Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXVII, Number 31, 4 August 1888 — HE MOOLELO NO KE Koa o Kanahele, A I OLE IA Ka Naita o ke Kapa Kila Lahilahi. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KE Koa o Kanahele, A I OLE IA Ka Naita o ke Kapa Kila Lahilahi.

Ke Ana o na Powa.

MOKUNA 11. A huli ae la keia a hawanawana aku la i ke kahuna a pau ia, kamailio ae ln keia a lohe pu mai me ke alii. £ kuu haku, eia kau mea hai aku i 3 oe, aia i loko o kela kino i hoanoe ia he uhane maemae, oluolu, a aloha 1 oi ae mamua o kekahi poe e ola nei, a ina e hooko mai ana ka lani i na mea a pau, alaiia aole oe e minamena i kou lawe ana iaia malalo o kou malu, ano he makuukane powa e hiki ke kii aku a lawe mai iaia, a e hai pu mai oe ia'u, aia no paha ke kilokilo Ligimana me oe kah» i noho ai. ' P-ne mai la kela, Aia no ia rne au, e ka lede, a aole no ia e kaawale mai o'u akn, oiai kona mau la e ola ana, a oia no hoi ke kumu ao ake keiki Urika, a he kauka akamai ma ka hana laau ana. Alaila, ehai aku oe iaia, hai aku oe mai a ludika o lura aku, īna ia e īke a hoohuoi i kuu keiki, mai noho ia a hai aku ia hai i kona hoohuoi ann, aka, ia'u w »le no. Pane mai la kela, Ae, e ka lede, a aole no hoi au e hai ana. Ae, aole no hoi auanti au i pololei i ka'u olelo ana he keonimana oe a he kar kiano; e hiki mai ana no he wa e uku fa mai ai oe no knu mau hana ma ikai iioko o ka hanohano, ka hauoli, a <ne ka maluhia, a maanei e hoopau ka kakou kamailio ana, a na ka uhane aioha e alikai aku i ka huakai.

Alakai pakahi ia aku la na lio a kaa wale iki mai ke ana mai, apo aku la keia i ke keik*, a pane aku la, E kuu keiki, a hiki i keia la aole ee i ike i ka nui o kuu alohi ia oe a mr ko'u kulemi i aloha ai ia oe a ke n»3nao nei an aole no hoi au aole no hoi paha oe e poina ana i ka hoomanao ama no'u, aka e halawai aku ana no kaua a mai poina oe i ka hai mai i kou n ho ana. Ae *ku !.\ ke keiki me ka honi ana ma na papaiina o ka makuahine, a ht!e ae la kela a me keia no kona ii<>, hele malie aku la Ukou nei a manuo iki Wc ana aku, ua malie ka ua a ua puka mai ka mahina, o na hora ia o ke aumoe. Pane aku ta ke keiki, £ hou i na lio i ke kepi, a hob aku kakou, aole no paha e hahai mai ana o Takuina ia kakou ke moeuhane ala pa ha oia aole au i ike i keia al.nui. Holo pololei aku la lakou nei a hiki i kekahi muliwai, hooinu na lio a kena pane aku la keia, mai lohi kakou, aia ko kakou pono o ka hoea aku i ke kulanakauhale o tioura Ae, i pane mai ai ka Moi, aii iiaila kekahi mau kanaka o'u, manao no anei oe ut pololei no kakou e hele nei? Ae, i ka poe aole i kamaaina he ano pahaohao, e hiki aku ana kakou he aia nui palahalaha, e hahai mai ia'u ene ke kanalua ole. Hele aku, i pane mai ai ka Moi, a hou ae la lakou i na lio me ke kepa, a holo aku la.

A. o«i lakou nei e holo ana, e huli ae kakou a nana i hope i ka ike ana o San4 Cloude, la ludikai nana mai ai ia iakou nei a pau kona ike ana mai, leha ae U kona maka iluna a nonoi ae la i na lani e hoopakele i na malihini a m ka ia nei keiki, a huli aku ia no hoi no ko la nei keena moe. A i ke ao ana ae kii aku la keia e hoala I kana kaoe, ala ae la kela a ana«

ar.ii 3e \i i kor.a maka, a pane mai !a, Pehea ka kikou maa mahhin ? I aku ia keia, Aohe 1 ike īa aku nei. Ahe. nioio no ka hoi ko lakou hiarnoe, hoomakaukau ia mai ka aina kakahiaka. a n/u e kii ae e hoala. He haoalua hora mahepe iho, puka (nai ana o Takuina mailoko mai o ka Ir»tni o na malihini i m<se ai, me na heiehelena huhu, a me Aaolelo inaina raa kona lehele'ne, a p«ne mai b, U«i hala na malihmi, a ua lawe ia na mea a pau. 0 kana hana mua, o ka halawai me na kiai o ka po, tlua waki i kiai, emo kanaka o kekohi me hoekahi kai ena, a pe>a no hoi kekahi; ninau aku la keia a pane mai !a lako-i, Aole hookahi kanaka i maalo ae i ko makou wa e k»ai ana. Manaoio iho la no keia i ka olelo a na hoomaka aku la keia e imi ma ka meheu, o kekahi o ko ianei kanaka ka-naaina ka i hele pu me ia nei e imi ma kahi aohe ktai ia. He alakai kekahi iwaena o lakou, aohe anei he kipi iwaena o kakou? pela i pane mai ke kokoolua. 1 ko ia nei lohe an3, aole keia i kili hou ihe, huli hoi mai la keia i ke ana a i ka lumi o ke kuapuu, he neoneo, aohe kanaka oloko, huli loa aku la keia i ka wahine.e hoomakaukau mai ana i ka aina kakahiaka, pane aku la, E ka wahine, nanea no hoi kau hana i keia wa pioloke. I mai la kela, No ka mea, e Takuina, ua lealea au noka hah ana o na malihini, a ua leaiea no hoi au no ko iakou pakele, a me kou

Aohe i pau ka olelo, kai aku la keia i hookahi kapuai, hopu aku la i ka lima o kana wahine a upiki iho la keia a eha aka, aole keia i hoike aku i kona eha, ku malie aku la no keia me na helehelena wiwo ole, a pane mai la kp kane, ludtka, ina paha wau i ike nau keia hana, aiaila, ua oki, he loaa aku koe o lakou, a ina lakou e loaa a hoihoi la mai, pono loa nae ke hoihoi pu ole la mai ko keiki, aole o'u makemake na ko'u mau lima ponoi e hoopai iaia. Heaha ka mea i ano e ai kou inau helehelena? Ae ano e k »'u m.iu helehelena, no ka mea, un aloha au i kela ktiki, a ke nonoi ae nei au i na lani, aole ia e loaa ia ac. Pe!a io no, aka e heao no Daha. A he h3pa hora m3hope iho ua akoakoa mai la ka p> a'i holookoa, mahele iho la keia i e kolu mahele, hookahi e hele ma kahikina, a hookahi ma ke komohana, a hookahi ma ka akau, a i ke awakea lakou e hai mii ai ika lohe. A awakea hoi mai la elua pualī, a i ke ahiahi ka hui ana mai o kekahi, a me ke kahuni o Keln?, a me ke kua- * * puu, ua komo iloko a kekulanakauhale o Boura me ka puali koa nui malalo o ka ka u oi kauoha.

I ka lohe ana o Targruin i keia, huli aela la a nana pono la a\u i ka wahine. Nana pnm aku Ia ke ; ,a a uwi iho la ko ia nei mau mho, a upiki iho la keia i ko ia nei mau lima a k «ka<»ha na aa. 0 ko ia nei man ua like me he ao heli'i la, a o ka nanaina o ke kan»ka h ilo< koa mai luna a lalo, a mai ]> ko a waho, ua piha i ka inaina weia. Aole, e bo!e, i j ane iho ai keū| me ka o«ii pu ihoo ko la nti mau kuemaka 1 lalo. Aole, aole au e pono ke ninau aku iaia, ina no hoi nana keia mau hana, he tnea pono no'u ke ike ole a he pono no hoi nuna. MOKUNA IV. He Mmaolana. Hoomaha iho la ka huakai alii no hookahi la a me ka po i ke kulanakau* hale o Boura, a kakahiaka ae o kekahi la, hoomakaukaU iho la ka no ka home o ke kauna Klune, i ukali ia | e na puali kea nui maluna o na lio, i | k>ko me na mea kaua, he wa pakole hiki ana lakou nei ī ka paiena aina o Klune, a malaila aku hek aku !a lakou nei e like me ka oloolu i hiki ai lakou nei ke hele, a ole a lakou mea e hopo hopo ai, a pela U kou nei i hele ai, a mamua oka napoo ana o ka la hiki ana lakou nei i kakela o Kiune. He kakela nani a kahiko ia, kekahi Naita o ke au ii Car!enoqne i kukulu ua hana no e hke me ke akamai o ke kanaka ke hana . Ua kukulu ia keia kakela he hookahi m le mai ke kulanakauhale aku o Klune, i luna o kekahi!

puu kiekie, me ke kahi wnna o k* niLiliwai Gronee kahe ana ma kekahi aoao oka piko oka mauna Lympoheir), mahope mai oke kahi kuaiapao ua mauna nei, oia ka paku ma ke komohana, a aia maUila na ala hun?. kahi e hiki ai ko laila poe ke launa me ko waho i ka wa kaua ke paa mai ka puka 1 na enAni. A i luna pono o kahi kiekie o ua kakela nei e ku ana ka pahu hae, a rr.e ka hae no oke kauna e welo ana i ka makani, a me na hae liilii e kau ana ma na kiekiena iho o ke kakela, a iluna pono o kahi palahalahe e holuholo ana na koa klei e hke me ka mea maa mau i na k> a. I ka hoea ana mai oko huakai ike kuke aku la ka poe o ke kakela i keia huakai nui e hele mai ana, hoomakaukau koke ae la ka lukanela i na koa me kona manao he poe e, a mahope iho ike pono ia aku la ke kmo oke k una mamua o ka huakai, a me ka olioli o na i hooho ae at no ka hiki ana mai o ko lakou haku, a i ka īke ana aku i ka moi, nui hou ae la ka hauoli me na leo huro mai na kanaka ma« 0 ke kakela. I ke alo oke kakela, mai ka puka komo a ka puka aku ma loko, he kahua nti palahalaha, he mau eka a lehulehu wale, ua olelo ia he kaktla hooanoano hookahi ia o ke alo alii Barani e pau ana no ka puali koa holookoa 1 loko 0 ke kakela. A i ka hiki ana aku oka puali ka puka pa, malaila i haawi mai nakanaka i ka huro hanohano no ko lakou haku

a me ka moi. Ku iho la o Merina i waena o ke kakela, nana ae )a ktia mao a maanei

he nani na wahi a pau. Ike aku la keia elua mau mea e hele mai ana, he elemakule me ke kahi keiki opiopio e paa ena i ka hma o ka elemakule, aia ma ke kanaono makahi aoi me ka lauoho a me ka nanaina e lewa ana i ka makani, ua lule-a kuakea mthe hau a)a, ua kahiko ia oia me kekahi kapa vtleweka eleele loihi mai luna a lalo, he apo silika ma kona puhaka i hana ia me ka lihilihi gula, he maikai kona nanaina, a he mea e hauoli ai ke ike aku i kona mau helehelena mohaha maikai kona. .

0 ke keiki opiooio he umikumamalima kona ua like me ko i nei a ma kona ku pu ana mai ma ka aoao o ke kauna malaelae e ike ia aku ai, o ka io no h a me ke koko o ua alii. Nana aku la keia i ka elemakule a makemake wale aku la no keia a pela no hoi me ke keiki alti, ua lilo aku la ko ia nei naau i ke kuko. Aole nae i pane mai ke keiki alii ia ia nei, nana wale mai no ia ia nei, a minamiha mai la ia nei kuapuu ana. I ke aku )a keia i koiala manao ma kona nanaina, huli ae la a hele aku la ma ka vahi aoao mo ko ia nei manao iho, pehea la wau i keia wahi nui ko'u poe e ike nei ka nana pono iau, a la ia nei e hele nei iohe aku la keia i ka halulu 0 ke kapuai wawa mahope, a kau mai a kau mai ana i ka lima i luna o ko ia nei poohiwi, a huli ae )a keia a ike aku la i ka elemakule pane mai la kela. £ kuu keiki, kauoha mai nei ke alii 1 kuu haku iuu, nau oe e malama, a no i aila penei k*ua hoomaka kaua e aloha ! k«ua ia kaua iho. A hopu mai la i ko ia nei mau. lima a elua a pane mai la, ina oe e oluolu e 'ilu i hoa aloha no'u, e haawi no au i I kou ola ke htki mai ka maoawa. | Njna pono maī U kela a apo mai kona lima ma ko ia nei ai, a puili aku |Ia i kona polL Maikai owau kou hoaloha i na wa a pau e makemake ole ai ke aiii ia oe, hele mai kaua e holoholo iaolee makemake ke alii ia oe i keia po, he hana kana a hiki ike aumoe, maanei aku kaua e hoi ae ai i kuu lumi moe. Ligismuno paha oe? A na wai oe i olelo aku? Ua bhe no wau i kau makuahine e kan ailio ana nou. a Ko makuahine? Ae. A hoomaha iki iho U Uua ia manawa. A owai kou makoahine? Ua kapa ia ota o luiiha luro a i ke kahi maoawa oka lede o ka mauna Sana Cloude. A-ha oia ka kealii i olelo 'mai nei, mai na umii mat ka a Tafaguruin oe i hoopokole mai nei iau. 1 ke alakai ana mai nei ka'o, na kau makuahine i hoopakele. {Aēk i