Ka Nupepa Kuokoa, 4 January 1886 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ke Kahua Kuokoa Oiaio!

Eia mai na Moho e ola ai na Iwi ! !

NA HANA KEIA E PONO AI KA LAHUI ! ! !

I na Poe Kupono i ke Koho Balota o ke Kulanakauhale Alii o Honolulu,

Aloha Kakou: :—

            Ma ke ano o ka noho ana o ke Aupuni i keia manawa, he mea kupono loa ka loaa ana aku ia kakou o kekahi Ahaolelo hoopono loa ; pela maoli no ka noonoo ana o na kanaka noonoo hohonu a pau loa o keia kulanakauhale a ua hooia maoli no lakou i ka oiaio o ia mau noonoo ana, a i wahi e pono ai, e malama a makaala pono ia no hoi na dala a waiwai e ae o ke Aupuni e ka poe e hoike ana ia lakou he poe Kuokoa maoli no. A o na hana hoi a ia poe e holo ana ma ke ano he poe wahaolelo (no ka lahui) Kuokoa, oia hoi ka hoopaa maoli ana iho ia lakou me ka manao paa e hana i na kanawai e pale loa aku ai i na pilikia i wahi e hoomau ia ai ka inoa maikai o ke Aupuni.

            1.—Nolaila, e hooikaika maoli no na Lunamakaainana Kuokoa me ka hoopaa maoli ia lakou iho e kokua ma na mea a pau e hoomau ia ai ka noho pono ana o ke Aupuni, me ka hoomau ia aku hoi o ke Kumukanawai, a e haawi no lakou i ko lakou kokua ana i ko kakou Moi ma ka hana ana i na kanawai a pau i hana ia iloko o ka pono, a me ka pololei, a mamuli o ke Kumukanawai : i wahi hoi e hooholomua ia aku ai ka pono a me ka pomaikai o ka lahui, a ia wa no e hooikaika no lakou e hana i na kanawai e hoopaa ia aku ai a e hoomau ia aku ai hoi ko kakou noho aloha ana me na Aupuni nui o ke Ao nei, na Aupuni hoi i noho aloha ai me keia Aupuni malalo o ka malu o na kuikahi, ke kumu hoi e hoeueu mai a kokua pu mai ma ka hapai ana ma kekahi mau hana nui o keia Aupuni, ka wa hoi i ike maoli ia ai he poino wale no ka hopena ke hoomau aku i ka lawelawe ana ma na hana nui.

            2.—Ua ae maopopo maoli ia no i keia wa o na hana e pili ana i ka hoopae-limahana e lawelawe ia nei a e hooko ia nei e keia Aha Kuhina i keia manawa, he mau hana wale no ia e nele loa ai ke kanaka Hawaii i na hana akamai a lakou i manao ai e hana, a nele loa ai hoi ka loaa ana o ka hana iaia, me ka hiki ole hoi iaia ke malama iaia iho me kona ohana, a oia no hoi kekahi kumu e noho maoli ai no oia iloko o ka ilihune loa, a nele iaia ka pono e like me ia e loaa nei i na lahui o na Aina o Asia.

            3.—Nolaila, he mea pono e ku ka poe Lunamakaainana Kuokoa maoli ma ka aoao e kue loa aku i na mea e pili ana i ka hoopae ana mai i na Limahana, aole hoi e like me ia e hana ia nei e ke Aupuni i keia manawa ; no ka mea, oia wale no ka mea e pono ai ka lahui me ke Aupuni, a he mea pono loa hoi ka pale loa ana aku a papa loa ia mau hana hoopae limahana i wahi e komo hou ole mai ai na ano lahui mai Kina a me Iapana mai, i wahi no hoi e hoopakele iho ai i na wahi kanaka maoli o ke one oiwi nei o kakou, ka poe hoi nona ka aina me na mau wahi haole ili keokeo e manao ana e noho paa loa me kakou mai ka aina puni ole mai o ke Komohana ; a huli hoi na Lunamakaainana Kuokoa ma ka aoao e papa loa ana i ka hoi hou ana mai o na lahui o Asia maloko nei o na palena o ko kakou mau kapakakahakai mahope iho o ko lakou haalele ana iho i keia Aupuni.

            4.—O ka hoao ana e hana i na mea e hoopalahalaha hou aku ai i na palena o keia Aupuni, a me ka hoao ana aku e hapai i na hana o ka noho akahai ana iwaena o na lahui ano like me kakou, he mau mea ia e hiki ole ana ke hana ia, oiai, ua manaoia makou, e like me na poe aloha aina a pau, o ka hana mua loa a ke kanaka e hana ai, ina he kanaka Hawaii aloha aina ia, oia hoi kona hana i na hana no ka hoopakele ana mai a hoao e pale loa aku i ka ili ana mai o ka pilikia maluna o keia lahui Hawaii.

            5.—E hoopaa no hoi na Lunamakaainana Kuokoa ia lakou iho imua o ka poe nana lakou e koho mai, e hoao no lakou ma na hana a pau e hiki ana, me ka mana i loaa ia lakou e hoopau loa aku i na kanawai a pau loa e pili ana i na Haku me na Kauwa e hooko ia nei i keia manawa ; aka nae, he mea ku i ka pono ka ae ana aku i na poe mahiko e paa mai nei i kekahi mau kanaka me na lahui e ae malalo o ke kepa ana, e hoomau aku ia hoopaa ana a hiki i ka manawa e pau ai ko lakou aelike, alaila, e hookapu loa ia ke kepa hou ana o ke kanaka a hoopaa hoi iaia ma ke ano he Kauwa Kuapaa.

            6—No na mea hoi e pili ana i ke kanawai Opiuma e ku nei i keia manawa, ua maopopo loa no ia kakou ka waiwai ole, a he mea pono loa i na lunamakaainana Kuokoa, ke kokua ana ma ka hana ana i na kanawai (paakiki loa) e hapai ia mai ana a e hana ia ana iloko, o ka pono maoli no ka pale loa ana aku i ke komo ana mai o keia laau make maloko o keia Aupuni, a i ole hoi no ka hoopaa iho ia mea (ka Opiuma) mawaena o na pake wale no.

            7.—I wahi hoi e hiki ai ke hookele pono ia ai na hana o keia Aupuni, he mea pono loa ka imi i kekahi mau kumu kupono e hoololi ia ai kekahi mau wahi o ke Kumukanawai o keia Aupuni i keia manawa, i wahi hoi e pale loa ia aku ai na pilikia, a malama pono ia na dala o ke Aupuni e waiho ana ma na lima o na Luna Aupuni, a he mea pono loa ka hana ia ana o ke kanawai a maopopo loa, e hoike ana he hewa karaima no kekahi Kuhina o ka hoolilo ana i ka dala o ke Aupuni me ka loaa ole o ka ae mai ia ewalu hapaumi mai o na hoa o ka Aha Kukamalu o ka Moi i akoakoa mamuli o ke kahea ia ana e like me na rula pili i ke kanawai, a aole no hoi e hiki ke hoolilo ia mau dala aia wale no a he pilikia maoli no ke Aupuni.

            8.—Okekahi ninau nui loa a kakou e noonoo ai i keia manawa, oia hoi ka hoomau ana aku i ka inoa maikai o keia Aupuni, oiai ma ka nana ana aku, me he mea ala aole he makemake ia ona bona o ke Aupuni ma na Aina E. Aole nohoi he lawe ia e ko kakou mau poe waiwai, no ka mea, ina no paha e manao ia ana e aie aku i pu'u dala nui no ke pale ana aku i kekahi pilikia nui e hiki mai ana, me he mea ala aole no e loaa mai ana ia mau dala me ke no'i ole i ka Ahaolelo no ke kumu, aole he hilinai ia o keia aha kuhina e noho nei.

            No na mea e pili ana i na Moni o ke Aupuni me he mea ala ma ka nana wale aku, oia kekahi o na ninau nui loa e noonoo ia mai nei e ka lahui me ka maopopo ole no hoi i ka hapanui o ka poe koho balota ke hooia aku i ka mea kupono e hana ai, i wahi e hoomau ia aku ai ka paa ana o na Moni gula i loko o keia Aupuni me ke kue ole aku hoi a hoemi iho i ka waiwai i'o ona moni o keia Aupuni; a maluna o keia mau kahua, he mea pono loa ka hana ia o na hana e ili like mai ai ka pomaikai maluna o o na poe a pau loa i kuleana maoli malaila. E hoopaa no na poe aloha aina maoli ia lakou iho ma ka aoao e kue loa ana i ka hoonui hou ana aku i na Auhau ; ina i lawa pono ole na dala i loaa mai no ka uku ana aku i ka uku panee o na Bona Aupuni o kakou, a lawa pu ole no hoi ka lawelawe ana i na oihana o ke Aupuni, alaila he mea pono loa ka hooemi ia ana o ka uku o na luna Aupuni, ina e hiki ana ke hoemi ia me ka hoopilikia ole aku i ka holomua ana o na oihana Aupuni. A eia no hoi kekahi, he mea pono loa ka hoponopono hou ia a hoonui aku i ka oihana Makai o ke Aupuni, me ke ao maoli ana a makaukau i wahi e malama pono ia ai ka pono o ka lahui me ka waiwai o na poe uku Auhau. Eia hou keia : E makaala na Lunamakaainana Kuokoa i na noonoo ana no na mea e pili ana i ke ola o ka lehulehu, a me na mea a pau e pili ana.

9.—O ka manao nui hookahi e waiho nei imua o kakou a kakou e noonoo koke ai i keia manawa,  oia no hoi ke kulana a me ka ano o ka noho ana o ka lahui Pake maloko o keia Aupuni, a he mea pono loa ka noonoo pu ana mai o ka lehulehu no keia mea, ma ka hoike ana aku i ka lehulehu e nana iho i na mea e pili ana i na kuikahi mawaena o kakou a me na Aupuni nui o na Aina e, koe nae ke Aupuni o Kina, mamuli o ka mana i loaa i na makamaka o kakou mai na Aupuni nui mai ka poe hoi e noho kuikahi pu ana me kakou, ua hikiwawe ko lakou holo ana a noho a hookupa ia lakou iho maloko o keia Aupuni. I na no e imi ana kekahi kanaka i kahi e hoike mai ana he kahikahi no mawaena o Kina me keia Aupuni, e nele loa ana no ka loaa ana oia mea iaia, eia nae ka mea kupanaha loa, o ke Aupuni no kekahi i kokua nui me ka hooikaika ma ka hookomo ana mai he 25000 pake a oi maloko o keia Aupuni, ka lahui a kakou i noho kuikahi pu ole ai a me he mea la ma ka nana wale ana aku ina e lawe ia ana na hana o na au i hala aku nei he kumu hoohalike ia ke manao maoli mai nei no ke Aupuni e hookomo mai i keia ano lahui pake a piha-u maloko nei o ko kakou mau kapakai nei ma ke ano he poe kauwa kuapaa, ka lahui enemi maoli hoi o keia lahui Hawaii, aole hoi enemi no kakou wale, aka, he poe enemi no na lahui nui a pau loa o ke Ao nei, ko kakou poe makamaka aloha. Ma ka ae ana aku a hoohoihoi aku i keia lahui pake (i noho kuikahi pu ole me kakou) e komo mai maloko o keia Aupuni, a haawi aku hoi i na laikini ia lakou e lawelawe oihana ma na hana a pau loa me ke kue a paio pu me na makamaka haole o kakou a me kakou pu no hoi, he mea e pii ae ai ka paa o ko lakou kulana a lilo aku na pono o na oihana a pau loa ia lakou, na pono hoi i loaa ole ia lakou mamuli o ka mana o kekahi kuikahi maoli a Kuikahi Panailike paha. Ke hoike nei ke Aupuni i ke kokua nui loa i keia ano lahui, a mamuli o ia mea e ike auanei kakou i ke ano kapekepeke o ka loaa hou ana mai ko kakou Kuikahi Panailike mai ia America Huipuia mai, a i ole o ka nele loa paha, oiai i keia manawa aia ka lahui America i keia manawa ma ka aoao kue loa i na Pake. He mea pono loa e hana kakou i na mea se pale loa aku ai i ke komo ana mai o keia ano lahui hihiu e lawelawe oihana iwaena o kakou, i wahi e holo ai ko kakou mau oihana ; no ka mea, ina e ae ia aku ana keia ano lahui e komo mai iwaena o kakou e kalepa ai a lawelawe ma na oihana e ae, a ae pu aku hoi e loaa ia lakou na pono e like me na kanaka maoli a me na haole o na Aupuni makamaka o kakou, a ma ka ae wale ana aku hoi ia lakou e houluulu a hapai ae i na huimalu o lakou i wahi e hiki ai ia lakou ke paio mai me na lahui e ae, alaila e ike aku ana kakou i ka hopena awahia o ia mau hana, ma ka pii liilii ana ae o keia ano lahui a oi mamua o kakou, me ke kipaku liilii mai hoi ia kakou me na lahui e ae mai keia mau kapakahakai aku, a oia no auanei ke kumu e haalele iho ai na haole waiwai i keia Aupuni. Mai poina no hoi kakou i keia mea, oiai iloko o ka nui o ka noonoo a me na kanawai i hana ia ma na Kau Ahaolelo i hala, e na lunamakaainana o kakou, aole he kanawai hookahi i hana ia no ka hoihoi hou ana aku i na pake ma ko lakou aupuni mahope iho o ka pau ana o ko lakou mau aelike kepa, a mamuli o ia hemahema, ke ike nei kakou ua hele a makena wale ua pake e noho nei iwaena o kakou, (he hana kahi a hana ole kahi) ka lahui e noho kuikahi pu ole nei me kakou, a he hana keia e kue maopopo maoli ana i ka pono o na lahui e ae e noho kuikahi pu nei me kakou.

            Nolaila, ma ka noonoo maikai o na kanaka me na puuwai i piha i ke aloha no ko lakou mau hoa lahui a me ko lakou one oiwi, hookahi wale no mea i koe a kakou e hana ai i wahi e pale loa ia ai ka hoi hope ana, a e pakele ai, a i hoomau ia ai hoi ka inoa maikai o keia Aupuni, a noho pono kakou me ka kakou mau pua maloko o ko kakou aina nei, a oia keia, e papa loa a e hookapu loa ia ka loaa hou ana o na laikini lawelawe oihana i na pake maloko o keia Aupuni.

            Nolaila, e na hoa Makaainanana, o ke kahua keia e waiho ia aku nei imua o oukou no ka noonoo ana mai, a no oukou no e hoike i ko oukou hoole loa ana, a i ko oukou ae ana paha ma ke Kahua Koho Balota ma Aliiolani Hale, he huina nui o na kanaka i kupono no ka Holo Balota Lunamakaainana ka i hui ae e noonoo no na kumu i hoike ia ae la, he poe Kuokoa wale no lakou, a ua like ko lakou mau manao ma ka hoapono ana i na kumu, a ua hui pu aku hoi na keonimana no lakou na inoa malalo iho ma ka hoapono ana i ua mau kumu la, a ke waiho aku nei makou ia makou iho imua o oukou ma kekahi Balota e hoike ana ia makou he poe Kuokoa io, a i mau Lunamakaainana no oukou.

            A. MARQUES,

            Z. Y. SQUIRES,

            H. S. SWINTON,

            [HALE PINAO.]

            D. W. P. KEALAULA.