Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXV, Number 26, 26 June 1886 — Ahaolelo o 1886. [ARTICLE]

Ahaolelo o 1886.

C Ko/na mai ka aoao ekolu.) sani dala no ke awa o Laupahoehot; • pahonohono hou ia ka hale • hookolokoio; eat ia ke alahao mai Hilo a H«makua. eat ia no hoi ka aie elua miliona dala no ia alahao &c. N'a Kaai mai Kipahalu e aoi ana i $500 i nale hoopaa no laila, Haawiia ike komite ona aina AupunL I tlua apana koho ma Hana. Haawiia i ke komite Hookolokolo. Na Lilikalani mai Honoluia e ae ia ke kuai liilii ana 0 ka bia mawaho aku o Honolul* nei. Wiihoia a aooooo pu me kekahi hila kanawaL 1 Hoike Komhe Mai;. I

Nā ke komite o'na aina Aupuni i hoike mai ua noonoo Ukou i na hoopii penei: Mai Puna e noi ana e hoopau ia na luna alanni. >- Mai Hamakua e noi ana e hoopiu ia ke kanawai • pili ana no na luna alanui. 3- Mai Makawao no keia kuaau kookabi ao. 4- Mai Kaanapali « noi aaa i luna alanui okoa ko kela m« keia apana. Ma ka lakou hookolo ana, ua waiho ia aa hoopii mua elua ma ka papa. Hoiki Komiti Wae. Na ke ko»ite wae aa lakou • hooponopoao k« kanawai auhau e hoololi ana i ka p. 55 o ka mok. 43 kanawai o 1 ua hoohoio e waiho ia ma ka papa me ka biia. Na ia komite no hoi i hoike mai ua hooholo laieou • waiho ia na ka papa na bila kaoawai e pili ana i na auhao Kuloko. Aponoia ka hoike. Na Olelo Hoohoi.o mk na Bila. Hoolaha mai o Dickey he bila kanawai no kahi e ku hou ai ka aha hookolokolo. I $5000 da4a no k« kokua ana i ke kula hanai kaikamahine o Makawao. j Nana no h« oleio hooholo e koho ii 1 komite 3 lala na lakou « hooponopono ka mahelehele ia ana o 28 apana a«* hau o ke aopuni mo ka hiki ke kohoia i hookahi lunamakaainana no kela tn« keia apana. Heluhelu mai ke Kuhiaa Kalaiaina i kekahi bila kanawai ana i hoolaha uiui mai ai e huikala ana i ke Kuhina Waiwai, no ka heluna dala he 14 i hooliloia iloko 0 na makahiki elua i hala. I'ane noai 0 Palaunu, makemake oia e hoakaka mai ke Kuhina Waiwai i kahi i hoolilo ia ai ko dala &c. I Pane mai 0 Kikaha, na ke koniee waiwai e hooponopono nel ia mau mea. Pane hou mai o Palaunu. Aole o lakou ka i hoomana ia e ke kanawai e hoak;ika raai; o ke Kuhina Waiwii wale no. Hoolaha mai o Dolc h« mau hoololi ina ruU oka hale. Nana no he olelo hooholo e kauoha ana i ke Kuhina Waiwi « hoike mai ma kā Poaha, kana mau pane no keia mai ninau:

P«hea ka nui o ka raiki i lawe i* niai ai c ka mokuahi lapana I*masiro Mam, a i hoekomo ia na ka Hale Dute iloko o Jun# 17, iSSs ? a- Heah« na waiwai e at i hookomo pu ia nai • u mokuahi n« ? 3- Ina ua hookoaio ia niai keia mau waivai ma ka Hale Dutt, a ina ua dute la kekahi mau waiwai i ololoia, o ka waiwai hea Ia ia, a ma ka huina hea i Juie la ai) 4Pehea ka nui o ka raiki i hookomoia mai ma ka Hale Dute e ka Mokuahi OVv <>/ «/Vh'n mai lapaaa iloko • Ftbtmari 14, iSS6? 5- H«aha kekahi ■au waiwai lapana e ae i komo mai ua ia mokuahi ia «a ? 6- Ina ht raiki a mau waiwai e ae kahi i komo mai, a ina ua dute ia a oia mau waiwai paha, heah* ia waivrai, a ma ke kumukuai hea 7* Io& *e mau waiwai o na mo ku elua i dutt I*, a i uku ol« u paha maluaa wa!t no o kekahi hapa, a nowai na pomiikāi e ioaa mai ana ? SMa ke kuaiukuai hea ka raiiti i hookomoia mai raa ka Hale Dute Ma ka halawai hou ana o ka hala i ka hora p. H., ua keluhelu mai kt Kuhina Kalaiainai kana bila kanawai i hoolaha mua mai ai e pil* ana t ka hoonoho ana i Buro kanu laau maloko o ka Oihana Kakiama, a i hooponopono ia e k« Kuhina Kaiaiaina. Ma kt

kapaaia aoa o na nila. ua heluhelo eioa ia ma ko&a poo, a haawiia i ke komite o oa sha ho^kolokolo Noī mai ke Kuhiaa Kaiaiaina, e ka btla kanawai o kooponopooo aoa i ke kukuia me ka hana ana o aa h*le, ou ka haaa mua o ka U ma ka la apopo. Ka Doie he olelo hooholo « kauoha ia ke Kuhina Kaiaiama, e hoike mai sna ka Poakahi a ma kek.\bi h Kj*»*«le, i ke kuma i kooko*cle la ai 'ee kanaw*: • hoomana ana i ke kuai ia o kakihi raau aina aupuni ma Mo'okai a i hooholoia • ka ahaolelo o iSS^Heluhelu mai o Dickey i kana mau bila kanawai i hoolaha mua mai ai t koaioh ana i ka p. 4$ o ke Kumukanawal Ke kanawai e hookuu ai- i na kupa Hawaii mai na auhiu alanuL Waiho ia ka bila mua no ka heluhelu elua. Oka biia kanawai hope, ua pepehiia a make loa.

[ Na Nahala he olelo hooholo e aie i $2,000,000 no keia mau mea. i- E iawe mai ika wai mai H&makua a hala ina ICobjl « I alahao kaa ahi no na Kona. 3- K hana hou ika uwapo o Hookena a aoe na wahi e ae. Waihoia ma ka papa a nooneo pu me ka biīa aie. Hoolahaniaio Nahai« t lawe mai aaa oia he bila kanawai e hoomana ana;

i ke Kuhina Waiwai e aie aku i $i,ooo 000 no ka hooholomua aaa i ka hana • like me ka olelo hooholo maluna ae. Hoolaha mai o Palohau he bila kanawai e hookuu ana i na paahana malalo o ka ā«like ma na Poaono. He olelo hooholo na Nahinu i $2000 no ke kokua ana i kekahi kula hanai kaikamahine ma Kona Hema, Hawaii. HooUha mai 0 Nahale e lawe mai ana ia ht bila kanawai e hoouku ana i na nupepa e hookomoia ana ma na hale leta a hoouna aku ma kela a me keia wahi o ke aupunl Na Hana o ka Lk. Ma ke komite ana oka hale, Hoa. Kaunamano ma ka noho, ua hapaiia k« noonoo aaa no keia mau haawina malalo iho i hooholoia: Malama kahua hooulu mea kanu $12,000 'lanoaki Kuta 3»° 00 Ema Kuea 7°° Xa Lilo mau o ka Papa hoopae Liimahana 16,000

Noi mai o Kakina he pono e hoike mai ke Kuhina, heaha la ka hana.i hooliloiā ai keia puu dala ? Hoik« mai ke Kuhina Kalaiaina, e nana ma ka'u hoike. Hoololi mai o Diekey i $9,000 no keia maa lilo; aole pono na kakou e uku kā Luna Nana lapana; na kona aupum no; ina kakou eae ana i keia Lunā Nana lapana, alaila, i Luna Naaa Pukiki kekahi. Pehea keia hana kāpakahi. Ke uku iā nei oia he $6«oo i kulike me ko ka Luna Nui maluna ae ona. Aohe hana nui a keia kanaka lapana, o ka nana wale iho no i na paahana lapana. Peheā ka pii mahuahua aaa o kona uku a like me ko ka Luna Nanā nui e nana ana 1 kela a me keia ano paahana. Nmau mal o Dole,- Ua hookupa Hawaii ia «nei keia Luna Nana lapa: na ? Hoole ke Kuhioa Kalaiaina, aole. DoIe: Ke haohao nei au ika uku ia ana o keia kanaka me kekahi puu dalā nuL Ke hookikina mai nei ke aupuni 0 lapana i na Kuhina e hana e like me ka lakou i manao ai, a eia -ke hooko ia nei. Akā, ua haohao nui au i ka hehi wale ia o ko Hawaii mau kanawai; ke heike mai nei ke tfuhina Kaiāiainā aoleka i hookupa Hawaii ia keia kanaka lapana. Pehea keia hana ?

Oiai ka hale e nune ana no kela haa wina, ua noi mai la o Aholo e hoopau ke komite. Aole i hoakaka mai i ke kumu o ka hoopau ana i ke- komUe, oiai aole i pau pono na kaoiailio ana no keia haawina. Mamua o ka ninau ana no ka hoopau i ke komite, ua noi mai o Kalua e haawiia keia haawina i kekahi komite wae. Aka, aole i pau pono ia ua hoopau kokt ia ke komite. I KLomo nuii ka makai o ka hale a hoikt mai i ka Peresidena a me na hoa tia mawaho he elelo na ka Moi mai, i me kana palapala imua o keia hale Mahopt iho o ke ku ana o ke anaina holookoa iluna, ua komo mai ka eiele taai ke aloalii Col. C. P, laukea a hoi»j ke mai ia i ka palapala mai ka Moi Nana ka Peresidena a na ke kakauolelo i heluhelu mai imua 0 ka hale. He palapala keia e hoike mat ana i ka hale e hoemi i na lilo aupuni, a penei kt ano nui: u I KA 'UI A ME KA POKIKOHOIA. u Ua kau iho maluna 0 oukou-ka lawelawe ana i na lilo mai'. o k« aupuni, nolaila, ke kono aku nei au i ko oukou haathaao, be mea pono e hoeni ia na lilo aupuni e hoomaka ana mai na " Lile M«i n aktL Ua hooili aku au i keia iini nui o'u maluna o ko'u aha kuhiaa, na lakou e hooponopono, a pela au e hilinai ai i ka oukou mau boo holo naauao ana, Na k« Akua e ko kua mai ia oukou a pau. " KALAKAUA REX • Ku mai o Kalua a noi mai e kohoia i mau komite nana e pane aku keia palapala a ka Moi, a wahi ana: Ke «aoao n«i au ua loaa ia kekahi puuho •ua oaai k« aio alii. Mamuli o ka

jfftakexnake6 ka makmaiium «> ko'n j ipaoi e hete auu au e hoemt i ru l?k> oke aupun:, peU po no boi ka Moi. Aka, i keta n ke ku oei ki hak ttoko oaa mahek elua i kapaia ka toao aa puni a «ne Ka a*>ao kuok?* a cta aa malii'a L'i h'Knkaika TMU mikoii 1 ka boemi ana i na iilo, aka, ua ikaika iaa kela aoao ike kue. Ano i kek la t me he ia he heokahi kino a he elua I: aa ni s «k i hile, oūi ke koeo nni ne: ka :eor-:īie h*>?rDi u na lilo aupani a peia au e oei e hapai like ana kakoo i keia hana. 2 ke kau i hala, ua loaa mai ka leo alii • keia ano hookahi no, aka, rta keia hale no i hoolei ia leo alii ilaio a hooholo aku la i k& Bila Haawina a oi loi aku ka pehu. Noiaila an i manao ai he poao i keia bate e koho i kekahi komite • paae aku i keia palapala.

Pane pokole mai o Kaalukou e like me ka Kalua noi, a noi mai e hoopanee ka hale. Noi hoo mai o Kalua, ina t hoihoi hou ana o Kaulukou i kana ooi« he manao kona e pili 'ana ike kohoana i koraite nana e pane keia palap&h. Ae o Kaulukou,-a kamailio mai o Kalua. Ku mai o Kakina a kamailio mai no ki pono o keia haawi ana i kekahi komiie na lakou e pane i keia palapala, a wahi ana, ua iike keia leo aiii me ke pa'i mahanahana i pa'i mai nei i na lae oka aha kuhinaa ra® kekahi hapa o ka hale e hoopehu nei ika Biia Haa' wina. (Ma keia pane ana a Kakina, ua ok&lakala hou mai ka Loio Kuhma, a kauoha i ka Peresidena e rula i ka liona opio o Molokai, wahi ana, " eia hou no ka lana o Molokai, me kana ? v •» ra_au ano olelo mau.) Aka, aole i hoolohe ia kana eka PeEesidena t oiai o Kaulukou ma e akeakea ana ia Kakina. Wabi hou aua liona Kakina la. Ua ike e no paha ka Loio Kuhina, e i ae ke kuaua ke neenee mai nei, nolaila, hoomohala e ka mamalu.

Ina i manao ko na poai hookahi e keakea mai i kuu ieo e like me mamua aole e pio kuu leo, aka e lohe hou ana lakou i kuu leo i oi aku ka hahana a me ka wela mamua o keia. Ke kamailio nei hoi au maluna o keia palapala, oiai he mea pono ia kakou ke lawe a hoo'nolo, a hooko pu aka hoi me ka hoemi ana ina hoolilo mau o ke aupuni. ( Lilo hou ka hale iloko o ka uluaoa, aka, kupaa mau ka Liona opio o Molokai, a halahu wale ae no keia mau olelo mahope ona.) Me ke aheahe a me ka malie oia i kamailio aaai ai a noho iho la no kona noho, iloko o na hamumu leo e kaua makawelawela ana me ke kuaki. Na ka noho i hoike mai i na Komite nana e pane aku ka palapala aiii, oia o J. W. Kalua, ]. K. Nahale a me J. Amara. IJoopanee ka Hale a hora 10 Poa--lusl Hooholoia.

La Hana 43, luni 22, Halawai ka hale i ka manawa mau. Ma ke noi a ka Loio Kuhina e kapae ia na rula a e hapai ia na hana o ka la. Aeia. Na Hana o *a La. Heluhelu elua ana 0 ka bila kaiawai no ka hooponopono ana i ke kukulu ana 0 na hale. Noi mai ka Loio Kuhina 6 noonoo pakahi ia oa pauku. Aponoia. Heluh'elu elua ana i ka bila kanawai e pili ana i ke kulaaa laumania o na alanui o Honolulu. Noonoo pakahi ia 'na pauku.

Na Dickey i hoakaka mai e kapae ia na olelo e piii ana i na Enegini ekolu, oiai he hoonui lilo ana aku ia, a he pale ana aku hei i ka leo alii i hiki mai i keia hale e pakiko ia na 'ilo, oiai ua lawa no ke aupuni 1 ka luna o na hana hou, a nana no e lawelawe i keia hana me ka hoemi ia mai ona lilo. He mea maikai anei i keia hale ka hooholo ana i keia pauku e lik» me ia e ku nei mahope iho o k«. loaa ana mai o ka; elele a Va Moi e koi mai ana ia kakou e hoemi i na lilo, 0 ko kakou hoowahawaha am i& iaia. ! Na Kaai 1 noi mai e hoopanee loa ka bi!a, oiai, e lilo ana ke aupuni i keia mau enegini ekolu; aole i hoakaka ia ko iakou uku, aka, he mea maopopo h« mau uku mahuahua no ko lakou ke hooholo ia keia kauawai, a he hoemi ana no hoi keia i na lilo e like me ka leo aiii i loaa mai ia kakou ke hoopane« loa kakou i keia bila kanawai. Hoakaka mai ke Kuhina Kalaiaina, ona mea i kamailio ia no na enegini ekoiu, aole ia he mau kanaka hou i manao ia, akt, he mau kanaka mua no ma ke keena ana aina e uku ia nei a e law&lawe nei i na hana o ia keena, o likou kai makemake ia, a o ka lakou hana wale no keia me ke kokua pu iae ka luna o na hana hou; aka, no ko iakou kauliiiii ma o a maanei ma na hana, nolaila, ua manao ia e lawelawe lakou ma keia hana wale

N& ke 'lii Bihopa \ hoike moi; no ka loaa ole o ke kaniwn o keia ano e hoo* ko »na i kei* poe e h#aa ma keia mea, aoUila, aoie hiki 1 keia poe ke hoolilo io« i ko lakou manawa eealaila, a oia ke kumu i lawe ia mai ai o keia kaoawai, N f a Kaiina i waiho nai he {loololi e pakui ana mahope o ka pauku mua pr aei: ** E nko ia iakou mailoko a« o ka

! ksavizi2 o ke o»hiwra azu aina. " , Ko'ioa inoi ka Leio lohina i keii I hoeloh a 001 eoai e b<x>ioto lo» i< ka biia. Hoihōi hou ak\i o Dkrkey i kana ūmu oleio hoakaka. Waiho u»ai o Likikni he hooloii e hookomo ia mahop* o ka huaoklo K> vila, 44 A hookahi o fckov o ka 'ana o ūi \mra hou. " Waiho mai o Kjii ikou i kaoa h* eloli. ame n i ksl*oakauhale e ae o keia aupyni, ~ ma kahi o ka huaolelo o Hooolulu e kapae ia ae. Rula ka noho, aole e hiki ke komo mai keia hoololi, oiai ua law* na hoo~ leli ekolu, aia i pau i ka nioau ia na hoololi mua.

' Hoohaiahala mai o Kaulukou ma ke | kumu hea la ona nila o ka hale e pa|oa ana »a'u oo ka hookomo aku i ka hooioii, e hoike mai ka Koho i ka rula. Hoakaka mai ka Noho, o ka lehalehu loa o ea hooioli he mea ia e huikau ai, aia a pau kekahi i ka ninau ia, aiaila komo aai na hoololi i koe. H6bhok>ia ka hoololi a Kakina m« Likikini. Waiho mai o Dickey he pakui mahope aku o ka hoololi a Kakina penei: " koe ka luna nui o na hana hou. M

Aponoia. Hoaholeia ka pauku mua me na hooioii ekolu. Heiuhelu ia na pauku », 3, 4 m« 5, a hooholoia. Hooholo ioa ia ia bila holookoa me na hoololi, a e heiuheiu ekolu ia ma ka Poaha lune »4. Noi ka Loio Kuhina e heluheluia ka bila e pili ana i ka auhau miluna o na pake ma keia aupuni ma ke poo. Aeia. Haawiia ka bila kanlwai i ke koraite wae a me na palapala hoopiū Koho ka noho i koraite, Kakela, Kipikona, Palaunu, Beka me Kaulnkou. Noi o Kaulukou e hoomaha ka hale a noho hbu i ka hora 2 auina ia. Hoololi mai 0 Kipikona, e hoopā* nee ka hale a ka hora 10 apopo. Hoopanee ka hale.

La Hana 44, Icne J3. Halawai ka hale e like me ka nau. Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu mai o Paehaole he hoopii mai Molokai penoi: i—l kanaka lawe leta no Kamalo ame Pelekunu. a—E hoomahuahua hou ia ka aku lawe leta mai Kaunakakai a Pukoo i elma dala no ka pule. 3 —E hoomahuahua ia ka uku leta mai Pukoo a Halawa. Haawiia i ke komite na lakou e hoopono pono ka uku o na lawe lcta.

Hoomauia ke kapaeia ana 0 na ru)a a heluhelu mai 0 Aholo he hoopii'mai Molokai mai, e noi ana e hoihoi ia aku na dala ana kanaka i auhauia maluna 0 na aina lei alii e ka luna aohau, a na ka luna helu e pani ae i ka hakahaka o ka Waihona Aupuni. Haawiia ike komite waiwai. Na ELeau he hoopii mai Honolulu e noi ana e hoemi ia uku moku 0 na ahui maia e hoouna ia nei ma ka laina mokuahi "Oeeanie Steamship Co.,' ! i 50 keneta no ka ahui. Waihoia a noonoo pu me kekahi bi]a kanawai e haawi ana i uku hoomau no ia laina mokuahi. Hoike Komite Mau.

Hoike mai ke komiie kalepa ikt e pili ana ika hoopii paai Molokai e nai ana e haawi ia 1 haawina kokua me ka hoonoho pu ana i mokuahi hoio pili aina, ua hooholo ke komile e ae ia ke noi i waihoia mai e ka oiea hanohano Paehaole c hoomau ia ka haawina no $2,500 no k« kokua ana i keia hana. Waihoia ma ka papa a nooooo pu mc ka Bila Haawina. Na Olklo Hoomolo mk ka Biul Heluhelu mai 0 Beka 1 kana kanawai i hoolaha mua mai ai e pili ana i ka hoomalamalama ana i ke kulanakauhale o Honolulu me kc kukui uwiia. Waihoia no ka heluheiu elua, . * Heiuhelu mai o Palohau i kana bila kanawai i hoolaha mua mai ai, e hooktiu ana i na paahana aelike ma na Poaono a pau. Waihoia no ka heluhelu elua.

Heluhelu mai o Dole i kana rula hou i hoolaha mua mai ai a waihoia no ka unuhi ana ma ka olelo Hawaii ma ke noi a Kaulukou. Ma ke kapaeia ana o na rula f ua hoike mai o L)o!e i ka hoike a ke komite wae na lakou e hooponopoao i kekahi mau bila kanawai e hoololi ana i ka pauku 58 —9 o ka mok. 43 o na kanawai o 1882, e pili ana i na auhau, a u« hoohoio ka hapanui 0 ke komite e hooholo lo i ka btla me na hoololi a e kakau poepoe ia. He elua lala o ke komite i kaokoa ka laua hoike, a ua noi mai e kapae loa ia ka bila. Waihoia oa hoike raa ka jxapa a noonoo pu me ka bila 1 ka *» e lawe ia mai al (AoU «pau. >