Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 31, 1 August 1885 — KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki, Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naita nana i kuakua na lua huna o na Powa. [ARTICLE]

KA MOOLELO KAAO O Kahanuopaineki, Ke keiki alii o ke aupuni o Italia Ka Olali o na Waoakua o Arabia, Ka Naita nana i kuakua na lua huna o na Powa.

IKA haule pio ana o ua hoa hakaka hapauea la o Kahanuopaineki, lawe mai la oia imua o kona makuakane a pane aku Ia : E kuu makuakane aloha, eia ke pio a kaua imua o kou alo i keia wa, nolaiia e malama loa laia. A ia laua i lawe mai ai i na mea kaua a pau aua īhu kani la, ua kena ae la ke kaikuaana o ka makuakane o ka olah opio i kona mau puali kaua e nee mai imua me ka hakalia ole. Emoole, ua nee mai la na mahele a kokoke i ke kahua kaua, a hele loa mai la oia a mua o kona kaikaina, a pane mai la : E kuu kaikaina, aole loa au e ike ia oe ma ke ano he pokii oe no'u a he hanau mua hoi au nou me ka maikai, aka, aia wale no ko kaua ike ma ka maka o na mea kaua; ina e pio ko'u' puali ia oe, alaila, ike au ia oe; a ina hoi e pit> oe 'a me kou puali ia'u, alaila, ike ka hoi kaua.

Ika lohe ana o kona pokii i keiai. mau olelo welenia a kona kaikuaana,/ ua pane aku la oia me' keia*Tnau^ntmo ,; lelo : Aohe ou kuleana eaa mai ai e kaua, oiai, ua holo niua ka kakou hoohiki paa, ina e pio kuu keiki ika makuakane o kaua, alaila lilo ko makou mau aupuni ia olua, a lilo pu aku no hoi ko makou mau ola ma ka poho o ko oukou mau lima; a ma hoi e pio ka makuakane o kaua i kuu keiki alaila lilo ko olua mau waiwai ia maua, a pela pu hoi ko olua mau ola malalo o maua, a na maua e manao aku i ka hoopai e kau aku ai maluna o olua. Poha hou mai la ka leo o kona kaikuaana : Aole loa au e ae aku i kou manao, aia wale no a hoohana ia na mea kaua a kakou a me ko kakou mau naita, alaila pau kuhihewa.

Ina pela, wahi a ka maknakane o ka olali opio, ua makaukau makou iloko o na wa a pau e kau aku i ka hoopai maluna ou e kuu kaikuaana. I ka lohe ana o kona kaikuaana i keia mau huaolelo a pokii, ua pane koke mai la oia : Aole kaua e kaua maanei, aka ina he makemake kou e kaua, e huli ae ia'u a loaa iloko o ka lua huna, malaila kaua e hakaka ai, ke hiki ia oe ke huli ia'u a tne ko'u mau naita. Pane mai la kona pokii : Ina pela, ua makaukau au i na wa a pau. Ika pau ana o keia mau olelo, ua huli aku la kona kaikuaana a holo aku la me kona mau tausani naita he 60, a he hapalua hora ua komo aku la lakou iloko ona lua huna.

I keia manawa e ike ai kakou i na hoonohonoho kaua ana a ke kaikuaana o ka makuakane o Kahanuopaineki. Ia lakou i komo aku ai iloko o ko lakou mau lua huna, hoi loa aku Ia oia a kona rumi nie ke kaumaha o ka naau no kona luaui i lilo pio aku la i kona pokii, ua kauoha aku la oia i kona mau ukali e hele mai imua ona me ka hakaiia ole. I ka hiki ana mai o na ukali, ua pane aku la oia i keia mau huaolelo me ka anoano eehia: £ o'u mau ukali. na lima akau o ko'u mau lua huna, ke manao nei au e mahele i ko kakou mau naita i na mahele he 12, a e mahele like oukou i ko oukou mau naita i 12 mahele, oia hoi he pa 5,000 o ka mahele hookahi, a ua ae aku la hoi na ukali i keia hoonohonoho ana. Wahi hou a ko lakou alii powa : O ka makamua o na puali, e ku lakou me ka ! makaukau ma ke pani o ka puka ekahi, a o ka lua o na puali e ku lakou ma ka puka elua, a pela no hoi a hikt i ka 10 o na puali; a o na mahele elua i koe, na'u ia e alakai* o ka lohe ko oukou, | a e noho me ka mak&ala, a he make kakoopaino ka mea e kue mai ana i ko kakou maluhia» a toai ae i kekahi mea e hookomo mai iioko nei, a na lakounoeimimai i ko bkou ik»ka; a

iha e hemo ko kakou mau pani puka, alaila ua pau mua ko lakou aho, a o ka «ra no ia oka puali mua e kau aku 6. i ka hoopai maluna o lakou me ta pane ole aku i hookahi huaolelo, oia le kauoha paa ia oukou, a e malama me ka eleu. Pau ae Ia ka haawi ana i

jra kauoha, a hoi aku la kela a me keia fi'f?ahele ma ko lakou mau wahi i kauofcaia, a e ku ana hoi lakou me ka maka wa e hoeamui ai na eueu e» Arabia a lakou i lohe wale ai he umaulnia ko lakou i lalapaia e ke ahi o ka viyro ole. Auhea oukou eka poe heluhelu e hoonipo pu nei me kamoolelo o Kahajsuopaineki, e huli ae ko kakou kamailiō ana no ka makuakane o ke alii opio oia e alakai mai ana i na puali naita o kana keiki. Ia lakou e uhai ana aōahope o ka puali kaua o kona kaikuaima, ua hoea pono aku la lakou mamua pono o ke kahua e paikau ia ai na >iaito o kona makuakane i paa pio iho ia ame kona hanau mua. Ika hoea pono ana aku mamua iho o na-kauhale 4ku mai ana, me ka manao la hoi eia no kona hanau mua malaila kahi iinoho ai, eia ka auanei ua ahai ka pupuhi 1 ka i'a o Uko'a, aia iloko o ka naele, leahi i lualai ai. Ika īke ana o ka makuakane o ke alii opio aole kona ua pane aku la oia i kana keiki, Manao au aia i na lua huna kahi i noho ai. ano ia mea, ua noi aku kana v keiki, e hoomaha lakou malaila, a i kekahi la ae e komo ai laua iloko o na iua huna, a hoomaha iho la lakou.

Oiai lakou e hoomaha ana ma ia hapa la, ua kauohaia aku la na alii pakahi o na puali e akoakoa mai imua o ke alii opio; ai ka hiki ana mai o lakou, ua pane aku la ua olah opio nei : Ua '&akemake au e hui me oukou no kuu manao e hoonoho ia oukou ma ka puo ke ana, a malaila oukou e ku kiai ka lua huna, a i ole okßiolou mau ukali, —ua hooho like mai la lakou : O ko makou manao, o kakou pu no ke komo iloko o na lua huna e kaua ai i auamo like ai kakou i na mea a me na luhi, a o na pilikia a pau e kaana pu ia no ia maluna o kakou a pau, aole hoi o olua wale no ke ike ia mau ehaeha; eko makou haku aiii opio, e ae mai ia makou e komo pu aku me oe iloko o ke kahua kaua.

He ae no ko'u i ka oukou īloi, wahi a ke alii opio, a eia ka mea hopohopo, o ka pouh aaki paa, a aole hoi e īke ia aku ka helehelena o na mea a pau, nolaila ke kumu o ko'u hopohopo o kau hewa aku auanei ka'u pahi maluna o oukou, a oia kuu manao e hoonoho la oukou mawaho nei; a manao no hoi au, aole e nele ko lakou auhee mai iwaho

nei, a na oukou e hopu pio ae; a ina lakou e kue mai, alaila, e haawi aku i ka ikaika a pau o ko oukou mau io uaIa maluna o lakou a pau, a oia ko'u mea i manao ai e hoonoho i ko'u mau ukali me oukou, —Aloha oukou a pau.

I ka uhi ana mai o ku malu po, a hohola mai la na eheu oka pouli maluna oka honua, ua ala ae la kekahi mau ukali o ke alii opio a hele aku la ma ka puka o ka lua huna a malaila laua kahi 1 ku kiai ai a hiki wale i ka hoi aea mai e hiamoe. Ia lakou e hiamoe ana, e ku kiai ana no ko lakou mau ukali, e malama ana hoi i ka maluhia oke alii opio. Ai ka wehe'na o kai ao, ua ala ae la ke alii opio, a puhi mai la oia i kana o-le dala, a loheia aku la ke ke'uke'u ana mai o kona leo e kani kapalili ana hoi iloko o na lua huna; hele aku la hoi keia leo o ka o-Ie a na pepeiao o ke alii powa ona lua huna a me na mauna, maopopo e aku la no hoi ia lakou he o-le kukala kaua keia, a e makaukau ana ka paha ke kaua ia kakahiaka.

I ke kuu ana iho o keia mau leo kahea o ka o-le, ua ku mai la ua olali opio nei a hele aku la ma kani a kona lio kaua e ku ana. A i kona wa i ma kaukau ae ai e kau, ua puiwa koke ae la ia i kekahi leo i pa-e mai, a i kona huli ana ae, ike aku la ia o ka haku Makuisa no t a pane aku !a : Heaha kou makemake e kuu makua ? E ka makou keiki aloha. owau ua hooniki imua ouaooe hoi imua o ? u, oia hoi, aole oe e haalele ia'u a pela hoi au » oe ma na wahi pilikia a pilikia ole, no laila, aole au e noho ana, e hele pu no kakou iloko o na lua huna, e kaua no ,ka hanohano o ko kaua aupuoi, a me ko kaua inoa naita; noliiia, e kuu haku, e maliu mai i ka uwalo aku a kou makua nei, e komo pu aku no e auamo like i aa mea a me na pilikia e kau

mai ana maluna o kakou. keia mau huaolelo a kona makua, ua pane aku la oia : Ina pela, e hoomakaukau i kou lio kaua, a me na pono kaua a pau, a e hahai mai mahope o'u a me kou kaikuaana, a hoomakaukau koke ae la laua i ko laua mau lio, a i ka makaukau pono ana ua kau ae la lakou & hoomaka aku la e kv\i no ka puka o ka 'iuei huna.

■ I ko l&kou kl)d ana aku hoonohonoho iho !a o Kahanuopaineki Ike kulana o kona mau naita. a i ka makaukau pono ana, ua kena aku la o Kahanuopaineki i kona mau makuakane e kahea aku i ka puka o ke ana e wehe mai. Ika hoomaka ana aku o ka makuakane o ka olali opio e kahea, aole nae he wehe ia mai; pakolu a paono ke kahea ana, aole nae he wehe ia oka puka. No keia wehe ole ia mai o ka puka, ua huli ae la oia i kana keiki a pane aku la : E kuu keiki, ke ike nei au, aole he hemo mai o ka puka, nolaila, pehea la auanei e hemo ai ka puka ia kaua i loaa ai he alanui e puka aku ai kaua i kahi a kaua e inakemake nei. Me kh pane leo ole, lele iho la oia i lalo, unuhi ae la oia i kana koikaua, hapai ae la hoi oia a kiekie a hoomoe aku la oia i ke pani o ka # puka, aia hoi ua mahele like ia ae la ke pani i na apana elua; ā me ka eleu no hoi ua alii opio nei i kau ae ai maluna o kona lio a komo aku la lakou iloko o na lua huna.

Ia wa no i lele like mai ai na naita he 5,000 oke alii powa maluna o lakou nei me ka lako pono i na mea kaua, a hoomaka aku la hoi ua mau eueu nei e luku i na enemi me ka kaa ana mai oka lanakila ma o lakou nei, a he mea ia na na enemi i haohao loa ai i ka ikaika lua ole o keia mau naita he ekolu wale no iwaena o ko lakou helua e x hoolilo ana i na mea a pau i mea ole imua ona, a pela hoi ua olali opio nei i haawi aku ai ī ka make mainoino iwaena o ko lakou mau enemi; e harr u ana ole ana hoi kana pahikaua i na mea a pau e loaa aku naa i kona maka hulali, a pela pu no hoi kona mau makuakane iloko o ka enaena o na mea kaua, a he manawa pokole ua pau loa iho la na enemi i ka make me ke koe ole o kekahi. Hoomaka hou aku la lakou e j holo no ka puka elua, a elike no hoi me ka hana mua ana a ua olali opio nei i ka piika mua, pela no lakou i hana aku ai i ka puka elua, a luku aku la i na enemi a kaa hou no ka lanakila ma ko lakou nei aoao.

Ua hoomauiake kaua mawaena o lakou ekolu ame na puali aku i koe, a o ka hae o ka lanakila wale no ka i kaa mai ma ko lakou nei aoao. He mea e ka hauoli o ka makuakane o ka olali opio a me ka haku Makuisa no ka ikaika lua ole o ka laua keiki, a ua hoolanaia hoi ko laua manao a me ko laua mau aa koko e hoohana laua i ko laua ikaika a pau no ka hanohano o ka laua keiki. Oiai hoi ua pau na puali naita he io o na enemi i ka make, a koe aku hoi na mahele elua malalo oke alakai ana a ke kaikuaana o ka makuakane o ke alii opio he 10,000 naita helu ekahi wale no, ka mea hoi a ua kama eu nei ona iua huna i kapa aku ai he mau hiena no na ana pouliuli o na kuahiwi o Rusia. Ia iakou e hoomaha ana mawaho oke pani, ua huli aku la lakou hoolohe i ka hauwawa mai o loko a lohe aku la hoi lakou i ke kamailio

ana mai o ua powa nei i kona mau naita e kupaa; me ko lakou manao e lanakila ana lakou maluna o na eu o mau na hui Ia lakou nēi no hoi e noho ana ua lohe aku la lakou nei ika nakeke mai o na mea kaua, a ua lohe pu ia aku ia ka leo oka o-Ie e kani kuokuolo ana iloko o na lua huna; aole i liuliu lohe ia aku la ka leo o ua kupu eueu nei o ka lua huna e kauoha ana i kona mau naita e ku me ka makaukau no ka manawa e hiki mai ai o ke kaua.

I keia manawa i kau ae ai o Kaha nuo{vaineki maluna o kona Ho, a kauoha aku la* ka haku Makuisa e noho oia ma ka puka e kiai, a o iaua elua ke komo iloko; a o ke kanaka e hoao mai ana e puka iwaho nei, e haawi aku i ka hoopai mainoino, ua ae aku la oia i ke ia kauoh* a ka laua keiki Hoomaka aku la ka makuakane o ua opio nei e kikeke t ka puka, palua a ianei kikeke ana a hoomaha iho la; a i ke kolu o ka ma&awa, ua hoomaka ia mai la e wehe hamama me ka manao kuhihewa loa o kiai puka o kekahi no la q lakou e

hwe aku ana ika lono, eia ka ona #u o na mauna hui o Ar;ibuu I ka puka no a hemo *e, ua waiho a make aku )a na kiai puka ika honua, no ka mea ua ioaa {>ono aku la i na pahuna ihe hikiwawe loa a ka makuakane o ka olali opio, a o ka wa no ia o ua mau eueu nei i kamo aku ai mamua oka paa ana ae oka puka. Luku aku ia hoi laua i na enemi me ka mainoino au» aka he Itaua keia 1 na mamua o na hoonka kaua mamuA iho, oīai he elua wale no laua ma keia aoao aku, a he 10,000 ma kela aoao mai. Ia lakou no c noke nei ika ha* kaka iloko hoi oka pouli aaki paa o ka lua huna, na ke okoko ona huna ahi mailoko mai o na jxihikaua e koele hala ole ana 1 kela a me keia sekona t a na ia mau mea i hoomalamalama mai i kekahi hapa oka lua hunx Iloko o keia wa a lakou e kaua nei, ua ku i ka weiiweli a me ka mainoino na kino o na enemi e hiolo ana ma kela a me keia aoao o Kahanuopaineki, a pela no hoi kona makuakane. Ia wa i ike ia aku ai na enemi e haawi pau ana iko lakou ike ma na mea kaua, aka he mea ole ia imua oka olali opio. Oiai hoi na pahikaua e kani oeoe ana, na koi kaua hoi e koekoele ana, na ihe hoi e oloio ana a puni laua nei, aohe nae i hookoia ko lakou mau kuko lapuwale. Ua hahai aku na poino weliweli mahope o lakou mai ka opio aku, oiai ko lakou mau kino e ahu mokaki ana, na kiowai koko e lana ana ma o a maanei.

Huli ae la ke alii opio a holo aku la ma ke kukulu akau o ka lua huna u lu* ku aku la i na enemi me ka mainoino nui; a o kona makuakane hoi, ua hoonee aku la ia i kona motio no ke komohana o ua lua huna nei a luku aku la ina enemi. Ia wa e hoouka nei ke kaua mawaena o ka heluna uuku lana* kila a nie ka heluna nui ikaika ole, he haohao loa i alii powa no ke emi mafna

la oia e kakele pololei i kona lio ma kahi e pau mai ana ka nakeke ana o na mea kaua. laia nae e hookolo aku ana, aia hoi halawai mai la oia me kckahi naita nana i hookoemi mai i kona mau kapuai, a hoomanio koke ae la ia o kona enemi no paha. Uhau aku la hoi oia i kana pahikaua oi lua maluna o kona enemi, aka ua hoohokaia mai la ia hauna e kona enemi; mai ko io no paha ia mau kuko ana ona pela ina he kanaka e ka mea ana i haawi aku ai i ka ikaika huki o kona mau io uala> aka o ka laua keiki no i maka welawela loa ai oia hoi ke alii opio. No keia mau hauna pahi a ua eueu nei i hoomoe mai ai maluna o ke aliii opio ua lilo i mea ole imua ona, a hoomaka iho la laua e hakaka.

I ka ike ana o Kahanuopaineki i ke oolea me ka eleu launa ole o kona hoa paio, ua hoomaopopo koke iho la oia o ke kaikuaana no o kona makuane, ia wa i pii paumi ae ai kona inaina a hoomaka aku la oia e hookiiu i ka wikani o kona mau io uala, ke hele la a pili wale kona hoa paio. Ika i)ce ana oua alii powa nei aole oia e lanakila maluoa o kona hoa paio, ua hoohuli koke ae la oia i kona lio a hoio aku !a me ka mama nui, aka, aohe i elima kaina wawae o kona lio, ua ioaa pono aku la kona kua i ka hauna pahi palaha a ke alii opio a ku lohaloha īho la oia me ka eha nul (A keia helu ae e ike ia ai kona paa pio ana ī ke alii opio.)