Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVI, Number 47, 19 November 1887 — Kela me Keia. [ARTICLE]

Kela me Keia.

Maluna aku paha o 600 pake i pau aku nei i ka hoi no ka Aina l'ua. Weliweli ka ua o Honolulu r»ei i k<?ia miu la. Auwe ! Maka'u ino !! l'a hoopm loa ia ke kanawai e hooinahuahua ana i na I.unakanawai Kiekip i ka elima. He 18 mau aliikau.i opio Kukini i ho©[uahao ia ma Siheria no ka hihia hoouluulu kipi i ke aupnni. Ua waiho ia na moolelo o ka kakou pepa a keia pnle ae. K uumi ka pololi moolelo. He keu aku aka ua o ko makou wahi ika Poakolu iho nei. Pehea la ko oukou wahi ? Pau i ka nahaha elua mau waapa hHhei i ka la iho nei o ko kakou Moi, i ka in mea o ka ino. Poohu ka lae o ka poe e kuai n»ai nei ina waiona me ka laikini ole —he $i oo a he $6o ka hoopai. I ka Poakolu iho nei ka piha ana o ke kanalimakuma nakahi makahiki o ko kakou Lani Moi. Kc noho la no o Kipikona i ka halemai Sana Nlaria. Aia he la maikai loa. hele iki aku la i ka holoholo.

Ma ka ke Kuhina hoike ana ae i ike ia ai he ka ka huina o na hoolilo oka misiona Sa>noa. Poohu hou no ka lae, ho hou iho. Ua ku mai ka mokuahi Alameda ma na panalaau i nehinei, a maluna niai ona ka hoi ana mai o Ailuene Huki mai Samoa mai. Maikai no ke ola kino. Ua hopuia mai e nakiai awaheelima pake ma ka mokuahi Au%traha me 40 tini opiuma, a eia lakou ma kahi paa i keia tv.i. Ma na lono i laia mai, he mau heihei waapa no ka kekahi e malama ia ana ma Waimea, Kauai, i ka Poakolu iho ntL Ua loaa aku ke kr~* i aihue ia ii ka po Poaono aku nei i uka 0 ka Hale Okipuu, Waipilopilo, i ke kakahiaka Sabati ae. Mai a (». W. Ka!ohai mai o Kohala, ua pau i k« ahi ka hale waiho laina o ka Hui Mahik» o Ualaula ma ka po oj ka Poakahi, Novemaba 7. He pau kolohe maoli ia. Ua lawe mai ka mokuahi Australia no keia awa i ka Poalua iho nei he 83 ohua, 43 tke leta, 1,700 tena ukana. Poalua haalele mai oia no ke awa o Kaleponi. Ua ili ae ka moku kuna Manuekawai ma Kahaluu, Koolaujx)ko, ika Poalua iho nei, na ka mokuahi i huki at a hemo, a ma ia hana ana ua lepe pu aku kona hoe, a i ka Poak#lu nei hoi, na ka mokuahi Waiakak i kii a\u a hoihoi mai.

>fawaena o na hora noenoe o ka po Poaono iho nei, i kuwo ae ai na !eo ikaEawa o ki mana o ke eiainoma. Pupupu, la'ola'o, lonalona. nnkena. *e iwe!i. kai auna !ua ka hoi na pake i ka īa Sab3*i iho nd me na ukana aole i kana mai, a he kohu h n< a ke nana akn. Aohe ike ;ki ia o ke {anioi > \A : i o na kaa 1 keia mau la ma ke a'anui rjc kona lio uuku.noho uuku.kanaka uuku. Maka'u r-aha o Hehee ka lio ina i Va ua ? I ka noho ana oka Aha Hoomalu i kaToa!ua iho nei, ua waiho ia n»ai ka !ohe o k.i waihoia ana o ka hihia laipi'a kue ia Mr. I-'. J. Tcs!a a keia kau kiure ae. He oia mau no na alalauwa ma na aekai # ka nv»ku o Mano e heokuene la, wahi a keKahi o ko makou makamaka mai laila mai. Ina [ieia, kamau wa!e ke o)a o ia niau Kir,i.

Hana man mai nei ka p;ko J»au ioie i kana mau apana hana lapuwale iloUo īho nei o keia mau 5x Ua hiki nni ka paha ka wa e hoohemahema o'e ia'i o na wahi p .no ? Ua oiii a pahemo mai la he ko'e nona ka U a he 9 iniha maiioko mai o kekahi opto Ck) nona paha na n.akahiki 14, ma Kikihale ae nei, ike ahiahi Poakolu iho nei, a ua ike pono ko makou hanu mea hou i ua kupu mo la. L'a ulu ae he haualaoa haunaeie ma Puukolo ae nei kokoke ika uwapo o Haa!i!iamanu mawaena o kahi naau pake a me kekahi mau opio Hawaii i ka auina la Puaha iho nei, a mamuli o na lima kokua ua lai wale iho la. • Pakele mai pilikia ke ola o kekani o na keiki o ka /:;uifttm i kela pule aku nei, ma Kaihumoku, Hamakua, liawaii, ma ka haule ana o ka nc,u a pa oia i ka wa a lakou e hiu palaka ana; pela mai o T. H. Naniolohua. l'a oielo ka poe manuwa e hoopii ana i ka poe a pau e hoihoi ole ana i ka lakou niau pili, no ka mea, ua lilo ia lakou ka eo o ka heihei 14 hoe, a ua manao lakou ina ia hana ana 0 nele like

ai na aoao a elua. Mamuli o ka ana inai o na hooia no ka make ana oke kapena oke kalepa Hatiie S. īna o ka Aus• tralia mai, ua welo koke ae ka hae o kekahi mau moku oke awa nei no ka hoomanao ana i ka mea make. Mai hea mai la ia wahi kaaka ili puakea i kalali mai ai i ka p« Poalua iho nei a ku ana ma ka ipuka o kekahi na hale ma Puukolo ae nei, a ninau ana i ka ninau e pili ana no na wahine hookam.ikama, eiai oka ohana o keia ho me, aole i lihi launa ma keia ano hana. I na hora noonoe oka po Poalua nei ma Kepohoni ae nei, ua hului pu ia aku i Kuapapanui he poe piliwaiwai e na lima mikiala oke aupuni. U, imiimi aku ana, aole paha i pau, malia ina aku, ina mai, ina ae, ina iho no paha ma na p •O[K. , 0. K nana ae i ka Kauka Wcba lioolaha e puka aku nei ma ka pepa o keia !a. Ua weh* ae nei oia i hale oihana nona ma ke alauui Alakea, a malaila oia e loaa ai ma na hora i hai ia. He kauka maikai oia, he ©luolu, a aole no paha e nele ana ko na makamaka hele ana e ike iain. Ua hoolaha ia'e e ke Kuhina Kalaiaina noka mea e koho Imhaa ana no ke kiikulu ana i hale no na mea hana uwila, 110 ka hoomalamalama ana i ke kulanakauhale nei, a o kahi i manao ia'i, «ia kahi o ka hale hana hau ma Niolopa, na ka wai e hooniniu atn i na mikini. He mea pono ole io maoli no ka ai ana i na mea ī hoowahawahaia, aka. maona loa nae ka waha o kekahi poe me na huaelelo haiHili a pelapela maoli no. "He ka waha oka mea pono, ma ka waha o ka mea hewa

i hanaia ai ka ino." Kc laulaha !oa ie la kekahi mai weliweli iwaena ©na !io ma Kauai. Ua hiki aku paha i ke 60 o ia ano holoholona i paumaele iua mai nei. Ika Poalua aku nei he eha lio no ke Kia aina Kanoa i kipuia mamuli oua mai 1 l Aohe akaka oke ano oka mai. Maikai na haha i maiama ia'i ma ka Hale Me!e Hou nr» ka pomaikai o Mr. Chas. Michie!s a koe wa!e iho no ka piha ole ana. Ona maha!o a pau e ili aku no ia maluna o* ka mea nona ka aha i ma!ama ia'i, no ka nani o k,ma hookani ana \ kana ohe. 0 ka hai>a o alanui A!akea mai Ala> nui Moiwahine a alaniii Ka!cju ma Honokaupu, he !okowai holookoa no ia mai oa o ina manawa ua koikoi a pau, a o na hale a pau ma ka aoao ma Waikiki he holopu wale !a no ia na ka wai i hiki aku ka hohonu i ka 12 iniha ma ka avarika. # # Oka a.ioano oka laau "kuamuamu" i kanu ia iloko o kekahi o na opio a hookokono ae 1 ka pulima e hapala mawaho ona hale a me r.a pa, ma na pioa alanui me nahuao!elo hailuli i oi aku mamua o ka mea hiki ke kapaia he ino, he hana hoopai!ua maoli no ia i kupono no na lahui hapa o ke ao : a. Aia ma alanui Maunakea kokoke i ke alanui oki hou kekahi o keia ano.

Ua hīki inai ka 'ono i keii keena no ke kuai o kekahi pake ma Paia, Maui. ī ka waiwai o k»na halekuai i ka la Sapan. a ina he oiijo keia, aia U ka ihea ka 1 ina o ka p<>no (Kaiko ? Ma kekahi la o keia pu!e iho la i he le aku ai ko īuakou wahi kiu e kilohi ahwa v.3<e aku no i ka hale puhi bia o Mr. '.'.ūii (Wa!ieri me kona »nau hoa naa'i : o oke paiiaia ana a Henn K. Ak'. im Ka'ihi-kai; he nui na nie.i paahana i \ oomakauk'au a he kuiana ©j ka haie p«hi ko ke nana aku. Huai ;au na omaka *ai o Kulanihakoi. pu' 2 eloe'o ko ke kuhnakauhale alii nei i ka l.i hsnau o ka lani Moi o Hasra;: :na ka Poakoli: iho nei. lali aku

laii mūi na a'anui. aka. ua maiama ia |no nr-e na lealea oka ia me na leo nei nako'okoee o na pu o na mokukaua e ku nti n.a ke awa me ko ka aina nei. Oka hapa o alanui Berīt3nia mai alanui Kamika a alanui Nuuanu, e iohe nui ia aku ai he mau huao'elo mai na kanaki Hawaiī ae per,ej: "He kanapi ka hua ; puka mai nei ia, ka ! poho ma oli au, 'ne poo lio aku nei ka'u, a pela aku.' Heaha la ke ano o keia ?" wahi ako naakou wahi kiu. He ano no, eia iho ka hua maikai e kiko ai "puehu"' a 0 kona pili o "nele." E ! Uoki ! ! pake no hanahana ke!a. Mai ka peni mai a J. K. P. Hooheno 1 loaa ai keia wahi mea hou malalo iho: Eia m.i H®nokowai nei kekahi lua wai nai nona ka!oa he 500 kapuai, a o ka laula he 200 kapuai, a he 20 kapuai ke kiekie. Ua manao wale ia i na e piha keia !ua i ka wai, alaila me he mea la, he 60 eka ko e pulu ika la, a koe no ka wai aole e pau. O ka lua wai nui keia a'u i ike ai mai ko'u hanau ana a hiki i keia wa, a ua manao pu no hoi au, oka oi no nei a puni ke ao nei, oiai aole au i ike aku ia lua wai nuie ae. O Maui no ka oi.