Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXIV, Number 37, 12 September 1885 — HE MOOLELO NO KA NAITA ALA-HUNA KA WELI, A O KA POWA HOI, O KA ULULAAU ELEELE. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA NAITA ALA-HUNA KA WELI, A O KA POWA HOI, O KA ULULAAU ELEELE.

He ra » p*.ha rcr na H w pa »* ke Aioha, > o n ai'a Kup.jur,ihji i Hoop-iaohio fcoi i haniiA, iaeu iai.» i ii;e:a u au H»ka;a Makakiia. Au-«- &tc ki i hao!«hia, o rjL s>jiapu eha o maka-kiia •' A e n»ai hs>i kou keko— Ao!e e teng a pau k«u &m '. A_ka ! L'a i>bc ia k..u ieo e— -N'u a;;«'a puuaai a!oha ! IKEIA wa i pane koke aku ai ke kaikamahine a ke kanaka uhai hoiohelona, me kona nana pono ioa ana akn iioko o na maka uliuli o kona hoaloha, " e Elika, me he mea la i ko'u manao, ua ano komohia loa aku ke aloha iloko o kou puuwai nokeia kanaka." " Aole, ao!e hoi pela e Elina," ia Elika i pane aku ai, me ka mino aka iki ana iho, a pane hou aku la ; " aka, he hiki ia'u ke hoike ae, ua nana mai oia ia'u nie kona makemake nui no'u. A iloko hoi o ko'u puuwai, ua olioli loa au i ko kaua hoopakele ana iaia; oiai, ina aole la i loaa aku nei ia kaua, ina la ua make ia. " " A ua lealea pu no hoi me a'u no kona ola ana, aka, ua oi aku ko'u makemake ina aole kaua i lawe mai nei iaia malalo o ka malu o ka hale o ko'u makuakane, " wahi a Elina. " Heaha hoi ke kumu o kou manao ana pela e Elina ? " "Aohe no ka hoi ou ike ? Pehea la auanei ka loihi o ke kanaka elike me Tolibana ~a na alii hoi e huli nui nei; me ka uku makana nui i haawiia no kona poo; ka weli hoi o ke /\upuni nei, a o ka enemi hoi o ka poe kaahele —a a pehea la aunei ka loihi o kona manawa e noho ai malalo o ka malumalu o ko'u hoine nei, nf]amua o ka wa e loheia ai eia ia maanei ?—a heaha la auanei ka mea e hana ia mai ana maluna o ka mea nana i malaina, a hookipa hoi i ke Alii Powa oka Ululaau Eleele nei ?"

Mamua hoi o ka loaa ana ia Elika he manawa e pane mai ai, ua ike aku la laua i ka holo ana mai o Felita, ka ilio, me ke ano hoihoi, a e hoike mai ana hoi ia laua, he kamaaina a hiki mai. Aole no hoi i iho, ua hoea io mai ia ke kanaka uhai holoholona, a o ka mea hoi nona keia hale kahi a ke kanaka powa e hiolani mai nei, i ka olu hoi o na lapaau maiau ana a ke kauka wahine opio 6 ke kakela. Ua ane kokoke loa aku na makahiki o Maka Obana i ke kanalima ; he ka naka o ke kulana ikaika ke hoike mai ana maluna ona, a he ano pahaahaa hoi ; he kino nui a puipui kona, me kona mau poohiwi kihikihi, he mau iala oolea hoi, i hele na olona a wikani; he helehelena hoi kona o ke ano kuoo, me ka manao paa, a hoopono hoi, —he kanaka hoi ia i hiki ke hilinaiia aku maluna ona ma na ano a pau ; he lauoho loloa haehuehu ke hoonani ana maluna iho o kona poo, me kona mau maka nunui o ka nanaina wiwo ole ; a 0 kona hiohiona a pau, e hoike mai ana hoi ia, he kanaka koa oia malalo o na ano a pau. He aahu hoi kona o ka poe noho kuahiwi; he mau lole ili holoholona o ke ano nani loa, a ma ko--1 na poo hoi he papale nui e luheluh.e ana, i hanaia mai na veleveta palupalu loa mai, a o ke ano nui iho la keia o ka mea nona keia hale, oia hoi, ke kanaka uhai holohoiona hihiu kaulana, Maka Obana, a o ka makuakane hoi o ka palupalu EHna. I ka wa i hiki aku ai o llaka Obana imua o na kaikamahine, ua haawi koke aku !a ia i ke aloha ana i ke kaikamahine o ke kakela me kons kunou ana a me ka wehe pu ana ae i lona papale, a huli aku b hoi ia a apo sku la i kana Elina, me ka honi ana aku iaia ma kona mau paj>alina ohelohelo ? a hoomaka aVu la oia e noho aku inaluna o kekahi noho, aka, ua puiwa ae la ia i kona ike ana aku i kekahi apana lole keokeo i paumaele ia me ke koko. I keia wa i pane koke aku ai kaaa milimili iaia, i kona ike ana aku ika nana inoana aku o kona mkuakne ika apana lole me ke ano puiwa, u e pap aloba, e noho iho oe ilaloja e hahai aku au ia oe i na mea a e e pili ana i kekahi mea ano nui ipna ia e maua ma keia la. j Ua hoolohe io mai ia no konaf»akukane iaia, a noho aku la oia mina o kekahi noho, me ka heleana ak/hoi o Elina imua ona, e ku ana hoi iM kekabi wa, a e noho ana hoi iluna <p* uh»

lokona makuakane i kekahi manawa, [me ka hahai ana aku i ka mooleo —ua | hai pokole aku la no hoi ia ma ke ano | nui, mai ka manawa a iaua i lohe ai i |ka leo, a hiki i kp laua hoihoi ana mai i ke kanaka a waiho iluna o kahi moe iloko o ka hale. " E papa, aole no paha oe e hrahewa mai ana ia maua, i ko maua lawe ana mai iaia a waiho iloko o ka hale nel Aole no hoi he mea pono e ae a maua ehaia aL Oke kanaka ua — " 14 A heaha la hoi ia, e hoomaikai ia oe e kuu lei aloha ! A heaha hoi kou mea e inoino ai o kou manao no īa mea ! £ hoahewa aku ana anei au ia oe, no kou kokua ana ia Eiika i ka hoopakele ana i ke kino kanaka mai ka make mai ! " "Ae ! —aka, e papa, aole paha oe i moeuhane mua no ka mea e waiho nei malalo o ka malu o kou hale nei ? " I keia wa ua ku ino ae !a ke kanaka uhai holoholona iluna. iiie ke ano p'ui- j wa, a hapai ae ia ia i kana keiki e noho ana maluna o kona uha, a kuu aku la ilalo, a pane ae la ia : "Ae ! Ke manao nei au, na ike au i ua mea la. Ua lohe waie au i kona ike ia ana ma keia mau wahi, aka hoi, aole au i manao ua hoouna koke ia aku na koa mahope Ua hai mai no anei ia i kona inoa ia olua ?" " Aole, aka, aole paha ia he mea paakiki ke koho aku, " wahi a Elina i kona makuakane. I keia manawa, ua holohoio ae ia o i\f«7ka Obana mai kahi aoaoa i kekahi aoao o ka iumi nui, me na manao kaumaha iloko ona. A paa ae ia kona lima uia kona lae, a ku iki iho la īa i ka'ni hookahi no kekahi wa, a pane aku la :

'' E noho malie olua maanei me ka makaala, a e hele ae hoi au e ike 1 ka olua malihini.. O kela eha ma ka aoao oia ka mea nui a'u e nana ai. " I ka pau ana o kana kamailio ana, 0 kona huli aku la no ia a puka iwaho, a haalele iho la i na lcde opio puuwai aloha iloko o ka lumi. Hoomaka aku la o Felita e uhai mahope ona, aka ua kahea aku la o Eiika a lohe mai la no ia i ka leo o kona haku, a hoi mai la ia a moe iho la ma na wawae o kana mea i aloha nui ai. Ua ano liuliu loa keia hele ana o Maka Obana, —loihi hoi e manao inoino ai na kaikamahine, ina Daha ua hiki mai kekahi mea e hoopilikia mai ana i ko lakou ola. Mai ano makau loa io no paha o Elina, no ke ola o kona makuakane, ina aole ia 1 ike i ke kulana ikaika o Maka Obana, a me ka nawaliwali hoi o ka powa. He ano kue iki hoi ko Elika manao i ko Elina. Ua manao no la o ke kanaka a laua i hoopakele ai, he kanaka koa a wiwo ole hoi ia. Ua hoihoi aku ia i kona ola me ia, a ua ike no hoi ia ma ka nana ana mai o ke kanaka poino iaia, aia he mau hiohiona e hoike mai ana, o ka hoomaikai nui iloko o kona puuwai no na mea nana i hoopakele iaia mai ka make mai. A ina hoi e hiki mai ana na koa me ko lakou manao e lawe aku i ka lakou pio alaila e hooikaika ana no ia e pale aku me ka mana a pau e hiki ana iaia. Aka, he makemake nui no hoi ka iloko ona. He makemake nui e hoi mai ke kanaka uhai holoholona a hai mai, inu no ke- ola U na kanaka nei. » me ka oluolu maikai paha o kona mau eha, A o kekahi mea no hoi ana e ake nui ana 0 ka hoi mai o Maka Obana a hai enai owai la la, oiai, aole i pau kona ano kanalua o ke alii powa ia. Ua piha paha ka hapalua hora, a hoi mai la o Maka Ohana. Komo mai la ia iloko o ka lunii nui a noho ino iho la iluna o ka noho, me ka ekemu ole, me na helehelena o ke kaumaha a me ka ehaeha nui maluna ona. A o Elina ka mea i hoopuka mua aku 1 ka ninau. " E papa,—pehea ua kanaka la ? Ua ike mai nei anei ia o« ? " Ae, ua ike aku nei au iaia e waiho aru* ine ka maikai ioa, a aole hoi elike me ka'u i manao wale al " A huli ae la īa a ia Elika a pane aku ia : M la oe hoi e ka lede r»pio o ke Ka kela kaulana o Denakadola, nou hoi kona aie nui ana no kona ola. Aole no hoi o'u manao he wahi wiiwai iki kekahi no ke kii atia aka 1 kauka A ke hoomaikai aku nei hoi au ia oe, no kau naau lawelawe lapaau ana me ke akaiuai nui maluna ona. No kau mea 1 hana ai no kela eha nui ina kona aoao, ua 01 aku ia mamua o na akamai a pau a'u i ike ai mamua—ua holopono loa o& mea a pau i hana ia. Ua hai

I inai no hoi oia ia u, i kou hou ponoi ana me kou manamana lima iloko o ka eha, me koi? kanalna o!e, a haalulu hoi, a me ka holopono loa o kau mau hana ana a pau malōna ona. A ina aole e loaa aha kekahi uha ano e ae, alaila e paiekana ana oia. Ua ma?»io au ua loaa ia'u ka mea x kupono nana e nana iaia. " * l keia wa, ua pa-e "koke aku la ko Elina leo, " e papa, ua hai mai nei anei oia i kona inoa iai>e? Aua " Ma keia manawa ua hapai koke ae la kona makuakane i kopa lima, me ka papa ana aku iaia. " Aole pono e hoopuka iki ia kona inoa maanei. E hoomanao no hoi oe e kuu keiki—he kanaka ia aia iloko o ka pilikia, a i haawiia mai na kakou e malama ; a e hana kakou i na mea a pau e hoopakele ai i kona ola. Aia oe hoi e Ehka, —ke nonoi aku nei au ia oe, i kou wa hoi e haalele mai ai i ka hale nei a hoi aku oe i kou home, e hoopoina loa oe i ka inoa o ka mea au i kokua iho nei me kou Oia hoi, —aole oe e hoopuka iki i kekahi wahi mea e pili ana nona, i kekahi mea eaku A e haawi mai ana anei oe i kou ae, me kou hoohiki pu ana niai ? " Ua pane aku la ka nohea o ke kakela-; '• ae, me ka maikai, a.xne ka oiaio. " Pane hou aku la o Maka Obana, me na ouli oke kaumaha e kau ana maluna ona: " He oiaio ! He oiaio ! Ae, ua haawi aku nei au i ko'u ae ana imua onr>, e noho ia malalo o ka malumalu o ko'u hale nei, me ka pilikia ole, a aole hoi mea nana ia e hoike aku i kekahi o kona poe enemi. Ua pono paha keia hana ana a'u, aole paha, aka, ua waiho aku au ia i ka Mea Kiekie no ka hoapono ana mai. No'u iho, ua manao au ua pono keia hana ana a'u. Ama na ano a pau, ua aa au e ku mahope ona i na ma?vaNva a pau. "

Mahope iho o ko Elika hai hou ana aku no kana olelo hoopaa me ke kanaka uhai holoholona, a manao ae ia īa no ka hoi ana aku i kona home ma ke kakela Ma keia manawa no hoi, e aneane loa aku ana i ka wa e nalo aku ai ka malamalama mai ka ilihonua aku, a uhi mai hoi ka pouli maluna o ka aina a puni, a aole no paha ia e hiki aku ana i ke kakela mamua o ka poeleele loa ana. Ua manao o Maka Obana e hoihoi pu aku iaia, aka, ua olelo mai la ke kauka wahine opio oke Kakela Denakadofa, ua lawa no ia me kona kiai o Felita. A mamua hoi o kona huli ana aku e hui, ua pane aku la ia : u Ina aole au e hiki mai i ka la apopo, alaila e hiki mai ana no au i kahi la aku, no ka ike ana ike kanaka mai. A eiai hoi, ua liio kona ola ia'u, nolailu, mai hai aku ee i kekahi mea e ano e ai, a e makau ai ia. " " Amene ! E hooiaio ia ! pela j puana ae ai ke kanaka uhai holoholona me ka leo eehia. A huli hoi aku la ke kaikamahine puuwai aloha o ke Kakela X>enakadofa no kona home, me kana ilio ma kona aoao. Me he mea la ua hawanawana ia mai la ia—i kona wa i hiki aku ai iloko oka ululaau anoano ma ke aia e hiki aku ai i ke kakela, e kekahi mea i ike ole ia—he leo eehia hoi mailoko mai o na oawa mehameha—aia he mea ano nui e hiki mai ana—he ao eleele o ka ino ua kokoke loa e popoi raai maluna o kona kino iaahia. A ua ano ilihia iho la ia, a kokolo aelakeanu maeele a puni kona kino lahilahi, aka, ua noonoo koke ae la ia no kona Makua Nui ma ka Lani, a nonoi aku la ia laia e aloha mai iaia.