huikalaia!

A pau keia noonoo ana i na manao pili laula i hoikeia ma keia mau pauku, e noonoo hoi kakou i mau olelo pakahL Ua oleio o loane ma ka pauku 16, "Ina paha e nana aku kekahi i kona hoahanau ? oia kekahi mea ino e hiki paha ikekahi mea manaoio ke nana*ku ma kona hoahanau, aoie ma ka mea manaoio ole— "E hana ana i ka hewa.* Ua pili keia olelo I kekahi hana ana, aoie i kekahi ano noho.— u Ka hewa aoie i ku i ka make.** Pela ka manao 0 ka mea e nana aku ana: aole peia {»ha ka oiaio.—"E pule aku ia w He oieio ia ma ke ano he haimanao waie no, aole he kauoha, aole he kanawai paa: aka ua kohu keia i ke ano Karisetiano, ua like ia me ka manaolana: a ikaika ka manaolana, e hoike ana i ka pule e like me ka nana ana i keia mea 1 hanaia.—"A e haawi mai oea iaia t ke

ola" oia no ka mea i |Kile ai na ka mea hewa; peia no ko loane oielo, aole peia e haawi ke Akua ike ola: Aole imi poha ka mea hewa i ke oU; oīai ua akaka loa, na ke Akuawalee haawi aku ai i ke ola; aka, aoie e haawiia ke ola, ke o!e ka mihi a me ka manaoio o ka mea i hewa ai. E haawi mai ka mea. puie i ke ola no kona hoahanau. Ua makemake o loane ma keia oleio e hookiekie ike kuieana o ka hoahanau i pule ai Ua iike kona hana maikai me ka mea i hoopakeie ai i kekahi mea i iuma»a Aoie haawi wale ka mea hooia i ke oia hou ; aka, ma kona aloha ikaika ua hoohana hou oia ina ikaika kino o ka mea i lumaiia. "Aia kekahi hewa i kupono i ka Aoie he oieio kanaiua keia. He oiaio onipaa keia. Aoie i oieioia, "Ina paha e nana aku kekahi i kona hoahanau e hana ana i kekahi hewa e make ai«o ka mea, ina peia ka mea i nanaia, he hoaiiona ia oka hiki ole ke huikaiaia. Aoie hiki i kekahi hoahanau maoli ke hana i kekahi hewa i kupono i ka make. — "Aoie au e oielo aku e nonoi oia no ia mea." He olelo hooiuoiu keia, aole kaiakaia. Aoie oieio o loane, "Ke papa aku nei au 1 ka pule." Aka, e iike me kona oielo ma ka hapa mua o keia pauku, "e pole aku ia, a e haawi mai," aoie he kauoha keia, aole kekahi ae wale, he haimanao wale no me ka manaolana ikaika e like me kekahi kauoha maoli; peia no ma keia hapa hope o ka pauku, ua oielo o loane me ka oluolu a me ka waipahe, "aole au e oleio aku £ nonoi oia."—Eia kekahi: aole hke a like na huaoieio no keia hana. Ma ka hapa mua, penei ka oieio, "E fntU" Ua pule na mea haahaa malalo o kekahi mea kiekie, na makaainana i ke aiii, ke keiki i kona makua, a peia aku. Aka, ka huaoleio ma keia hapa hope, oia no "E nonoi," e like rne ka |x>e noho like. Ka huaoielo mua, pule* oia no ka huaoielo kupono no ko ka poe manaoio kahea ana i ke Akua. Ka huaoieio hope, nonoi, oia no ka huaolelo kupono no Vo. lesu pule ana i kona Makua. Aole i oleloia e lesu, "Ke pule nei au ia oe, e ko'u Makua." Ua olelo oia, "Ke nonoi nei au ia oe." loane 14: 16 & 16: 26 17: o, 15, 20. Me he mea la, ua hoomano, honekoa, aiamakahinu, maaoi ka mea e nonoi anā i keia noi, e huikalaia ka mea e hana ana i ka hewa i kupono i ka make.

Ma ka pauku 17 he mau huaoleio ano okoa a kupono no kakou e noonoo akahele ai. "O ka noho pono ole," oia no ke ano noho o ka poe hewa, aole ko lakou ano hana. Ua oielo eia mamua ioa, "O ka mea e hana aku ana i ka hewa, oia ka mea e haihai i ke kanawai: aua kue aku ka hana hewa ike kanawai." Ma ua paul:u ia ua noonoo ai ka ma ke ano he hana : ma keia pauku 5: ūā noonooia ka hewa ma ke ano he noho. Ua like a like ka ma ka pauku 16 me ka pauku 17V Ua noonooia ka hewa ma ke ano ke ku kaawaie mai ke Akua mai. O keia ku kaawale he huhewa paha ia : nona ka huikala. O kekahi kaawaie he hala maoh ia, ka haalele loa ana i ke Akua: aole nona kekahi kalahala. Aole keia ka hooponopono ana i na hewa ma na papa okoa mamuli o kekahi ano okoa oka hana. E hiki i kekahi hana hewa liilii ma ka nana aku, ke iilo i hoailona o ka haalele loa ana Ike Akua. Aole ptii ka nui 0 ka iiala i ke ano o ka hana ana, aka, 1 ka manao o ka mea hewa. Pela no ka hewa hoino ika Uhane Hemolele, a hiki ole ke huikalaia, aole ia kekahi hana hewa i hoikeia mamuli o kona inoa maoli. E hiki i keia me keia hewa ke lilo i hewa hoino i ka Uhane Hemoleie, a hiki ole ke huikalaia.

Eia kekahi ialau nui o ka poe Katoiika ma ka hooponopono ana i na hewa ma na papa okoa elua. Penei ka olelo ma ko lakou Katekimo: "N. Ehia na hewa hana ? H. Elua : ota hewa mate, a me ta hewa vai hooia. N. Heaha ta hoopai piii ? H, He hoopai manawa waie no N. Heaha ta hoopai pili i ta hewa mate ? H. He hoopai manawatoiu." Ua heluia na hewa make ehiku ; a ua hoohuiia kekahi manao lalau loi e ae, oia no, e hiki i ka Ekalesia ke huikaia i na hewa o keii a me keia ano, ka hewa vji hoola paha ka hewa mate paha. Mamuli o ko lakou alakai hewa, e iilo na hana maikai, na hua oko ke Akua aloha, i mau kipe no ke kuai ana aku i kona inaina. Ua hooioliia ke ano maoii o na hana maikai i mau mea hooewa, a lilo hoi ka hewa i kumu no kekahi hoopaiia e hoopauia ma kekahi paiemim<x Ua hoowahawahaia na hewa a pau ioa o kela ame keia ana Aole i manaoia ka hewa ma kona ano maoii ka haaleie ana i ke Akua a kaawale mai kona aioha mat Nolaiia, aole manao «ui ka poe Katoiika i ko lakou hana hewa aku ike Akua. Ke manao nei lakou e hiki i na kahuna Katolika ke hoopooopono i ko lakou hihia. Ua uhi keia manao iaiau Katoiika i ka manaoio maoii a umi hoi ma keia oleio kuhihewa.

Ina imi kakou i ka olelo pane kupono i k& ninau raa ke poo o keia kahimmo. "Heaha ka kw aole e make ai? n he kupono e nana aku i kekahi mau palena ma ko loane mau huaolelo maoll i> Ua hookukuia ka make me ke ola. Ina he ola uhane ka

mea i oleloii e loane, a pek no ka oiaio, aole ka make ī hookukoia ma ko loane oielo kekahi make kma Solaila. aole ka hewa e make ai kekihi pilikia idno. Aole hoi oa karaima e hoo* paiia ma ka raake t ke ole e hookua'u lakou e na luna aupunl 2. Ua hoomoakakaia ke ano o keia make uhane ; ma ko loane wehewehe ana noaa iho i ke ola uhane. Eia ma ka pauku 12 : li O ka mea i loaa iaia ke Keiki, he ola 00 kona : >T Ma ka pauku 20 hoi, 4illoko o ka oiaio kakou, a Hoko hoi o Ka* oa Keiki, o lesu Krista (Ha bo ke Akua oiaio, a me ke ola uiau kML" Ua hoikeia ma ka pauku 3: 14, "O ka mea e aloha ole ana i kona hoahanau, ke noho nei oia raa ka make/' Ke kaawale mai ke ola mai o lesu oia no ka make i oleloia. 3. Aole keia hewa i nanaia i kupono i ka make kekahi ano noho e hoohua ana 1 na ino, a noonoo ia mamuli o na hua ino. Aka, kekahi hana hewa i ik; maka ia, he hoailona ia o ke kaawale mai ke ola o lesu mai, oia no ka palahuki o ka uhane, e like me ka olelo 1: 6, "Ina e olelo kakou ua aloha pu kakou me ia, a hele hoi ma ka pouli, ua wahahee kakou, aole kakou 1 hana ma ka piaio/' Ua kue ka pono a me ka hewa kekahi i kekahi, e like me ka malamalama a me ka poulL Aole e hiki ia kakou ke oielo i kekahi poeleele huali. Ka pouli oia no ka nele'o ka malamalama oie. Ka hewa oia no ka nele o ka pono ole ; he mea hoopoho, hoopoino hoi ia oiai e hoomalamalama,. a hoopomaikai ka pono. 4. 0 keia hewa i kupono i ka make, oia no ka mea i olelo mua ia, 2:21,22. "Aohe mea wahahee no ka oiaio ma i. Owai la ka mea wahahee ? O ka mea no e hoole ana, aoie o lesu ka Mesia." 4: 20 "Ina e olelo aku kekahi, Ke aloha aku nei au i ke Akua, a e hoomaau aku ia i kona hoahanau, he mea wahahee ia; no ka mea, o ka mea aioha ole 1 kona hoahanau ana i ike maka ai, uehea ia e hiki ai iaia ke aioha aku i ke Akua ana i ike maka ole ai." 5: 10. "O ka mea e manaoio ana i ke Keiki a ke Akua, oia no iloko ona ka mea e maopopo ai. O ka mea e manaoio ole i ke Akua, oia ke hoolilo iaia i mea wahahee, no ka mea aole i manaoio oia 1 ka olelo a ke Akua ana i olelo mai ai no Kana Keiki." Pela no na olelo ao 2 loane 9: 10, 11. 5. Ua lokahi keia wehewehe ana me na olelo iike e ae 0 na Palapala Hemoiele. Mareko 3: 28, 29. Mat, 12: 31, 32. "He oiaio ka'u e hai aku nei ia oukou, e kalaia no na hala a pau o na keiki ā kanaka, a me na oielo hoino a paQ a lakou i hoino ai. Aka, o ka mea e olelo hoino i ka Uhane Hemoiele, aoie ioa e kalaia kana, aka ua kokoke no ia i ka hoopai mau ioa ia mal" Ua oieloia keia mau huaoleio e lesu e pili ana i ka poe Parisaio, a lakou i iohe ai, a hoole ai i ka oielo a ke Akua, e kapa ana iaia mai Belezebuba mai. Ua pale aku lakou 1 ka Uhane Hemoleie, Oih. 7, 51. Ua pule o lesu no na koa Roma, aole no .keia poe Parisaio, I.uka 23: 34. Ua pule o lesu no Simona, e huhewa ana. Luka 22: 31, 32. He uwao mau o lesu no konapoe manaoio Heb. 7: 25. Ma ke Kauoha Kahiko ua hoikeia na hewa pookela, a liio i kumu kupono no ke Akua e papa loa i na kaula e pule uwao no lakou. Is 14: 11. 15: 1, e like me kona olelo ao, e huna kona maka a paa kona pepeiao. Is. 1: 15. 6. Oiai he oiaio weiiweii keia, oiai hot ua halawai paha kakou me kekahi mea hana hewa a hiki i ka oaa ana o kona manao, aolē mihi, aole uwe, aka, ua maopopo kona hewa, oiai ua hoohenehene oia i na oieio paipai e huii oia i ka pono, a malama ole 1 na oielo ao aloha, e koho mau ana i kona ala iiaio iloko o ka pouii; eia kekahi oiaio e hooikaika ai i ka manaoiana. Aoie keia ao ka wahi hoopai. He wahi hoomakaukau ia. Nolaila, īna paha ua hewa kakou, ua hewa paha kekahi hoahanau? aole keia he mea e pau ai ka manaolana. Ua hooiakoia ka mohai kalahala. Ua mau ka iekomaikai o ke Akua. Imua o kakou ka oielo hoopomaikai, "E mihi oukou a manaoio ia lesu." Eia kakou maioko o na palena o ka huikaia. E imi kakou i ka hoola ma ka wa hiki, o pau ka wa oia, a mau no ke kaukai ana i ka wa hoopai pau ole Nolaila ua waiho o loane i keia hewa maka powehiwehi mau. E hiki ke ninau, ninau no ka wa pau ole, "Heaha ka hewa e make ai ? E hai mai i ka inoa." Aole e hoikeia kekahi hana hewa o ia ano. No ka mea, aoie pili keia ano make i hookahi ano hana, aka nae, ua pili ke ano make i na hana hewa a pau loa. Aoie hiki i na kanaka ke noho ma ke kai e iike me na ia. Ua kue ke kai i ke ano ola o na kanaka. Aka hoi, aole o ke komo ana iioko o ke kai he mea e make ai na kanaka a pau. He me? make ka noho ana o na kanaka maloko okekai. No kekahi, he make koke kona komo koke ana iloko o ke kaL Peia no na hana a pau loa o na kanaka, e li!o lakou i mea e make al Ua holo lio kekahi mau mea, ina okupe ka lio, e make kekahi mea hoohdo iio, a make oie kekahi Pela no ma ka paani hooiua. E hiki i kekahi ke hookuku i kona poo i kekahi pohaku i ka makamua, a pau koke kona ola, Ua kamaiiio o loane—e pilī ana i ke ano maoli o ka hewa, aole kekahi kumuoielo e ae. Ke ano maoli o ka hewa oia

nokeanomake, oiai mamull oko ke Akoa lokomaikai e hoelaia kekahl Ka aku oka hewa he make ia. Aole keia oka oielo ana e haawi kc Akua i keia ukuhana i na mea hanahewa a pau. "Eia ka haawina ao no kela mea keia j mea< E pale akuikahewa. Mai ae wale i keia mea e make al Mai >Owai na inoa o ka poe e hoolaia ? " | O Kimo paha, o Keoki paha ? "Aole hoike mat ka Baibala i na inoa o ka poe e hoola ma o lesu U. E haalele kakou ina hewa a pau. Aole olelo o loane he hewa pmepine ka hewa i kupono i ka niake; aole olelo e hiki ia kakou ke hoomaopopo fea i keia hewa; ao le olelo oia he mea hiki a moakaka keia hana hewa e make ai. Va hiki i kekahi mau mea hewa ke aneane e kinai ika manaolana» Ua paa ko lakou hilahiia ole, mihi o!c. Ua nui ko kakou minamina i na mea hewa a pau; aole hiki ia kakou ke hoahewa wale ia iakou, me he mea la mawaho lakou o na palena oka huikala. Ua noho paha lakou mawaho o na i>alena o ka noho pono. Naiowale iakou i ko lakou mau hoaloha. He mau hoahanau no paha lakou i ka wa kahiko, he poe palaualelo a hoomaloka i keia wa. Aka hoi e hoomanao kakou ia Manase, Saulo, Augusetinc, Buniana, ame na mea paa ika hewa, aka, ua hoohuliia ika pono. Mai hoopoho i ka manao, eka makuahine e, e pili ana i kou keiki auwanx Mai noho kaumaha oe e kaikuaana e, e pili ana i kou hoahanau. Ua nui na hewa e hiki ke huikalaia. E pule ikaika kakou no na mea hewa a pau i haawi mai paha ke Akua ia lakou 1 ka mihi a me ka hooiaio ana i ka olelo hooiaio. 2 'l'im. 2; 25.