Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 19, 9 May 1885 — Page 3

Page PDF (1.87 MB)

This text was transcribed by:  Scott Rowland
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

@ THOS. G. Thrum ma ka Halepai o ka nupepa “SATURDAY PRESS.” Keena Hooponopono, ma na kihi o Aianui Moi @ Nuuanu. 

       E honua muai mai na Olelo Hoolaha ma ke Kena Hooponopono mamua ae o ka hoia @ na Poaha a pau.  Aole e @ na Olelo Hoolaha ke laweia mai @ ka hora i ho@keia maluna.  Ehooko @ aku ana makou i keia mala maluna.

       E @ mai i na leta a pau a me na kauohaa me ka @ pepa ia KA NUPEPA KUOKOA ma Honolulu.  Ina e loaa pono ole aku keia pepa i kona poe lawe, e hai mai me ka hakalia @ koa Keena.

       O ka uku i keia pepa e haiwi ai i kona @, he umi keneta no ka dala, koe ka @ o Kona, Oahu, a me kekahi mau apana @ lahi nui o ka lahi i ka halihali ana i ka pepa ma ia mau apana, e hooiia ka uku luna.

NUHOU KULOKO.

       Ma keia po e hoihoi ia aku ai ke @ no o ka Moiwahine no Kawaihao.

       He onawaliwali ko Mr. H. Konuwe @ o Wailuku i kei mau la.

       Ma ka la apopo e ku mai ai ka mokuahi Zelandia mai na panalaau mai.

       He ike alii ka na aliimoku o ka moku kaua Amerika Hatafoda ma ke awakea o ka Poakahi nei.

       Mawaena o ka hora 11 me 12 o ka Poaono i hala, ua moku iho la ka lae o kekahi pake kuene o ka hale aina Saratoga i ka pahi e paa ia e kekahi Iapana

       Ma na lono mai ke hoi hou mai nei ka ua o Hilo iloko o kei mau la.  He malie wale no ka hapa nui o na mahina i hala.

       Ma ka aoao eha o ka pepa e ikeia ai ke kii nani o ka pa nui hookahi o ke ao nei i kukuluia ma Kina.  Malalo iho na hoakaka ana, e pono e heluhelu ia.

       E malama ia ana he aha mele ma ka po Poalua o kei pule ae no ka pomaikai o ka ohana o R. H. Donolly, kekahi o na ohana i hooneleia na pono e ke ahi o ka la Sabati nei.

        Ma ke Kinau o ka Poalua nei i holo aku ai ka lunakanawai Kiekie A. F. Judd no ka malama ana i ke Kau Hookolokolo apana Ekolu o Hilo.  He nui ka poe i hele pu aku.

Ua malama ae ka Hon. H. A. Wilimana he wahi paina luana ma kona home, no ka hoomanao ana i ka piha ana o na makahiki he 35 o ko laua noho mare ana.  E hoomau loa ia aku.

       Ma ka hora 3 ponoi o ka auina la Poaono i hala, i hala aku ia ka Hoku  Ao hou no kana misiona lawe lamaku o ke ola i ko na aina e.  O ka Poaha kona la holo i hoolahaia, a no ka ino, ua hoopaneeia mai a ka poaono.

Ke kauoha ia aku nei na pualikoa a pau lo@ e akoakoa ae ma ka hale pai kau ma ke kakahiaka o ka la Sabati ka la 10 o Mei 1885, ma ka hora 9 o ia kakahiaka, no ka hoomakaukau ana no ka huakai hoolewa o ka Moiwahine Ema Kaleleonalani.  Ma ke kauoha.

Mai ia H K Hoolailua o Kipahulu i hoike mai, ua hele aku kkeahi poe kane ekolu me kekahi wahine ma ke kahawai o Kikoo i ke kau opae ma ka la Sabati.  O hakuole kekahi o kei poe kane, a he makai kauwai oia.  Ua hoike mai no hoi oia, he makai ona @ mau keia.

Ke Hoopuka nui aku nei makou i ka noolelo nani o Keaomelemele no ke kokoke aku i kona hopena, a ua makemake ka mea kakau moolelo e pau e ia nanea mamua o ka malama o Iune, a e hoopuka ia aku ana ka moolelo kaao a nani o ka Anela o Mekiko.  He moolelo kamahao loa kei, a o kei kekahi o na nanea i kamailio nui ia imua o na Ili mua loa aku nei o kakou.  Eia ka nanea hou o ka Kilohana la a oili aku.

Ma ka hoike mai a kekahi makamaka o makou, he nui na hana haihai kanawai o ka apana o Honomaka@, Kohala, a o ke kumu ka he hookahi wale no wahi makai i hookohuia aku no ia apana.  I kahi manawa ua kii aku la no ke aupuni i ua wahi kaiko la a hele aku @ i ke kiai halekuai o na pake i hoomaluia iho nei ko lakou mau waiwai no ke kaa ole o ka aie i na agena ma Honolulu nei.  Nolaila ua noho kuonoono no o pili waiwai, kuene pono o puhi opiuma, a pahola ikaika kekahi mau hana lapuwale e iho he nui wale.  Pehea hoi kei kuono e hoekepue mai nei ka hewa?

He @ mai a Jno. Lehua o Kapalilua e hoike mai ana i keia lono penei: Ma Papa, Kona Hema, ua hele aku la kekahi keiki nona na makahiki he 19 a oi paha me kana pu kaupoohiwi – a no ka hapawalu mile paha ka mamao mai ka hale aku, ua kaulona aku la oia i kana pu a ki aku la i kekahi kumu ohia e ku mai ana mamua pono mai ona.  I ka wa i kani ai ka pu, ua hala@ aku la ka poka ma kahi i manoia@ a hihio ae la ma ka papalina hema o J. Kumalii, oiai oia ma ka mahinaai, a ua pahia pu aku la no hoi ka poka maluna o kana kaikamahine oiai @ e hooponopono ana i kona wahi holoholona.  Ua pakele ke ola o keia mau mea mamuli o ka hana maaupo a keia keiki.

PII KE KAI O HAENA – Ma ia S. K. Pili i hoike mai i kei penei: Ma ka Poakolu hope o ka mahina i hala, uaulu ae la he papa leo ikaika mawaena o Kaaua me kekahi makai kauwai oia o Kamaipolu@, no ke kii ana i ka waa.  Ma ke kakahiaka o keia la i hoikeia, ua kii aku la o Kaaua me Kamakea i kekahi waa papa no Wahine ia Kaahua, a holo aku la i ka lawaia kaka uhu, e like me ka ano aloha o na kamaaina o ia wahi, ina no kahi ka waa e kii aku no kekahi me ke keakea ole ia.  Aka ia laua i hoi mai ai a pae i ke awa a hoi loa aku la no kauhale, ua haawimai la ua makai nei ia Kaaua he apana pepa i kopeia no e ia ma ke ano he koi poho no ka lawe ana i ka waa me ka ae ole ia mai e ka mea nona ka waa ia laua e lawe.  Ma ka hoike mai nae a ka mea waa, mamua o ka hoi ana mai o na lawaia, ua koi mua aku keia makai iaia e koi poho aku, a ua heole mai kela.  Aka aole keia makai i hoolohe aku i kana, a ma ia hana ana a ka makai, ua pii ae la ke kai o na aoao a elua a pipipi na lae, a o ka hoolele iho no koe i na ai a Hinakahua, a ua puka na olelo ino mai ka makai mai.

KO NA PALI KOOLAU. – He pa malooloa na pali koolau i na mahina mua i hala a hiki i na la mua o Aperila, a ma na la hope, ua haule nui mai ka ua.

Ke hoomahui loa mai nei na wahi kauna kanaka o Nahiku nei i ka inu uala e like me na mea i hoolahaia ma na kolamu o kou kino lahilahi.

Ke komo pu aku nei kekahi lala o ka ekalesia ma ka hoawaawa ana i ka uala i mea hoolimalima i na kanaka e mahi i kana mau loi kalo, o Hinana ka inoa o keia lala ekalesia.  Pela anei e hana ai keia makua o ka pono?

Ma ka la 22 o ka mahina i hala, ua inu uala iho la kekahi poe, i ka nana aku me he keko la ka lapuu, hana kuli koho hehena ka hana a kekahi wahine nui momona, hui pu mai me na omolekini a ke kauwahi kaaka o Gun ka inoa a oi loa aku la ka walaau.  Ma ka po iho ua hoomakemake iho la kekahi kaaka, a kuhihewa kana wahine ua make, noke i ka alala; hiki aku na kokua malaila a nana pono i ke ano eia ka ha epa, o ka hana no ia a ka mea ona he apiki – noke ae la ua kaaka nei i ke oli me ka uwe, a piena mai ana ka wahine.

Aole he ike mau ia mai o ko onei luna makai, e ao a papa i ka hana lapuwale e pahola nei, ua lohe no na pepeiao, aohe nae he hele e hoomalu.

Ke lawaia nei na kanaka me ke kiana pauda, ua pau ka lawaia ana me na upena, a o ka mea muumuu o ka lima ka mea lawelawe nui ia.

O na wahi luna liilii helu kanaka ma na Koolau nei i hele e helu mamuli o ka mana i haawiia mai e ka luna nui, ua hele nui e noi i ka lakou mau wahi okeni o ia luhi ana, aohe he loaa mai, a mai ia wa mai a hiki i keia wa, he neo ka mea loaa mai, ua hoonuuia.

Ke ulu nui nei na hana lapuwale a me na hana epa ma keia wahi, a o ke ake o ka mea kakau nei a me ka hapanui o ke ike aku i ka maluhia mai na lima mai o ke aupuni. KAHEIHEILANI.

PAUAHI WELIWELI!

Ma Alaui Papu, - Mahunehune hou na hale e ku koke ana ma ke kahua pauahi mua, - Loaa he kino kanaka make iwaena o ua kahua pauahi nei.

       He ¾ hora pahi i hala ae ka hora 2 wanao Sabati Mei 3, ua kani-ke ae la ka bele hoailona pauahi o ka towera kiai Helu 2, a e hoike ana kona mau ke aia he ahi nui ke holapu la i na hale a me na mea a pau e loaa aku ana i kona mau alelo ahi ma alanui Papu. Aia keia ahi e holapu ana i ka hale kamana Enterprise Mill, mauka iho o ka hale kaa a me lio o Jas. Dodd, a me ke kahua pauahi mua iho nei o Fishel.  Ua nui loa ke ahi mamua o ka ikeia ana, a e kamoe ikaika mai ana na kolamu ahi maluna o na hale e pili koke ana, a ua hiki koke ae na lima kokua me na kaa wai mahu ma ke hakua pauahi me ka eleu, a mamua o ka loaa ana he kulana kupono i na kaawai mahu, ua ikeia ‘ku la ke ahi e hoohahani mai ana i na kau paku o ka hale lio o Doda, na hale ma Ewa ae, a me na hale ma Waikiki o ke alanui, a ma o na ula wena o ke ahi e pii ikaika ana i ka lewa, ua hoomalama lama ia na puoa hale kiekie o ke kulanakauhale nei, a me ka puu o Puoina.

       Ua ai mai la ke ahi i ka hale kamana i hoikeia ae nei a loaa mai la he kauhale moe me kekahi halekuai wai momona e pili koke ana, a emoole no hoi ua moe mai la na lalapa ahi a loaa na paia o ka hale lio, a ua moe pu aku la no hoi he mau kolamu ahi mauluna o na kaupaku hale e pili koke mai ana i ua hale lio nei.  O ke kumu o keia hikiwawe loa o ke ahi, oia no ka pa ana mai o ke kauwahi kehau makani mauka iho, a na ia wahi koaniani makani i kokua loa mai i ka hana a ke ahi me ka loaa koke ole aku he mau akeakea e ulolohi ai ka @ ana.  He wa keia no na lima kokua e komo ana iloko o na hale a lawe mai i na waiwai a pau e hiki ana ke hoopakele ia.  Aia na paahana o ka hale kaa o Doda ke hookuu la i na lio, a e kauo ana i na kaa iwaho, oi@i ke ahi e ai mai ana i na paia o ka hale, a o ka poe no lakou na hale iwae o ke ahi, ke pioo la mao a ma@anei o ke alanui, a iloko o kekahi mau minu@e ua ano kupilikii mai la ke ala no na lima kokua, aia ke ahi ke pani paa mai la i na puka maalahi no lakou, aka, ua loaa aku la ka wai a @ kulana maikai i

NA KAAWAI MAHU KIKAI AHI

Ola lakou e ku ana ma na aoao a pau a ke ahi e nee mai ana, a e p@io ana ka wai hele p@ o ka lakou mau kanuku iliwai me ke ahi.  Ua hoike mai no hoi na hiona a pau o ua mau keiki kinai ahi nei, he mau ola’i hopo ole no ka ula o ke ahi, a he mau keiki oiaio no ka omo uwahi.  Aia lakou mamua o ke ahi nui weliweli, e ku ana me ka hoomanawanui i ka wela hahana, e ho lo ana mao a maanei, e peio wiwo ole ana me ka ahi no ka lanakila, a ma ka nana ana i na hana e lawelaweia ana e lakou, me he la aia no ia mawaena o ke ola me ka make.  Aole lakou i kuemi hope, aole no hoi i hookaawale aku lakou he wahi puka malaelae no ke ahi e lanakila ai, aka, aia mau lakou imua, e kinai ana i ke ahi e nee mai ana imua o lakou me he pualikaua la, e pii ana ma na wahi kiekie, a e hoolele ana i ka wai iwaena o ke ahi, a ua haule aku na mahalo kiekie a ka lehulehu i ke pono i ka lakou mau hooikaika ana maluna o lakou a pau, a me na kokua ikaika a NA LUINA O KA MOKU KAUA HARTFORD Oiai, i ka wai i loaa aku ai na lono i ke kapena o ka moku kaua Amerika Hatafoda e ku nei ma ka awa, e pili ana i keia ahi, ua hoouna mai la oia he 80 o kona mau luina ma ia po no ka haawi ana mai i na kokua i ko ke kulanakauhale nei me na koina ole no ko lakou luhi:  Ua lele pu mai lakou me na pono kinai ahi, na koi, na polohuku, me na pakeke wai, a o ka manawa a keia mau luina i hiki ai ma kahi o ke ahi, o ka wa no ia e pii mai ana na alelo ahi manamana ma ke kaupaku o ka halelio o Jas. Doda, a mahope iki iho no hoi o ka puka ana o ka wai o na iliwai.  Ia lakou i hoea mai ai, ua eleu koke lakou ma ke kokua ana i na kaawai, ua ikeia aku keia mau luina e pinana ana maluna o na hale me na pakeke wai, na koi me na polohuku ma na lima, e hali ana i kekahi mau waiwai iwaho, a e haawi ana i na kokua a pau i hiki ia lakou; Ua Hoomanawanui lakou imua o ke ahi e komo ana ma na keena i piha i ka uwahi a hoopakele ae i na waiwai, a o ka hapanui paha o na lima kokua i ike ia e ka lehulehu maluna o na hale a maloko, o keia mau luina wiwo ole no.

       Ma ka hora 4 paha o ia wanaao, ua ano kualiilii mai la ke ahi, a mamua o ka wehewehe loa ana mai o kaiao, ua pio loa ke ahi, a he mau momoku wale no ke a ana, a waiho iho la ma ke kahua he puu lanahu.  A oiai kekahi o na kanaka kinai ahi e hele makaikai ana maluna o ka puu lehu, ua ike aku la oia iwaena o na momoku lanahui ahi

 

HE HIONA WELIWELI

He kino kanaka pauahi i uhi hapa ia e ka lehu, a i ikeia aku ma kona mau wawae.  Ua hoike kokeia ia mea i na kanaka a lulumi aku la lakou ma kahi o ke kino e waiho ana me na hana weliweli maluna o ua kino la.  Ma ka nana pono ia ana ua huli kona alo ilalo a ua pau kona kua, ke poo, a me kona mau waewae i ka ai ia e ke ahi.  Ua make loa aole he hanu ola iloko ona, no ka mea, mai ka wa nui o ke ahi kona waiho ana a hiki i ka pio ana, a loaa aku la.  Ke holo la na ninau, owai la keia kino kanaka pauahi, a nohea, a pehea la kona waiho ana iloko o ke ahi.  Aole he mau hiohiona maluna o ke kino e maopopo ai kona ano, ua papaa, aohe lihi kanaka.  He weliweli kona mau nanaina !

       O kahi i loaa aku ai keia kino kanaka aia no ia mawaena o ka hala kamana i hoo@oia i puu lehu a me ka hale lio o Doda, a mahope iho no hoi o ka halekuai wai momona i hoike mua ia ae nei, a he kauhale moe mahope o ua wahi la.  O ka mea i hoikeia mai e ka hiku hale, ua hele aku he ekolu o na luina o ka moku kaua Hatafoda i kona hale ma ke ahiahi o ka Poaono i hala, a noi aku la i keena no lakou e hoau moe ai no ia po a ao.  Ua haawina mai ka lumi no lakou, a ma ia manawa aku pau kona ike ana i ko lakou hele ana a hoi ana paha ma ka lumi a hiki i ka wa o ke ahi i @ ai.  Ma keia hoike a ka haku hale, ua hiki loa aku la na hoohuoi ana maluna o ka moku kaua ina o kekahi keia o na luina i hoolimalima ai i ka lumi.  Ua helu koke ia na luina a pau o ka moku a me ka poe i lele mai i ka aina, a koe aku hookahi, a ua manao ke kapena oia no keia kino pauahi a ua hooiaio pu ia mai no hoi ma ka loaa ana o kekahi apana o kona aahu i ka wa i huli pono ia ai, a o ke kolu hoi o na luina i hoolimalima ai ka lumi.

       Ua noho koke la aha koronero ma kahi o ke kino make e waiho ana, a ua hooholoia ua make oia mamuli o ke ahi i holapu ae i na hale ma ka wanaao o ka la 3 o Mei.  Ua hoopaaia ke kino make ma ka pahu a hoihoi loa ia aku la ma ka oneki o kona home aukai.

       Ma ka helehelena o ke kahua pauahi he weliweli, - Nui ka mahaloia no ka oihana kiuai ahi o ke kulanakauhale, na luina o ka moku kaua Amerika, a me na lima kokua e ae, - Aole keia o kekahi ahi i manaoia e pio koke ana, a mamuli o na hana eleu a me na hooikaika ana a na keiki kinai ahi, ua pio iho la mamua o ka palahalaha loa ana aku i ka loa me ka laula, - O ka elua iho la keia o na pauahi i mahenehune ia na hale o Jas. Doda a me na hale e pili koke ana, - Ma kei pauahi no hoi i hoomauia ai ke kani o ka bele no na @ a ua @ pu ia aku @ la ka leo o ka bele o Kaukeano, - Aole he mau hoola ana no ke kumu o ke ahi, o ka mea maopopo loa, oia kahi mua loa i hoomaka ai ke ahi, - He makai @ ka mea @ i ike mua ke ahi, a mai iaia aku ka lohe no ke @ kiai.

       O ka nui o ke poho ma keia pauahi, he $24, 150, a o ka huina pani hakahaka he $7,400.

Nu Hou o ko na aina E.

       Apr. 22 Ua hoop@ka ae ke keena kaua o Enelani he kuahaua i kona mau regimana koa o ka papa ekahi, a ua makaukau he 15 regimana koa no na kauoha awiwi e haawi ia aku ana.

       Ua kauoha pu ae no hoi ke aupuni o Rusia i kona mau koa polani o ka papa ekahi e ku makaukau no na kauoha, a aia lakou ke nee awiwi ae la ma na okana aina hema o Rusia.

       Apr. 23 Ua haawi ae ke aupuni o Denemaka be $250,000 no ka hoala ana i mau papu hou ma kona mau palena aina. 

       Ua Kauoha ae ke aupuni o rusia i kona mau kanaka koa e noho la ma na kula ao koa o Parisa e hoi aku no ka home, he haneri a oi keia mau haumana i kauohaia ae e ke aupuni.

       Ke paa-ua mau la na koa, na aliikoa a me na paahana Rukini i ka moomakaukau ana i na papu, na puali koa, a me ka hooluu ana i na topido pahu ma ke kai Baletika; aohe moe ia o ka po, e hana mau ana.  Aia ko Rukini mau moku kaua ke holoholo Ia ma na palena waho loa o ke kai Baletika no ke kiai ana i ko Enelani mau aumoku ke hoohahana aku mai ia mau wahi.  Ua pani paa aku lakou i na puka no ka enemi e komo aku ai, a ina e pakele ana kekahi moku o na enemi mai keia mau aumoku aku, alaila ua manao ia aole oia e pakele hou aku i hookaki sekona maloko aku o na wahi i kiai ia e keia mau manuwa Rukini, e weluwelu oia i na topido i hoolana ia ma ke kai.

       Apr. 25 he lono mai Mosekao e ho ike ana, ke haalele mau la na koa Rukini i ke kulanakauhale no ke kahua o ke kaua ma ka hema i kela me keia la a he heluna nui o na mahele koa e ike mau ia ana ma ke ala ae no ke kahua kaua i lako pono i na mea kaua.  Ua holomua ko Rusia mau hoonee kaua.

       Aia no hoi he kanahiku tausani koa Rukini ma Polani, a he kanakolu tausa ni koa no loko mai o keia huina nui ua makaukau no ke kahua kaua.  O keia paha na hooiaio loa ana o ko rusia aa loa no ke kaua ke panai ae o Auseturia i kona mau pono kaua a me na koa kokua mahope o Enelani.

       O na lono lauahea mai na pualikoa Rukini e ku makaukau la ma ke kahua kaua, aia na pono a pau o ke kulanakauhale o herata malalo o ko lakou lima i na wa a pau e makemake ia ai o lawe mai.

       Apr. 24 Aia ma na kapakai o ke kai Ula a hala loa aku i ka moana Iniana he ekolu o ko rusia mau moku kaua a ke hanu hele la i ko Enelani mau moku hali lako kaua no Inia; aia pu no hoi ma na meheu o ua mau moku la e hanu hele la ko enelani mau liona hae.

       He nui na mokuahi a me na moku @pea i hoolimalimaia e Enelani no ke alo ana aku i kona mau koa a me na lako kaua no Inia, a aia he heluna nui o ia mau moku ma ka moana, ma ka aina no hoi e hoolele ana i na koa.

       Ua pani aku no hoi o rusia i na pono kalepa a pau ma kekahi o kona mau awa kumoku ma Siberia, ma ka hoopiha ana aku i ke awa me na mea pahu a koe kahi a kona mau moku kaua ponoi e holo ai.

       Ua haawi ae ke aupuni o enelani he kauoha i kekahi o kona mau pa kapili moku, e hana ai i kanaha mau moku kaua liilii o ke ano hou, a e hali ana la kou i na pu hoolele poma no ka hopoino ana aku i ko rusia mau moku hali topido.

       Ua hoole ae o Geremania i kona ko mo ana aku e uwao i keia mau hana kuee mawaena o Enelani a me Rusia, a o ke kum@ o kona hoole ana, wahi ana, aole he kahua o keia mau hana a laua.

       Ua manao koho wale ia e komo pu aku ana ke aupuni o Tureke me Rusia ma ke kue ana mai ia Enelani.  Aole no nae i hopo iho o Enelani no laua.  Aia na na aupuni a elua iloko o na liuliu kaua nui ana iloko o keia mau la.

       Ua Mahalo loa ia ke alakai o ka puali koa hou ma kona ano eleu a ekeekeu no hoi ma na lawelawe alakai a hoala ana hoi i puali koa hou, a ma kona inoa no hoi o Naho@ Hipa, - he akahai nae ke ano o ka hipa, alakai akahai a pane akahai; no ka hipa huluhulu nae paha hoi ia.  Ae, nona io ia, aka, o ka mea i lawe i ka inoa o ka hipa a hoopili mai mamua o kona inoa papakema Nahora, e hoomanao ia ua lawe oia no ka ike i kona ano he akahai, a ae alakai ia oia a me kana mau hana e ke akahai palena ole; i ka poe oiaio poha ia o ke akahai, aole o ka hoohoihoi.  Ae, ia lakou maoli no ke kohukohu, aai ke kohu, hehee ole i ka wai – aole iaia nei, o ka inoa hipa mawa@, a o ka h_a maloko.  Auhea oe e ua hoa nei, mai manao i keia la he kue loa ia oe, aka, noho iho la no hoi a haupu ae la i kahi p@ mua a kau@, a hoopuka a@ la.

MOOLELO O KA AHAHUI EKALESIA O KAUAI

       La hana mua Apr. 15 – Ua halawai ka ahahui Ekalesia o Kaua ma Koloa, ma ka hora 10 kakahiaka. J H Mahoe lunahoomalu mua ma ka noho, a pule mai oia.  Ma ka malo@ ana, ua kohoia o J M Kealoha i lunahoomalu, ma ka o lima hoi ua koho@ o S Kaiapa i ka kauolelu Hoomaopopo ia na lala.

Ekalesia         Kahu             Elele

Hanalei          ---                  Kahananui

Kilauea          Mahoe           ---

Anahola        Kaiapa           Moke

Kapaa            Kealoha         Panini

Lihue             Hanaike         Lapahilikona

Koloa            Kapahi          Alapai

Waimea         ---                  ---

       Na lala mau J W Smith, S R Hapuku a me polepe.  Hooholoia e lilo na luna i hiki @ai i mau hoa kuka.  Koho ia o Kamika, Polepe, me Kapahi i poe komite imi kumuhana.  Hoike a ke komite penei:

1 Hapalua hora haipule.

2 Hoike kihapai.

3 Na palapala hoopii.

4 Heluhelu haawina.

5 Na elele no Honolulu.

6 Komite hoike kihapai.

7 Komite no ka ahahui.

8 Na mea hoeueu i na ekalesia.

9 Na lulu kuwaho me kuloko.

10 Komite imi dala no na halepule.

11 Na ekalesia kahu ole.

12 Kula kaikamahine.

13 Kinai ana i na waiona.

       Ua aponoia ka hoike a ke komite, a ua malamaia ka hapalua hora haipule.

2 Na Kealoha, Kaiapa, Mahoe i heluhelu mai no ko lakou mau ekalesia iho.  Ma ke noi, ua hoopanee na hana a hora 2:30 awakea.  Pule o Paniani.

       Halawai hou ka aha e like me ka hoopanee ana, a ua hoomaka na hana me ka pule a Hapuku.  A heluhelu mai o Kapahi i kana hoike no ka ekalesia o Koloa.

       3 He palapala hoopii mai Anahola a me Koolau e noi ana e hookahuna ia o Kaiapa a e hoohoho iaia i kahu no ia ekalesia.  Ma ke noi ua haawi ia ma ka lima o ke komite Kamika, Polepe a me Alapai.

       4 Heluhelu mai o Kealoha i kana haiao ma Ioba 21;7.

       5 Kohoia o Kahananui, Paniani, a me Nakapaahu i mau elele i ka ahahui nui ma Hoolulu.

       6 Kohoia o Hanaike i komite hoike kihapai.  7 O Mahoe i komite hoike kihapai.  8 Ua nui ke kamailio o ka aha no keia kumuhana, a ua kohoia a Mahoe imi haawina.  Ma ke noi a Meheula ua hoopaneeia na hana a ma ke kakahiaka o ka la 16 ae.

       La hana 2.  Halawai ka aha ma ka hora 9 e like me kahoopanee ana, ua malamaia na hana mau, a ua heluhelu pu ia mai ka moolelo o ka halawai hala a aponoia.

       Heluhelu mai o Hanaike, Mahoe a me kamika i ka lakou mau haawina, a noi o Alapai e haiolelo mai ka Haiolelo o ka ahahui ma ka hora 12 o ia la a ua aponoia.  Malamaia ka manawa hai olelo no hookahi hora a oi.  Ma ke noi a Hanaike ua hoopaneeia ka halawai a ka hora 2 auina la.  Pule o Alapai.

       Ma ka halawai hou ana a ka aha ma ia auina la, ua hoike mai la ke komite no ka palapala hoopii o Anahola a me Koolau penei :  “Ua nana ke komite i ka palapala hoopii a ua pololei e like me ka rula, a i ko ke komite manao e pono keia aha e hoapono aku a e ae ia ke noi a ka ekalesia o Anahola a me Koolau.”  Noi ia e lawe ka hale a noonoo, a aponoia ka hoike a ke komite.

       Kohoia he mau komite ninau ia Kaiapa, oia o Kamika, Hanaike, Mahoe a me Kapahi, 2 ua hala he hora a oi ma ia hana.  Ap;oloia.  Noi o Kamika e lilo o Kaiapa i lala no ka aha ma ke kakau inoa ana malalo o ke kumukanawai o ka aha, a ua ae ia.

       Na Kamika mai no, O na komite no ka hookahuna ana ia kaiapa ma Anahola, oia na kahu ekalesia o ka mokupuni o Kauai, ua aponoia.  Noi o Kahananui e hoopanee i ka halawai a ka la apopo, Apr 17, pule o Moke.

       L. hana 3.  Halawai ka Aha e like me ka hoopanee ana, hora 9 A.M. Lunahoomalu mau ma ka noho.  Malamaia ka hapalua hora haipule.  Heluheluia ka moolelo o ka halawai i hala a aponoia.

       Noi o Kahauanui e lilo o Kealina he makamaka mai Kohala, Hawaii mai i hoa kuka.  Aponoia.

       Kumuhana 9.  Na A. O. Polepe i hoakaka piha mai, a waiho mai o J. W. Smith he olelo hooholo, “ Ke paipai ‘ku nei keia Ahahui i na Kula Sabati, e lulu dala no ka Hoku Ao Hou no na lilo hooholo i ka moku, ma ka 10 keneta a oi aku paha o ka makahiki, o ka mea e paa ana i na palapala kuleana, a poe e ae paha.”  Hooholoia.

       Kumuhana 10.  He olelo hooholo na J B Hanaike, “Ma ka manao o keia aha, sole no e apono aku i kekahi mau komite noi dala a no luakini i aponoia e ko lakou mau ahahui ke hoounaia mai. Ke ole e noi mua mai lakou a loaa ka aponoia e ka ahahui kahi a lakou e hele aku ai e noi.”

       Kumuhana 11. Na hanaike i hoakaka mai no ka ekalesia o Waimea.  Noi o J W Smith e lilo o J H mahoe i komite e hele e launa pu me na ho@ o Waimea.  Hooholoia.

      

       Noi o J B Hanaike e li@o o A H Smith, he Misionari Amerika i noho ma Km@ Akau i hoa kuka.  Hooholoia. A nana i hoikeike mai i ka hana misionari iwaena o na pake ma Ki@ Akau, no hookahi hora a oi; a ua piha ka aha me ka hauoli.

       Noonoo ka aha no ka ekalesia o Hana lei, a kohoi@ o J H Mahoe i komite malama ia eialesia a Hiki i keia hala wa ana ae i Okatoba.

       Kumuhana i@.  Hapai ka aha i ka noonoo ana, a noi mai o J B Hanaike, e kakauinoa aku na makua mea keiki o ka mokupuni o Kauai nei, mahalo o kekahi palapala, e noi aku i ka Papa Kahu Waiwai o na Kula Kaikamahine, e kukulu i kula hana kaikamahine ma Kauai nei.  Hooholoia.

       Kumuhana 13.  Ua kamailio nui ka aha, a heluhelu mai o J W Smith he olelo hooholo, “Ke paipai aku nei keia aha, i na kahu ekalesia, na luna, na elele a me na haipule, ka poe a pau i aloha i ka lahui, e hooikaila loa lakou e hoodau i ka inu rama ana, iwaena o na kanaka ma Kauai nei.

       Hoike a ke Komite I@ Haawina.

       1 Haiao ma Lol. 3: 3 ia Hanaike.

       2 Ke hanauia mai nei anei na kanaka i keia wa he hewa?  Kaiapa.

       3 Pono anei i ke kanaka ke hoomana i ke Akua me na mea ana i manao wale ai?   Mahoe.

       4 O ke ao ana aku, a o ka malamalama o ka ike, oia anei ka mea e hoohanau hou ia ia?  Kealoha.

       5 “I noho ka hanohano ma ko kakou aina.”  Haiao ma Hal. 85: 9.

                      Hapuku.

       6. Ke kuiana o Oihana Kahunapule

                      J W Smith.

       7 Wehewehe ia Hoik. 11: 2.

                      Kapahi.

Ke haawi aku nei keia aha i ka mahalo i na kamaaina, i ka malama ana mai i na mea e oluolu ai ke kino.  Noi o J B Hanaike e hoopanee i keia halawai, a halawai hou i ka Paoha elua o Okatoba 14, 188t, ma Koloa, Kauai.  Hooholoia.  Heluheluia ka moolelo a aponoia.  Hoopauia na hana me ka pule a ka Lunahoomalu.

                      SAM’L. KAIAPA.

                             Kakauolelo.

       Ua hana ae kekahi kanaka nui momona i kekahi hana hoomainoino maluna o ke kino o kekahi keiki opio ma ka peku ana ae i kona auwae a kahea wai mai ke koko maloko o ka pa o ka Moiwahine Kanemake.

Kauka H .Ioanekona Sepia.

(Dr. H. Johnstone Spear.)

       Ke hoike aku nei imua o kona poe mai a me ka lehulehu i loohia ia me na wai, ke hoomau nei no oia i ka lapaau ana i na mai aai a me na mai e ae me ka lanakila kamahao.  E na Lede a me na Keonimana, e hoomanao oukou, o ka hoolohilohi oia ka mea ai hue i ka manawa, nolaila, e hele mai e hoola ia !  Aole nana ana i ke ano o ka pilikia, e hele mai a na ke Kauka e nana i kou ano mai.  Aohe ou lilo no ke kuka ana, nolaila e oluolu e hele mai a e hoomaopopo no oukou iho ina he ike ke Kauka e nana i ke ano o kou pilikia a me ka ole.  Ina he hiki iaia ka lapaau ia oe a ola, e hai aku no iaia pela; a ina aole, e hai aku ana no ia ia oe ia mea; no ka mea, aole ia e lawelawe ke ole e maopopo e ola ana iaia.

       He makaukau loa o Kauka Sepia i ka lapaau ana i na mai o loko o ke kino, na mai aai, na mai o na wahi huna, na mai o ka puumimi, a me na mai e ae.  He lapau ia na mai o ka ili me ke ola pono.  He lapaau ola oiaio keia no na mai i ulu mai no na hana naaupo o na la opio, etc., etc., a me na mai o na wahine aole laau ai iwi e haawiia.

       He lehulehu wale ka poe mawaena o kanakolu a me kanaono makahiki, ke noho nei me ka oluolu ole mamuli o ke ano hinape wale a me ka nawaliwali mamuli o kekahi kumu hiki ole ia lakou ke hoomaopopo.  He nui ka poe i make mamuli o keia kumu, me ka maopopo ole.  E hiki no ia Kauka Sepia ke hooiaio aku ke ola o ia ano mai a pau, a e hoihoi ia mai no ka ikaika o ke kino a puni.

       KE HOOPAA NEI AU E LILO KA’U $1,000 ke ola ole kekahi mai a’u e lawellawe ai a ola ole.  AOHE auhau o kukakuka ana.  Aohe lilo o na launa aloha ana.

NA HORA HANA.

       Mai ka hora 9 a i ka hora 12 A. M. a mai ka hora i a i ka hora 4, a mai ka hora 6 a i ka 8 P. M. Na la Sava@, mai ka hora 10 a i ka 11 A. M.

KUKAKUKA ANA, AOLE UKU.

NO KA NANA PIHA ANA I KE ANO ME KE KULAWA O KA MAI, A ME NA KUHIKUHI $5.00.

       E kipa mai; a i ole e kakau ae ia.

               KAUKA H. IONEKANE SEPIA.

HELU 29 ALANUI BERETANIA, kokoke i ke Alanui Nuuanu, Honolulu.

WAI!  WAI!!

       Ke kauohaia aku nei ka poe a pau he pono hookahekahe wai ko lakou, mai keia la aku, o ka manawa hookahekahe wale no i aeia oia na hora mai ka 6 a ka 8 A.M. a mai ka hora 4 a i ka 6 A. M.: aole ma na manawa e ae.

Ma ke Kauoha

CHAS. B. WILSON,

NA HOOLAHA KUMAU.

J T. WATERHOUSE.

               (Walakahani)

HALEKUAI KUKAA NUI ME L@L.

Ua p@a po@o @e na waiwai mak@mae hewa ai na maka i ka nui o ka lehu@

Heaha no la @oi ia

-MALAILA-

Na Apa Kihka o na ano a pau,

       Pahoehoe o na ano a pau,

               Alapia o na ano a pau,

                      Huhuhipa o na ano a pau,

                             Na Huluheha noloku,

                                    Na Keokeo Pia@a,

                                            Lilina lau puu.

                                                                         Weso@ia.

                                                                                Leponalo,

                                                                         Lainakini,

                                                                 Ahina polekane,

                      Na Kihei o na ano a p@a,

               Na Koloka o na wahine,

       Na Kihei Huluhulu,

Na Kalakoa o na ano a puu,

                             Na Kihei uhi moe,

                                    Na Koloka o na wahine,

                                            Na uhi Kilika,

                                                   Na uhi Alapia,

                                                          Na Hianaka puunui a @

-Ela hou.-

HE HELUNA NUI ONA PAA LOLE O NA KANE A ME NA KAMALII.

Na Apa paina maikai loa,

       Polu manoanoa a lahilahi.

       Huluhulu manoanoa a lahilahi.

       Na Apa huluhulu a pahee,

       Na poa lole huluhulu, kane, me kamalii.

       Na Pililakeke loloa a pokopoko,

       Na palule kaula o na ano a pau,

       Na palule keokeo,

       Na palule kalakoa,

       Na Paleili.

Na Papale wahine i kinohinoh@a me na poa

       Me na hulu nani, a he heluna nui o na

       Kane a me @ kamalii o na ano a puu

HE HELUNA NUI O NA KAMAA.

       Na Kamaa buti,

       Na Kamaa pihi,

       Na Kamaa huka,

       Na Kamaa lahoho,

       Na Kamaa welewek@.

HE HELUNA NUI O NA NOHO LIO MA@.

Na Noho Italia.

Noho pulu mamua

A mahope o kela a

Me keia ano.

NA AILA O KELA A ME KEIA ANO.

Na Aila honua helu i he aiai me he w@.

       Aila pena, aila hoomaloo, aila Ohva,

               Aila inu, Aila lauoho,

                      Waiala maikai.

NA PENA WAIHOOLUU LIKE OLE.

       Keokeo,

                      Eleele,

                                    Polu

                                            Melemele.

&c.,        &c.,        &c.         &c.

Lua Hao Ina Iho.

Na ipuhao, na ipu ti,

       Na koi nui a liilii,

               Na puhi nui a liilii,

                      Na p@hi olo, pakan@

                             Na p@hi olo pal@

Na @abu nui a liilii,

       Pakeke nui a liilii,

               Na lako kamana,

                      Na lako amala,

                             Na kamaa lio,

                                    Na moe hao,

                                            Na pel@ uw@

@A LAKO HAO, MA KA AINA A ME KA WAI

       Na lako pu,

       Pa nui a lilii,

       Na bola,

       Na kiaha ani@i,

       Na aniani kilohi,

       N@ipekukui o na ano a p@.

HE HELUNA NA MEA AI.

       Palena poepoe,

       Palena poepoe pah@

       Palena @uinaha,

       Palena o na ano a pu@

Na kamano maikai k@ m@ ka p@,

Na Kamano @ini,

Paakai o Li@apo@o,

Paakai luu,

Paakai hu,

M@ Kaleponi,

Palani ai a ka l@.

hehu@ o kelama@waiwawi a walu@

       ko@u mau halek@ aole i p@u i ka h@ aku na oukou no e hele mai a kilohi ao oukou.

Ua waeia keia mau waiwai ma ka mai@, ma Pelekane, Pa@oi, a me Amerika, no ka poo@ a me ka pomaikai o na kaoaka Hawaii@ me na ka@o@ mai na mokupuni hook@ me ka e@ loa.

                                                   J. T. WATERHOUSE