Ka Nupepa Kuokoa, 4 January 1886 — MOKUPUNI O OAHU. [ARTICLE]

MOKUPUNI O OAHU.

Honolulu—O oe ke Pookela o kea Pae Aina. kiekie oe a hanohano, nani oe me ka olinolino. kilakila kou mau kakela. 0 oe ka inakaha a na ano ia e komo nei. 0 kau mau koho ana nae o ka wa 1 hala, na moho nana i noho kou mau nolio iloko o ko kakou Hale Hana Kanawai, :l}aule oe. Ike aku ka lehulehu i kou poe i koho ai e kai ia ae ana me he mau hepa leo ole la. lilo i na kuaaina na pukuniahi, kaa i na kuaaina ka malamalama—molehulehu oe a pouli maoli. E ke One o Kakuihewa, eia kakou ua ao, no kakou poiioi ko kakou pono koho, o ko kakou ola ia a me ko kakou waiwai, noonoo pono iho, a koho i ka mea e ola ai. 0 ke kanaka inalalo o ka Oihana Koa Kumau, a kuikawa hoi. na Makai o ke Kulanakauhale ku huina, na Makai kauwai—o ke kulana Lahui ko oukou wahi mau, a no ka manawa wale no ia wahi a oukou e noho la. E ku ae ma ko oukou aoao he lahui, a o ka noho oihana aiia, he aka ia e maalo ana a o ka hopena o na alakai a na Poo Aupuni he poino o ke Aupuni, a e ku ae me ko oukou kulana oiaio a pili paa, a e koho iho. E ka Apana o Kona, inai ka Puu o Kapukalii, a i ka Puu o Kawaihoa, a mai ka Pali o Nuuanu, a i ke kai o Ainahou —kulia mai me ka lokalii, e koho nui a lanakila ia J. 0. Kaaka, J. Kapolena, John Kanui a me Kale Aki. He mau moho keia au e koho ai, he poe Kuokoa, he aloha ia Hawaii. he aloha i ka Lahui. he poe loea wale no keia e kani ai ka aka, he mau pukonakona keia o ke kaliua hakoko 110 ka pono o ka lehulehu. Aohe wahi nalo aku o ka liana a ua poe kupua nei e liuna ai i na hana kalohe a lakou, lie mau kalaioielo naauao, e okalakala ai ka lauoho. 0 ko paa keia e koiio ai a puka, kohu o Lonomuku oi ala ke lele i ka mahina me na huihui paipu ana i wahi e pakele ai; aka, aole ia e pakele a me kona mau hoa. 0 na moho keia au, pau lakou la i ke ahi, eia iho iloko o lakou nei o Lonomakua, ke puhi ahi nui o ke Ahialoa. Ina ua malimali ia oukou i na kiaha, a me na omole w.aiona, ina ua hoonee ia mai i o oukou la i na pohaku Kimo Ailuau, a me na lelo o ke gula—miki ia mai, he waiwai lu wale ka ke kalohe, he kumukuai ia e koho aku ai oukou i ka poe kokua hewa —ka poe kumakaia, 3ca poe hoaie lahui, hoapono wale

aku i na alakai poino a ka Aha Kuhina —e komo ai kakou i ka poino. E ala a e eu mai e na Poola o ke kaona; e ala hoi e na Lala o na Ahahui; e hoi mai hoi e na keiki aukai o Ainahou: e hoeu mai lioi e na keiki o na Pa Hana o kekulanakauhale; e huliamahi e na Hawaii Ponoi, mai Moanalua a Maunalua; no oukou hoi e ka poe kuonoono o ke kulanakauhale, eu ae oukou a haawi i ko oukou pono koho, a e koho a komo ia J. 0. Kaaka, J. Kapolena. John Kanui a me Kale Aki —Imua a Lanakila. E wailio malie ilio no ia E. K. Lilikalani, J. T. Beka, J. Keau a me Kikaha, ua lawa lakou he mau liepa hoakaaka no ke aloalii. E hoopau i ka lakou mau haua eepa ana a hoopilikia ia Hawaii. Koolaupoko—E koho ia F. Baraunu i wahaolelo nou no keia Kau. He kanaka Kuokoa, he makaukau no na liana o ka Hale Ahaolelo, he eleu i na lawelawe ana ma ka aoao oka lehulehu. He Koo oia no ka aoao Kuokoa, oia pu kekalii ma na mea a pau e kue ana ina hana pono ole ana Kuhina, Minamina ko Ewa iaia, aka, no kona hilinai ia Aiiekalea Kauhi, ua wailio oia i ka apana nona. E Koolaupoko, e koho iaia a komo. Imua a lanakila, i pakele Hawaii, a i ola ka Laliui. waiho malie aku i ka Lunakanawai a Luna Auhau o oukou ; he ihu kona ua paa mua i ka uwea, a e kai ia ae ana e ka hunona a Kipikona i ka hale aina kipe o laua, a e wailio aku ia hoopilimeaai nui i akaka lea, o poino a haule loa oukou. Koolauloa —E koho ia C. Kaiiuuiu a komo. He kanaka Kuokoa. naauao. ike Kanawai, ike Kau Kanawai, lie Loea ike a Kakaolelo no ka Ahaolelo, he kaawale loa mai na oihana Aupuni aku. Maikai kou Noho iaia ike Kau ae nei i hala, hoomauia aku ka mea maikai. lmua e Koolauloa a lanakila, i pakele ka aina a i ola ka Lahui, waiho loa aku i na poe hoopilimeaai a pau. Waialua —E- koho ia Wiliama Ilowela. He kanaka naauao hohonu, he Kuokoa oiaio, he Koo no ka afha, ahuwale iaia na poopoo a na Kuhina i pee ai> loaa pono iaia na hana kolohe a na Kuliina ma ko kakou Waihona. He kanaka hoopono, he makaala ma na liana o kela me keia la, oia ke ki o na hana o kela me keia la o ka Ahaolelo-o ISS4, he hoa koa kupaa no ka lehulehu; pomaikai Haw.aii ke lawa ka aina ika poe o keia ano. E Waialua i ka Ehukai, e koho a komo ia Wiliama Kowela, i pakele kakou'a pau, a i hoopakele ia o Hawaii mai na hana lokoino onou aie a na Kuhina, hoonohoia aku o J. Amani, he ho-a-a, he hoopili Kuhina. he kokua hewa.

Ewa me Waianae —E kolio a komo ia Anekalea Kauhi. lie kanaka Kuokoa, a i lioopau ia hoi kona noho oihana aupuni ana no ke Kuokoa, aole oia me na liana kapulu a na alakai Aupuni. 0 kau uku ia e Ewa me Waianae iaia, e koho iaia a komo, i loaa ai he leo a he lima kokua no ka hoopakele ana ia H'awaii mailoko mai o kona luakupapaiLe hoomakaukauia nei. E waiho malie iho ia J. P. Kama ka Limakanawai a Luna Auhau no kana hana Puni oe e ka Moku o Kakuihewa, lawa pono oe i keia poe, lie poe i waeia mailoko mai 0 na lehulehu o ka aina, he poe naauao a Kuokoa wale no, e haalulu auanei na kuli o Belehazala, ke ike mai lakou i keia puali o na koa wiwo ole oka aina. E hoopiha i kou lima a lawa pono i ka poe i hoikeia maluna, 1 Ewalu Lunamakaaiiiana, o ko Hawaii lanakila no ia. a pakele kakou.